قىرعىز جازۋشىسى سۇلتان راەۆتىڭ «كاشابا» پوۆەستىن اياقتاپ، «توپون» رومانىن وقۋعا كىرىسكەنىمدى وتكەندە جازعان بولاتىنمىن. سونىمەن، ەكى كۇن (كۇندىز وقۋعا قول تيمەيدى، سوندىقتان ەكى ءتۇن دەسەم دە بولادى) اقتارىپ وتىرىپ، «توپوندى» دا تاۋىستىم.

قاراپايىم سۇراق: «توپون» قىزىق رومان با؟

روماننان العان اسەرىمدى سۋىتىپ بارىپ وسى سۇراققا قىسقاشا جاۋاپ جازعاندى ءجون كورىپ وتىرمىن.

ءبىز ادەتتە جاقسى ءبىر كينو نەمەسە كىتاپ وقىساق، جۇرت ونى «قىزىق پا ەكەن؟» دەپ سۇرايدى. كورگەنىڭ مەن وقىعانىڭ قىزىق بولسا، ارينە، «قىزىق» دەپ جاۋاپ بەرەسىڭ. «توپوننىڭ» قىزىعى سول – رومان-پريتچا اۆتورى وقىرمانىن «نۇق پايعامباردىڭ كەمەسىنە سالىپ الىپ» ۇلى سۋ باسقان مەكەننىڭ الدەبىر قيىرىنداعى تاز توبەل ارالعا اپارىپ تاستايدى.

نۇقتىڭ ورنىندا – قۇدايشىل تاقۋا كحە. كحەنىڭ قاسىندا ايەلى مان، ۇلى ەتيح، قىزى دۋنا عانا بولادى. اڭ، قۇس وزگە دە تىرشىلىك يەسىنەن ادا ارالعا ءتاڭىردىڭ جەبەۋىمەن تابان تىرەگەن كحە بالالارىنا سامولەت، پوەزد، كومپيۋتەر دەگەندى ۇقتىرا المايدى. ولار ءتىپتى قۇدايدى دا تانىمايدى. كحە «قۇداي» دەسە ۇلى مەن قىزى «ول ەمنە؟» دەپ سۇرايدى. كحەنىڭ ءبىر جاراتۋشىعا دەگەن سەنىمىنە ايەلى مان عانا ورتاقتاسا الادى.

بۇلار ارالدا تۇرا بەرەدى. ۇلى سۋدىڭ تولقىنىمەن جاعاعا نەشەتۇرلى زاتتار شىعىپ قالىپ جاتادى. كحە ولاردى ىسكە اسىرىپ، لاشىق تۇرعىزادى. ءبىر كۇنى تولقىن جۇمباق ساندىقشانى جيەككە لاقتىرىپ تاستايدى. ساندىقتىڭ ءىشىن اشىپ قاراسا، سۋرەت پەن كىتاپ بار ەكەن. كحە كىتاپتىڭ بەتىندەگى تاڭبالاردى تانيدى بىراق قۇراستىرىپ وقي المايدى. سودان ول شاعىن عيباداتحانا سالىپ، سۋرەتتى سونىڭ تورىنە ءىلىپ تاقۋالىعىن جالعاستىرا بەرەدى.

ەتيح ەر جەتىپ كەلە جاتادى. ءبىر كۇنى تولقىن ەتيحكە رەزەڭكە ايەلدى اكەلىپ «سىيلايدى». ەر جەتە باستاعان ەتيحتىڭ ەرمەگى سول رەزىڭكە ايەل بولادى.

دۋنا دا بوي جەتە باستايدى. كحە بولسا بالالارىن قۇدايدى تانۋعا ۇگىتتەپ، زار كەشۋمەن جۇرەدى. كحە مەن مان بۇرىن وزدەرى ءومىر سۇرگەن ۋاقىتتى «ارعى دۇنيە» دەپ، قازىرگى ومىرلەرىن «بەرگى دۇنيە» دەپ اتاپ العان.

ارعى دۇنيەدە كحە ادامزات اراسىنداعى جالعىز قۇدايشىل ادام بولادى. ونىڭ قارسىلاسى يان ۆيلمۋت – گەنەتيك عالىم. ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىن، يان ۆيلمۋت ومىردە بار ادام. ول سۇتقورەكتىلەردىڭ كلەتكاسىن اۋىستىرىپ، جاڭالىق اشقان گەنەتيك-عالىم. «قۇداي جاراتقان ادامنىڭ جاساپماپزدىق قۋاتى تاۋسىلىپ بارادى، سوندىقتان ادامدى كلونداۋ ارقىلى ونى كەمەلدەندىرۋگە بولادى» دەپ جۇرگەن ءىلىمنىڭ يەسى. سۇلتان راەۆ «توپون» رومانىندا ياننىڭ وسى ىلىمىنە قارسى شىعادى جانە ونى «ولتىرەدى». ولەر الدىندا «جاڭا ادامداردىڭ» جاراتۋشىسى – يان «كحە كەلىپ مەنىڭ جانازامدى شىعارسىن» دەگەن وسيەت قالدىرادى. امال جوق، كحە ياننىڭ جانازاسىن شىعارۋعا بارادى. ءدال سول جەردە تۇتقىندالادى. كحەنى ايقىش اعاشقا اسىپ جاتقان كەزدە دۇنيەنى توپان سۋ باسادى. ءسويتىپ قۇداي جاراتقان پەندەلەردى قىرىپ-جويىپ بيلىككە جەتكەن «جاساندى ادامدار» توپان سۋدىڭ استىندا قالادى.

كحە – جيىنتىق وبراز. ونىڭ قۇدايسىزدارمەن كۇرەسىنەن يسا پايعامباردى، "جاساندى ادامداردىڭ" الپەتىنەن لۇت پايعامبار زامانىن، كحەنىڭ ارالدا وتباسىمەن عانا قالۋىنان نۇقتى، ارالداعى ازاپتى ومىرىنەن ايۋپ پايعامباردى كورەمىز. اۆتور كحەنىڭ ازابىن پايعامبارلاردىڭ كيەلى كىتاپتاردا باياندالاتىن ازابىنان دا اسىرىپ جىبەرگەن. «توپوننان» «جۇزجىلدىق جالعىزدىقتىڭ» دا سارىنى بايقالادى.

كحەنىڭ قۇدايسىز ۇلى ەتيح قارىنداسى دۋناعا اياق سالادى. دۋنا ەتيحتەن ءمۇيىزدى بالا تۋادى. ەتيح اناسى ماندى دا وڭاشادا زورلاپ، جۇكتى قىلادى. بۇل قورلىققا شىداي الماعان مان ۇلى سۋعا باتىپ ولەدى. ال ەتيح تولقىن جاعالاۋعا اكەلىپ تاستاعان ايرىق اعاشقا كحەنى تاڭىپ، ءمۇيىزدى بالاسى ەكەۋى ونى مۇحيتتىڭ تۇبىنە ءبىر-اق اتادى.

رومانيست سۇلتان راەۆ كينو الەمىندەگى سۇمدىق رەجيسسەر كيم كۋ دۋك سياقتى. ول كەيىپكەرلەرىن دە، وقىرمانىن دا ايامايدى. بىراق تەرەڭ ويعا باتىرادى. تازارۋدىڭ جاڭا نۇسقاسىن ۇسىنادى. «پايعامبارلار ەندى قايتىپ كەلمەيدى» دەسەدى. الايدا ادامزاتقا ءتونىپ كەلە جاتقان زۇلماتتى تاڭىرلىك ىيىق رۋحىندا سەزىندىرەتىن ەندىگى ميسسيا يەسى – قالامگەرلەر. سۇلتان راەۆ سول ساناتتاعى جازۋشى.

پىسى: ايتپاقشى، نۇقتىڭ جولى روماندا ءبارىمىز بىلەتىن حيكاياعا جالعاسپاي، وزگەشە اياقتالادى. كحە سۋ تۇبىنە كەتەدى. نەگە دەپ ويلايسىزدار؟..

داۋرەن قۋات

Abai.kz