سەرىك ەرعالي. ۇلت پەن جۇرت جانە مەملەكەت
حالىقتىڭ تاۋەلسىزدىك الۋى مەملەكەت قۇرۋمەن اياقتالادى.ويتكەنى، تاۋەلسىزدىك دەگەنىمىز - ۇلتتىڭ دەربەس مەملەكەتتە ءومىر ءسۇرۋى. دەگەنمەن، قازاق قوعامىندا باسى اشىلماي، تۇتاسىپ، شاتاسىپ كەتكەن ۇعىمداردىڭ ارا-جىگىن ايتا كەتكەن ءجون بولار. ادەتتە «ۇلت» دەپ قازاق «ناتسيا» مەن «ناتسيونالنوست» ۇعىمدارىن قاتار ۇعىپ ءجۇر، الايدا الەمدىك قاۋىمداستىق «ناتسيا» رەتىندە مەملەكەتكە تيەسىلى بارشا حالىقتى اتايدى، شىققان تەگىنە قاراماستان ەلدەگى ازاماتتاردى تۇتاسىمەن «ناتسيا» دەيدى. مىنە، وسى ۇعىمعا كەلتىرۋ ءۇشىن بىزدە «قازاقستاندىق» دەگەن ۇعىم قالىپتاسىپ، ءسىڭىسىپ بولدى دەسەك تە بولار. بىزدىڭشە «ۇلت» ءسوزىن وسى مەملەكەتكە يە ەگەمەن بولعان ەلدىڭ، ازاماتتاردىڭ جالپى اتاۋى رەتىندە قاراستىرىپ، سىڭىستىرەتىن ۋاقىت بولدى. سويتكەندە عانا دەربەس ۇعىمىمىز جالپىادامزاتتىق ۇعىممەن شەندەسىپ، ارەكەتىمىز دە سوعان سايكەسەدى. جانە جاھاندانۋ زامانىندا لوكالدىق ۇعىمدار قاراڭ قالىپ، الەمدىك سيپات قانا ورنىن باسادى. ول ءۇشىن ەتنوستىڭ «قازاق» اتاۋى شۇباتىلعان «قازاقستاندىق» ءسوزىنىڭ ورنىن باسۋى كەرەك.
ال، ورىسشا «ناتسيونالنوست» ءسوزى ەتنولوگيا عىلىمىنىڭ «ەتنوس» دەگەن تەرمينىنە سايكەس كەلەتىن ورتاق ءتىل،مادەني مۇرا،تاريحپەن شوعىرلاناتىن حالىق ەكەنى ءمالىم. «ەتنوس» ۇعىمى قازاقتىڭ «جۇرت» سوزىنە جۋىقتاۋ ەكەنىن دە ەسكەرىپ، ونى اينالىسقا ەنگىزگەن ءجون بولار.سەبەبى، «جۇرت» دەگەن تۇركىلىك ۇعىم اۋقىمى «حالىق» ۇعىمىنان گورى شەكتەۋلى، بەلگىلى ءبىر تار اۋقىمداعى ورتاق مۇددەلى ادامدار شوعىرىن توپتاۋ ماعىناسىندا قولدانىلادى.
حالىقتىڭ تاۋەلسىزدىك الۋى مەملەكەت قۇرۋمەن اياقتالادى.ويتكەنى، تاۋەلسىزدىك دەگەنىمىز - ۇلتتىڭ دەربەس مەملەكەتتە ءومىر ءسۇرۋى. دەگەنمەن، قازاق قوعامىندا باسى اشىلماي، تۇتاسىپ، شاتاسىپ كەتكەن ۇعىمداردىڭ ارا-جىگىن ايتا كەتكەن ءجون بولار. ادەتتە «ۇلت» دەپ قازاق «ناتسيا» مەن «ناتسيونالنوست» ۇعىمدارىن قاتار ۇعىپ ءجۇر، الايدا الەمدىك قاۋىمداستىق «ناتسيا» رەتىندە مەملەكەتكە تيەسىلى بارشا حالىقتى اتايدى، شىققان تەگىنە قاراماستان ەلدەگى ازاماتتاردى تۇتاسىمەن «ناتسيا» دەيدى. مىنە، وسى ۇعىمعا كەلتىرۋ ءۇشىن بىزدە «قازاقستاندىق» دەگەن ۇعىم قالىپتاسىپ، ءسىڭىسىپ بولدى دەسەك تە بولار. بىزدىڭشە «ۇلت» ءسوزىن وسى مەملەكەتكە يە ەگەمەن بولعان ەلدىڭ، ازاماتتاردىڭ جالپى اتاۋى رەتىندە قاراستىرىپ، سىڭىستىرەتىن ۋاقىت بولدى. سويتكەندە عانا دەربەس ۇعىمىمىز جالپىادامزاتتىق ۇعىممەن شەندەسىپ، ارەكەتىمىز دە سوعان سايكەسەدى. جانە جاھاندانۋ زامانىندا لوكالدىق ۇعىمدار قاراڭ قالىپ، الەمدىك سيپات قانا ورنىن باسادى. ول ءۇشىن ەتنوستىڭ «قازاق» اتاۋى شۇباتىلعان «قازاقستاندىق» ءسوزىنىڭ ورنىن باسۋى كەرەك.
ال، ورىسشا «ناتسيونالنوست» ءسوزى ەتنولوگيا عىلىمىنىڭ «ەتنوس» دەگەن تەرمينىنە سايكەس كەلەتىن ورتاق ءتىل،مادەني مۇرا،تاريحپەن شوعىرلاناتىن حالىق ەكەنى ءمالىم. «ەتنوس» ۇعىمى قازاقتىڭ «جۇرت» سوزىنە جۋىقتاۋ ەكەنىن دە ەسكەرىپ، ونى اينالىسقا ەنگىزگەن ءجون بولار.سەبەبى، «جۇرت» دەگەن تۇركىلىك ۇعىم اۋقىمى «حالىق» ۇعىمىنان گورى شەكتەۋلى، بەلگىلى ءبىر تار اۋقىمداعى ورتاق مۇددەلى ادامدار شوعىرىن توپتاۋ ماعىناسىندا قولدانىلادى.
كازىرگى ۋاقىتتا ءبىراز تالاس تۋدىرعان «قازاقستاندىق» اتاۋ الەمدىك دەڭگەيدە جاي عانا «قازاق» اتالاتىنى تالاي جازىلدى.الايدا، ءبىزدىڭ قوعام «قازاق» ءسوزىن مەملەكەتتىڭ جالپى ازاماتتارىنا تاڭا الماي، بىرجاقتى ەتنوس رەتىندە قابىلداپ وتىرعان ۋاقىتشا رۋحاني احۋالدا بولىپ وتىر. ايتپەسە، قالىپتاسقان مەملەكەتتەردەگى الۋان جۇرتتاردا ونداي قاساڭدىق جوق. بۇل جايت ءبىر جاعىنان مەملەكەت اتاۋىن العان باستى جۇرتتىڭ (ەتنوستىڭ) ساياسي قاۋقارىنا تىكەلەي بايلانىستى. ماسەلەن، وزبەكستاندا مۇنداي ماسەلە اتىمەن جوق،ءتىپتى، تولقۇجاتتا دا «وزبەك» بولىپ جازىلۋعا ميلليونداعان وزبەك ەمەستەر قىڭق ەتپەيدى. ماسەلە نەدە؟ ماسەلە - مەملەكەت قۇراۋشى جۇرتتىڭ ۇلتقا اينالۋ ساتىسىندا. ياعني، وزبەك اعايىننىڭ سانى مەن ساپاسى «وزبەكستاندىق» جالپىۇلتتىق اتاۋدى يەلەنۋگە لايىقتى ەكەندىگى مەن قوعامنىڭ ونى وزىنە ابدەن ءسىڭىرىپ، مويىنداعانىندا بولىپ وتىر. ال، ءبىزدىڭ جاعدايدا قازاق جۇرتىنىڭ مەملەكەتكە، قوعامداعى ۇدەرىستەرگە تولىق ىقپال ەتەتىندەي مەملەكەتتىك ۇلتقا اينالۋى قوعامدى يلاندىرا الماي وتىرعانىمەن ساناسۋعا ءماجبۇرمىز.
اتالعان ۇعىمدار مەن سانالىق سىڭىرىمدەر جاي عانا اڭگىمە وزەگى بولعانمەن، بۇلاردىڭ تۇبىندە ءبىرشاما قوعامدىق ۇدەرىستەردىڭ ناتيجەسى جاتىر.بۇل جايتقا دەندەۋ ءۇشىن «قازاق مەملەكەت قۇراۋشى ۇلتقا قايتكەندە سايكەس بولماق؟» دەگەن ساۋالدى قاۋزاۋعا تۋرا كەلەدى. ەل تاريحىنداعى سوڭعى جيىرما جىلدىق دە-يۋرە وزىنە سايكەس دە-فاكتومەن تولىق سايكەسە قالىپتاسۋ ءۇشىن، قوعامدىق ۇدەرىستەر نەگىزىندە تۇزىلەتىن سانانى بۇلتارتپاستاي مويىنداتۋ ءۇشىن مەملەكەتتىڭ اتاۋى مەن باستى دا تاريحي ەتنوستىڭ اتىنىڭ سايكەسۋى مۇلدەم جەتكىلىكسىز ەكەنىن باستان كەشىپ وتىرمىز.
كازىرگى زامانعا سايكەس، قوعامعا بارىنشا ساياسي-ەكونوميكالىق ىقپالدى ەلدىڭ قالالىق مەكەندەردەگى باستى جۇرتتىڭ باسىم بولۋى - ءبىر فاكتور. ال،قازاق جۇرتىنىڭ قالا حالقى بولىپ ءتۇزىلۋ ۇدەرىسى نەبارى سوڭعى 10-15 جىلدىڭ كولەمىن عانا قامتىپ وتىر. بۇل مەرزىمدە قازاقتار قالالىقتارعا اينالعان جوق، كەرىسىنشە، ولار بۇل قىسقا مەرزىمدە قازاقستاندىق قالا ماسەلەسىنىڭ سۋبەكتىسىنە اينالدى: قالاداعى باسپاناسىزدىق،الەۋمەتتىك الجۋازدىق پەن قۇقىقتىق شاراسىزدىق دەگەندە قازاق جۇرتى عانا كوزگە تۇسەدى. بۇل - قىزىل يمپەريالىق باسقىن ساياساتتىڭ سالدارى ەكەنى بەلگىلى - كەڭەس وكىمەتى تۇسىندا قازاقتاردىڭ قالاداعى دەموگرافيالىق ۇلەسى 15-17 پايىزدان ارتىق بولماۋى قاداعالاندى، ولاردى اۋىلدىق قارابايىر شارۋاشىلىقتاردا ۇستاۋ ويلاستىرىلدى. ال، قالاعا تۇراقتاعان بولىگى وزىنە ءتان جۇرتتىق (ەتنوستىق) ورتاسىنان اجىراپ، ورىستانۋ ۇدەرىسىنىڭ نىسانىنا اينالىپ، بەلگىلى ءبىر ۇرپاق ەتنونيگيليستىك ۇدەرىسكە قاساقانا ۇشىراتىلدى. قازاق كسسر استاناسى ءارى جۇرتتىق ەليتانىڭ ورداسى بولعان الماتىدا جالعىز قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ بولۋى قازاقتارعا جاسالعان مادەني-دەموگرافيالىق رەزەرۆاتسيا كورىنىسىنىڭ كوكەسىن كورسەتەدى.
تاۋەلسىزدىك الۋ جىلدارىنان بەرى قازاق جۇرتىنىڭ جۇمىسسىزدىقتان، الەۋمەتتىك مەشەۋلىكتەن قالاعا لاپ قويۋى قازاقستاندا ۋرباندالۋ اتالىپ جۇرگەن ۇدەرىسكە ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن ۇدەرىستەن مۇلدەم باسقا جاعداي ەدى. ۋرباندالۋ ۇدەرىسى ادەتتە قالالارداعى ءوندىرىستىڭ مولىنان اشىلىپ، وعان اۋىلدىق جەرلەردەن جۇمىس كۇشىنىڭ تارتىلۋ ناتيجەسى مويىندالادى، ءبىزدىڭ جاعدايىمىزدا ول تىپتەن باسقا جايت بولىپ تابىلادى. مىنە، وسى كورىنىسكە كۋا بولىپ وتىرعان قازاق ەمەس جۇرتتار، الەۋمەتتىك وسالدىقتان ارىلا الماعان قازاق جۇرتىن مەملەكەتكە ەگە بولارلىق ۇلتقا تەڭەي الماۋى تابيعي جايت ەدى.
كوشپەلى ءومىر سالتىن حح عاسىردىڭ 30-جىلدارىنا قاراي عانا ارتقا تاستاعان قازاق جۇرتى، وتىرىق حالىقتار قاتارىنا ەلدە كولحوز-سوۆحوزداردىڭ تولىق قۇرىلىپ بىتۋىمەن 60-جىلدارعا قاراي قوسىلدى. قالا حالقى رەتىندەگى تاريحي عۇمىرىن قازاقتار ءححى عاسىردىڭ العاشقى وندىعىندا عانا قالىپتاستىرا باستادى،بىراق قالا تۇرعىنى رەتىندە ءالى ءتۇزىلىپ بىتكەن جوق، سەبەبى،قازاقستاندىق قالالارداعى قازاق تۇرعىندار سانى مولايعانىمەن، قالالىق تۇرمىس سالتى قازاقىلانىپ قالىپتاسىپ ۇلگەرەتىندەي ساپاعا كوتەرىلە الماي وتىر.
اتالعان، بۇل ۇدەرىستەر تىزبەگى قازاق جۇرتىن ءبىر ۋاقىتتا ۇلت (ەتنوس ەمەس) بولىپ، ياعني مەملەكەت قۇراۋشى جۇرت بولۋعا ءارى قالالىق ءومىر سالتىن يگەرۋگە جۇمىلدىرىپ وتىر. بۇل ۇدەرىس نەعۇرلىم تەزىرەك جۇرگەن سايىن، ەلدەگى ەتنوسارالىق ۇعىمدار تەكەتىرەسى سوعۇرلىم جويىلا باستايدى. تيتۋلدىق جۇرتتىڭ سۇيكىمى ءتۇزىلىپ، ۇلتقا اينالۋ العىشارتى قالىپتاسادى. اتالمىش ءۇردىستى (تەندەنتسيا) كازىردىڭ وزىندە اڭداۋعا بولادى. قازاق جۇرتىنىڭ جاساندى تەجەۋگە ۇشىراعان ۇلت بولۋ ۇدەرىسىنىڭ العىشارتى - قالالىق تۇرعىنعا اينالۋى اياقتالا كەلدى. مۇنىمەن بىرگە «قازاقستاندىق ۇلت» ۇعىمىنىڭ «قازاق ۇلتىنا» جالعاسۋى ءجۇرىپ جاتىر.
دەسەك تە، مۇنىڭ ءبارى «قازاق مەملەكەت قۇراۋشى ۇلتقا قايتكەندە سايكەس بولماق؟» دەگەن ساۋالعا تولىق جاۋاپ ەمەس. قازاقتىڭ جۇرتتان ۇلتقا اينالۋى ءۇشىن باستى فاكتور - ونىڭ ەلدەگى باستى ەكونوميكالىق،قوعامدىق ۇدەرىستەردەگى بەلسەندى ورشىتكىگە (كاتاليزاتورعا) اينالۋىندا.وسى ۇدەرىستەرمەن بىرگە قالا دا، دالا دا قازاقىلانادى،ءتىپتى مەملەكەتتىك ءتىل دە شىنايى قازاق ءتىلى رەتىندە پوستاگرارلىق اقۋالدان پوستيندۋستريالدىق سيپاتقا يە بولا قالىپتاسادى.
وسى رەتتە «ۇلتتىڭ دامۋىنا ورشىتكى بولارلىق فاكتور نە؟» دەگەن ساۋالعا توقتالعانىمىز ماڭىزدى. مۇنداي فاكتوردى انىقتاۋ قازاق حالقىنىڭ مۇددەسىنە،قاجەتىنە جارايتىن ماسەلەنى شەشۋدەن تۋىندايدى. جاھاندىق اۋقىمدا قاراستىرساق، ءاربىر ۇلت نەگىزگى قوعامدىق ىرگەلى 3 ەكونوميكالىق دەڭگەيگە قاتىسۋدان كورىنىس تابادى، ولار:
1. ساۋدا;
2. قىزمەت پەن ءوندىرىس;
3. تەحنولوگيا.
ۇلتتىڭ ساياسي قاۋقارى دا وسى ءۇش دەڭگەيلى ەكونوميكالىق فاكتورمەن انىقتالادى: باستى ەكونوميكالىق-الەۋمەتتىك بەلسەنىمى ساۋدامەن شەكتەلگەن ۇلتتىڭ مەملەكەتى شارتتى مەملەكەت بولىپ تابىلادى، ونىڭ ەكونوميكاسى تاۋار وندىرەتىن،تەحنولوگيا تاراتاتىن ەلدەرگە جاۋتاڭداۋمەن كۇن وتكىزەدى جانە سونىڭ تۇتىنۋ اۋماعىنا اينالادى. مۇنداي ۇلت مەملەكەتتىك دەڭگەيدەگى جالپىۇلتتىق سانا قالىپتاستىرا المايدى، قارابايىر قابىلداۋ ساناسىمەن شەكتەلەدى،كەز كەلگەن ادامزاتتىق ۇدەرىس مۇنداي جۇرتتىڭ قاۋىمىندا ديسكرەديتاتسياعا ۇشىراپ،تەرىس ءارى پارادوكستىق كورىنىس تابادى.
ازاماتتىق سانا تاڭىلعان اقپاراتتى سول كۇيىندە قابىلداۋمەن شەكتەلەدى، ساراپتامالىق سانا قالىپتاسپايدى. مۇنداي حالىق جاسامپازدىقتان جۇرداي بولىپ، قيراتىمپاز كەلەدى، ونىڭ ۇلتقا اينالماۋىنىڭ ءبىر كورىنىسى دە سول. بۇل دەڭگەيدەگى ۇلتتار ءۇشىن باستى ماقسات تا، ماقتانىش تا وزدەرىنىڭ ەتنوستىق الەۋەتىن الەمگە تانىتۋ باستى مەجە بولىپ تابىلماق، ءتىلىن، رۋحاني-تاريحي، مادەني قۇندىلىقتارىنىڭ ماسەلەسىن شەشە الماي مالتۋمەن بولادى. ازىرگە قازاقستان 1-دەڭگەيدەن قارا ۇزۋگە بارىن سالۋشى ەلدەر قاتارىندا بولعانمەن، بۇل توپتان اجىراعان جوق.ءتىپتى، بۇل توپتاعى جۇرتتار وزىنە ديكتاتۋرالىق-اۆتوريتارلىق بيلىكتى امالسىز كيە تۇتۋعا ءماجبۇر ەكەندىگىن دە جوققا شىعارۋ قيىن. سەبەبى، قوعامنىڭ كۇن كورۋ كوزى ساۋدامەن شەكتەلەتىن حالىق بيلىككە ىقپال ەتۋگە قاۋقارسىز كەلەدى ءارى ونى كەرەكسىنە دە قويمايدى. ازىرگە قازاقستان 1-دەڭگەيدەن قارا ۇزۋگە بارىن سالۋشى ەلدەر قاتارىندا بولعانمەن، بۇل توپتان اجىراعان جوق. بۇل دەڭگەيدە شەكتەن تىس، دەموكراتيالىق سانا مەن داعدىنى سىڭىرمەگەن حالىق ءۇشىن دەموكراتيالىق ۇردىستەر قوعامدىق كاتاكليزمگە ۇشىراتادى. ونداي اپاتتار ىشكى دە، تىسقى دا فاكتوردى قورەك قىلماق.
2-دەڭگەيلى ەكونوميكا تۇزە بىلگەن مەملەكەتتىڭ حالقى ۇلت بولىپ قالىپتاسۋدى ارتقا تاستايدى.بۇلار بەلگىلى ءبىر مادەني-ساياسي قاتىناس تۇزە بىلگەن، وزىندىك ۇلتتىق كەلبەتى مەن سيپاتى بار جانە ەكونوميكالىق تۇراقتىلىققا يەك ارتقان مەملەكەتتەر، ايتالىق - تۇركيا، مالايزيا، برازيليا ت.ت. بۇل مەملەكەتتەردىڭ ىشكى ەتنوستىق (جۇرتتىق) قابىلەتى مەملەكەتتىڭ دامۋ كورسەتكىشىمەن ولشەنە باستاۋدا. ايتالىق، الەمگە تۇرىكتەردىڭ وسمان يمپەرياسىنىڭ سۋبەكتىسى بولعان حالىق رەتىندە ەمەس، بارىنەن بۇرىن ولاردىڭ قۇرىلىس پەن بۇگىنگى جەڭىل ونەركاسىپتى، تاماق پەن كيىم-كەشەك ءوندىرىسىن جولعا قويعان ۇلت رەتىندە قارايتىنىمىز سودان. مالايلارعا بۇگىندە مۇسىلماندىق تەحنولوگيانى مەڭگەرگەن بىردەن ءبىر ەل رەتىندە قىزىعا قاراۋ ولاردىڭ ءيميدجىن ايقىنداي ءتۇستى.بۇل دەڭگەي جۇرتتى ۇلتتىق دەڭگەيگە مەيلىنشە كوتەرەدى. ۇلتتى دامىتۋ جولىنا تۇسىرەتىن بىردەن ءبىر ۇدەرىس - جۇرتتىڭ ءوندىرىستى مەڭگەرۋى، الۋان قىزمەت تۇرلەرىن يگەرۋى،شيكىزاتقا نەگىزدەلگەن ەكونوميكانى مىسە تۇتپاۋى.بۇل ءبىر جاعىنان حالىقتىڭ دەنى الۋان ءتۇرلى وندىرىسپەن اينالىساتىن ورتا كاسىپتى مەڭگەرۋدەن كورىنىس تابادى. مۇنداي حالىق بىرجاقتى اۆتوريتارلىق-توتاليتارلىق قوعامدى مويىنسۇنبايتىندىعىمەن ەرەكشەلەنەدى. بۇل ساتىعا كوتەرىلگەن حالىق ءۇشىن مۇنايدىڭ بار-جوعىنان گورى، ءادىل زاڭ مەن تۇراقتى مەملەكەتتىڭ قاجەتتىگى ماڭىزدى بولىپ تابىلادى، سەبەبى،مۇنداي قوعامدا وسى ەكى فاكتور ءار ازاماتتىڭ ءومىرى مەن تابىسىنا كەپىل بولادى دا، ازاماتتاردىڭ بىلىگى مەن ءبىلىمى ولاردىڭ كۇنكورىس كوزى بولىپ تابىلادى.
دامۋ ساتىسى 3-دەڭگەيگە، جاڭا تەحنولوگيانى تۋىنداتۋعا كىرىسكەن حالىقتار شىن مانىندەگى ۇلتتار بولىپ تابىلادى: ولار ءوز مەملەكەتىن جاسامپازدىق پەن وندىرىمپازدىقتىڭ كۇشىمەن العا سۇيرەپ، جاھاندىق جارىستا ءوز ورنەكتەرىمەن ايگىلى بولادى. وڭتۇستىك كورەيالىق كارەيلەرگە تۇرمىستىق تەحنيكانى تۇتىناتىن الەمنىڭ قاي ەلى دە ەتنوستىق قابىلەتى ۇلتتىق سيپاتقا ۇلاسقان ەل رەتىندە مويىندايتىنى راس. اتالمىش دەڭگەيگە كوتەرىلگەن ۇلت جاھاندىق جانتالاستىڭ جارىسىنان امان قالۋعا دا، ادامزاتتىق وركەنيەت ورىنە وكپەسى وشپەي شىعاتىن جەلاياقتاي شىڭدالادى. مۇنداي ۇلت عىلىم مەن ءوندىرىستى ۇشتاستىرۋ شەبەرلىگىن يگەرەدى. عىلىمدى دامىتاتىنى ءوز الدىنا، ونى جاسامپازدىق ارباسىن سۇيرەيتىن تەرتەگە اينالدىرادى. مۇنداي اسۋدى العان جۇرت ءوزىنىڭ ءتولتۋما قابىلەتتەرىن جاڭا دەڭگەيگە، تەحنولوگيالىق سيپاتقا كوتەرەدى. ونداي ۇلتتىڭ ءتىلى مەن مادەنيەتىن وزگەلەر ۇيرەنۋگە، سىڭىرۋگە قۇشتار بولا باستايدى. ۇلتقا اينالعان مۇنداي جۇرتتار جاھاندىق ۇستازدار رەتىندە ادامزاتتىق وركەنيەتتىڭ جەتەككۇشى بولادى.
ۇلتتىڭ تەحنولوگيالىق ساتىعا ءوتۋى - ونىڭ ادامزاتقا ۇستاز بولۋ كورسەتكىشى بولىپ تابىلادى. الايدا، بۇگىنگى ءداۋىر كورسەتىپ وتىرعانداي، مۇنداي ساتىعا نەگىزىنەن 2-دەڭگەيلى ەكونوميكانى ەركىن دە ەرىكتى قوعامدىق قاتىناستارمەن ۇشتاستىرعان دەموكراتيالىق ەل عانا اتتاي الاتىندىعى بۇلتارتپاس قيسىنعا اينالدى.
دەمەك، تولىققاندى ۇلت بولىپ، دامىعان مەملەكەتكە اينالۋ جولىندا بىزگە ءالى جۇرتتىق سيپاتتان قول ۇزەرلىك ۇزاق جول كۇتىپ تۇر، بىراق وعان جەلاياقتاي جەلىپ جەتۋ مۇمكىن ەمەس، ول جول - ۇلتتىڭ دامۋ ساتىلارىن ۋاقىت تالابىنا سايكەستەندىرە الۋىمىزعا، قاجەتتى ۇدەرىستەردى شىداممەن وتۋىمىزگە، تاريحي تابالدىرىقتاردى ءوز كەزەگىمەن وتەۋىمىزگە قاتىستى.
قازاقستان جاعدايىندا ەكونوميكالىق ۇردىستەن ءتۇرلى جاعدايمەن شەتتەتىلگەن، ۇلتقا اينالۋعا ءتيىس جۇرتتىڭ (قازاقتىڭ) قاتىسىنىڭ مەملەكەت تاراپىنان نازارعا الىنباۋى، وعان دەگەن تاريحي ءادىل الەۋمەتتىك ساياساتتىڭ قولعا الىنباۋى ەلدەگى شيەلەنىستىڭ كوزىنە اينالىپ وتىر. كەزىندە وسىنداي ۇدەرىستى دەر كەزىندە قولعا العان مالايزيا بۇگىندە يسلام الەمىنىڭ جەتەككۇشى بولىپ قالىپتاستى. ءبىزدىڭ مەملەكەت الدىندا دا قازاق جۇرتىنىڭ مەملەكەتتىڭ باستى ەتنوسۋبەكتىسى بولارلىق ۇلتقا اينالۋ بارىسىنداعى شيەلەنىستەردى بولدىرماۋدىڭ الدىن الۋ مىندەتى تۇر. ازىرگە بۇل مىندەت بوس ىدىستىڭ داڭعىرى تۇرىندە كورىنىس بەرۋدە. قازاقستاننىڭ ەكونوميكا مەن باسقا سالالار بويىنشا قازاقستاندىق مازمۇندى دىتتەگەن جالپاقشەشەيلىك ماقساتتى ناقتى قازاقىلىق مازمۇنعا تولتىرۋ جاعىنىڭ قاراستىرىمى كۇن تارتىبىندە تۇر.
دەسەك تە، وعان تەزىرەك ءارى كەپىل بولارلىق ءبىر جايت بار، قازاقستان جاعدايىندا ول - قوعامداعى ادىلدىك پەن شىنايى ۇدەرىستى قامتيتىن جانە جۇرت پەن مەملەكەت اراسىنداعى ۇيلەسىمدى قامتيتىن ۇدەرىس. بۇل ۇدەرىستىڭ تەتىگى ءبىزدىڭ اتازاڭىمىزدا «بيلىكتىڭ كوزى - حالىق» دەگەن تۇجىرىممەن كورىنىس تاپقان. ەندى وسى تۇجىرىمدى ءومىرىمىزدىڭ بەلتەمىرىنە اينالدىراتىنداي، جۇرتىمىزدى ۇلتقا جەتكىزەر ۇزاق جولدى قىسقارتاتىن تاۋەكەل مەن سەنىمدى تەتىككە ۇلاستىراتىنداي شەشىم قاجەت. قىسقاسى، قوعامدىق قاتىناس پەن ەكونوميكالىق قاتىناستىڭ دومبىرانىڭ قوس ىشەگىندەي كۇيى كەلگەن ۇيلەسىمىن قولعا الۋ كەرەك.
