قىرعىزدىڭ ەكس-پرەزيدەنتi قۇرمانبەك باكيەۆ سىرت­تاي 24 جىلعا، ونىڭ iنiسi مەملەكەتتiك كۇزەت قىزمەتiنiڭ بۇرىنعى باسشىسى جانىش باكيەۆ ءومiر بويعى باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى. بۇل تۋرالى بiشكەك گارنيزونىنداعى جوعارعى سوتتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتi حابارلادى.

ەستەرiڭiزدە بولسا، قىرعىزستاندا 2010 جىلدىڭ ءساۋiر ايىندا جاپپاي كوتەرiلiس بولىپ، ەل پرەزيدەنتi قۇرمانبەك باكيەۆ بيلiكتەن قۋىل­عان ەدi. ءسويتiپ، باكيەۆتiڭ وتباسىلىق-كلاندىق بيلiگi قۇلاپ، دەموكراتيالىق قادامدارعا جول اشىلدى. ناتيجەسiندە نارازى حالىق ۋاقىتشا ۇكiمەت جاساقتادى. ەلدiڭ اتا زاڭىنا وزگەرiستەر ەنگiزiلiپ، پار­لامەنتتiك باسقارۋ جۇيەسi ورنادى. بiراق بۇل جولدا 87 ادامنىڭ قانى توگiلدi.

داۋدىڭ باسى قىرعىز ەلiندەگi جەڭ ۇشىنان جالعاسىپ جايلاپ كەتكەن جەمقورلىقتان باستالدى. تاۋەلسiز بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ قۋدالانۋىنان تۋىندادى. قىرعىز ەلi قۇرمانبەك باكيەۆتiڭ وتباسى نەگiزگi ۇكiمەتتiك قىزمەت­تەردi يەلەنiپ، حالىقتى قاناپ وتىرعانىن اشىق ايتتى. وپپوزيتسيا جەتەكشiلەرiنiڭ شەتiنەن قامالۋى دا جاپپاي نارازىلىققا نەگiز بولدى. ونىڭ ۇستiنە، الەۋمەتتiڭ الەۋەتi تومەندەپ، كۇنكورiس دەڭگەيi ناشارلادى. حالىق اراسىندا ەلەكتر قۋاتىنىڭ قىمباتتاعانىنا نارازىلىق كۇشەيiپ كەتتi. نە كەرەك، قىر­عىزستاننىڭ بiرنەشە ايماعىندا حالىق تولقۋلارى بولىپ، ەلدiڭ اشۋىن تۋعىزعان وتباسىلىق-كلاندىق نەگiزدە قۇرىلعان جۇيەنiڭ تالقانى شىقتى.

قىرعىزدىڭ ەكس-پرەزيدەنتi قۇرمانبەك باكيەۆ سىرت­تاي 24 جىلعا، ونىڭ iنiسi مەملەكەتتiك كۇزەت قىزمەتiنiڭ بۇرىنعى باسشىسى جانىش باكيەۆ ءومiر بويعى باس بوستاندىعىنان ايىرىلدى. بۇل تۋرالى بiشكەك گارنيزونىنداعى جوعارعى سوتتىڭ ءباسپاسوز قىزمەتi حابارلادى.

ەستەرiڭiزدە بولسا، قىرعىزستاندا 2010 جىلدىڭ ءساۋiر ايىندا جاپپاي كوتەرiلiس بولىپ، ەل پرەزيدەنتi قۇرمانبەك باكيەۆ بيلiكتەن قۋىل­عان ەدi. ءسويتiپ، باكيەۆتiڭ وتباسىلىق-كلاندىق بيلiگi قۇلاپ، دەموكراتيالىق قادامدارعا جول اشىلدى. ناتيجەسiندە نارازى حالىق ۋاقىتشا ۇكiمەت جاساقتادى. ەلدiڭ اتا زاڭىنا وزگەرiستەر ەنگiزiلiپ، پار­لامەنتتiك باسقارۋ جۇيەسi ورنادى. بiراق بۇل جولدا 87 ادامنىڭ قانى توگiلدi.

داۋدىڭ باسى قىرعىز ەلiندەگi جەڭ ۇشىنان جالعاسىپ جايلاپ كەتكەن جەمقورلىقتان باستالدى. تاۋەلسiز بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ قۋدالانۋىنان تۋىندادى. قىرعىز ەلi قۇرمانبەك باكيەۆتiڭ وتباسى نەگiزگi ۇكiمەتتiك قىزمەت­تەردi يەلەنiپ، حالىقتى قاناپ وتىرعانىن اشىق ايتتى. وپپوزيتسيا جەتەكشiلەرiنiڭ شەتiنەن قامالۋى دا جاپپاي نارازىلىققا نەگiز بولدى. ونىڭ ۇستiنە، الەۋمەتتiڭ الەۋەتi تومەندەپ، كۇنكورiس دەڭگەيi ناشارلادى. حالىق اراسىندا ەلەكتر قۋاتىنىڭ قىمباتتاعانىنا نارازىلىق كۇشەيiپ كەتتi. نە كەرەك، قىر­عىزستاننىڭ بiرنەشە ايماعىندا حالىق تولقۋلارى بولىپ، ەلدiڭ اشۋىن تۋعىزعان وتباسىلىق-كلاندىق نەگiزدە قۇرىلعان جۇيەنiڭ تالقانى شىقتى.

بۇل توڭكەرiستiڭ باستى ءارi نەگiزگi سەبەبi - بiشكەكتەگi اق ءۇيدiڭ الدىندا جينالعان جيىرما مىڭنان اسا ادامعا باكيەۆتiڭ ارنايى بۇيرىعىمەن ۇكiمەت اسكەرiنiڭ وق اتۋى. بۇل بۇيرىق 87 ادامنىڭ ءومiرiن جالمادى. مۇنى ەستiگەن بەي­بiت حالىق، اسiرەسە جاستار بiشكەككە اعىلىپ كەلە باستادى. جاعداي شيەلەنiسiپ، "باكيەۆ كەتسiن!" دەگەن قاتاڭ تالاپ قويىلدى. سويتiپ، بي­لiك باسىنا روزا وتىنباەۆا باستاعان وپپوزيتسيا كەلدi. ال حالقىنىڭ قانىن ارقالاپ كەتكەن باكيەۆ مينسكiنi پانالادى. كەيiننەن وعان "قىزمەتiن اسىرا پايدالاندى جانە شەرۋشiلەرگە وق اتۋعا بۇيرىق بەردi" دەگەن ايىپ تاعىلعان ەدi. ەندi مiنە، سوت ۇكiمi شىعىپ، ەكس-پرەزيدەنتتi 24 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرىپ، جازاسىن قاتاڭ رەجيمدەگi كولونيادا وتەيتiنiن مالiمدەدi.

سالىستىرمالى تۇردە الساق، قازاق جەرiندە دە قىرعىزدىڭ باسىنا تۋعان وسىنداي ادiلەتسiزدiك ورناپ وتىر. ايتالىق، وتباسىلىق-كلاندىق باسقارۋ جۇيەسi قازاق بيلiگiندە جوق ەمەس. سىرتقى قارىزدىڭ كولەمi 135 ميلليارد دوللارعا جەتتi, ۇلتتىق قورداعى 10 ميلليارد دوللار قۇردىمعا كەتتi, قوس بۇيiردەن قىمباتشىلىق قى­سىپ تۇر، قاسيەتتi جە­­رi­مiز شەتەلگە جال­عا بەرiلۋدە، قا­زاق ەلiن تاۋەلدi ەتە­تiن كە­دەندi وداققا مۇشە ەتiپ قويدى، مەملە­كەتتi جەمقورلىق جاي­لادى تاعىسىن-تاعىلار. مۇنداي كۇر­مەۋi كوپ كۇردەلi ءما­سە­لەلەر قىرعىزدىڭ دا باسىنان وتكەن.

باستى ماسەلە - جاڭاوزەندەگi ءوزiنiڭ زاڭدى قۇقىعىن تالاپ ەتكەن ەڭبەكشi حالىققا قارسى بيلiك وق اتتى. سوت ۇكiمi شىقسا دا، ءدال وسى قاندى قىرعىننىڭ شىندىعى بۇگiنگi كۇنگە دەيiن اشىلعان جوق. حالىققا قاراتا وق اتۋعا كiم بۇيرىق بەرگەنi ءالi بەلگiسiز. بiر انىعى، باكيەۆ    سياق­تى نازارباەۆ بيلiگiنiڭ تۇسىندا دا بەيبiت ەلگە قاراتا قارۋ قولدانىلدى. ءوز بيلiگiن ساقتاپ قالۋ ءۇشiن وزدەرi باسقارىپ وتىرعان ەلدi قانعا بوكتiرۋگە بۇيرىق ەتكەن ديكتاتورلار - پول پوت، چاۋشەسكۋ، مۇباراك، كاددافي، اساد، باكيەۆ جانە باسقا دا ساياسات­كەرلەردiڭ سوڭعى تاعدىرى قازاق مەملەكەتiنiڭ باسشىسى ن.نازارباەۆتى ويلانتۋى تيiس. ولاردىڭ ويىما كەلگەندi iستەۋiمە بولادى، بيلiك قولىمدا، كۇش مەندە دەۋiنiڭ اقىرى وزدەرi ءۇشiن دە قاسiرەتكە اينالدى. حالىقتى قورقىتىپ قويدىق، بيلiككە قار­سى كوتەرiلمەيدi دەپ استامشىلىققا بارعانداردىڭ كيەتiن كەبi بiر.

ديكتاتورلاردىڭ تاعدىرى قاسIرەتپەن اياقتالادى

بيلiك جۇرگiزۋدiڭ، ونى ساقتاۋدىڭ قاتىگەز ءتاسiلiن قولدانعاندار، حالقىن قان قاقساتقاندار - اۋگۋستو پينوچەت، پول پوت، سلوبودان ميلوشەۆيچ، نيكولاە چاۋشەسكۋ، ساددام حۋسسەين، حوسني مۇباراك، مۋاممار كاددافي، زين ءال-ابەدين بەن ءالي، لوران گباگبو، باشار اساد جانە تاعى باسقالار.

ديلارا يسا

«جاس الاش» گازەتى