حات تانۋ ءۇشىن كەزىندە اقاڭنىڭ الىپپەسىمەن ءتورت-اق اپتا كەرەك بولعان. مۇنداي قورىتىندىنى اقاڭنىڭ ارىپتەسى، ءىنىسى تەلجان شونانۇلى ايتقان.  قازىرگى 42 تاڭبادان تۇراتىن ورىس نەگىزدى الىپبيىمەن ودان كوبىرەك ۋاقىت كەرەك بولارى تۇسىنىكتى. قازىرگى وقۋ جۇيەسىندە الىپپەنى ءبىرىنشى جارتىجىلدىقتا اياقتاپ ءجۇرمىز. وعان دا شۇكىر. انا كۇرەسىنگە كەتكەن «ساۋات اشۋ» دەگەندى جىل بويى  وقيتىن ەدىك قوي.

ەكىنشى جارتىجىلدىقتا ءبىزدىڭ وقۋ جۇيەمىز بويىنشا الىپپەدەن كەيىن انا ءتىلى دەگەن ءپان كىرەدى. مەنىڭشە بۇل قاتە.الىپپەنىڭ جالعاسى انا ءتىلى ەمەس، قازاق ءتىلى. ياعني الىپپە اياقتالعان سوڭ، ەكىنشى جارتىجىلدىقتا قازاق ءتىلى باستالۋى كەرەك.

الىپپە بالانى وقۋ مەن جازۋعا داعدىلاندىرسا، انا ءتىلى ونىڭ سويلەۋ داعدىلارىن ءارى قاراي جەتىلدىرىپ، شىڭداي تۇسەدى. ماقساتى بولەك ەكى ءپان جىل باسىنان باستاپ، جىل بويى بولەك-بولەك وقىتىلۋى كەرەك. باسىمىزعا نە كۇن تۋعانىن بىلمەيمىن. وسىنى ءبىز كىرىكتىرىپ قويعانبىز.

الىپپە ءبىرىنشى سىنىپتىڭ ءبىرىنشى جارتىجىلدىعىندا اياقتالىپ، بىردەن ەكىنشى جارتىجىلدىقتا تىلدىك ۇعىمدار تۋرالى قاراپايىم تۇسىنىك بەرەتىن قازاق تىلىنە جالعاسۋى ءتيىس تە، انا ءتىلى تىڭدالىم ارقىلى باستالىپ، وقىلىم داعدىسىنا ۇلاسىپ، جىل بويى ءجۇرۋى ءتيىس. قازىرگى قازاق مەكتەبىنىڭ ءبىرىنشى سىنىبىنا الىپپە/انا ءتىلى، ماتەماتيكا، دۇنيەتانۋ، جاراتىلىستانۋ، كوركەم ەڭبەك، اعىلشىن، ورىس ءتىلى، ءوزىن-ءوزى تانۋ، دەنە شىنىقتىرۋ، مۋزىكا، تسيفرلىق ساۋاتتىلىق دەگەن 12 ءپان وقىتىلادى ەكەن. بارلىق پاندەرگە بولىنگەن ساعات 742. ونىڭ 96 ساعاتى الىپپەگە، 102 ساعاتى انا ءتىلى پانىنە ارنالعان.

الاش قايراتكەرلەرى وتكەن عاسىر باسىندا قازاققا جاپونداردى بەكەر ۇلگىلەمەگەن شىعار دەپ سولاردىڭ ءبىلىم جۇيەسىنە ءۇڭىلىپ كوردىك. جاپون ەلى ءبىرىنشى سىنىپ وقۋشىلارىنا قازىر بارلىعى 850 ساعات بولەدى ەكەن. بۇنىڭ 442 ساعاتى جاپون ءتىلى مەن ماتەماتيكاعا بەرىلگەن: جاپون تىلىنە 306 ساعات، ماتەماتيكاعا 136 ساعات.

ءبىزدىڭ الىپپە مەن انا ءتىلى پاندەرىن قوسىپ ەسەپتەگەندەگى 198 ساعات جاپونداردىڭ ءبىر انا تىلىنە بولىنگەن ساعاتىنا جەتپەي تۇر. بۇل ءبىر.

جاپوندار ءبىرىنشى سىنىپتا سەگىز-اق ءپان وقيدى ەكەن: جاپون ءتىلى، ماتەماتيكا،

تىرشىلىك قاۋىپسىزدىك نەگىزدەرى، مۋزىكا، ەڭبەك، دەنە شىنىقتىرۋ، ادامگەرشىلىك ساباقتارى، سىنىپ ساعاتى.

ال بىزدە جوعارىدا ايتقانىمىزداي ون ەكى ءپان. ءبىرىنشى سىنىپقا بولىنگەن ساعات جاعىنان السا، بىزدىكى كەم. ال ءپان سانى جاعىنان الساق بىزدىكى ارتىق. دامىعان جاپون ەلىمەن سالىستىرساق، ءبىزدىڭ ءبىلىم جۇيەمىزدە كەرەگى جوق ارتىق پاندەردى بالانى قۇر قيناپ جاتىر. ۇلت ۇستازى باستاۋىش ءبىلىم ساياساتتان، سۋىق قولدان اۋلاق بولۋى كەرەك دەپ 9 ءپاندى، وندا دا تەك انا تىلىندە وقىلاتىن پاندەردى ساناپ كورسەتكەن: وقۋ، جازۋ، ءدىن، ۇلت ءتىلى، ۇلت تاريحى، ەسەپ، جاعراپيا، شارۋا-كاسىپ، جاراتىلىس جايلى. بارلىعى توعىز ءپان. قازىرگى قولدانىستاعى ون ەكى پانمەن سالىستىرعاندا اقاڭ ۇسىنعان پاندەر سانى جاعىنان جاپوندارعا جاقىن. ولاردا سەگىز. ال احمەت بايتۇرسىنۇلىندا توعىز.

قازىرگى قولدانىستاعى ارتىق پاندەر قايسى؟ ارتىق پاندەر: ءبىرىنشى وزگە تىلدەر (اعىلشىن جانە ورىس تىلدەرى). وزگە تىلدەردى ءبىرىنشى سىنىپتان ءتىپتى باستاۋىشتان باستاپ وقىتۋ جاپونداردا جوق. ورىس ءتىلى اعا ءتىلى دەپ ءبىرىنشى سىنىپتان  وقىتقانىمىز بولماسا، باسقا شەت ءتىلىن وقىتۋ  كەڭەس كەزىندەگى وقۋ جۇيەمىزدە دە بولماعان. ءۇش ءتىلدى كىم اكەلدى، وسى كۇنگە دەيىن نەگە الىپ تاستامادىق، تۇسىنىكسىز. ەندى عانا اعىلشىن ءتىلىن ءۇشىنشى سىنىپقا، ورىس ءتىلىن ەكىنشى سىنىپقا جىلجىتىپ، شاپكەمىزدى اسپانعا اتىپ جاتىرمىز. وسىنىڭ ەش عىلىمي ادىستەمەلىك نەگىزى جوق. نەگە بەسىنشى سىنىپتان ەمەس، نەگە ورىس ءتىلى ەكىنشى، اعىلشىن ءتىلى ءۇشىنشى سىنىپتان. كىم نەگىزدەپ بەرەدى؟

قاپتاعان ءۇش تانۋ (دۇنيەتانۋ، جاراتىلىستانۋ، ءوزىن ءوزى تانۋ) پاندەرى جاپونداردا جوق. ولار جاراتىلىستانۋ ءپانىن تەك ءۇشىنشى سىنىپتان باستايدى. كەڭەس كەزىندە تابيعاتتانۋ دەگەن ءپاندى ءبىز دە ءتورتىنشى سىنىپتان باستايتىنبىز. قازىرگى دۇنيەتانۋ، جاراتىلىستانۋ جانە ءوزىن ءوزى تانۋ پاندەرىن ەڭ قۇرىعاندا ءبىرىنشى سىنىپتا بارىنشا قىسقارتۋ كەرەك. ساعات بوسايدى، وعان ەندى كەزىندە سارا اپايدىڭ پارمەنىمەن ەنگەن «ءوزىن-ءوزى تانۋ» سياقتى  «جاڭا قازاقستان» دەگەن ءپان ەنىپ كەتپەۋىنەن ساقتانۋ كەرەك. باستاۋىش بار بالاعا تەگىس كەرەك ءبىلىمدى وقىتۋى ءتيىس. باستاۋىش بالاعا وقۋ مەن جازۋدى جانە سويلەۋدى ۇيرەتۋى كەرەك. انا ءتىلى الەمىنە تارتۋ ارقىلى ۇلتتىڭ ءدىڭى قاتايۋىن كوزدەۋى كەرەك. قالعانى سودان كەيىن رەت رەتىمەن.

بيجومارت قاپالبەك

Abai.kz