قازاقستانداعى قازاقتار

قۇتتى بولسىن! مەملەكەت قۇرۋشى ءھام قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتۇپ يەسى بولىپ تابىلاتىن، قازاقستانداعى بىردەن-ءبىر ۇلت - قازاقتىڭ ءوسىمى 65 پايىزعا جەتتى. بۇل تۋرالى كەشە پرەزيدەنتتىڭ قابىلداۋىندا بولعان ستاتيستيكا اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى ءاليحان سمايىلوۆ ءمالىم ەتتى.

بىراق بۇل جاڭالىقتى جەتكىزگەن «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسىنىڭ جاڭالىقتار جۇرگىزۋشىسى: «قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ سانى 65 پايىزعا جەتتى» دەپ حابارلادى. «قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ» دەگەن سوزگە تىكسىنىپ قالدىق. سوندا مەملەكەت قۇرۋشى حالىق قازاقستاندى مەكەندەيتىن ءتۇرلى ەتنوستاردىڭ ءبىرى بولىپ قالعان با؟ ماسەلەن، قازاقستانداعى ورىستار، كارىستەر، ۇيعىرلار، تۇرىكتەر، تاتارلار دەگەن سىقىلدى. بۇل - ءجۋرناليستىڭ قاتەلىگى بولار دەپ ءوزىمىزدى جۇباتپاق ەدىك، ىلە جاڭالىق سيۋجەتىنەن پرەزيدەنتتىڭ اۋزىنان دا «قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ» دەگەن ءسوزدى تاعى ەستىدىك. امال كەم.

دوس كوشىم، «ۇلت تاعدىرى» قوعامدىق قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى:

قازاقستانداعى قازاقتار

قۇتتى بولسىن! مەملەكەت قۇرۋشى ءھام قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتۇپ يەسى بولىپ تابىلاتىن، قازاقستانداعى بىردەن-ءبىر ۇلت - قازاقتىڭ ءوسىمى 65 پايىزعا جەتتى. بۇل تۋرالى كەشە پرەزيدەنتتىڭ قابىلداۋىندا بولعان ستاتيستيكا اگەنتتىگىنىڭ توراعاسى ءاليحان سمايىلوۆ ءمالىم ەتتى.

بىراق بۇل جاڭالىقتى جەتكىزگەن «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسىنىڭ جاڭالىقتار جۇرگىزۋشىسى: «قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ سانى 65 پايىزعا جەتتى» دەپ حابارلادى. «قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ» دەگەن سوزگە تىكسىنىپ قالدىق. سوندا مەملەكەت قۇرۋشى حالىق قازاقستاندى مەكەندەيتىن ءتۇرلى ەتنوستاردىڭ ءبىرى بولىپ قالعان با؟ ماسەلەن، قازاقستانداعى ورىستار، كارىستەر، ۇيعىرلار، تۇرىكتەر، تاتارلار دەگەن سىقىلدى. بۇل - ءجۋرناليستىڭ قاتەلىگى بولار دەپ ءوزىمىزدى جۇباتپاق ەدىك، ىلە جاڭالىق سيۋجەتىنەن پرەزيدەنتتىڭ اۋزىنان دا «قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ» دەگەن ءسوزدى تاعى ەستىدىك. امال كەم.

دوس كوشىم، «ۇلت تاعدىرى» قوعامدىق قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى:

- بۇل كەشەگى كەڭەستىك كەزەڭنەن قالعان تۇسىنىكتەردىڭ توڭى جىبىمەي جاتقانىنىڭ دالەلى. البەتتە، ءبىز، ۇلتشىلدار «قازاقستانداعى قازاقتار» دەگەن سوزگە شامدانامىز. الايدا ولارعا رەنجۋدىڭ قاجەتى جوق. سول سوۆەت وكىمەتىنىڭ تۇسىنداعى رەسمي تىركەستەردىڭ ءالى دە قولدانىستان شىقپاعانى - جوعارعى لاۋازىمدى مەملەكەتتىك قىزمەتكەردەن باستاپ، شولاق شەنەۋنىككە دەيىن، ءتىپتى قوعامنىڭ وزىندە تاۋەلسىز، مەملەكەتتىك سانا ءالى جوق. تاۋەلسىزدىك دەگەن ۇعىمدى تولىق ءارى تەرەڭ ءتۇسىنىپ كەتتى دەپ ايتۋعا ەرتە. «قازاقستانداعى قازاقتار» دەگەن - سول ازاتتىق الا الماي جاتقان سانانىڭ سۋرەتى.

قازاقستانداعى قازاقتار اقشاسى

كەشە، ياعني 15 قاراشا كۇنى قازاقستاننىڭ ۇلتتىق ۆاليۋتاسى - تەڭگەنىڭ تۋعان كۇنى بولدى. تەڭگە - و باستا ۇلتتىق تەڭگە بولاتىن. ودان كەيىن ۇلتارالىق تەڭگەگە اينالدى. تەڭگە و باستا ەكى تىلدە، كەيىن تەك قانا مەملەكەتتىك تىلگە وتسە، تۇسىنىكتى بولار ەدى. بىراق تاۋەلسىز ەل ءوزىنىڭ ءتول تەڭگەسىنەن مەملەكەتتىڭ دەربەستىگىنىڭ تاريحىن ايعاقتايتىن ۇلتتىق تاريحي تۇلعالارىن جويىپ جانە تەڭگەنى ۇلتتىق ۆاليۋتا مارتەبەسىنەن ايىرىپ، ۇلتارالىق دەڭگەيگە ءتۇسىردى. امال جوق.

دوس كوشىم، «ۇلت تاعدىرى» قوعامدىق قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى:

- ءبىزدىڭ بيلىك - ورىسشىل بيلىك. بيلىكتىڭ ءتىلى، تۇسىنىگى ورىسشا. سوندىقتان ولار ءاردايىم ءوز تۇسىنىكتەرى مەن تىلىنە تارتىپ تۇرادى. تەرەڭدەتىپ، قاتتىراق ايتساق، رەسەيگە بۇرىپ تۇرادى. مىسالى، تەڭگەنىڭ بەتىندە اباي، شوقان، ابىلاي سەكىلدى ۇلتتىق تاريحي ۇلى تۇلعالاردىڭ بەينەلەنۋى ول  - تاۋەلسىزدىكتىڭ، تاۋەلسىز سانانىڭ، ۇلتتىق ماقتانىشتىڭ، ۇلتتىق تاريحتىڭ سالتانات قۇرعانىنىڭ بەلگىسى. مۇنداي نارسە وزگە دە تاۋەلسىز ەلدەردە بار. ال، جاڭاعى ۇلتتىق تۇلعالاردىڭ ءتول ۆاليۋتانىڭ بەتىنەن جويىلىپ، ونىڭ ورنىنا الدەبىر قۇرىلىستاردىڭ، عيماراتتاردىڭ ورىن الۋى دا - بيلىكتىڭ ورىسشىلدىعىنان تۋىپ وتىرعان نارسە. قۇرىلىس قۇلاۋى يا قيراۋى مۇمكىن. ال، اباي، شوقان، ابىلاي - ماڭگىلىك. ۇلتتىڭ ءوزى سياقتى.

كەزىندە تەڭگە ەكى تىلدە شىعاتىن ۋاقىتتا ءبىز بۇعان قارسىلىق كورسەتىپ، حات جازعان بولاتىنبىز. بىراق وعان قىڭق ەتكەن بيلىكتى كورمەدىك.

قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ بايلىعى

قازاقستانداعى قازاقتاردىڭ بايلىعى - قازبا بايلىقتار بولىپ تابىلادى. قازاقتاردىڭ قازبا بايلىقتان  الاتىن ەشقانداي دا ۇلەسى جوق. رەسمي بيلىك  ءتۇرلى شەتەلدىك كومپانيالارمەن بىرلەسىپ يگەرىپ جاتقان قازبا بايلىقتاردان تۇسكەن قاراجات ەل بيۋدجەتىن تولىقتىرىپ جاتقانىن، بيۋدجەت جۇرتتىڭ يگىلىگىنە جۇمسالىپ وتىرعانىن ايتىپ جاتادى. بۇل - جاي عانا ءسوز. دالەلسىز ءسوز. ياعني قازبا بايلىقتاردىڭ قانشا پايىزى يگەرىلدى، شەتەلدىك كومپانيالارمەن جاسالعان كەلىسىم-شارتتاردا دا قازاقتاردىڭ، ياعني مەملەكەتتىڭ مۇددەسى ەسكەرىلگەن بە؟ ول كەلىسىمدەر نەگە اشىق جاريا ەتىلمەيدى؟ قازبا بايلىقتاردان الاتىن شەتەلدىك كومپانيانىڭ ۇلەسى قانداي؟ بولاشاققا قانداي قازبا بايلىقتار قالدىرىلعان؟ وسى سەكىلدى تولىپ جاتقان ساۋالدارعا جاۋاپ جوق.

ەسەسىنە، قازبا بايلىقتار شەتەلدىك كومپانيالاردىڭ يەلىگىنە وتە باستاعانداي. ناقتىراق ايتقاندا، «ماڭعىستاۋمۇنايگاز» اق-نىڭ باس ديرەكتورى بولىپ قىتاي ازاماتى سۋن سينيۋن تاعايىندالىپتى. ««ماڭعىستاۋمۇنايگاز» Mangistau Investments B.V-نا تيەسىلى. ال، بۇل كومپانيا  قازاق-قىتاي بىرىككەن كاسىپورنى. قازاق پەن قىتايدىڭ مۇناي كومپانياسىنداعى ۇلەسى بىردەي دەلىنەدى. بىراق كورسەتىلگەن سان، دالەل، ايعاق جوق. تەك «ۇلەسى بىردەي» دەگەن ءبىر اۋىز ءسوز بار.

دوس كوشىم، «ۇلت تاعدىرى» قوعامدىق قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى:

- بىزدەگى شەتەلدىك كومپانيالارمەن جاسالعان كەلىسىم-شارتتاردىڭ جاريا ەتىلمەيتىنى ءوز الدىنا، ەشكىم حالىق، قوعام الدىندا قازبا بايلىقتار ماسەلەسىندە ەسەپ بەرمەيدى. وندا نە بولىپ جاتقانى، كەلىسىم-شارتتاردا نە قاراستىرىلعانى بەلگىسىز.

مەنىڭشە، ەلدەگى قازبا بايلىقتارعا يەلىك ەتەتىن كومپانيالاردىڭ جەتەكشىلىگىنە شەتەل ازاماتتارىنىڭ جايعاسۋىنىڭ بۇل باستاماسى عانا. الدا ءبىزدى تالاي قىزىق كۇتىپ تۇرعان بولۋى كەرەك. مىسالى، قازاقستانعا كەلىپ الەمنىڭ ميللياردەرلەرىنىڭ قاتارىنا قوسىلعان شەتەلدىكتەر كوپ.

پارلامەنت: قاندىقول كوممۋنيستەر تاراتقان قىزىل كامپيت

7 قاراشا - كوممۋنيستەر ءۇشىن مەرەكە ەكەن. ءدال قانداي مەرەكە ەكەنىن بىلمەيمىن. وسى كۇنى تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ پارلامەنتىندە وتىرعان كوممۋنيستەر مەرەكە قۇرمەتىنە ارىپتەستەرىنە قىزىل كامپيت تاراتتى. دەپۋتاتتار البەتتە اۋىز تيگەن. بۇل كامپيتتە قازاقتىڭ قانى بار. تۋعان حالقىنىڭ ءھام سايلاۋشىلارىنىڭ اتا-باباسىن قىرىپ-جويعان كوممۋنيستەردىڭ قولىنان تاۋەلسىز ەلدىڭ دەپۋتاتتارى قالاي ءداتى بارىپ قىزىل كامپيت جەدى؟ تاماقتارىنان قالاي ءوتتى؟ ولاردىڭ مەرەكەلىك ءدامىن تاتىپ، كوممۋنيستەردىڭ قازاققا جاساعان تاريحي قىلمىستارىنا ورتاق بولعانى نەسى؟ سۇراق كوپ. ال، دەپۋتاتتاردىڭ ەشبىرى ارىپتەستەرىنىڭ ارەكەتىنە تويتارىس بەرمەدى، ءتىپتى، ءبىر اۋىز ءسوز ايتۋعا جارامادى.

دوس كوشىم، «ۇلت تاعدىرى» قوعامدىق قوزعالىسىنىڭ جەتەكشىسى:

- قىزىل كامپيت تاراتۋدىڭ استارىندا «ءبىز سەندەردى قىرىپ-جويعانبىز، ءسويتىپ، قالعانىڭدى ادام قىلعانبىز. مىنە، قازىر دە سەندەردى بيلەپ-توستەپ وتىرمىز» دەپ ايبات شەگۋ بار. سوسىن دەپۋتاتتاردىڭ ولارعا قارسىلىق كورسەتپەۋى دە زاڭدىلىق. ويتكەنى تۇتاس دەپۋتاتتار، بيلىكتەگى ءىرىلى-ۇساقتى شەنەۋنىكتەردىڭ ءبارى - كەزىندەگى كوممۋنيستەر، كومسومولدار. ولاردىڭ جۇرەگىندە ءالى كۇنگە سول كوممۋنيستىك شاققا دەگەن ساعىنىش بار. انا ءبىر جىلى كومسومولدىڭ بالەنبەي جىلدىعى دەگەندە وسى كۇنگى بيلىكتەگى شەنەۋنىكتەر، دەپۋتاتتار، اكىم-قارالار ولگەنى تىرىلگەندەي قۋانىپ، الماتىداعى رەسپۋبليكا سارايىندا دۇرىلدەتىپ توي وتكىزدى عوي. دەمەك، بيلىكتەگىلەردىڭ كوممۋنيستىك ساناسىن تاۋەلسىز سانا قانشاما ۋاقىت وتسە دە الماستىرا الماي جاتىر.

P.S.

... ءبارى دە قۇتتى بولسىن، قازاقستانداعى قازاقتار!

ماتەريالدى دايىنداعان - ءومىرجان ابدىحالىقۇلى

«Abai.kz»