ەل تاۋەلسىزدىگىن قولعا العانعا دەيىن ەلدىكتىڭ تۋىن جىقپاعان ەرلەر دە بار
كوممۋنيستىك پارتيا يدەولوگياسىنىڭ شارىقتاپ تۇرعان كەزى حح عاسىردىڭ 60-70 جىلدارىمەن تۇسپا-تۇس كەلدى. كوپشىلىك تەك ورىس تىلىندە سويلەپ، «كسرو-نىڭ ازاماتى» اتاندى. وسىنداي قيىن ساتتەردە نامىس تۋىن قولعا الىپ، كەڭەستىك ساياساتقا قارسى تۇرعان «اششىساي» ءتۇستى مەتالدار كومبيناتىنىڭ جىگەرلى ازاماتتارىنىڭ ىستەرىن وسكەنباي قۇلاتايۇلى «تاعدىر» اتتى جيناعى ارقىلى وقىرمان قاۋىمعا ۇسىنىپتى.
اۆتوردىڭ نەگىزگى ماقساتى - ۇلت ازاماتتارىنىڭ اتقارعان ىستەرىن وسكەلەڭ ۇرپاققا ۇلگى ەتىپ كورسەتۋ. تۋىندىدا سول وقيعالاردى كوزىمەن كورگەن جانداردىڭ اڭگىمەلەرى باياندالادى. كىتاپ ءۇش بولىمنەن تۇرادى. العاشقى ءبولىم - «ارپالىس نەمەسە ءانۋارحاننىڭ ەرلىگى» دەپ اتالادى. ەكىنشى ءبولىم - «كورگەنىمدى ايتايىن» دەگەن اتاۋمەن اتالعان. ءۇشىنشى ءبولىم - «مەرەيتوي».
كوممۋنيستىك پارتيا يدەولوگياسىنىڭ شارىقتاپ تۇرعان كەزى حح عاسىردىڭ 60-70 جىلدارىمەن تۇسپا-تۇس كەلدى. كوپشىلىك تەك ورىس تىلىندە سويلەپ، «كسرو-نىڭ ازاماتى» اتاندى. وسىنداي قيىن ساتتەردە نامىس تۋىن قولعا الىپ، كەڭەستىك ساياساتقا قارسى تۇرعان «اششىساي» ءتۇستى مەتالدار كومبيناتىنىڭ جىگەرلى ازاماتتارىنىڭ ىستەرىن وسكەنباي قۇلاتايۇلى «تاعدىر» اتتى جيناعى ارقىلى وقىرمان قاۋىمعا ۇسىنىپتى.
اۆتوردىڭ نەگىزگى ماقساتى - ۇلت ازاماتتارىنىڭ اتقارعان ىستەرىن وسكەلەڭ ۇرپاققا ۇلگى ەتىپ كورسەتۋ. تۋىندىدا سول وقيعالاردى كوزىمەن كورگەن جانداردىڭ اڭگىمەلەرى باياندالادى. كىتاپ ءۇش بولىمنەن تۇرادى. العاشقى ءبولىم - «ارپالىس نەمەسە ءانۋارحاننىڭ ەرلىگى» دەپ اتالادى. ەكىنشى ءبولىم - «كورگەنىمدى ايتايىن» دەگەن اتاۋمەن اتالعان. ءۇشىنشى ءبولىم - «مەرەيتوي».
«ارپالىس نەمەسە ءانۋارحاننىڭ ەرلىگى» بولىمىندە كەنتاۋ قالاسىنداعى «اششىساي» ءتۇستى مەتالدار كومبيناتىندا ۇزاق جىلدار بويى تابىستى ەڭبەك ەتكەن ايمەنوۆ ءانۋارحان جايىندا ءسوز بولادى. ايمەنوۆ ءانۋارحان وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسى، وتىرار اۋدانىندا 1934 جىلى 18 تامىزدا دۇنيەگە كەلگەن. ەڭبەك جولىن «اششىساي» ءتۇستى مەتالدار كومبيناتىنىڭ «زاپادنىي» كەنىشىندە اۋىسىم شەبەرلىگىنەن باستايدى. 1961 جىلى جەر استى كەن قازۋ بولىمىنە باسشىلىق قىزمەتكە تاعايىندالادى. ايمەنوۆ باسشىلىق ەتكەن ءبولىمنىڭ جۇمىسى ورلەي باستادى. الايدا قازاق ينجەنەرلەرى باسقا ۇلتتىڭ تەحنيك ماماندارىنا تاۋەلدى بولىپ قالا بەردى. وسىنىڭ اسەرىنەن 1965 جىلى بىرقاتار قازاق ينجەنەرلەرى باس قوسىپ، قازاقستان كومپارتياسى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسى د.ا.قوناەۆقا حات جولدايدى. ءبىر توپ قازاق ينجەنەرلەرىنىڭ باسىن قوسىپ، بىرىكتىرگەن ءانۋارحان ايمەنوۆ ەدى. حات ازىرلەۋ ءۇشىن كومبيناتقا قاتىستى ارحيۆتەگى 15 جىلدىق ماتەريالداردى جيناقتايدى. تالاي شىندىقتىڭ بەتىن اشقان وسى حاتتان كەيىن ءانۋارحان ايمەنوۆ الجيرگە ءىس-ساپارعا جىبەرىپ، كەيىن «بايجانساي» كەنىشىندە قىزمەت ەتەدى. بۇل كەنىشتە دە قازاقتاردى باسىنۋشىلىقتى كوزى كورەدى. «بايجانساي» كەنىشىنىڭ باستىعى ب.س.زاياتسپەن بولعان كەلىسپەۋشىلىكتەن كەيىن بۇل كومبيناتتان دا كەتەدى. ۇلتىن سۇيگەن نامىستى ازامات بەلگىسىز جاعدايدا 41 جاسىندا ومىردەن ءوتتى. اۋىر كەزەڭدە شىندىق ءۇشىن كۇرەسكەن ءانۋارحان ايمەنوۆ سىندى ەرلەردىڭ اتىن وشىرمەۋ بىزگە قالعان امانات. بۇل بولىمدە مۇراعاتتان الىنعان قۇجاتتار، ءانۋارحان ايمەنوۆ تۋرالى ەستەلىكتەر قولدانىلعان.
«كورگەنىمدى ايتايىن» دەپ اتالاتىن ەكىنشى بولىمدە وسكەنباي قۇلاتايۇلىنىڭ ءباسپاسوز بەتىندە وسى ۋاقىتقا دەيىن جاريالانعان ماتەريالدارى مەن جۇرەكتەن شىققان ولەڭ جولدارى مەن اۆتوردىڭ اتىنا جازىلعان حاتتاردان ۇزىندىلەر بەرىلگەن.
1975 جىلدىڭ كۇزىندە بايجانسايعا جازۋشى ءازىلحان نۇرشايىقوۆ كەلەدى. ەل قۇرمەتىنە بولەنگەن جازۋشىنىڭ بايجانسايعا ات باسىن بۇرعانى تۇرعىندار ءۇشىن ۇلكەن قۋانىش سىيلادى. جازۋشىنىڭ وسى ساپارى اۆتوردىڭ ءازىلحان نۇرشايىقوۆپەن العاشقى تانىستىعى بولادى. ۇزاق ۋاقىتقا ءۇزىلىپ قالعان بايلانىس كەيىن قايتا جالعاسىن تابادى. وسى ۋاقىتتاردا جازىلعان ءازىلحان نۇرشايىقوۆتىڭ حاتتارى كىتاپتىڭ ەكىنشى بولىمىنە ارقاۋ بولعان. حاتتا: «سىزگە جازعان حاتىمدى جانە سىزدەر تۋرالى وسىدان 30 جىل بۇرىن جازعان وچەركىمدى وقىپ، قۋانىپ قالدىم. ءسىز ماعان ءوزىڭىز جازعان «ءومىر ورنەكتەرى» جانە «ساعىم جىلدار» اتتى ەكى كىتابىڭىزدى سىيلادىڭىز. ەكەۋىن دە وقىپ شىقتىم. سوعىس كەزىندەگى ەلدەگى اۋىل ءومىرىن كوزىمە ەلەستەتىپ، وزىمە عيبرات الدىم. بار عۇمىرى شوپاندىق ەڭبەكپەن وتكەن قۇلاتاي اقساقالدىڭ ادامگەرشىلىك اسىل قاسيەتتەرىنە سۋسىندادىم... ەكى كىتاپتىڭ دا جارتىسىن ولەڭمەن تولتىرىپتى. بۇرىن ءباسپاسوز بەتىندە جاريالانباعان، ءوز داپتەرىڭىزدە ساقتالعان ولەڭدەر ەكەن. ولار تۋرالى كوپ ايتىپ جاتپايىن. ءبىر سوزبەن ايتسام، ءسىز - اقىن ەكەنسىز. بار ولەڭدەرىڭىزدىڭ تاربيەلىك ءمانى بار... ەكى كىتاپتا دا تۇنىپ تۇرعان ءومىر بار. ءبىزدىڭ زامانداستارىمىزدىڭ ءومىرى. جانە ۇلاعاتتى ءومىر! سول ءومىردىڭ دەتالدارىن ەرىنبەي-جالىقپاي، تياناقتى جيناپ جۇرگەنىڭىزگە جانە ولاردى وقىرمانعا كەرەكتى كىتاپ ەتىپ شىعارعانىڭىزعا راحمەت...» - دەلىنگەن.
ەل ىشىندە اتقارىلعان يگى ىستەرگە ۇيىتقى بولعان وسكەنباي قۇلاتايۇلىنىڭ بۇل جيناعى تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ كەلەشەگىنىڭ كەمەل بولۋىنا ۇلەس قوساتىن تۋىندىلاردىڭ ءبىرى بولماق.
"اباي-اقپارات"