دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ IV قۇرىلتايىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ: «ۇشىنشىدەن، ءبىز شەتتەگى قانداستاردىڭ قازاقستاننان جان-جاقتى حابار الىپ تۇرۋىنا كومەكتەسەمىز. بايلانىس جانە اقپارات مينيسترلىگى «كاسپيونەت» ارناسىنىڭ قازاقتار تۇراتىن ەلدەرگە تارالۋىن قامتاماسىز ەتۋى كەرەك. سونىمەن بىرگە، ۇلتتىق ءداستۇرىمىز بەن تاريحىمىز تۋرالى حابارلاردى ارتتىرۋ جولدارىن قاراستىرۋدى تاپسىرامىن. بۇعان قوسا، مينيسترلىك دۇنيەجۇزىندەگى قازاق جاستارىنىڭ بايلانىسىن نىعايتۋ ءۇشىن ارنايى ۆەب-پورتال اشقانى ءجون. تورتىنشىدەن، قانداستار تۇرىپ جاتقان ەلدەردە ۇلتتىق ونەردى كەڭىنەن تاراتۋىنا جاعداي جاساۋىمىز كەرەك. ءبىز قازاقتىڭ قايماعى بۇزىلماعان كورشى ەلدەردە ۇلتىمىزدىڭ اسا قۇندى رۋحاني مۇرالارى ساقتالعانىن جاقسى بىلەمىز. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى مەن مادەنيەت مينيسترلىگىنە ەكسپەديتسيالار ۇيىمداستىرىپ، وسىنداي قۇندى مۇرالاردى جيناقتاۋدى تاپسىرامىن. بەسىنشىدەن، ءبىز شەت ەلدەردە كىشى قۇرىلتايلاردىڭ تۇراقتى وتكىزىلۋىن قۇپتايمىز. وسىعان بايلانىستى، بۇل قۇرىلتايلارعا «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى قولداۋ كورسەتەتىن بولادى» دەگەن ەدى. شەتتەگى قانداستارىمىز اراسىنان شەتتە جۇرسە دە قازاق دەگەن ۇلى ەسىمگە كىر جۋىتپاي، ءاردايىم بيىك ۇستاپ، ۇلاعاتتى ىسىمەن ونەگە بولعان قازاقتار جەتكىلىكتى. تومەندە نازارلارىڭىزعا ۇسىنىلىپ وتىرعان ماقالا وسى ءسوزىمىزدى دالەلدەي تۇسەدى.

دۇنيەجۇزى قازاقتارىنىڭ IV قۇرىلتايىندا ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ: «ۇشىنشىدەن، ءبىز شەتتەگى قانداستاردىڭ قازاقستاننان جان-جاقتى حابار الىپ تۇرۋىنا كومەكتەسەمىز. بايلانىس جانە اقپارات مينيسترلىگى «كاسپيونەت» ارناسىنىڭ قازاقتار تۇراتىن ەلدەرگە تارالۋىن قامتاماسىز ەتۋى كەرەك. سونىمەن بىرگە، ۇلتتىق ءداستۇرىمىز بەن تاريحىمىز تۋرالى حابارلاردى ارتتىرۋ جولدارىن قاراستىرۋدى تاپسىرامىن. بۇعان قوسا، مينيسترلىك دۇنيەجۇزىندەگى قازاق جاستارىنىڭ بايلانىسىن نىعايتۋ ءۇشىن ارنايى ۆەب-پورتال اشقانى ءجون. تورتىنشىدەن، قانداستار تۇرىپ جاتقان ەلدەردە ۇلتتىق ونەردى كەڭىنەن تاراتۋىنا جاعداي جاساۋىمىز كەرەك. ءبىز قازاقتىڭ قايماعى بۇزىلماعان كورشى ەلدەردە ۇلتىمىزدىڭ اسا قۇندى رۋحاني مۇرالارى ساقتالعانىن جاقسى بىلەمىز. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى مەن مادەنيەت مينيسترلىگىنە ەكسپەديتسيالار ۇيىمداستىرىپ، وسىنداي قۇندى مۇرالاردى جيناقتاۋدى تاپسىرامىن. بەسىنشىدەن، ءبىز شەت ەلدەردە كىشى قۇرىلتايلاردىڭ تۇراقتى وتكىزىلۋىن قۇپتايمىز. وسىعان بايلانىستى، بۇل قۇرىلتايلارعا «سامۇرىق-قازىنا» ۇلتتىق ءال-اۋقات قورى قولداۋ كورسەتەتىن بولادى» دەگەن ەدى. شەتتەگى قانداستارىمىز اراسىنان شەتتە جۇرسە دە قازاق دەگەن ۇلى ەسىمگە كىر جۋىتپاي، ءاردايىم بيىك ۇستاپ، ۇلاعاتتى ىسىمەن ونەگە بولعان قازاقتار جەتكىلىكتى. تومەندە نازارلارىڭىزعا ۇسىنىلىپ وتىرعان ماقالا وسى ءسوزىمىزدى دالەلدەي تۇسەدى.

مالىك مۇقايۇلىنىڭ قىرعىزستانعا كەلگەنىنە وسى قاراشادا شيرەك عاسىر بولدى. كەڭەس اسكەرىنىڭ سەمەيدەگى №32 ارمياسىنىڭ شتابىنداعى بارلاۋ ءبولىمىنىڭ اعا وفيتسەرى، پودپولكوۆنيك مالىك مۇقايۇلى 1987 جىلى قاراشانىڭ باس كەزىندە فرۋنزە (قازىرگى بىشكەك) قالاسىنداعى 40-شى ارميالىق كورپۋسقا جىبەرىلىپ، كورپۋستىڭ بارلاۋ باستىعى بولىپ تاعايىندالادى. 1991 جىلى وداقتاس رەسپۋبليكالار تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعاندا ول باۋىر باسىپ قالعان قىرعىز جەرىندە قالىپ قويدى. مۇمكىن، بۇل ونىڭ ارقاشان اشىق-جارقىن ءجۇرىپ، جاڭا ورتاعا ءسىڭىسىپ، ونى قيا الماعانىنان، كوپ دوس-جاران تاپقان جايساڭ مىنەزىنەن جانە جۇمىسىن ابىرويلى اتقارىپ، بەدەلىنىڭ بيىك بولعاندىعىنان دا شىعار.
ەكى جىل ىلگەرى بولاتىن، ازاماتتىق كيىم كيگەن مالىك مۇقايۇلىمەن العاشقى تانىسقانىمدا ونىڭ اسكەر گەنەرالى ەكەنىن بىلگەن ەمەسپىن. 2007 جىلى اسكەردەن زاپاسقا شىعىپ، بىشكەكتەگى «كروكۋس سەكيۋرتي» كۇزەت - دەتەكتيۆ اگەنتتىگىنىڭ ديرەكتورى بولىپ ىستەپ ءجۇر ەكەن.
بۇل اگەنتتىك مىڭنان استام قاۋىپسىزدىك قىزمەتكەرلەرى بار ءىرى مەكەمە. مۇنداي مەكەمەلەر ولكەدە توتەنشە جاعداي تۇزىلگەن جاعدايدا رەسمي الەۋەتتىك كۇشتەرگە جاردەم بەرەدى. 2010 جىلى مامىر-ماۋسىم ايلارىندا رەسپۋبليكانىڭ وڭتۇستىگىندە بولعان ۇلتارالىق قاقتىعىستا مالىك مۇقايۇلى جانجال شىققان جەرگە ءوزى باستاپ بارىپ، قاراماعىنداعى «كروكۋس سەكيۋرتي» اگەنتتىگىنىڭ ساربازدارى وش جانە جالالاباد وبلىستارىندا تىنىشتىق ورناتۋعا بەلسەنە قاتىسقان.
قىرعىزستاننىڭ قارۋلى كۇشتەرىنىڭ ارەكەت­تەگى قۇرامىندا قازىرگى كۇندە ەكى عانا گەنەرال بولعانىمەن، زاپاستا جۇرگەن ءبىراز اسكەر گەنەرالدارى بار. قورعانىس ءمينيسترىنىڭ، ىشكى ىستەر ءمينيسترىنىڭ، توتەنشە جاعدايلار ءمينيسترىنىڭ، قارجى پوليتسياسىنىڭ جانە شەكارا اسكەرباسىلارىنىڭ، وسى مەكەمەلەردەگى جوعارعى لاۋازىمدى باسشىلارىنىڭ ءجيى-ءجيى اۋىسىپ تۇرۋى دا گەنەرالداردىڭ ۇزدىكسىز كوبەيۋىنە سەپتىگىن تيگىزدى. ال ەندى يۋستيتسيا، كەدەن، سالىق جانە باسقا قىزمەتتەر، مەملەكەتتىك كلاسستىق شەندەرى ارقىلى گەنەرالدىق اتاققا (اسكەرلىك ەمەس) يە بولعانداردى ايتىپ تاۋىسا المايسىڭ. بيىل كۇزدە رەسپۋبليكانىڭ پارلامەنتى 80 دەپۋتاتقا جوعارعى مەملەكەتتىك كلاسستىق شەن بەرۋدى ۇسىنىپ، كوپشىلىكتىڭ نارازىلىعىن تۋعىزدى. ويتكەنى بۇل شەنگە يە بولعاندار گەنەرال دارەجەسىنە دە يە بولادى. ءتىپتى قىرعىزستاننىڭ ەكىنشى پرەزيدەنتى بىرنەشە دەپۋتاتتى ەش سەبەپسىز ميليتسيانىڭ گەنەرال-مايورى دەگەن دارەجەمەن ماراپاتتاپ تا جىبەرگەن. مۇنى ايتىپ جاتقانىمىز، مەملەكەت باسشىسى الدەكىمدەرگە گەنەرال اتاعىن بەرگەندە، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ بىرەۋى بولماسا، بىرەۋى اتاق الۋشى وعان تاتىمايتىن بولسا، ءسوزسىز تۇردە سىناپ شىعاتىنى بار. 2006 جىلدىڭ 7 اقپانىندا قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتىنىڭ جارلىعىمەن جۇماعۇلوۆ مالىك مۇقايۇلىنا گەنەرال-مايور دەگەن كەزەكتەگى اسكەري اتاق بەرىلگەندە، قىرعىز ءباسپاسوز جانە ەلەكتروندىق اقپارات قۇرالدارى تەگىس «گەنەرالدىق اسكەري اتاق شىنايى يەسىن تاپتى، قىرعىزستانداعى ناعىز گەنەرالدىڭ ءبىرى وسى كىسى» دەپ جازىپتى. مۇنىڭ جانى بار.
1999 جىلى تامىز ايىندا قىرعىزستانعا شەتەلدىك ءدىني ەكسترەميستەر باسىپ كىرگەندە قىرعىز رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ باس شتابى باستىعىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى، پولكوۆنيك مالىك مۇقايۇلى وقيعا بولىپ جاتقان وش وبلىسىنىڭ باتكەن اۋدانىنداعى اسكەر شەبىنە جىبەرىلگەن.
شەتەلدىك ءدىني لاڭكەستەردىڭ اسكەر توبى - 17 ادام العاش رەت 1999 جىلدىڭ 30 شىلدەسىندە تاجىكستاننىڭ جەرگەتال اۋدانىمەن شەكارالاس قىرعىزستاننىڭ باتكەن اۋدانىنىڭ تاۋ قويناۋىنداعى «جىلىسۋ» ەمدەۋ ورىنىنىڭ جانىندا بايقالعان. بۇلار بازالارى اۋعانستاندا جايعاسقان تاحير يۋلداشەۆ پەن جۋما نامانگاني جەتەكشىلىك ەتكەن وزبەكستان يسلام قوزعالىسىنىڭ بارلاۋشى وتريادتارى بولاتىن. ولار كۇن وتكەن سايىن كوبەيىپ، قىرعىز ازاماتتارىن، جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ باسشىلارىن، شەكاراداعى اسكەر ادامدارىن بارىمتاعا الىپ، قىرعىز بيلىگىنەن وزبەكستانعا وتۋگە ءدالىز بەرۋدى تالاپ ەتكەن. ولاردىڭ نەگىزگى ماقساتى وزبەكستان ايماعىنا كىرۋ بولسا دا، وزدەرىنىڭ كۇش-قۋاتىن كورسەتۋ ءۇشىن قىرعىزستاننىڭ قارۋلى كۇشتەرىمەن ءجيى-ءجيى قاقتىعىستارعا بارعان. 18 تامىزدا قىرعىز قارۋلى (قورعانىس، شەكارا، ىشكى ىستەر، ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك) كۇشتەرىنىڭ اسكەري وپەراتسيالارىنىڭ ناتيجەسىندە لاڭكەستەر باتكەن جانە شوڭ الاي اۋداندارىنان تىقسىرىلىپ شىعارىلعان.
بىراق 22 تامىزعا قاراعان ءتۇنى شەتەلدىك قارۋلى توپتار قىرعىزستاننىڭ «التىن جىلعا» دەگەن تاۋ قىرقاسىنا باسا كوكتەپ كىرىپ، ول جەردە جۇمىس ىستەپ جاتقان جاپون گەولوگتارى جايعاسقان قىستاققا شابۋىل جاسايدى. جاپون گەولوگتارىنىڭ كوسموس ارقىلى بايلانىسقا شىعاتىن تەلەفونىن پايدالانۋدى كوزدەپ، ازعانا ادامدارىمەن مۇندا كەلگەن قىرعىز رەسپۋبليكاسى ءىىم-ءىنىڭ ىشكى اسكەرلەرىنىڭ قولباسشىسى، گەنەرال-مايور اناربەك شامكەەۆ لاڭكەستەرمەن ءتۇنى بويى اتىسىپ، ءۇش اسكەرى قازا بولىپ، قالعاندارى جارالانىپ، ءوزى قولعا ءتۇسىپ قالادى. لاڭكەستەر گەنەرالعا قوسا ءتورت جاپون گەولوگىن، اۋدارماشى ومىربەك جاناكەەۆتى تۇتقىنعا الادى. قىرعىز گەنەرالىنىڭ بارىمتاعا الىنۋى لاڭكەستەر ءۇشىن وتە ۇلكەن «جەڭىس»، قىرعىز بيلىگى ءۇشىن وتە اۋىر سىن بولدى.
بۇل وقيعا جاپون ۇكىمەتىن دە مازاسىزداندىرىپ، جاپونيانىڭ پرەمەر-ءمينيسترى اسقار اقاەۆكە تەلەفون شالعان، ازاماتتارىن امان-ەسەن تۇتقىننان بوساتىپ الۋدىڭ امالىن جاسادى.
سول كۇندەردەن باستاپ باتكەن جانە شوڭ الاي اۋداندارىنىڭ تاۋلى قويناۋلارى ۇرىس نىسانىنا اينالدى. 5 مىڭعا جاقىن جەرگىلىكتى حالىق ءۇي-جايلارىن تاستاپ، وبلىستىڭ ىشكى جاقتارىنا قاشتى.
وزبەكستان تاراپ تا ءتيىستى شارالار جاساپ، لاڭكەستەر شابۋىل جاساعانداي بولسا، ولاردى تويتارۋعا ازىرلىك جاسادى. 26 تامىزدا وزبەكستاننىڭ اسكەري-اۋە كۇشتەرىنىڭ ەكى ۇشاعى قىرعىز-تاجىك شەكارا بەلدەۋىنىڭ ابراموۆ مۇزتاۋىناداعى وزبەك گيدرومەتەورولوگيالىق ستانتسياسىن باسىپ العان لاڭكەستەردى بومبا استىنا الدى.
وسىنداي شيەلەنىسكەن جاعدايلارعا بايلانىستى سول كەزدەگى قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى اسقار اقاەۆ 1999 جىلدىڭ 27 تامىزىندا «وش وبلىسىنىڭ باتكەن اۋدانىنداعى جاعدايدى تۇراقتاندىرۋ بويىنشا شارالار جونىندە» جارلىق شىعارۋعا ءماجبۇر بولدى. وسى جارلىقپەن قىرعىزستان ايماعىنا زاڭسىز كىرگەن شەتەلدىك باندالىق تۇزىلىستەردى جويۋ ءۇشىن اسكەرگە مىندەتتى ازاماتتاردى اسكەر قاتارىنا شاقىرۋعا قاۋلى شىعارىلدى. رەسپۋبليكانىڭ اۋماقتارىنان باتكەن اۋدانىنا ەكى مىڭ اسكەر دەسانت ءتۇسىرىلىپ، ءبىرىنشى كەزەكتە اۋعان سوعىسىنا قاتىسقان زاپاستاعى جاۋىنگەرلەر اسكەر قاتارىنا جۇمىلدىرىلدى. جالپى العاندا، توپ-توپقا بولىنگەن لاڭكەستەر اسكەرلەرىنىڭ سانى شامامەن مىڭ ادامعا دەيىن جەتكەن.
29 تامىزدا وزبەكستاننىڭ اسكەري-اۋە كۇشتەرىنىڭ ۇشاقتارى جاڭىلىسىپ، وش وبلىسىنىڭ شوڭ الاي اۋدانىنداعى قارا تەيىت اۋىلىن بومبالاپ تاستايدى. ودان قىرعىزدىڭ ءۇش ازاماتى، ءبىر ميليتسيا ينسپەكتورى قازا تاۋىپ، 10 ءۇي جەرمەن-جەكسەن بولعان، كوپتەگەن عيماراتتار جارىم-جارتىلاي قيراعان.
باتكەن سوعىسى ءۇش ايعا سوزىلدى.­ قىر­عىز­ستاننىڭ قارۋلى كۇشتەرىنىڭ تەگەۋرىنىمەن لاڭكەستەر قولعا تۇسكەن قىرعىز گەنەرالىن قازان ايىنىڭ ورتاسىندا جانە جاپوندىقتاردى قازاننىڭ اياعىندا عانا تۇتقىننان بوساتىپ، سول ۋاقىتتاعى «تاجىكستاننىڭ مۇسىلماندىق قايتا ورلەۋ» پارتياسىنىڭ ليدەرى سايد ابدۋللو ءنۋريدىڭ ارالاسۋىمەن قىرعىز ايماعىنان تاجىكستانعا ءوتتى. تۇتقىنداعىلاردى بوساتۋ ءۇشىن ءىرى سوماداعى وتەم بەرىلگەن دەگەن ءسوز ءالى كۇنگە دەيىن ايتىلىپ كەلەدى، دەگەنمەن وسىلايشا 1999 جىلدىڭ باتكەن سوعىسى. سوعىستا 32 قىرعىز ازاماتى قازا تاپتى، ونىڭ 17-ءىسى سوعىسىپ ءجۇرىپ، وققا ۇشتى.
قاراشانىڭ اياعىندا قىرعىز رەسپۋب­لي­كاسىنىڭ قارۋلى كۇشتەرىنىڭ باس قولباسشىسى، پرە­زيدەنت اسقار اقاەۆ بۇكىلارميالىق كەڭەس وتكىزىپ، باتكەن وقيعاسىنىڭ قورى­تىن­دىسىن شىعارادى جانە سوعىس وپەراتسيالارىندا ەرلىك كورسەتكەن 300-دەن استام سارباز جانە وفيتسەرلەردى مەملەكەتتىك سىيلىقتارمەن - وردەندەر، مەدالدار جانە قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇرمەت گراموتاسىمەن ماراپاتتايدى. قۇرمەت گراموتاسىمەن ماراپاتتالعانداردىڭ ىشىندە مالىك جۇماعۇلوۆ تا بار بولاتىن.
2000 جىلدىڭ جازىندا باتكەن اۋدانىنا 700-گە جاقىن «باياعى» قارۋلى اسكەرلەر باسىپ كىرىپ، سوعىس قايتا باستالدى. مالىك جۇماعۇلوۆ تامىز ايىندا قىرعىزستاننىڭ وڭتۇستىك اسكەر توبى قولباسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى - شتاب باستىعى بولىپ تاعايىندالىپ، شەتەلدىك باندالىق تۇزىلىستەردى جويۋعا جانە ولاردى رەسپۋبليكا ايماعىنان شىعارىپ تاستاۋعا تىكەلەي قاتىسادى. قارۋلى قاقتىعىستاردا قىرعىز جاقتان 30 اسكەر ادامى قۇربان بولىپ، 23-ءى ءارتۇرلى دارەجەدەگى جاراقات العان.
سوعىس اياقتالعانىمەن رەسپۋبليكانىڭ وڭتۇستىك شەكاراسى قاۋىپتەن ارىلعان جوق ەدى. مالىك جۇماعۇلوۆ 2001 جىلدىڭ 24 اقپانىندا قىرعىز رەسپۋبليكاسى قارۋلى كۇشتەرى باس شتابىنىڭ ورىنباسارى - باس بارلاۋ باسقارماسىنىڭ باستىعى بولىپ تاعايىندالادى. قارۋلى كۇشتەردەگى ءمىنسىز قىزمەتى ءۇشىن سول جىلدىڭ قازان ايىندا ول پرەزيدەنتتىڭ جارلىعىمەن I دارەجەدەگى «جاۋىنگەرلىك قىزمەتى ءۇشىن» مەدالىمەن ماراپاتتالدى.
مالىك جۇماعۇلوۆ 2005-2006 جىلدارى قىرعىزستاننىڭ سولتۇستىكتىك اسكەر توبىنىڭ قولباسشىسى قىزمەتىندە جۇرگەندە گەنەرال-مايور دارەجەسىنە يە بولدى، 2006 جىلدىڭ 18 ساۋىرىندە قىرعىز رەسپۋبليكاسىنىڭ قورعانىس ءمينيسترىنىڭ بۇيرىعىمەن كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، گەنەرال-مايور دايىر اسانوۆ اتىنداعى قىرعىز مەملەكەتتىك اسكەر ليتسەيىنىڭ باستىعى بولىپ تاعايىندالعان.
«1999-2000 جىلدارداعى باتكەن سوعىسى وڭتۇستىكتە باتكەن وبلىسىن اشىپ، ايماقتىڭ ەكونوميكالىق جاعدايىن، شەكارادا قورعانىس قابىلەتىن ارتتىرۋ ماسەلەسىن كۇن تارتىبىنە قويدى. وبلىستى اشۋدىڭ تۇجىرىمداماسىن جاساۋعا قاتىستىم. وبلىستىڭ اشىلۋىندا مەنىڭ دە ۇلەسىم بار»، - دەدى مالىك مۇقايۇلى بىزبەن اڭگىمەلەسۋدە.
مالىك مۇقايۇلى 1953 جىلى 1 شىلدەدە ورال قالاسىندا زاۋىت جۇمىسشىسىنىڭ وتباسىندا تۋعان. ول كىشكەنە كەزىنەن وفيتسەر بولۋدى ارمانداعان. اكەسىنىڭ ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان تۋىسقاندارى مەكتەپتىڭ جوعارعى سىنىپتارىندا وقىپ جۇرگەندە، وعان «سوۆەتتىك قارۋلى كۇشتەرگە - 50 جىل» دەگەن ۇلكەن فوتوالبومدى سىيلاپ، «وفيتسەر بولۋىڭدى قالايمىز» دەپ جازىپ قويىپتى. سونى وسى كۇنگە دەيىن ساقتاپ جۇرگەن گەنەرال «اعالارىمنىڭ ءۇمىتىن اقتادىم عوي» دەپ بوزبالا شاعىن مەيىرلەنە ەسكە الدى. مالىك 8-سىنىپتى بىتىرگەن سوڭ ورال وبلىستىق اسكەر كوميسسارى، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى پولكوۆنيك ي.كونياحينگە بارىپ، «بولاشاق وفيتسەرلەر كلۋبىن» قۇرۋ پىكىرىن ايتقان جانە قولداۋ تاپقان، ونجىلدىقتى بىتىرگەنشە سونىڭ ستارشيناسى بولىپ قالادى. قالاداعى مەكتەپتەردەن 50 بالا ەكى جىل اسكەري وقۋعا تۇسۋگە ازىرلەنەدى. دايىندىق ەش كەتكەن جوق، 1970 جىلى الماتىداعى كەڭەس وداعىنىڭ مارشالى ي. س. كونەۆ اتىنداعى جوعارعى جالپى اسكەرلىك كوماندالىق ۋچيليششەگە وقۋعا قابىلدانادى. ونى تامامداعان سوڭ گەرمانياداعى كەڭەس اسكەرلەرىنىڭ قوسىنىندا بارلاۋ ۆزۆودىنىڭ كومانديرى بولىپ قىزمەت اتقارادى. سودان باستاپ ول، نەگىزىنەن، اسكەر قىزمەتتەرىنىڭ بارلاۋ سالاسىندا ىستەپ كەلدى.1982 جىلى ماسكەۋدەگى جوعارعى وفيتسەرلەر كۋرسىن، 1986 جىلى كەڭەس وداعىنىڭ مارشالى ر. يا. مالينوۆسكي اتىنداعى اسكەر اكادەمياسىن، 2000 جىلى قىرعىزستاننىڭ جولداماسىمەن رەسەي فەدەراتسياسى قارۋلى كۇشتەرىنىڭ باس شتابى اسكەري اكادەمياسىن بىتىرگەن.
مالىك مۇقايۇلى جۇبايى نادەجدا قۇسايىنوۆامەن ءبىر ۇل، ءبىر قىزدى تاربيەلەپ، ولاردان نەمەرە ءسۇيىپ وتىر. ۇلى دا، قىزى دا اكە جولىن تاڭداعان. ولار تاريحي وتانى - قازاقستاننىڭ قارۋلى كۇشتەرىندە وفيتسەرلىك قىزمەتتە. گەنەرال قازىر قىرعىزستان حالىق اسسامبلەياسىنا قاراستى قىرعىزستان قازاقتارى قاۋىمداستىعىندا توراعانىڭ قوعامدىق نەگىزدەگى ورىنباسارى رەتىندە رەسپۋبليكانىڭ وڭتۇستىك وبلىستارىنداعى قازاق دياسپورالارىنىڭ ىستەرىن ۇيلەستىرۋ باعىتىندا بەلسەندى ارەكەت ەتىپ، قازاقتىڭ ۇلتتىق ءداستۇرىن، ءتىلىن ساقتاپ، دامىتۋعا ايتارلىقتاي ۇلەسىن قوسىپ ءجۇر.

"اباي-اقپارات"