وتكەن، 2011 جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن باستاپ قازاقستان، بەلارۋس جانە رەسەي فەدەراتسياسى اراسىنداعى كەدەن وداعى جۇمىس ىستەي باستادى. العىسوزدەردى شۇبىرتپاي، وسى ينتەگراتسيالىق قۇرىلىمنىڭ قازاقستان ءۇشىن قانشالىقتى پايداسى بار دەگەنگە توقتالىپ كورەلىك. ويتكەنى، ماسەلەنى كوپ ايتساق تا شىنايى تالداعان ادامدار سانى از. بىلىكتى ادامداردىڭ ءبارى دە پرەزيدەنتتىڭ «پايداسى شاش-ەتەكتەن، تاۋار اينالىمى ءوستى» دەپ جاسايتىن مالىمدەمەلەرىنە قارسى كەلمەي، ءۇنسىز باس شۇلعيدى. ال بىلىكسىز توپ قۇر باقىرعاننان باسقاعا ءورىسى جەتپەيدى.

وتكەن، 2011 جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن باستاپ قازاقستان، بەلارۋس جانە رەسەي فەدەراتسياسى اراسىنداعى كەدەن وداعى جۇمىس ىستەي باستادى. العىسوزدەردى شۇبىرتپاي، وسى ينتەگراتسيالىق قۇرىلىمنىڭ قازاقستان ءۇشىن قانشالىقتى پايداسى بار دەگەنگە توقتالىپ كورەلىك. ويتكەنى، ماسەلەنى كوپ ايتساق تا شىنايى تالداعان ادامدار سانى از. بىلىكتى ادامداردىڭ ءبارى دە پرەزيدەنتتىڭ «پايداسى شاش-ەتەكتەن، تاۋار اينالىمى ءوستى» دەپ جاسايتىن مالىمدەمەلەرىنە قارسى كەلمەي، ءۇنسىز باس شۇلعيدى. ال بىلىكسىز توپ قۇر باقىرعاننان باسقاعا ءورىسى جەتپەيدى.

الدىمەن رەسمي ستاتيستيكاعا جۇگىنەيىكشى. ءبىر قىزىعى ءبىر جىلدىڭ، ياعني 2011 جىلدىڭ 1 شىلدەسىنەن 2012 جىلدىڭ 1 شىلدەسىنە دەيىنگى دەرەكتەردى ستاتيستيكا اگەنتتىگى ەشقايدا جاريالاعان جوق. (وسىنىڭ وزىنەن-اق ءبىراز سىردى اڭعارۋعا بولادى). سوندىقتان تەك ءۇزىپ-جۇلىپ جاريالانعان دەرەكتەرگە عانا مالدانامىز. سونىمەن، 2012 جىلدىڭ قاڭتار ايىنداعى مالىمەت بويىنشا قازاقستاننىڭ كەدەن ەلدەرىمەن ءوزارا تاۋار اينالىمى 1 ملرد. 475 ملن. دوللاردى قۇراپتى. بۇل وتكەن جىلدىڭ قاڭتارىمەن سالىستىرعاندا 12,9 پايىزعا ارتىق. بىراق، قۋانباي تۇرا تۇرالىق، ويتكەنى ەكسپورت 487,5 ملن، ءوسىمى 4,5 پايىز عانا، ال يمپورت 988 ملن. ءوسىمى 24,1 پايىز. بۇل - قازاقستانعا رەسەي مەن بەلارۋستىڭ ەۋروپاعا شىعارۋعا جارامايتىن، ونداعى باسەكەلەستىككە قابىلەتسىز، ساپاسىز تاۋارلارى اعىلدى دەگەن ءسوز. ەندى، كۇندەلىكتى دۇكەنگە قاراڭىزدار. ءبىر ۋاقىتتا شەتەلدىڭ سابىن، سۋسابىن، ءيىسسۋ، ء(تىپتى قاعازعا دەيىن) ت.ب. ساپالى تۋالەتتىك بۇيىمدارىنا قولىمىز جەتىپ، ءماز بولىپ قالساق، ەندى رەسەيدىڭ ساپاسىز، ءيىسى جاعىمسىز سونداي تاۋارلارىنا دۋشار بولىپ قالدىق. تاماق ونىمدەرى دە سونداي. ەڭ اقىر اياعى لاتىشتاردىڭ شپروتىن دا الا المايتىن بولدىق، ونىڭ ورنىندا ورىستىڭ ءبۇلىنىپ، يىستەنىپ كەتكەن بالىقتارى جاتىر. ستاتيستيكتەر رەسەيدەن كەلەتىن تاۋارلاردىڭ اراسىندا مينەرالدى ونىمدەر 30,5 پايىزعا ارتقانىن ايتادى. بۇل تۇز، كۇكىرت، مينەرالدى سۋلار، فوسفور جانە ت.ب. دەگەن ءسوز. وسىلاردىڭ ءبارى وزىمىزدەن دە شىعىپ، ىشكى رىنوك تۇگىلى سىرتقا شىعارۋعا جەتىپ ارتىلاتىن دۇنيەلەر. ال ولاردىڭ رەسەيدەن كەلىپ جاتقان سەبەبى، بىزدەگى وسىنداي وندىرىستەردى رەسەيلىكتەردىڭ باسىپ كەتكەندىگىنىڭ كورىنىسى. وزىمىزدەگى ءوندىرىستى قولدايتىن جالعىز رىچاگ - كەدەندىك تاريفتەر ەدى. سونى كوتەرۋ ارقىلى سىرتتان كەلەتىندەردى قىمباتتاتىپ، ءوزىمىزدىڭ تاۋاروندىرۋشىگە باسەكەلەستىككە توتەپ بەرە الاتىن جاعداي تۋعىزاتىنبىز.  قازىر ول بىزدە... مۇلدە جوق.

2012 جىلدىڭ قاڭتار-اقپان ايلارىنداعى مالىمەتتەرگە قاراعاندا كەدەن وداعىنداعى ارىپتەستەرىمىزبەن ساۋدا اينالىمى 3,1 ملرد. دوللار بولعان، سونىڭ ىشىندە ەكسپورت 977 ملن.، ال يمپورت 2 ملرد.129 ملن. دوللارعا تەڭ. دەمەك ساتاتىنىمىزدان ساتىپ الاتىنىمىز ەكى ەسە كوپ. رەسەي مەن بەلارۋس قازاقستان رىنوگىن جوعارىدا اتالعان ساپاسىز تاۋارلارىمەن تولتىرىپ تاستاعان. بۇل تەندەنتسيا ۋاقىت وتكەن سايىن ۇلعايا تۇسۋدە. بارلىق ازىق-تۇلىك ونىمدەرى دە سولاردان كەلەتىن بولدى. سونىڭ ىشىندە ەت جانە ەت ونىمدەرى 3 ەسە، قانت 23 ەسە ارتقان. بۇل پوزيتسيالار بويىنشا قازاقستان كورشىلەرىنە ەشتەڭە دە ساتا الماعان، ويتكەنى، ولاردىكىنىڭ باعاسى تومەن. ول ول ما، ساتىپ الىنعان  ديزەلدىك وتىننىڭ ءوزى 6,5 ەسە، مازۋت 30 ەسە ارتقان. الگى، مۇناي شىعاراتىن ەلمىز، بارلىق مۇناي ونىمدەرىن ەكسپورتتايتىن بولدىق دەپ ماقتاناتىنىمىز كانە؟ رەسەي ەتتى ارگەنتينادان الادى، ونىڭ ورنىنا ءبىز 60 مىڭ توننا ەت ساتىپ، ولاردى ءبىزدىڭ ەتتىڭ استىندا قالدىرامىز دەپ بيلىكتىڭ ماقتاناتىنى قايدا؟   بىزدە ءتىپتى بەنزيننىڭ ءوزىن بەلارۋسسيادان ساتىپ الىپ جاتقان فاكتىلەر بار. ارينە، ءبىز دە ساتىپ جاتىرمىز عوي. بىراق ولارىمىز سول باياعى - مۇناي، مىس، استىق، كۇرىش سياقتى شيكىزاتتار.

ستاتيستيكا اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى ءاليحان سمايلوۆتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا 2012 جىلدىڭ قاڭتار-تامىز ايلارىندا كەدەندىك ارىپتەستەرىمىزبەن تاۋار اينالىمى 4,5 ملرد. دوللاردى قۇراپ، وتكەن جىلدىڭ سايكەس مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا 12 پايىزعا تومەندەگەن. ال ەكسپورت، ياعني ءبىزدىڭ ونىمدەرىمىزدى الۋ ءتىپتى ازايىپ كەتكەن، ونىڭ قانشالىقتى قۇلدىراعانىن ءا.سمايىلوۆ ايتۋعا دا باتا المادى. قازاقتان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ ءوزىنىڭ بارلىق سوزدەرىندە كەدەن وداعىنىڭ ارقاسىندا تاۋار اينالىمىنىڭ وسكەنىن كوپ ايتادى. سونىڭ ىشىندە قىركۇيەك ايىندا پاۆلوداردا ۆ.پۋتينمەن بولعان كەزدەسۋىندە ونىڭ 11 ملرد. دوللارعا جەتكەنىن ايتتى. بىراق ول تاۋار اينالىمى ەكسپورتتىڭ مۇلدە ازايىپ، رەسەي مەن بەلارۋس يمپورتىنىڭ ءوسىپ جاتقاندىعىنىڭ ەسەبىنەن عانا شارىقتاپ جاتقانىن اۋىزعا المايدى. قازاقستاندىق تاۋار وندىرۋشىلەردىڭ ءوز ونىمدەرىن سىرتقا شىعارۋى تومەندەپ جاتقاندىقتان، ىشكى رىنوك قورعاۋسىز قالعاندىقتان قانشاما كاسىپورىندار جۇمىسىن توقتاتىپ، جۇمىسسىزدىقتىڭ كوبەيىپ جاتقانىن، سونىڭ كەسىرىنەن حالىقتىڭ ءال-اۋقاتى تومەندەي باستاعانىن پرەزيدەنت نە بىلمەيدى، نەمەسە بىلگىسى كەلمەيدى. وعان قازاقستانداعى ترانسۇلتتىق كومپانيالار مەن جەرگىلىكتى وليگارحتاردىڭ بيزنەستەرى جاندانسا، دامىسا، ءسويتىپ ولار كۇننەن كۇنگە ۇستەمە پايدا (سۆەرح پريبىل) تاپسا بولدى، باسقا ەشتەڭە كەرەگى جوق سياقتى. ويتكەنى، ءوزى دە ولاردىڭ ۇلكەن اكتسيونەرى ەكەنى بەلگىلى.

پرەزيدەنت نازارباەۆ پۋتينمەن ماۋسىم ايىندا استانادا بولعان كەزدەسۋدە ءتىپتى جىلدىق تاۋار اينالىمىن 40 ملرد. دوللارعا جەتكىزەمىز دەدى. بۇل قازاقستاندى رەسەيلىك تاۋارلارمەن مۇلدە باسىپ تاستاۋعا اكەلەتىنىن اعامىز مۇلدە ويلاپ تۇرعان جوق. دەگەنمەن، ايماقتىق تاۋار اينالىمدارى ەسسىز-باسسىز كوبەيمەي، قالىپتاسىپ قالعان تارتىپپەن عانا جىلجۋدا. ماسەلەن، قازاقستان مەن ورىنبور وبلىسى اراسىنداعى تاۋار اينالىمى بيىلعى جارتى جىلدا بىلتىرعىمەن سالىستىرعاندا ەش ارتقان جوق.

قازاقستاننىڭ رەسەيدەگى ەلشىسى، ەكى ەل اراسىنداعى ساۋدا احۋالىن جاقسى بىلەتىن عالىم ورازباقوۆ «روسسيسكايا گازەتا» باسىلىمىنا بەرگەن سۇحباتىندا (29.06.2012 گ.): «ناشي كازاحستانسكيە بيزنەسمەنى حوتەلي بى ۆەزتي ۆ روسسيۋ پرودۋكتى پيتانيا، كوتورىە ۋ ناس وتليچنوگو كاچەستۆا، سترويتەلنىە ماتەريالى، يزدەليا كابەلنوي پرومىشلەننوستي. ا وت ۆاشەي سترانى مى جدەم تەحنولوگي ي ينۆەستيتسي، ماشينى ي وبورۋدوۆانيە» دەگەن ەدى. بۇل قازاق جاعىنىڭ ورىندالمايتىن ارمانى بولىپ تۇر. رەسەي رىنوگىنا قازاقستاندىق ازىق-تۇلىكتەن اراق-شاراپ قانا جەتۋدە. قالعان دۇنيەنى ولار كەرەك قىلىپ تۇرعان جوق. ال وزدەرىنىڭ ارتتا قالعان تەحنولوگيالارى مەن جابدىقتارىن ءۇش ەسەلەنگەن باعاعا ساتۋعا ولارعا مول مۇمكىندىك تۋدى. ويتكەنى، قازاقستاندىقتار قازىر رەسەيلىك كەدەندىك تاريفتەردىڭ جوعارىلىعىنان شەتەلدىك ساپالى تەحنيكالار مەن تەحنولوگيالارعا قول جەتكىزە الماي قالدى.

ۇلتتىق ەكونوميكا ىشكى رىنوكتى ازىق-تۇلىك ونىمدەرىمەن 60 پايىزدىق ۇلەستەن كەم قامتاماسىز ەتسە، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىنە ۇلكەن قاتەر بولاتىنىن تالاي ەكونوميستەر ايتتى. ءبىزدىڭ ەكونوميكامىز قازىر ەلدى ازىق-تۇلىكپەن 30 پايىزدان كەم كولەمدە عانا قامتاماسىز ەتىپ تۇر، قالعانىنىڭ ءبارى رەسەي مەن بەلارۋستان كەلەدى. دەمەك، ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىن ءبىز ەش قامتاماسىز ەتە الماي تۇرمىز، سوعان جەتتىك. ءسويتىپ، 20 جىل بويى ءبىرشاما تاۋەلسىز ءومىر سۇرگەندە جاقسى دامىپ كەلە جاتقان ەكونوميكامىز 21 جىلدان باستاپ قۇلدىراۋ جولىنا ءتۇستى.

قايدا اسىعىپ بارامىز؟

كەدەن وداعى 2011 جىلدىڭ شىلدەسىنەن باستاپ ىسكە كىرىستى، ارادا جارتى جىل وتپەي جاتىپ 2012 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ ول بىرىڭعاي ەكونوميكالىق كەڭىستىككە ۇلاستى، ال 2015 جىلدان باستاپ ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداققا جەتكىزىلەتىن كورىنەدى. قايدا اسىعىپ بارامىز؟ بارلىق فاكتىلەرگە قاراعاندا ءبىز ەگەمەندىگىمىزدەن ايرىلۋعا، ال رەسەي ءبىزدى قايتادان قوسىپ الۋعا اسىعىپ بارا جاتقان سياقتى. رەسەيلىكتەر قازىردىڭ وزىندە ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق دەگەندى «ەۋرازيالىق وداق» دەپ تانىپ، «ەكونوميكا» دەگەن ءسوزدى الىپ تاستاپ، كسرو-نىڭ جاڭالانعان فورماسى تۇرىندە تانيتىنىن جاسىرمايدى. وزگە ەمەس، ءپۋتيننىڭ ءوزى 2011 جىلى «يزۆەستيا» گازەتىنە بەرگەن ماقالاسىندا وسىلاي دەدى. مىنە، وسىنداي جاعدايدا نازارباەۆ پۋتينگە 2025 جىلعا ارنالعان ەكونوميكالىق ارىپتەستىكتىڭ ستراتەگياسىن ازىرلەيىك دەگەن ۇسىنىس ايتتى. بۇل نە دەگەن دەدەكتەۋ؟ باسىپ العىسى كەلگەن ەلگە باتا بەرەمىز بە؟ الدە پۋتين اسىقتىرىپ بارا ما؟

ەۋرووداق ەلدەرى وزدەرىنىڭ ەكونوميكالىق تۇرعىدان وداقتاسۋىنا 40 جىلدىق دايىندىقتان كەيىن عانا قول جەتكىزدى. ونداعى مەملەكەت باسشىلارى اقىماق ەمەس، كەرىسىنشە الدەقايدا اقىلدى ادامدار. ەۋرووداقتىڭ بيۋدجەتىن قۇرايتىن گرانتتىڭ جالپى سوماسى 105 ملرد. ەۋرو بولسا، سونىڭ 21,1 پايىزدىق جارناسىن ەڭ ۇلكەن ەكونوميكا - گەرمانيا تولەيدى. ودان كەيىنگى فرانتسيا -16,4.، يتاليا -13,6.، ۇلىبريتانيا-13,05.، يسپانيا-8,5.، نيدەرلاندى - 5,3 پايىز جانە ت.ب. سولاي ەكونوميكالىق قۋاتتارىنا سايكەس جارنا تولەيدى. ەشكىمنىڭ ەشقانداي ارتىقشىلىعى جوق.

ال ءبىزدىڭ كەدەن وداعىنىڭ نەگىزگى جارناسى، ءتىپتى بارلىعى دەۋگە بولادى - رەسەيدىڭ موينىندا. ەۋروپالىقتارعا ەلىكتەپ وداقتىڭ اتقارۋ ورگانىن بۇلار دا كوميسسيا  («ەۋروكوميسسيا» دەگەن سياقتى) دەپ اتادى. سول كوميسسيانى 87,97 پايىزعا رەسەي، 7,33 پايىزعا قازاقستان جانە 4,7 پايىزعا بەلارۋس قارجىلاندىرادى. ۇلتۇستىلىك (نادناتسيونالنىي) پارلامەنت، مينيسترلىكتەر ت.ب. دا قارجىلاندىراتىن رەسەي. ادامزات تاريحىندا بارلىق ماسەلەنى اقشا شەشەتىنى بەلگىلى، «كتو پلاتيت - توت ي زاكازىۆاەت مۋزىكۋ» دەيدى ورىس ماقالى دا. ەندەشە بارلىق شىعىنىنىڭ 90 پايىزعا جۋىعىن رەسەي تولەپ وتىرسا ول وداق كىمنىڭ مۇددەسىن ويلايدى، ەڭ الدىمەن كىمگە بۇيرەگى بۇرادى، سونى ويلاپ كوردىك پە؟ الەمنىڭ ەش تۇكپىرىندە مۇنداي «وداق» كورمەيسىڭ، بۇل تەڭ ەلدەردىڭ ءوز ەرىكتەرىمەن بىرىگۋى ء(تىپتى ەكونوميكالىق بولسا دا) ەمەس، ءىس جۇزىندە رەسەيگە قازاقستان مەن بەلارۋستىڭ قوسىلۋى بولىپ تابىلادى. (ەگەر، بارلىق شىعىنداردى قازاقستان، رەسەي، بەلارۋس - ۇشەۋى - 33,3 پايىزدان وتەيتىن بولسا، وندا بالكي، تەڭ ەلدەردىڭ ەكونوميكالىق وداعى دەپ ويلانۋعا بولار ەدى). سوندىقتان دا رەسەيلىك يستەبليشمەنت «ەكونوميكالىق وداق» دەگەندى اينالىستان شىعارىپ، ەۋرازيالىق وداق دەگەندى اشىقتان اشىق قولداناتىن بولدى. ولار بۇل وداقتى دە-فاكتو رەسەي بيلىگىندەگى جاڭا كسرو دەپ قابىلداۋعا تولىق قۇقى بار.  مۇنداي جاعدايدا ءبىزدىڭ تاۋەلسىزدىك تۋرالى ءۇنىمىز جاقىن بولاشاقتا وشەدى. وداقتىڭ ءتىلى، ءدىلى، ساياساتى، ەكونوميكاسى، تاربيەسى، قالپى - ءبار-ءبارى قايتادان «ۇلى ورىستىكى» بولادى.

ەۋرووداقتىڭ بىلىكتى ساراپشىلارىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا ءپۋتيننىڭ كەدەن وداعىن قۇرۋ ماقساتى - قىتايدىڭ ورتالىق ازياداعى ىقپالىنا قارسى تۇرۋعا باعىتالعان. دۇرىس. ول وزىنەن ەكونوميكالىق جاعىنان قۋاتتى، دامۋ پەرسپەكتيۆاسى جوعارى، پروگرەسسيۆتى ەلدىڭ بولاشاق ەكسپانسياسىنان قورقادى. ءبىزدىڭ پرەزيدەنتىمىز ەكونوميكانى دامىتۋعا الىپ رىنوك («170 ملن-دىق رىنوك») كەرەك دەگەندى اۋزىنان تاستامايدى. ەگەر ونىڭ ءسوزى شىندىق بولسا، رەسەي ەۋرازيالىق وداققا قىتايدى دا تارتىپ الار ەدى عوي.  ويتكەنى قىتايمەن قوسىلسا 170 ملن تۇگىل 1,5 ملرد-تىق رىنوك تۋار ەدى عوي. بۇعان قىتاي جاعى ەش قارسىلىق تا بىلدىرمەس ەدى. بىراق رەسەي وعان ەشقاشان باسپايدى. نەگە؟ ويتكەنى مۇنداي وداقتا ونىڭ  جۇتىلىپ كەتۋ قاۋپى بار. ونداي وداق بولا قالسا جەتەكشى ءرولدى قىتاي الىپ كەتەدى جانە قىتاي وندىرىسشىلەرىنە قارسى ورىستار باسەكەلەسۋگە دارمەنسىز.

ال ءبىز نەگە جۇتىلىپ كەتۋدى ويلامايسىز، ءوزىمىزدىڭ وندىرۋشىلەرىمىزدىڭ، ەكونوميكالىق پوتەنتسيالىمىزدىڭ رەسەيدەن الدەقايدا ءالسىز ەكەنىن نەگە كورە المايمىز، تاۋەلسىزدىگىمىزدەن ايرىلىپ قالۋ قاۋپىنەن نەگە جاسقانبايمىز؟ وداقشىل بولساق وزىمىزبەن تەرەزەسى تەڭ مەملەكەتتەرمەن بىرىكسەك كەرەك ەدى عوي. راس، ءبىر كەزدە ورتالىق-ازيالىق وداق (تساس) بولا جازداعان، بىراق ونى كورشىلەرىمىز كەرەك قىلمادى. بۇل ەلدەردىڭ باسشىلارىنىڭ ارقايسىسى الدىمەن وزدەرىنىڭ ەكونوميكاسىن دامىتۋدى، وزدەرىنىڭ مۇددەسىنىڭ ورىندالۋىن قالادى.

وداق دەگەن يدەيانى پرەزيدەنت نازارباەۆتىڭ باسىنا ءسىڭىرىپ جۇرگەن ماشكەۆيچ، شوديەۆ جانە ت.ب. سياقتى قازاقستاندى تەسپەي سورىپ، كومىر، تەمىر، مۇناي، مىس، مىرىش ت.ب. رەسۋرستارىن سىرتقا تاسىمالداۋمەن عانا اينالىسىپ، بايلىققا شۇيىگىپ جۇرگەندەر. ولارعا رەسەيمەن ءبىر وداقتا بولۋ وتە ءتيىمدى، ويتكەنى، ءبىزدىڭ ەلدەن رەسەيگە شىعارعانداعى قازاقستاننىڭ قورجىنىنا تۇسەتىن باج سالىعىنان بوساتىلادى. ال بۇل جىلىنا بالەن ملرد-تاعان دوللار. ايتپەسە، «170 ملن-دىق رىنوك» ىزدەپ، ءبىزدىڭ تاۋارلارىمىز قامبامىزعا سىيماي جاتقان جوق، ءوندىرىسىمىز قالت-قۇلت ەتىپ، جاڭا عانا دامىپ كەلە جاتقان. اۆتو، ۆاگون جانە ت.ب. قۇراستىرۋشىلارىمىز دا ىشكى رىنوكتان اسا المايتىن.

ال بەلارۋسسياعا كەدەن وداعىنىڭ كەرەك سەبەبى، ەۋروداق ساراپشىلارىنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، (ناقتى ايتقاندا و.شۋميلو-توپيولا): «دليا لۋكاشەنكو، تاموجەننىي سويۋز ياۆلياەتسيا سپوسوبوم، چتوبى وبەسپەچيت ۆىجيۆانيە سۆوەگو رەجيما».  شىن مانىندە سولاي ەكەنى داۋسىز.

وسىدان قالاي قۇتىلۋعا بولادى؟

بىزگە ءوز بيلىگىمىز ءالى وزىمىزدە تۇرعاندا بۇل وداقتان جەدەل باس تارتۋىمىز كەرەك. ونىڭ سىلتاۋى تابىلىپ تا تۇر. رەسەيدىڭ بيلىك باسىنداعىلاردىڭ ەدەل-جەدەل «ەۋرازيالىق وداق» قۇرامىز دەگەنى ەكونوميكالىق وداق قۇرۋدى ماقسات ەتىپ قول قويعان بارلىق قۇجاتقا قايشى كەلگەندىكتەن، ءبىز ءوزىمىزدىڭ كەدەن وداعىنداعى جانە بەك-تەگى قاتىسۋىمىزدى توقتاتامىز دەگەن مالىمدەمەمەن شىعۋىمىز كەرەك. رەفەرەندۋم وتكىزەمىز دەپ حالىقتى ەكى جارۋدىڭ دا قاجەتتىگى جوق. سونىمەن بىرگە ۋكراينا، وزبەكستان سەكىلدى ەلدەر قوسىلىپ، رەسەيدىڭ ەكسپانسياسىن ازايتۋعا بولادى دەپ دامەلەنۋدىڭ قاجەتتىلىگى جوق. تمد ەلدەرىنىڭ ءبارى قوسىلسا دا رەسەي بويىمەن باسا بەرەدى. سونى بىلەتىن سوڭعىلار ونداي وداققا اتتاپ باسپايدى دا. قىتاي مەن تۇركيا ەنەدى دەپ ويلاۋ دا ۋتوپيا. ەكەۋىنىڭ ەنۋىنە جوعارىداعى سەبەپتەرمەن رەسەيدىڭ ءوزى قارسى شىعادى. بۇگىنگى كۇنى-اق «ەكونوميكالىق» دەگەندى الىپ تاستاپ، تازا وداق قۇرۋدى ويلاپ جاتقان ولاردان كىم بولسا اياعىن تارتادى.

ءبىزدىڭ اللا بەرگەن ەڭ باستى بايلىعىمىز - تاۋەلسىزدىك، ودان ايرىلىپ قالساق، قايتادان ەشقاشان وزدىگىمىزدەن ەل بولا المايمىز.  سونى ۇمىتپايىقشى.

جىگەر قايراتوۆ، ساياسي ساراپشى،

ساياساتتانۋ عىلىمدارىنىڭ كانديداتى

«Abai.kz»