سىرىم دات. ۇشتىلدىك كەمباعالدىق
بيىلعى قىركۇيەكتەن باستاپ، 1-سىنىپ وقۋشىلارى ءۇش ءتىلدى مەڭگەرۋگە كوشەدى، ياعني ءۇش تىلدە «ءبىلىم الۋعا» كىرىسەدى. ونىڭ ءبىلىم بولاتىنى-بولمايتىنىن تەرەڭدەمەي-اق تالداپ كورەيىك.
ادەتتە بالانىڭ ءتىلى 3 جاستا شىعادى، ول انا تىلىندە 5 جاستا تولىق سويلەۋدى مەڭگەرەدى. 12 جاستا بالانىڭ ويلاۋ جۇيەسى تولىق ورنىعىپ بولادى، ودان ءارى دامۋ ساتىسى جۇرەدى. بۇل تەك قانا ءبىرتىلدى بالدىرعانداردىڭ بويىنان كەشەتىن ۇدەرىسى.
ەندى وسى ۇدەرىستى ۇشكە ءبولىڭىز، سوندا 12 جاسقا دەيىن قازاق بالاسى قانداي ازاپ كورەتىنىن ءسىز دە كەشەسىز. جالپى، ادام بالاسى ءومىردى ءبىر تىلمەن سويلەپ باستايدى، ال ءبىز بالاباقشادا ءۇش تىلدە سايراتۋدى جوسپارلاپ قولعا الىپ وتىرمىز. بۇل قاي عىلىمنىڭ تۇجىرىمى ەكەن؟ اۆتورى بار ما ەكەن؟ تەحنيكالىق پروگرەسس بويىنشا الەمنىڭ الدىندا كەلە جاتقان جاپوندار بالالارىنا 12 جاسقا تولماي نەگە باسقا ءتىلدى جولاتپايدى؟ الدە قازاق بالالارى تاجىريبەگە سالىنعان ۇيقوياننىڭ رولىندە مە؟
وسىدان ون جىل بۇرىن ءۇشتىلدى اۋرۋمەن «اۋىرعان» مەكتەپتەر سىناقتان ءوتتى. سولاردىڭ ناتيجەسى نە بولدى؟ قانشا بالا قالاي مەڭگەردى؟ ونى قاي عالىم ساراپتادى، تاجىريبەنى سۇيەمەلدەدى مە؟
بيىلعى قىركۇيەكتەن باستاپ، 1-سىنىپ وقۋشىلارى ءۇش ءتىلدى مەڭگەرۋگە كوشەدى، ياعني ءۇش تىلدە «ءبىلىم الۋعا» كىرىسەدى. ونىڭ ءبىلىم بولاتىنى-بولمايتىنىن تەرەڭدەمەي-اق تالداپ كورەيىك.
ادەتتە بالانىڭ ءتىلى 3 جاستا شىعادى، ول انا تىلىندە 5 جاستا تولىق سويلەۋدى مەڭگەرەدى. 12 جاستا بالانىڭ ويلاۋ جۇيەسى تولىق ورنىعىپ بولادى، ودان ءارى دامۋ ساتىسى جۇرەدى. بۇل تەك قانا ءبىرتىلدى بالدىرعانداردىڭ بويىنان كەشەتىن ۇدەرىسى.
ەندى وسى ۇدەرىستى ۇشكە ءبولىڭىز، سوندا 12 جاسقا دەيىن قازاق بالاسى قانداي ازاپ كورەتىنىن ءسىز دە كەشەسىز. جالپى، ادام بالاسى ءومىردى ءبىر تىلمەن سويلەپ باستايدى، ال ءبىز بالاباقشادا ءۇش تىلدە سايراتۋدى جوسپارلاپ قولعا الىپ وتىرمىز. بۇل قاي عىلىمنىڭ تۇجىرىمى ەكەن؟ اۆتورى بار ما ەكەن؟ تەحنيكالىق پروگرەسس بويىنشا الەمنىڭ الدىندا كەلە جاتقان جاپوندار بالالارىنا 12 جاسقا تولماي نەگە باسقا ءتىلدى جولاتپايدى؟ الدە قازاق بالالارى تاجىريبەگە سالىنعان ۇيقوياننىڭ رولىندە مە؟
وسىدان ون جىل بۇرىن ءۇشتىلدى اۋرۋمەن «اۋىرعان» مەكتەپتەر سىناقتان ءوتتى. سولاردىڭ ناتيجەسى نە بولدى؟ قانشا بالا قالاي مەڭگەردى؟ ونى قاي عالىم ساراپتادى، تاجىريبەنى سۇيەمەلدەدى مە؟
ماسەلە ەلدەگى تىلدىك بىلىقتىڭ سالدارىنان ەكەنىن جاقسى بىلەمىز. سول بىلىقتى تاعى دا قازاقتىڭ ەسەبىنەن شەشۋ قاراستىرىلىپ وتىرعانىن دا اڭدايمىز. اينالامىز ىڭ-شىڭسىز ورتا مەكتەپتى ءبىر تىلدە وقىتۋدا، ال ءبىز كورىنگەن تىلدە وقۋلىق شىعارىپ، كورىنگەن تىلدە بالانىڭ مىيىن اشىتىپ وتىرمىز. دۇرىسى - توپاس ساياساتقا بالالارىمىزدىڭ مىيى مەن ساناسىن قۇربان ەتۋدەمىز. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىن تالاي ادام 2-3 جىل سايىن «ءبىتىرىپ» كەتۋدە.
قور بولىپ وتىرعان قازاق بالاسى عانا: نە ءوز ءتىلىن بىلمەيدى، بىلسە - شامادان تىس ساناسى جۇكتەلەدى، ول از بولعانداي قىرىم مەن قىتايدىڭ ءتىلىن مىندەتتەيدى. بۇنىڭ ءبارى - مەملەكەتتىك ساياساتتىڭ ەسەبىنەن شەشىلۋگە ءتيىستى ماسەلەنىڭ قازاقتىڭ ەسەبىنەن شەشىلۋى كەسىرىنەن. بۇنىڭ ءبارى - ءبىزدىڭ مەملەكەتتە سالتانات قۇرعان كەشەگى كەپڭەستىك كەمباعالدىقتىڭ ءالى سەڭى بۇزىلماعاندىعىنان. كەمباعالدىق بولماسا، ىسكە اسپايتىن نارسەنى نەگە ساياساتقا اينالدىرىپ تىقپالايدى؟ نەگە ول ساياساتسىماق تاعى دا قازاقتىڭ ەسەبىنەن ءجۇرۋى كەرەك؟!
جۋىردا اعىلشىن ءتىلىنىڭ ءبىر مىقتى مامانىمەن كەزدەسىپ، وسى تاقىرىپقا سويلەسكەنىمىزدە، ونىڭ مۇنداي ماسقارانىڭ ەشبىر ەلدە جوقتىعىن، «مامان-ساراپشى رەتىندە مينيسترگە جەتكىزگەنىمدە، كەيىن سوڭىمنان شام الىپ قۋدالادى» دەدى. بۇل بۇعان دەيىنگى بولعان باسقا ءمينيستردىڭ، قازاق تىلىنە جاناشىر بولادى دەگەن ادامنىڭ قىلىعى ەكەن. سوندا قازاقتىڭ تاعدىرى قايداعى ءبىر قىرتتاردىڭ تاعىنا تۇعىر بولعانى ما؟
ماسەلە ۋشىعىپ بارادى، ماڭگۇرتتەردىڭ كوكەسىن ەندى كورەتىن جاعدايعا كەلە جاتىرمىز. ءتىلى شىقپاعان بالاعا باسقا ەلدىڭ ءتىلىن تىقپالاپ، ونىمەن بىرگە ولاردىڭ قۇندىلىعى مەن بىزدەن كوش ىلگەرى ۆيدەوونىمدەرىن ۇسىنعاندا، قازاقتىڭ دا، قازاق ءتىلىنىڭ دە ءوز بالالارىمىزعا تۇككە كەرەكسىز بولاتىنىن، ادەيى الدىن الا جوسپارلانعان جولمەن وسى باعدارلاما ۇسىنىلىپ وتىر.
ءبارىن قۇربان ەتۋگە بولار، ال بالالارىمىزدىڭ بولاشاعىن كورەر كوزگە قۇربان ەتكەنىمىز، قۇرمەتتى اتا-انالار، نە ماسقارا بولماق؟ بۇعان ءوز ءسوزىمىزدى، ايتپاساق، جاراتقان سىيلاعان ۇرپاعىمىز ءۇشىن اللانىڭ الدىندا نە ايتامىز؟ اۋرۋ بالانى شەتەلگە ساتىپ، ساۋلارىن ساناسىز كەمتار ەتۋ بىزگە قاجەت پە؟!
بۇل ماسەلەنى ءبىر جاعىنا شىعارۋ كەرەك. بولمايدى! بىزگە ناقتى ۇسىنىلعان باعدارلاما، ونىڭ ناقتى كۇتىلەتىن ناتيجەلەرى مەن عىلىمي ساراپتاماسى بولماسا، بالالارىمىزدى، نەمەرەلەرىمىزدى قور قىلۋدان باس تارتاتىن مەزگىل جەتتى. ويلانايىق! اقىلداسايىق! زەر سالايىق! بالالارىمىزدىڭ تاعدىرى ءۇشىن بەلسەنەيىك! قوعامدىق تىڭداۋ شارالارىن ۇيىمداستىرايىق! كەلەشەك ۇرپاقتىڭ بولاشاعىن ءدۇبارا، ءدۇدامال ساياساتتان قورعايىق!
Abai.kz
