رەسەي بيلىگى سوڭعى ون جىلدىقتا كسرو-نى قايتا قالپىنا كەلتىرۋ يدەياسى بارىن اڭعارتۋدا. ارينە، ونى اشىق ايتپاسا دا، سوزدەرى مەن ىستەرىنەن، پيعىلدارىنان ايقىن كورىنىپ تۇر. پۋتين تاريحتا رەسەي جەرىن كەڭەيتۋشى رەتىندە قالۋدى ارماندايدى. ونى باتىستىق تا، رەسەيلىك تە ساراپشىلار ايتىپ تا، جازىپ تا جاتىر. 

2021 جىلدىڭ 19-جەلتوقسانىندا فينليانديا قۇراماسى مەن رەسەي اراسىندا حوككەي ويىنى بولدى. رەسەي قۇراماسى "كسرو" اتتى جازۋى بار فورمانى كيىپ شىقتى. بۇل فيندەرگە ۇناماعانى انىق. سەبەبى فينليانديا كسرونى جاۋ جانە وتارشى مەملەكەت سانايدى، 1940-جىلى ماسكەۋ جاساعان باسقىنشىلىق ساياساتىن دا جادىنان شىعارماق ەمەس.

فينليانديانىڭ بۇرىنعى پرەمەرى ستۋبب بۇل تۋرالى بىلاي دەپ جازدى.  "ەۋروحوككەي تۋرىندا رەسەي مەن فينليانديا ويىنىنا رەسەي قۇراماسى كسرو فورماسىن كيىپ شىققانىنا تاڭىرقاپ، اشۋلانىپ تا قالدىم. بۇل فورما ميلليونداعان جازىقسىز جانداردى قۇربان ەتكەن رەجيمنىڭ ءسيمۆولى ەمەس پا؟! وزگە مىسالداردى كەلتىرۋدى كەيىنگە قالدىرايى. بۇل ءبىزدى كەلەكە ەتۋ، مۇندايعا سپورتتا دا، باسقا جەردە دە جول بەرىلمەۋى ءتيىس. ويىندى فينليانديا جەڭىپ شىققانى ايتارلىقتاي ماڭىزعا يە ەمەس. بۇل فورما وتە جيىركەنىشتى", — دەپ جازدى ستۋبب.

ساراپشىلار رەسەي بۇل فورمانى قاساقانى كيگەنىن ايتادى. بۇل ەكى ماعىنانى ءبىلدىرۋى مۇمكىن. ءبىرىنشىسى رەسەي مەن ناتو اراسىندا بۇرىنسوڭدى بولماعان شيەلەنىس باستالدى، سول ساتتە رەسەي وسى فورمانى كيىپ، پسيحولوگيالىق شابۋىل جاساۋعا تىرىسقان. ەكىنشىسى رەسەيدىڭ كسرو فورماسىن كيىپ شىعۋى كسرو-نىڭ ىدىراعانىنا 30 جىل تولۋىنا سايكەس كەلدى. دەمەك، رەسەي ول يمپەريانى قايتا تىرىلتەمىز دەگەن سيگنال بەرگىسى كەلگەن دەيدى ماماندار.

رەسەي كسرونىڭ ىدىراۋىنا قاتىستى بىرنەشە مارتە مالىمدەمە جاسادى. پۋتين ونى تراگەديا سانايدى. جاقىندا ول "روسسيا-1" ارناسىناداعى "روسسيا. نوۆەيشايا يستوريا" اتتى فيلمدە وسى جايلى كەڭىنەن كوسىلە ايتتى.  "كسرو-نىڭ ىدىراۋى مەن ءۇشىن دە، كوپشىلىك حالىق ءۇشىن دە تراگەديا بولدى. كسرو-نىڭ ىدىراۋى دەگەنىمىز نە؟ بۇل دەگەنىمىز كسرو دەپ اتالعان تاريحي رەسەيدىڭ قۇلاۋى عوي.

ءبىز مۇلدە بولەك ەلگە اينالدىق. مىڭداعان جىلدار بويى قالىپتاسىپ، تۇزىلگەن يگىلىكتەردى جوعالتتىق", - دەدى پۋتين.

ول وسىدان ون جىل بۇرىن ايتقان ءسوزىن سۇحبات بارىسىندا تاعى قايتالادى. ء"بىر ساتتە 25 ملن ورىس ۇلتى وزگە ەلدەردىڭ تۇرعىندارى بولىپ شىعا كەلدى. ولار تاۋەلسىزدىك الىپ، ءوز الدىنا ەل بولعان مەملەكەتتەردىڭ قۇرامىندا قالدى" دەيدى كرەمل باسشىسى. "ولار ءۇشىن ارينە بۇل جاقسى شىعار، بىراق ءوز ەركىنەن تىس وزگە ەلدە قالعاندار ءۇشىن بۇل ارينە جامان. ولاردىڭ قايتىپ ورالۋىنا مۇمكىندىك بولمادى، تۋىستارىمەن قاۋىشا المادى. تۇراتىن ورىندارى دا، جۇمىستارى دا بولمادى. بۇل ەش اسىرەلەۋسىز ۇلكەن گۋمانيتارلىق تراگەديا ەدى", - دەيدى پۋتين.

پۋتين كسرو-نىڭ ىدىراۋى وزگە ەلدەردىڭ تەرريتورياسىنىڭ ۇلعايۋىنا اسەر ەتكەنىن ايتادى. مىسالى قازاقستاننىڭ. ونىڭ ء"بىزدىڭ ەگەمەندىگىمىزگە قاتىستى وزگە دە ماسەلەلەر بار عوي. سوۆەت وداعى قۇرىلعان كەزدە، كەلىسىمشارتتا ونىڭ قۇرىمانىن شىعۋ قۇقى دا جازىلعان. ال ونىڭ (وداقتان شىعۋدىڭ) ءتارتىبى جازىلماعاندىقتان، سۇراق تۋىندايدى. ەگەر قانداي دا ءبىر رەسپۋبليكا كەڭەس وداعى قۇرامىنا قوسىلىپ، ءوز يەلىكتەرىنە ( ۆ سۆوي باگاج-رەد.) ءىرى كولەمدە رەسەي جەرىن، ءداستۇرلى رەسەي تەرريتورياسىن الىپ، كەيىن وداق قۇرامىنان شىعۋعا شەشىم قابىلداسا، وندا ەڭ قۇرىعاندا، ورىس حالقىنىڭ «سىيلىعىن» بىرگە الا كەتپەي، نەمەن كىردىڭ، سونىمەن شىعۋىڭ كەرەك قوي. وسىنىڭ ەشقايسىسى جازىلعان جوق. سوندىقتان، قازىرگى كونستيتۋتسياعا وزگەرىس ەنگىزۋدى ابدەن دۇرىس دەپ ەسەپتەيمىن", - دەپ ايتقانى ءالى ەل ەسىندە.

رەسەي مەمدۋماسىنىڭ باسشىسى ۆولودين دە "كسرو نەگە ىدىرادى، ونى زەرتتەۋ كەرەك" دەپ قاقىلداپ جۇرگەنىنە ءبىراp بولدى.

باتىس ساراپشىلارى پۋتين تاريحتا رەسەي جەرىن جيناۋشى دەپ قالعىسى كەلەتىنىن ايتادى. ول وسى ماقساتتا 2008 جىلى گرۋزياعا باسىپ كىردى، ارتىنشا اراعا التى جىل سالىپ، ۋكراينانىڭ ءبىر بولىگىن تارتىپ الدى. قىرىمدى وتارلادى. ەندى مىنە، ناتو ەلدەرىنە شارت قويىپ وتىر. اتالمىش شارت ارقىلى ول ءوزىنىڭ ىقپال ەتۋ ايماعىن قۇجات جۇزىندە بەكىتىپ الماق جانە ارتىنشا ولاردى وتارلاۋدى جۇيەلى تۇردە جۇرگىزبەك دەيدى ساراپشىلار.

كا مىرزا

Abai.kz