وسى جاسىما دەيىن وتاندىق تەلەارنالاردىڭ قايسىسىنان بولسىن، تاقىرىپ-مازمۇنى كەلىسسە دە، عۇمىرلى باعدارلاما كورە الماي كەلەدى ەكەنمىن. بىزدەگى جاقسى جوبالار كۇن جىلت ەتسە جايناپ شىعا كەلەتىن ءساۋىردىڭ سارعالداعى سياقتى، ادەمى باستالعانمەن ىلە-شالا قىرشىنىنان قيىلىپ كەتە بەرەتىنى نەسى؟ اڭگىمە ول جايىندا ەمەس، ارينە. كەزىندە «ۇيات بولماسىن...» ويىن-ساۋىق وتاۋىنا مەيمان بولىپ قاتىسقان ەرەكشە كەيىپكەر حاقىندا.

اڭىز بەينەلى ءانشى روزا باعلانوۆا «ەر ادامدى سىيلاۋ – ايەل ادامنىڭ جىنىسىنا بىتكەن مىنەز بولۋ كەرەك» دەگەن وقىس وي ايتىپ ءوتتى. تىڭداپ وتىرىپ، قۇرساۋدا قالدىم. تانىم تارازىسىنا تارتىپ كورسەڭ استارىنان ۇعىمعا تومپاق كەلەتىن بىردەڭە اڭعارىلاتىن سياقتى. ءسىز ءۇشىن اسەرى قالاي ەكەنىن قايدام، ايتىلعان ەكسپرومت تۇنىعىڭداعى قايداعى مەن جايداعىنى ءتۇرتىپ وتەتىن نارسەگە دە كەلىڭكىرەيدى ەكەن. قالاي دەسەڭىز دە، ءوز باسىم مۇنىڭ ءمانىن كەيۋانالىق كەزەڭگە جابا سالۋعا تىرىستىم. بولجامنىڭ ءبارى ۆانگانىڭ سوزىندەي سۇبەلى بولا بەرمەيدى عوي. ونىڭ ۇستىنە سۇحباتتاسۋشى ساۋالدى ويلاماعان جەردەن تىگىنەن تاستاپ جىبەردى: «كورىپكەلدىك قاسيەتىڭىز بار دەگەن راس پا؟».

اسقاق انشىلىك پەن بىلايعى جۇرت ساۋدىڭ قاتارىنا جاتقىزا بەرمەيتىن «كورىپكەلدىك»، وتە سيرەك قابىساتىن الەم. ال مەنىڭ اق پەيىل اپام تۇك ساسقان جوق، اۋزىنان تاستامايتىن «اقپاتشاسىن» ەرەكشە مەيرىممەن ماداقتاپ الىپ، گۋتسۋلدىق مادەنيەتتەگى مولفارلار سياقتى بويىنداعى اتالمىش «قاسيەت» عىلىمي تۇردە نەگىزدەلىپ، كەزىندە «پروستور» جۋرنالىندا جازىلعانىن ايتىپ، ءبىر كەزدە كوزىنە كورىنگەن جاتپلانەتالىقتار وعان ەرەكشە بەلگى تاستاپ كەتكەنىنە ءوزى سەنىپ وتىر. سەنگەنى – مۇنداي شالىقتان قۇرالاقان بولماعانى دا. سوندا قالاي، روزا باعلانوۆا «سەزىم مۇشەلەرىمەن تۇسىندىرىلمەيتىن، اقىلدان تىس اقپارات قابىلداۋ مۇمكىندىگىنە» يەلىك ەتكەن بە؟

قۇدايدىڭ ءوزى كەشىرسىن، مەن سەنە المادىم. ونىڭ ۇستىنە ارعى دىلىڭمەن ەرەكشە سىيلايتىن جاننىڭ رەيتينگ ءۇشىن «ەرەجەسىز ويىننىڭ» قۇربانى بولىپ وتىرعانىن كورۋ قيىن ەكەن. تاپ وسى جەردە ونىڭ تەڭدەسى جوق انشىلىگى مەن «كورىپكەلدىك» ميستيفيكاتسيا اراسىن بايلانىستىرا الماي دال بولدىم. كەيدە بۇلاردىڭ ءبىر ادامنىڭ بويىندا بىرىگىپ، ءوزارا جىمداسا كىرىگىپ كەتەتىنىنە عىلىمدا مىسال از ەمەس. ول ەندى مۇلدەم باسقا جاعداي. جالپى، بىلايعى بىرەۋلەر ءۇشىن ەلەۋسىزدەۋ جايت بولسا دا، تاپ وسى جەردە تۇلعانى تۇعىرىنان تايدىرماي قۇرمەتتەۋ كەرەك ەكەنىن ايتىپ ءوتۋدىڭ ابەستىگى بولا قويماس.

مۇندا ءبىز ەسكەرە بەرمەيتىن ءبىر كەرتەلى جاعداي بار. جاسى ۇلعايعان ادامدى رەتتى-رەتسىز الۋان ساۋالدىڭ قۇرساۋىنا قاماپ وتىرىپ جازىپ الۋ – كوپاسا ابىروي الىپ بەرەتىن شارۋا قاتارىنان ەمەس. قازىرگىلەردىڭ كوبى وسىنىڭ بايىبىنا تەرەڭدەپ بارا الماي ءجۇر. ءيا، قانشا جاساسا دا ءسوزى ءمىردىڭ وعىنداي، ويى جايدىڭ شوعىنداي بولىپ الاۋلاپ وتىراتىن جوتالى جاندار بولادى. وكىنىشكە قاراي، قولدانبالى پسيحولوگيا عىلىمىنىڭ زاڭدىلىقتارىنا ساي كوپ ادام «ۇلكەيۋ» ۇدەرىسىنە بەيىم. بۇل ەندى جۇمىر باستى پەندە قاشىپ قۇتىلا المايتىن نارسە.

ادام جانى قانشا جەردەن تەمىردەي بەرىك بولعاننىڭ وزىندە كۇنى جەتكەندە كىم-كىم دە مۇقالىپ، توزا باستايدى. ونىڭ دا شاعىن عۇمىرىندا شاقشاداي باسىنان كەشەتىن قۋانىش پەن شاتتىققا قوسا، ەشكىمگە ءتىس جارعىسى كەلمەيتىن تراگەدياسى بولادى. وعان قوسا، اركىمنىڭ بويىندا ەلەۋسىز تۇردە بۇيىعى جاتا بەرۋى ءتيىس «ينتيم» جاعدايلاردى سانالى ءھام بەيسانالى تۇردە تۇرتپەكتەپ وياتۋعا قۇمار كەيبىر اقمىلتىقتار «بىرەۋدىڭ قاسىرەتىن قىزىقتاۋدان» قانداي ءلاززات الاتىنى تۇسىنىكسىز. كىم بولسا دا اقىرعى كەزەڭىندەگى دارمەنسىز كەيپىن تاڭبالاتپاعانى دۇرىس. ابىروي يەسى ەل ەسىندە، حالىق جادىندا اسقاق قالپىندا قالعانعا نە جەتسىن؟

ۇلبىرەپ وتىرعان شاعىندا سۇحبات جاسالعان بىرنەشە تۇلعانىڭ مىسالىن بەلەمىز. سونىڭ ءبىرى – عارەكەڭ، ايگىلى ءانشى عاريفوللا قۇرمانعاليەۆ جايىندا شاكىرتى، مارقۇم اسكەربەك ەڭكەباەۆ ۇيىمداستىرعان حابار. باسقانى بىلمەدىم، ءوز باسىم سونى كورگەن سايىن جۇيكەم جۇقارا باستايدى. تۇيسىكسىز شاكىرت پەن ۇلىق ۇستازدىڭ اراسىنداعى مىنا قورلىقتى بەي-جاي وتىرىپ قاراۋ مۇمكىن ەمەس. جازۋشى شەرحان مۇرتازا، ماڭعىستاۋلىق جىرشى جاقسىلىق ەلەۋسىنوۆ جايىندا دا وسىنداي مازمۇنداعى ءساتسىز بەينەجازبا قالعان. كوبىنە مۇنداي حالگە الدىمەن ۇرپاعى سەبەپشى بولادى. ويتكەنى، ماقساتىن ىسكە اسىرۋشى اۋەلى سولارمەن كەلىسەدى. ە، نە دەرىڭ بار، باياعى سول بارماق باسپاي، كوز قىسپاي ءتاسىلدىڭ ءىزى عوي.

جالپى، ءبىزدىڭ قوعامدا جالپاق جۇرت «باعى جاعان» دەپ ەسەپتەيتىن ەكى ادام بولسا، ءسوز جوق، سونىڭ ءبىرى – پەندەگە شاق بارشا اتاق-داڭقتىڭ جۇپارىنا شومىلىپ وتكەن روزا باعلانوۆا بولاتىن. نەسىن ايتاسىز، ازۋىن ايعا بىلەگەن كەشەگى كەڭەس وداعى، ازات قازاقستان تۇسىندا بولسىن، ونىڭ ۇكىمەتتەن الماعان اتاعى، حالىقتان كورمەگەن قۇرمەتى، الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىندە بارماعان ەلى، باسپاعان تاۋى، تابانى تيمەگەن جەرى جوق. ول جاعىن بىلايعى ەلدىڭ دەنى بىلەدى. كوپاسا تراگەدياعا تولى تاعدىر تاۋقىمەتى ايتىلا بەرمەيدى. سوعان قاراعاندا ءانشىنىڭ جەكە ءومىرىنىڭ بۇل بەلەسى جاۋاپتى مەكەمەلەر تاراپىنان قاتتى قۇنتتالعان بولۋ كەرەك. كەڭەستىك يدەولوگيا ونداي دا ەرەكشە تاسىلمەن جۇمىس جاساۋشى ەدى عوي.

كوزىن تىرناپ اشقاننان ءتىرى جەتىم، پەشەنەسىنە جازىلعانى بالالار ءۇيىنىڭ تابالدىرىعى، وگەي اتا-انانىڭ تاربيەسى، تۋعان ەلدەن جىراق كەتىپ، سارت-ساۋقاننىڭ اراسىن كەزۋى، تۇلىمشاعى جەلبىرەپ جۇرگەن كەزىندە كورگەنى اقسيراق اشارشىلىق، سىلاڭ قاعىپ بوي تۇزەگەن شاعىندا تاپ بولعانى ستاليندىك رەپرەسسيا، ەس جيعاندا كۋا بولعانى جارتى دۇنيەنى قانعا بوكتىرگەن ۇلى وتان سوعىسى. جەكە باسىنىڭ قاسىرەتى – باق يەكتەگەن مۇڭ يەسى بولعانى ءوز الدىنا. ءومىربايان دەرەكتەرىنە دەيىن ويدان قۇرالۋى، بۇل ەندى ايتۋعا كەلمەيتىن ازار. ءومىرىنىڭ وسى كەزەڭى جايىندا ول ءوزى اشىلىپ ايتقىسى كەلدى مە؟ ايتسا دا، قۇلاق قويعان كىم بار؟ كوبىنە ونىڭ ءومىر-ونەر جولىنىڭ ۇستىڭگى قاباتىن قالقىپ وتۋمەن اۋەستەنگەن قوعام اقىرى ول جايىنداعى كوپ ماعلۇماتتى ۇمىتتىردى. ارينە، ول ءوز الدىنا بولەك، شەتى-شەگى جوق ۇزاق ءاپسانا.

ءبىر جىلى راديوجۋرناليست عالىم ەسەنساريەۆتى سىر بويىنا ارنايى شاقىرتىپ الىپ، قارماقشىعا اپارىپ، كوزكورگەندەردىڭ كوكىرەگىندە كەتىپ بارا جاتقان باعلانوۆانىڭ كوپشىلىككە بەيماعلۇم تاعدىرىنىڭ ادام بالاسىنا ايتىلماعان ءبىراز شىندىعىن دىبىس تاسپاسىنا تاڭبالاۋعا مۇمكىندىك جاساعان ەدىم. ول كەزدە اپامىزدىڭ دا كوزى ءتىرى. سول كەزەڭدەر ءۇشىن جابىق تاقىرىپ سانالعان اقيقات پەردەسىن ءتۇرىپ تاستاعان جانداردىڭ قازىر ارامىزدا ءبىرى دە جوق. ەندى رەتىن تاۋىپ، شەت-شەپىرلەپ جارىققا شىعارىپ، ەلدى قۇلاعدار ەتەمىن دەسە، ول ەندى جازىپ الۋشىنىڭ جەكە بيلىگىندەگى نارسە. سونداي قاسىرەتتى تاعدىر يەسىنەن ورىندالماعان اڭسارىن كۇيتتەۋمەن شەكتەلگەن «جەڭىلتەك بەينە» قالىپتاستىرۋ ساياساتىن نەندەي ارەكەتپەن تۇسىندىرۋگە بولادى؟ ماسەلەنىڭ بۇل جاعى ءتىپتى جۇمباق.

ادام بالاسى كەيدە ءوزىنىڭ شىن مانىندەگى تراگەديالىق تاعدىرىن، جەكە باسىنىڭ شىندىعىن جاسىرۋ ءۇشىن شىنايى بولمىسىنا مۇلدەم كەرەعار، جاساندى بەينە قالىپتاستىرىپ، وزگە بىرەۋدىڭ «ماسكاسىن» كيىپ الۋعا بەيىم تۇرادى. قاسىرەتتىڭ ۇلكەنى وسى، ءومىر بويى وزگەنىڭ عۇمىرىن كەشىپ، ءوزى جايىنداعى شىندىقتىڭ ءبىر تامشى كەرمەگىن دە سىرتقا شىعارماي، كوز جاسىنا قوسىپ جۇتا بەرۋ. بۇل تاراپتا، ۇڭىلە بىلگەنگە سىلقىم اپانىڭ سىڭعىر قاققان كۇلكىسىنىڭ وزىنەن ءبىرتۇرلى ىزا تەۋىپ تۇراتىن. ءبىزدىڭ قوعام سونىڭ ءبارىن سارالاپ جاتپاستان، ونىڭ جۇزىندەگى مۇڭنان تۇرعىزىلعان مۇنارانىڭ ءىزىن مۇلدەم باسقا نارسەلەرمەن جۋىپ-شايىپ جىبەردى.

ونىڭ جانىنا جاي تاپتىرماعان كەيبىر جايتتار اتالمىش شاعىن حابارداعى سۇحباتتاسۋشىعا قاراتىپ ايتقان «جانىم، بۇل ءدۇنيادا ارمانسىز ادام بار دەپ ايتا المايمىن. بىراق مەن ەڭ باقىتتى اداممىن. ەندىگى مەنىڭ ارمانىم – حالقىم جاقسى تۇرسىن!» دەگەن ءسوزىنىڭ اڭعارىندا جاتىر ەدى. ءبىر كەۋدەدە وت پەن سۋداي شارپىسقان وسى ەكى ايىرىقتى ءجىتى تۇسىنە الماعانىمىز ءوز الدىنا، ءالى تۇسىنبەي كەلە جاتقانىمىز جانە مۇلدەم تۇسىنۋگە تىرىسپايتىنىمىز قانداي وكىنىشتى.

كوبىنە، باقىتتىڭ ءدامىن تاتىپ كورمەگەن ادام ءوزىنىڭ «باقىتتى» ەكەنىن ايتىپ، اينالاعا جار سالۋعا بەيىم كەلەتىنى جاسىرىن ەمەس. ويتكەنى، ول ءۇشىن باقىتسىز دەگەن ءسوزدى ەسىتۋدىڭ نەمەسە باقىتسىز بولىپ كورىنۋدىڭ ءوزى قاسىرەت. وعان قوسا، باقىت جايىنداعى ۇعىم دا قۇبىلعان ساعىم سياقتى ءدىر-ءدىر قاققان بىردەڭە عوي. باقىتتى بولا تۇرىپ باقىتسىزدىققا دۋشار بولۋدان قورقاتىن پەندەنىڭ ازىرگە ويلاپ تاپقان جالعىز ايلاسى – وسى. ال شىن باقىتتىڭ ءدامىن سەزىنىپ، تاڭدايىنا تاتقان ادام كوپاسا ۇندەمەۋ ارقىلى سىرىن سىرتقا شاشپاۋعا تىرىسىپ باعادى ەكەن.

الەمگە ايگىلى باعلانوۆادان سۇحبات العانداردىڭ دەنى ونى قايىرىپ اكەلىپ «وزدەرىنىڭ قوراسىنا» ايداپ تىعا بەرەتىن. ءبىز سونىڭ كۋاسى بولدىق. سودان سوڭ ول دا تورداعى توتىنىڭ كۇيىنەن ءارى اسا الماي، جوباسىن جوعارىدان سىزىپ بەرگەن تاپتاۋرىن تاقىرىپتان ابدەن مەزى بولىپ، ءوز سوزىنە ۇيەلەي بەرۋشى ەدى. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ەل ونىڭ بۇلا بولمىسىنان ەسەرسوقتاۋ ەركە قىزدىڭ وبرازىن كورگىسى كەلدى. ال روزا بولسا سول ىقىلاستىڭ ىعىنا وڭاي جىعىلا سالدى دا، حالىقتىڭ قيالىن تەربەگەن الگى جاساندى ءرولدى مۇلتىكسىز ويناپ بەردى. ءسويتىپ تىڭدارمان جادىندا ماڭگى سول بەينەدە قالىپ قويدى. وكىنىشتىسى، شىڭىراۋىندا شوگىپ جاتقان، جانىنا جاي تاپتىرماي مازداعان مۇڭدى تۇسىنەتىن پەندەنىڭ بولماۋى.

ول كورەرمەنگە قاراتىپ ايتىلعان ارمان جايىنداعى الگى ەكىۇداي ويىن اقتارا سالىپ، ىلە شالا باكىر تاجىباەۆتىڭ سوزىنە جازىلعان ەسكەندىر حاسانعاليەۆتىڭ «اسىل ارمان» ءانىن شىرقاي جونەلدى. سيتۋاتسيالار جيىنىنىڭ باس-اياعىن جىمداستىرۋعا كەلگەندە ونىڭ اكتەرلىك شەبەرلىگى ءمىنسىز ەدى. مۇڭلى سىرىن بولىسەتىن، بولمىسىنا جاقىن بىرەۋدىڭ جانىندا جۇرمەنەنى ونىڭ نازىك جۇرەگىنە باتپادى دەيسىز بە؟ باتقاندا قانداي، ول ۇنەمى سول باتپاننىڭ ۇستىندە ەمەس، استىندا ءجۇردى. ونداي كەزدە اقىسىن باسقا نارسەدەن الاتىن. بىراق ول سىرىن ەشقاشان، ەش پەندەگە بىلدىرمەۋگە تىرىسىپ باقتى. سول ءۇشىن دە ءوزىن مۇلدەم وزگە قىرىنان «اشكەرە» ەتۋمەن ءوتتى.

قايدا بارسا دا قىر ىزىنەن قالماي، الدىن كولدەنەڭ وراعىتا بەرەتىن ساۋالدىڭ ءبارى، سول باياعى، اڭىز انشىگە حرۋشەۆ پەن برەجنەۆ سياقتى شال-شاۋقانداردىڭ قالاي ىنتاسى اۋىپ، عاشىق بولعانى جايىنداعى ءاپسانا توڭىرەگىندە بولاتىن. كەيدە بۇل قازاقتىڭ سودان باسقا الاڭى بولماعانىنا تاڭىرقاپ، تاڭعالۋدان دا شارشايدى ەكەنسىڭ. مىنە، تاعى دا سول، ۇساق-تۇيەك حيكاياعا ارنالعان بىردەڭەلەردى انىقتاي تۇسۋگە ارنالعان سيىقسىز سۇراققا قايتارىلعان سۇرەڭسىز جاۋاپ: «وي، عاشىق بولعانداردىڭ قايسىبىرىن ايتايىن، كوكەشىم-اي. بىرەۋى شاقىردى، بىرەۋى قۇشاقتاعىسى كەلدى... اپىرماي، بىزگە كۇيەۋ بولعان ادامنىڭ، قالاي ايتامىن ەندى، ولار ءبىر سورلى عوي. ءبىز دەگەن ءبىر ايلاپ كەتەمىز... مەن ەكى كۇيەۋ العانىنا دا راقمەت ايتۋىم كەرەك... ءانشى دەگەن، ويبۋي، سەندەر كوپ نارسەنى بىلمەيسىڭدەر عوي».

تاعى دا سول جاساندى كەيىپ، قولدان قالىپتاپ العان شالىق كۇي. ءبىزدىڭ قوعامدا قارجالعان جاندى قۇرمەت تۇتىپ، توبەگە شىعارۋدىڭ ورنىنا، توردەگى باسىن بوساعاعا تارتىپ، ابدەن مىلجا مازاق ەتۋدىڭ مۇنان ارتىق ءتۇرىن ويلاپ تابۋ مۇمكىن ەمەس ەدى. ءيا، ءبىز ول جاعىنان ازىرگە الدىمىزعا قارا ءتۇسىرىپ كورگەن ەمەسپىز! «سەندەر كوپ نارسەنى بىلمەيسىڭدەر عوي!». ءيا، ونىڭ بار دىلىمەن ايتقىسى كەلگەن كوكەيدەگى ءۋالى ءسوزى، يمانداي شىنى، جانايقايى ەدى بۇل.

قاشان دا ۇلدىڭ جولىندا جانىن قۇربان ەتۋگە دايىن تۇراتىن قازاقى پسيحولوگيانىڭ قۇلىنا اينالعانداردى ول كەشىرە الماي-اق كەتتى. بىراق ونىسىن سىرتقا شىعارا الماي، امالى قۇرىدى. ەلدىڭ ەسىن العان اقسيراق اشارشىلىقتا تۇقىم جالعارىن الىپ قالىپ، اقۇرپەكتەي ۇرپيگەن ءۇربيبىسىنىڭ قوس قولىن جايىپ، قۇلىنداي شىرقىراعان داۋسىنا دا قايرىلماي، قازالىداعى جەتىم بالالار ۇيىنە وتكىزىپ جىبەرگەن تۋعان اناسىنىڭ ادام تۇسىنۋگە كەلمەيتىنى ارەكەتىن ول كەشتى دەپ ويلايسىز با؟ جوق، مەن ءوز باسىم ولاي دەپ ويلامايمىن. وندايدى كەشۋ مۇمكىن ەمەس.

وسىنداي كۇيدى ءومىر بويى ارقاسىنا تاڭىپ ءجۇرىپ، ءوزىن ەرەكشە ەركەلەتكەن حالقىنىڭ كوڭىلىنەن شىعۋ ءۇشىن ءبۇتىن بولمىسىن قاق جارىپ جىبەردى. نە دەگەن جانكەشتىلىك! ەشكىم بىلمەۋى ءتيىس نارسەلەردى بۇركەپ، قىمتاۋ ءۇشىن ومىرىنە قاتىستى كوپ مالىمەت ويدان قۇرالدى. كەرەگى سول بولعان سوڭ، قاي نارسەنىڭ دە «مايمىلىن ويناتىپ بەرۋدەن» الدىنا جان سالمادى. مىنە عاجاپ، ءبىر كەۋدەدە ەكى ادام. ەكەۋى ءبىر جۇرەكتەن جان، ورتاق تامىردان قان تارتىپ وتىرىپ ءبىر-بىرىنە مۇلدەم ۇقسامايتىن ەكى باسقا ادامنىڭ اڭگىمەسىن شەرتىپ وتىرا بەرەدى. و، جاساعان، سەن ءبىزدى ەرەكشە ماحابباتپەن وسىلاي ەتىپ جاراتقانىڭدى ءوزىڭ عانا بىلەسىڭ. ەت پەن سۇيەكتەن جارالعان ءالسىز پەندە نە ءبىلسىن؟! مەن ول جايىنداعى حاباردى قايىرا تىڭداپ وتىرىپ وسىنى ۇقتىم.

قانشا ايتقانمەن قان مايداننىڭ قاسىرەتىن كورگەن مۇڭلىق ەمەس پە، ءسوز اراسىندا «ءبىر رەت عاشىق بولعانىن» ايتىپ قالدى. وقيعا سوعىس جىلدارى ءوتىپتى. جۇرەگىن جارالاعان جان تانكيست ەكەن. «سودان كەيىن ىشىمدە بىرنارسە ءولىپ قالعانداي بولدى» دەيدى. مىنە، ونىڭ ماسكاسىز، بوياماسىز بەت-بەينەسى. سول بەلگىسىز جانمەن تىلدەستى دە، تاباناستىندا عاشىق بولدى. ال سونداعى جۇرەگىن جاۋلاپ العان ادامى ەرتەسىنە وققا ۇشىپتى. قالعان عۇمىرىندا العاش ءھام اقىرعى رەت ءسوز بايلاسقان عازيزعا دەگەن سەلكەۋسىز سەزىممەن ءومىر ءسۇردى. ءوزى ەشقاشان سەزدىرگىسى كەلمەگەن ول كىرشىكسىز كەيپى «ادامنىڭ ءىشى تازا بولۋ كەرەك» دەگەن العاۋسىز پىكىرىندە قالدى.

بۇل كۇندە ءبىراز ادام بىلە بەرمەيتىن شىعار، ءانشىنىڭ جايىنان حابارى بارلار ۇمىتا قويماعان بولار، ءومىرىنىڭ اقىرعى كەزەڭىندە «ازداپ جىلىستاي باستادى» دەگەن سوزقاشىرتقىلار ءجۇرىپ جاتتى. مۇمكىن، ادام بالاسىنىڭ كەلىپ تىرەلەتىن سوڭعى ايالداماسى سول بولعان سوڭ، وعان پالەندەي قارسىلىق تانىتىپ، جالعان نامىسقا جەڭدىرۋدىڭ قانشالىقتى قاجەتى بارىن بىلمەدىك. ءبىر تاڭعالارلىعى، كەيۋانالىق جەڭىپ، تالاپ جولى تارىلعان ادام دا ماسكاسىن شەشپەۋگە تىرىسادى ەكەن. سوعان قاراعاندا بۇل ءوزى سونشالىقتى كۇستانالاي بەرەتىن جامان نارسە بولماسا كەرەك.

مەن ءبىر ءسات ونىڭ اۋەلگى ايتقان ءسوزىن بەينەلى ويلاۋدىڭ قاي تۇرىنە جاتقىزارىمدى بىلمەي دال بولدىم. اقىرى «اپام دا اڭ-تاڭ، مەن دە اڭ-تاڭ» كەردەن ءارى اسا المادىق. بالكىم مۇنىسى ميدىڭ كونە قاتپارىنداعى ورىندالماي قالعان بۋداق-بۋداق اڭسارلاردىڭ تولىق كورىنىس تاۋىپ ۇلگەرمەي، دامۋ ءداۋىرىنىڭ تالاي ساتىسىن باستان كەشىرگەن ەجەلگىلەردىڭ كونە باستاۋعا «ءتاۋ ەتۋ» راسىمىنەن قالىپ كەتكەن رۋديمەنت بولار؟ تانىمدىق ماعىناداعى بىردەڭە ىزدەگەن ارەكەتىمنەن دە ەشتەڭە شىعا قويماعانىنا قاراعاندا، تۇستەۋگە كەلمەيتىن، شالىققا ۇقساس ەرەك كۇيدى ءبىز بەيباعىڭ دا «ءجىتى تۇسىنە الماعان بولارمىز».

نەسىن ايتاسىز، اسىل اپامىز ەرەكشە بولمىس يەسى ەدى عوي. جالپى، ادام بالاسىنىڭ تابيعاتى تىلسىمعا تولى. كەيدە ءتىپتى بىرەۋدى ءتۇسىنىپ بولماق تۇگىلى، ءوز يىرىمدەرىڭە بويلاي الماي قالاتىن كەزىڭ كوپ. جاراتۋشى ەرەكشە تالانتپەن جارىلقاپ، تاڭدايىنا الۋان ءتۇرلى بوياۋ جاققان جاندار وي ايتۋ ءۇشىن ەمەس، كوبىنە ءان ايتۋ ءۇشىن كەلەدى مىنا جارىق جالعاننىڭ جۇزىنە. ايتىلعان وي وياسىندا تۇرماسا ول دا قيىن. جارىقتىق، زاراتۋشترا پايعامباردىڭ «اۋەلى دۇرىس وي، سودان كەيىن دۇرىس ءسوز، ال دۇرىس ارەكەت وسى ەكەۋىنىڭ قوسىندىسىنان» دەپ زار يلەيتىنى وسىندايدان عوي. پەندەگە ءتان ماسكانىڭ تاساسىندا اقيقاتى ايتىلماعان سىر قالعان جەردە ونىڭ مىڭ قاتپار ويىنىڭ وزەگىندەگى ءتىندى اجىراتۋ مۇمكىن ەمەس.

مەن اڭىز ءانشىنىڭ ورىنداۋىنداعى «اسىل ارماننىڭ» ءتاتتى اۋەنىنە ءۇنسىز قوسىلىپ، ىشتەي ىڭىلداي بەردىم. ونىڭ رۋحى اسقاق، سازى سىلقىم، سىرى تىم مۇڭلى ەدى.

بەرىك ءجۇسىپوۆ،

فولكلورتانۋشى

Abai.kz