قازىر يسلام دىنىنە جالا جاۋىپ، ارداقتى پايعامبارىمىزدىڭ اتىنا كىر كەلتىرەتىن پىكىرلەر ايتۋعا ەۋروپانىڭ ەتى ۇيرەنىپ كەتتى. ءتىپتى بۇعان دەيىن كوپشىلىككە «كوپمادەنيەتتىلىكتى» كۇشتەپ تانىپ كەلگەن ەۋروپا سوڭعى كەزدەرى بۇل پيعىلىنان دا باس تارتا باستاعانداي. ويتكەنى كارى قۇرلىقتا مۇسىلمانداردىڭ سانى كۇن ساناپ كوبەيىپ بارادى. جەرگىلىكتى راديكالدار كوشى-قون ساياساتىنىڭ وسى قىرىن تالاي جىلدان بەرى قاتتى سىنعا الىپ كەلگەن بولاتىن. ولاردىڭ وسى تالپىنىسى اقىرى جەمىسپەن اياقتالىپ، ەۋروپا ەلدەرى ەندى كەش تە بولسا بۇعان قارسى شارالار قابىلداي باستادى. وسىلايشا كارى قۇرلىقتا يسلامدى قارالاعىسى كەلگەندەرگە تاعى ءبىر مۇمكىندىك تۋدى. ءتىپتى فرانتسيا سياقتى مەملەكەتتەر دىنگە قارسى جاسالعان مۇنداي شابۋىلداردى «دەموكراتيانىڭ بەلگىسى» دەپ بۇكىل الەمگە رەسمي تۇردە جاريالاپ جاتىر. ادەپ پەن اردى ازىپ-توزعان دەموكراتيانىڭ قانجىعاسىنا بايلاپ بەرىپ، مورالدىڭ ماڭىزىن ۇمىتا باستاعان ەۋروپانىڭ بۇل تىرلىگىن «اقىلىنان اداسۋ» دەمەسكە امال جوق. وسى وقيعالاردى ويشا قورىتساڭىز بۇل كارى قۇرلىقتىڭ سوڭعى ىشقىنىسى سياقتى كورىنەدى..سەبەبى دامۋدىڭ داڭعىل جولى رەتىندە ۇسىنىلىپ جۇرگەن باتىس مەملەكەتتەرىنىڭ دەموكراتياسى ءوز مۇمكىندىگىن سارقىپ ءبىتتى. ەندى ول ازعىندىق پەن ارسىزدىقتاردى ناسيحاتتايتىن قۇرالعا اينالىپ بارادى.. الايدا ولار بۇنىمەن قويماي «دەنى دۇرىس ەمەس دەموكراتيالارىن» وزگە ەلدەرگە تىقپالاۋدان ءالى دە تانباي كەلەدى.

قازىر يسلام دىنىنە جالا جاۋىپ، ارداقتى پايعامبارىمىزدىڭ اتىنا كىر كەلتىرەتىن پىكىرلەر ايتۋعا ەۋروپانىڭ ەتى ۇيرەنىپ كەتتى. ءتىپتى بۇعان دەيىن كوپشىلىككە «كوپمادەنيەتتىلىكتى» كۇشتەپ تانىپ كەلگەن ەۋروپا سوڭعى كەزدەرى بۇل پيعىلىنان دا باس تارتا باستاعانداي. ويتكەنى كارى قۇرلىقتا مۇسىلمانداردىڭ سانى كۇن ساناپ كوبەيىپ بارادى. جەرگىلىكتى راديكالدار كوشى-قون ساياساتىنىڭ وسى قىرىن تالاي جىلدان بەرى قاتتى سىنعا الىپ كەلگەن بولاتىن. ولاردىڭ وسى تالپىنىسى اقىرى جەمىسپەن اياقتالىپ، ەۋروپا ەلدەرى ەندى كەش تە بولسا بۇعان قارسى شارالار قابىلداي باستادى. وسىلايشا كارى قۇرلىقتا يسلامدى قارالاعىسى كەلگەندەرگە تاعى ءبىر مۇمكىندىك تۋدى. ءتىپتى فرانتسيا سياقتى مەملەكەتتەر دىنگە قارسى جاسالعان مۇنداي شابۋىلداردى «دەموكراتيانىڭ بەلگىسى» دەپ بۇكىل الەمگە رەسمي تۇردە جاريالاپ جاتىر. ادەپ پەن اردى ازىپ-توزعان دەموكراتيانىڭ قانجىعاسىنا بايلاپ بەرىپ، مورالدىڭ ماڭىزىن ۇمىتا باستاعان ەۋروپانىڭ بۇل تىرلىگىن «اقىلىنان اداسۋ» دەمەسكە امال جوق. وسى وقيعالاردى ويشا قورىتساڭىز بۇل كارى قۇرلىقتىڭ سوڭعى ىشقىنىسى سياقتى كورىنەدى..سەبەبى دامۋدىڭ داڭعىل جولى رەتىندە ۇسىنىلىپ جۇرگەن باتىس مەملەكەتتەرىنىڭ دەموكراتياسى ءوز مۇمكىندىگىن سارقىپ ءبىتتى. ەندى ول ازعىندىق پەن ارسىزدىقتاردى ناسيحاتتايتىن قۇرالعا اينالىپ بارادى.. الايدا ولار بۇنىمەن قويماي «دەنى دۇرىس ەمەس دەموكراتيالارىن» وزگە ەلدەرگە تىقپالاۋدان ءالى دە تانباي كەلەدى.

ۋينستون چەرچيلدىڭ «دەموكراتيا ازاماتتىق قوعامنىڭ دامىعان ۇلگىسى بولا المايدى. ءبىزدىڭ ازىرگە سانامىز جەتىپ ويلاپ تاپقانىمىز وسى عانا» دەگەن تاماشا ءسوزى بار..وسىنى ەستەن شىعارعان كارى قۇرلىق قازىر شىنىمەندە رۋحاني داعدارىسقا تاپ بولىپ وتىر. ءوزىن ىشتەن ىرىتە باستاعان ازعىندىققا اتوي سالىپ قارسى شىعۋدىڭ ورنىنا، بۇكىل الەمگە قوجالىق ەتۋگە ۇمتىلعان جويتتەردىڭ قولجاۋلىعىنا اينالىپ بارادى.

جويتتەر دەمەكشى، قازىر ەۋروپادا يسلامعا قارسى شىعۋ وڭاي شارۋا بولعانىمەن ەۆرەيلەر  تۋرالى جاق اشۋعا مۇلدە قاقىڭ جوق. ءتىپتى ەۋروپانىڭ كەيبىر ەلدەرىندە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا قازا تاپقان ەۆرەيلەردىڭ سانىنا كۇمان كەلتىرەتىن پىكىر ايتساڭ  باسىڭا بالە تىلەپ الاسىڭ. سوندىقتان باتىس تاريحشىلارى حولوكوست تۋرالى اڭگىمە قوزعالعاندا اڭداپ قانا سويلەيدى. ەگەر ءبىر جەردە حولوكوسقا كۇمان كەلتىرۋگە تىيىم سالاتىن زاڭ قابىلدانباعان بولسا سيونيستىك اقپارات قۇرالدارى بۇل ولقىلىقتىڭ ورنىن تولتىرۋعا بارىن سالادى. ويتكەنى ەروپادا ولاردىڭ قوعامدىق پىكىرگە قوزعاۋ سالاتىن قارىمى وتە كۇشتى. بۇلار وزدەرىنە قارسى شىققان كەز-كەلگەن ادامدى ءاپ ساتتە قۇبىجىق قىلىپ كورسەتە الادى.

قازىرگى ۋاقىتتا، اۆستريا، بەلگيا، كانادا، چەحيا، فرانتسيا، المانيا، ۆەنگريا، ليحتەنشتەين، ليتۆا، ليۋكسەمبۋرگ، گوللانديا، پولشا، پورتۋگاليا، رۋمىنيا، سلوۆاكيا مەن شۆەيتساريا سياقتى جاھاننىڭ 16 ەلىندە حولوكوستى تالقىلاۋعا زاڭمەن تىيىم سالىنعان. سيونيستىك رەجيمنىڭ ىقپالىنداعى بۇدان باسقا مەملەكەتتەردە دە حولوكوسقا كۇمانمەن قاراۋ قىلمىس بولىپ سانالادى. ال ەۋروپالىق وداقتىڭ ناسىلشىلدىككە قارسى باعىتالعان زاڭناماسىندا ««گەنوتسيدكە بايلانىستى قىلمىستاردى» جوققا شىعارۋ نەمەسە وعان ءاتۇستى قاراۋ  جازالاۋ شارالارىنا تۇرتكى بولادى» دەپ اتاپ كورسەتىلگەن. وسىعان بايلانىستى ەۋرووداقتىڭ 27 مەملەكەتىندە حولوكوسقا كۇمانمەن قاراعان ادامنىڭ بارلىعى زاڭ جۇزىندە قۋعىنعا ۇشىرايدى. ماسەلەن، 2010 جىلى ۆەنگريادا حولوكوسقا ءاتۇستى قاراعانداردى ءۇش جىلعا دەيىن تۇرمەگە توعىتاتىن ارنايى زاڭ قابىلداندى.  اۆستريادا ناتسيستەردىڭ قىلمىسىن جوققا شىعارعان نەمەسە ونى تالقىلاۋعا تىرىسقان كەز-كەلگەن ادام جاۋاپقا تارتىلادى. بۇل ەلدە حولوكوسقا سەنبەيتىندەر ءوز ءومىرىنىڭ 10 جىلىن تۇرمەدە وتكىزۋى ءتيىس. ال بەلگيادا حولوكوستى جوققا شىعارعاندار سەگىز ايدان ءبىر جىلعا دەيىن اباقتىعا قامالىپ، 5000 فرانك ايىپپۇل تولەيدى. بۇل ءتىزىمدى ارى قاراي جالعاستىرا بەرۋگە بولادى.

دەگەنمەن حولوكوستى جوققا شىعارۋعا تىيىم سالۋشىلىق ەۋروپانىڭ كەيبىر ەلدەرىندە قارسىلىققا تاپ بولۋدا. ايتالىق، 2007 جىلى يسپانياداعى سوتتاردىڭ ءبىرى، ەلدىڭ كونستيتۋتسياسى حولوكوست تۋرالى زاڭدى رەسمي تۇردە مويىنداي المايتىنىن مالىمدەدى. ال يتاليا 2006 جىلى ەۆرەي حالقىنىڭ گەنوتسيدىن جوققا شىعارعانداردى ءتورت جىلعا تۇرمەگە جابۋعا پارمەن بەرەتىن زاڭدى قولدانىستان الىپ تاستادى. ءتىپتى ۇلىبريتانيانىڭ ءوزى جەرگىلىكتى زاڭنىڭ حولوكوسقا كۇمانمەن قاراعانداردى جازالايتىن باپتارىن ەكى مارتە قايتا قاراعان بولاتىن. سوڭعى جىلدارى دانيا مەن شۆەتسيا سياقتى ەۋروپانىڭ وزگە مەملەكەتتەرىندە دە وسىنداي باستامالار قولعا الىنا باستادى. ويتكەنى جوعارىدا اتالعان ەلدەردىڭ بارلىعىندا كۇشتەپ تانىلعان بۇل تىيىمعا  قارسى شىعىپ جاتقاندار وتە كوپ. قورىتا كەلگەندە ەۋروپا ءتۇبى ءوزىنىڭ ەسكى انىنە قايتا باساتىن سەكىلدى..ويتكەنى بۇكىل الەمگە قوجالىق ەتۋگە ۇمتىلعان ۇلتتىڭ اپتىعىن باسقىسى كەلىپ جۇرگەندەر كارى قۇرلىقتا از ەمەس. ءبىر جاعىنان بۇل مەملەكەتتەردە مۇسىلماندىقتى قابىلداعانداردىڭ سانى دا كۇن وتكەن سايىن كوبەيىپ كەلەدى. ەۋروپالىقتاردىڭ ءوز ىشىندە ءوسىم جوق. سوندىقتان بولاشاقتا ولار بۇل ماسەلەنى  جەرگىلىكتى مۇسىلماندارمەن بىرلەسە وتىرىپ شەشۋگە تىرىسۋى مۇمكىن. سەبەبى سوڭعى پايعامباردىڭ ۇمبەتىنە بۇيرەگى بۇراتىن ەۋروپالىقتار كوبەيىپ بارادى.

سوڭعى اقپارعا سەنسەك، ەندى 10 جىلدان كەيىن كارى قۇرلىقتاعى حالىقتىڭ جارتىسىنا جۋىعىن مۇسىلماندار قۇرايدى ەكەن. دالىرەك ايتار بولساق، ەۋروپالىق مۇسىلماندار! وسى ماقالانىڭ سوڭىندا پايعامبارىمىزدىڭ ايتقان ءبىر وسيەتى ەسىمە ءتۇسىپ وتىر.

بىردە اللانىڭ ەلشىسى ساحابالارىنان بىلاي دەپ سۇرايدى: «ءبىر بولگى قۇرلىقتا، قالعان ەكى بولىگى تەڭىزدە تۇرعان قالانى بىلەسىڭدەرمە؟». ساحابالار «ءيا، اللانىڭ ەلشىسى» دەپ جامىراي جاۋاپ بەردى. سوسىن پايعامبارىمىز ءسوزىن بىلاي دەپ ساباقتايدى: «ىسقاقتىڭ 70 مىڭ ۇلى وسى قالانى باسىپ المايىنشا اقىرزامان ورنامايدى. ولار قالانى قارۋدىڭ كۇشىمەن ەمەس، «ءلا يللاھا يل اللاح، اللاھۋ اكبار!» ءسوزدىڭ كۇشىمەن الادى. وسىنى ءۇش مارتە ايتقاندا قابىرعانىڭ ۇشەۋى دە قۇلاپ، ولار قۋانعان كۇيدە قالاعا كىرەدى».

جاقىپتىڭ ۇرپاقتارى دەگەنىمىز ەۋروپالىقتار. ال ءبىر بولىگى قۇرلىقتا، قالعان ەكەۋى سۋدا ورنالاسقان بۇل قالا ستامبۇل شاھارى بولىپ تابىلادى. شامالى ۋاقىتتان كەيىن ەۋروپالىقتاردىڭ كوپشىلىگى يسلامدى قابىلداپ، ستامبۇلدى تاعى ءبىر مارتە قولعا الاتىن ءتارىزدى. بۇل قالانى اۋەلدە تۇرىك ساردارى فاتيح سۇلتان مەحمەتتىڭ باسىپ العانىن بىلەمىز. بىراق كوپ جىلدار بويى دىنىمىزگە قورعانىش بولىپ كەلگەن تۇرىكتەر كەيىن ءوز ىقپالىنان ايىرىلىپ قالعانى بەلگىلى.  پايعامبارىمىزدىڭ وسيەتىنە قۇلاق اسساق، ولاردىڭ ورنىن يسلامدى قابىلداعان، دىنىنە بەكەم ەۋروپالىق مۇسىلماندار باساتىن سياقتى. ەگەر تاريحتىڭ كوشى وسىلاي جالعاسسا بارلىق نارسەنىڭ قۇدىرەتتىڭ باقىلاۋىمەن بولىپ جاتقانىنا انىق كوزىڭ جەتەدى..وندا مۇسىلماندارعا تەك سابىر ساقتاۋ عانا قالادى ەكەن...

«Abai.kz»