ەلىمىزدە ادام قۇقىعى مەن ونىڭ ەڭبەك قۇقىعىن قورعاۋ اسا ماڭىزدى. بۇل قاشاندا الەم ەلدەرى مەن حالىقتارى ءۇشىن ماڭىزدى تاقىرىپتاردىڭ ءبىرى بولعان. سەبەبى ەڭبەك قاتىناسىن رەتتەۋ، جۇمىس بارىسىندا جۇمىسكەردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ كاسىپورىننىڭ دامۋىنا ارتانشا مەملەكەتتىڭ وركەندەۋىنە دە تىكەلەي اسەر ەتەدى. العاشقى ادام ەڭبەگى مەن قۇقىعىن قورعايتىن ۇيىمدار ەۋروپادا پايدا بولىپ، ارتىنشا الەمنىڭ وزگە ەلدەرىنە دە تاراي باستادى. كسرو كەزەڭىندە كاسىپوداقتار بەدەلى وتە زور بولدى. قازىر سول بەدەلدى قايتارۋ جۇمىستارى ءجۇرىپ جاتىر.جالپى ەلىمىزدەگى كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنا 2 ميلليوننان استام جۇمىسشى مۇشە.

قر كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ توراعاسى ساتىبالدى داۋلەتالين قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىنا قاتىستى پىكىر بىلدىرگەن ەدى. پىكىر بارىسىندا ول ەلىمىزدەگى كاسىپوداقتارعا قاتىستى داي ايتا كەتتى. ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى مەن ونىڭ ەنشىلەس قۇرىلىمدارى ەڭبەك ادامدارى ءۇشىن وتە ماڭىزدى بىرقاتار باستامالاردى ىسكە اسىرىپ جاتىر.
«نارىق جاعدايىندا ەڭ تومەنگى جالاقى دەڭگەيىن مەملەكەتتىك رەتتەۋدىڭ نەگىزگى قۇرالدارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. ويتكەنى ول جۇمىسكەردى ەڭبەك باعاسىن انىقتاۋ كەزىندە جۇمىس بەرۋشىنىڭ وزبىرلىعىنان قورعاۋعا ارنالعان. ءسوزسىز، ەڭبەكاقى قوعام مۇشەلەرىنىڭ كوپشىلىگى ءۇشىن ولاردىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ نەگىزى بولعان جانە سولاي بولىپ قالا بەرەدى جانە سول ارقىلى الەۋمەتتىك قۇرىلىستىڭ الەۋمەتتىك ادىلەتتىلىگى يدەياسى قالىپتاسادى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى ءتۇرلى ۋچاسكەلەردە قازاقستاندىق جۇمىسشىلاردىڭ جالاقىسىن دايەكتى تۇردە كوتەرۋ، ونىڭ ىشىندە ەڭ تومەنگى جالاقىنى كوتەرۋ ماسەلەسىن شەشۋگە باستاماشىلىق جاساپ، العا تارتتى. ال مەملەكەت باسشىسى بەرگەن تاپسىرمالار ءىس جۇزىندە حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت پرينتسيپىنە ساي ىسكە اسىرۋى ءتيىس»، - دەدى ساتىبالدى داۋلەتالين.

كاسىپوداق فەدەراتسياسىنىڭ باسشىسى اتاپ وتكەندەي ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ 42 500 تەڭگەدەن 60 مىڭ تەڭگەگە دەيىن ارتۋى ءارتۇرلى مەنشىك نىسانىنداعى كاسىپورىنداردا جۇمىس ىستەيتىن ميلليوننان استام ادامعا اسەر ەتەدى. ارينە بۇل جاعىمدى وزگەرىستىڭ ءبىرى جانە كاسىپوداقتاردىڭ جەتىستىگى دەسە دە بولادى.
جۇمىس ىستەيتىن قازاقستاندىقتاردىڭ ءومىر ءسۇرۋ دەڭگەيىن جاقسارتۋ ءۇشىن ماڭىزدى جانە وتە قاجەتتى قادام جاسالدى. ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ كوتەرىلۋىنەن ءبارى دە ۇتادى، ەگەر وزگەرىستەردىڭ بارىسى قولايلى بولسا، بۇل جالپى جالاقىنىڭ نومينالدى، از بولسا دا ءوسۋىن بىلدىرەدى. ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ ءوسۋى – بۇل ازاماتتاردىڭ ەكونوميكالىق دەربەستىك دەڭگەيىنىڭ ارتۋى. ەڭبەك شىعىندارىنىڭ ارتۋى، جۇمىس بەرۋشى ءوزىنىڭ ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا ۇمتىلادى، ياعني وعان جوعارى اقى تولەنەتىن جانە بىلىكتى جۇمىسشىلار قاجەت بولادى. سونىمەن قاتار كولەڭكەلى ەكونيميكانىڭ دا دەڭگەيى تۇسەدى.

ەڭبەكاقىنىڭ دەڭگەيى مەن ديناميكاسى ەلىمىزدە جۇرگىزىلىپ جاتقان ەكونوميكالىق رەفورمالاردىڭ الەۋمەتتىك تيىمدىلىگىن باعالاۋدىڭ نەگىزگى كريتەريلەرىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. مەملەكەت باسشىسىنىڭ ايتۋىنشا، ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ ءوسۋى جالپى ىشكى ءونىمنىڭ ء(جىو) 1,5 پايىزعا وسۋىنە اكەلەدى. جالاقى – 6,5 ميلليون جۇمىسشىنىڭ نەگىزگى تابىس كوزى. ال پرەزيدەنت اتاپ وتكەندەي، جالاقى قورىنىڭ ءوسىمى كاسىپ يەلەرىنىڭ تابىسىنىڭ وسۋىنەن 60 پايىزعا دەرلىك ارتتا قالدى. كاسىپوداقتاردىڭ پىكىرىنشە، مەملەكەت باسشىسىنىڭ جۇمىس بەرۋشىلەردى جۇمىسشىلاردىڭ جالاقىسىن كوتەرۋگە ىنتالاندىرۋ تۋرالى شەشىمى جۇمىس بەرۋشىنىڭ ءوز قىزمەتكەرلەرى الدىنداعى الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرۋعا وڭ سەرپىن بەرەدى.

«سونىمەن قاتار ءبىز پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ 2022 جىلدان باستاپ وتكەن جىلدارى جالاقى وسىمىنەن تىس قالعان بيۋدجەتتىك سالا قىزمەتكەرلەرىنىڭ (مادەنيەت، سپورت، كىتاپحاناشىلار، تەحنيكالىق قىزمەتكەرلەر، ت.ب.) جالاقىسىن كوتەرۋدى ايتۋىن وزەكتى جانە ءادىل دەپ سانايمىز. ويتكەنى بۇل شەشىم 600 مىڭعا جۋىق جالاقىسى تومەن قىزمەتشىلەرگە قاتىستى بولادى. ارينە، بۇل العاشقى قادام عانا. حالىقتىڭ ءومىرىن جاقسارتۋ ءۇشىن ءالى كوپ نارسە ىستەۋ كەرەك. مىسالى، ەڭ تومەنگى كۇنكورىس دەڭگەيىن نەمەسە ونىڭ قۇنى مەن ەڭ تومەنگى تۇتىنۋ سەبەتى قالاي قالىپتاساتىنىن قايتا قاراۋ قاجەت. سوڭعى جىلدارى ەڭبەكاقىنى رەتتەۋ ماسەلەسى قوعامدا قىزۋ تالقىلانىپ، تەز ارادا شەشىلۋىن تالاپ ەتۋدە. وسىعان بايلانىستى كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆتىڭ شەشىمىن قولداي وتىرىپ، جالپى العاندا جۇمىسپەن قامتۋ، جالاقى مەن ەڭبەك قاتىناستارىن رەتتەۋ سالاسىندا زاماناۋي، يكەمدى زاڭنامالىق بازانى قۇرۋ قاجەتتىلىگىن اتاپ وتەدى" - دەيدى كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ باسشىسى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسى كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى، رەسپۋبليكالىق كاسىپوداق بىرلەستىكتەرى جانە جۇمىس بەرۋشىلەردىڭ رەسپۋبليكالىق بىرلەستىكتەرى اراسىنداعى 2021-2023 جىلدارعا ارنالعان باس كەلىسىمدە قازاقستاننىڭ حەۇ-نىڭ №131 كونۆەنتسياسىن (جالاقىنىڭ جىل سايىنعى يندەكساتسياسىن زاڭنامالىق بەكىتۋ) راتيفيكاتسيالاۋعا قاتىستى ماسەلەلەردى رەسىمدەي الدى. الەۋمەتتىك سەرىكتەستەر جۇمىس جوسپارىن جانە كونۆەنتسيانى راتيفيكاتسيالاۋ، جالاقىنى جىل سايىنعى يندەكساتسيالاۋ بويىنشا كونسۋلتاتسيالار وتكىزۋ جونىندەگى جۇمىس توبىنىڭ قۇرامىن، ەڭ تومەنگى جالاقىنى كوتەرۋ ماسەلەسىن قاراۋدىڭ جول كارتاسىن بەكىتتى.

ەلىمىزدە ەڭبەك ادامىن الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ىنتالاندىرۋدىڭ ماڭىزدى شارالارىن قولعا الىپ جاتقانى قۋانتادى. بۇل قوعامدا ەڭبەكاقى، ونىڭ ءمانى مەن رەسۋرستىق قامتاماسىز ەتىلۋى ماسەلەسىنە ءبىرتۇتاس تۇجىرىمدامالىق كوزقاراس قالىپتاسادى دەگەن ءۇمىت تۋدىرادى.

«بۇل جەردە ءبىزدىڭ ۇستانىمىمىز ناقتى. ەگەر ادام جۇمىس ىستەسە، ول كەدەي بولماۋى كەرەك، ال كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى ارقاشان وسى قاعيداتتى ۇستانىپ، ەڭ تومەنگى جالاقىنى حالىقارالىق جالاقى ستاندارتتارىنا سايكەس كەلەتىن دەڭگەيگە دەيىن دايەكتى تۇردە ارتتىرۋ ستراتەگيالىق ماقساتقا ودان ءارى ۇمتىلادى»، - دەپ قورىتىندىلادى قازاقستان رەسپۋبليكاسى كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى توراعاسى.

ەلىمىزدە ادام ەڭبەگىن قورعاۋ ءدال وسى كاسىپوداقتار ارقىلى ىسكە اسىپ كەلەدى. جۇمىس ىستەتىپ، ارتىنشا قارىسىن الا الماعان جاندار جەتەرلىك. ول كەلىسىمشارتتى جاساي الماۋ نەمەسە مۇلدە جاساۋمن بايلانىستى. كاسىپوداقتار مىنە، وسىنداي ماسەلەلەر بويىنشا دا جۇمىس ىستەۋگە نيەتتى. اتاپ ايتقاندا جۇمىسشىلاردىڭ ءبىلىمى مەن وزدەرىن زاڭ اياسىندا ءتيىمسىز شارتتارعا قول قويماۋ ءۇشىن ارنايى ونلاين ترەنينگتەر دە ءوتىپ وتىرماق. بۇل جاڭا باستاما، الايدا وتە قاجەتتى باستاما.

بىلتىردان بەرى 10 قازاندا قازاقستان كاسىپوداقتارى كۇنى اتالىپ وتىلەدى. نورماتيۆتىك قۇقىقتىق كەسىمدەردىڭ اقپاراتتىق-قۇقىقتىق جۇيەسىندە قر ۇكىمەتىنىڭ 2019 جىلعى 22 مامىرداعى No 303 قاۋلىسى جاريالاندى. بۇل كۇندى كاسىبي مەرەكەلەر تىزىمىنە ەنگىزۋدە قازاقستان رەسپۋبليكاسى كاسىپوداقتار فەدەراتسياسى باستى ءرول اتقارعانىن ايتا كەتكەن ءجون. كاسىپوداقتار كۇنىن رەسمي تۇردە مويىنداۋ جالپى ازاماتتىق قوعامداعى كاسىپوداقتاردىڭ ءرولىن نىعايتۋعا جانە دامىتۋعا ىقپال ەتەتىنى قۋانتادى.

سونداي-اق كاسىپوداقتار جۇمىسكەرلەردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋعا، جۇمىس بەرۋشىمەن قارىم-قاتىناستا ولاردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جاعدايىن جاقسارتۋعا، كاسىپوداقتاردىڭ قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن قامتاماسىز ەتۋگە باسا نازار اۋدارۋدا. بيىل فەدەراتسيا ءوزىنىڭ 30 جىلدىعىن اتاپ وتەدى. قازاقستان كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ توراعاسى ساتىبالدى داۋلەتاليننىڭ ايتۋىنشا، قازاقستاندىق كاسىپوداق قوزعالىسىنىڭ تاريحىنا توقتالاتىن بولساق، ول 1905 جىلى جەلتوقساندا اقمولا ۋەزىندەگى ۋسپەن مىس كەنىشى جۇمىسشىلارى كاسىپتىك ۇيىمعا بىرىككەن كەزدە باستالدى. التى ايدان كەيىن ورالدا قالالىق كاسىپوداق ۇيىمى، 1906 جىلى شىلدەدە قازالى ستانساسىندا بۇكىلرەسەيلىك تەمىرجولشىلار وداعىنىڭ وبلىستىق كوميتەتى قۇرىلدى. قازاقستاندىق كاسىپوداق قوزعالىسىنىڭ قازىرگى تاريحى 1990 جىلى 10 قازاندا قازاقستان كاسىپوداقتارىنىڭ XIV سەزى وتكەن كەزدەن باستالادى. قازاقستان رەسپۋبليكاسى كاسىپوداقتار فەدەراتسياسىنىڭ كەزەكتى XXVI سەزىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى.

Abai.kz