قىس ورتالاندى. ەۋروپا مەن ۋكراينانى گازسىز، جىلۋسىز قالدىرىپ، بيلىگى مەن حالقىن ارازداستىرۋدى كوزدەگەن كرەملدىڭ «ەنەرگيا بوپساسى» ىسكە اسپادى. كارى قۇرلىقتا بيلىكتىڭ سوعىسقا ۇستانعان پوزيتسياسىنا قارسى جۇرت ەرەۋىلى بولعان جوق. ۋكراينداردىڭ جىگەرى مۇقالۋى بىلاي تۇرسىن، جەڭىسكە دەگەن سەنىمى ارتا ءتۇستى. كرەملدىڭ «ناتو مەن اقش ۋكرايناعا قۋاتتى قارۋ بەرسە، اتوم قارۋىن قولدانامىز»، «دۇنيەجۇزىلىك ءۇشىنشى سوعىس باستالادى» دەگەن اقپاراتتىق قۇقايىن دا باتىس ەلدەرى شىبىن شاققان قۇرلى كورگەن جوق.

«جەمقورلىق جايلاعان ەلگە اقشالاي كومەك بەرۋ ارتىق» دەگەن ۇستانىمدا بولىپ كەلگەن اقش-تىڭ رەسپۋبليكاشىل كونگرەسمەندەرى دە اق ءۇيدىڭ ۋكرايناعا تانك بەرۋ قارارىن ءبىر اۋىزدان ماقۇلدادى. امەريكانىڭ «ابرامس» تانكىسىنىڭ اتاعى «پارسى شىعاناعى» سوعىسىندا جاھانعا جايىلعانى بەلگىلى. سول ۇرىستا كۋۆەيتكە بولىسقان اقش اسكەرىنىڭ بار بولعانى 20 تانكىسى ساددام قۇسايىننىڭ برەجنەۆتەن اتتاي قالاپ ساتىپ العان ورىستىڭ T72 ءتيپتى 200 تانكىسىن 40 مينۋتتا تاس-تالقان ەتىپ، الەم جۇرتىن ءتانتى ەتىپ ەدى. گەرمانيا قوستاپ، ازىرگە رەسەيدىڭ ەسكى تانكىلەرىن ون وراپ الاتىن 159 شىنجىر تاباندى سوعىس ماشيناسى دايىن بولدى. بۇل العاشقى بولىگى عانا. وسىلايشا باتىستىڭ دامىعان ەلدەرىنىڭ ءپۋتيندى ەندىگارى اۋەكتەتكىسى كەلمەيتىنى، سوعىستى تەزىرەك اياقتاتۋعا كەلىسكەنى بەلگىلى بولدى. قىتايدىڭ ىقپالىمەن رەسەيدى قولداپ كەلگەن پاكىستان، سەربيا، كامبودجا، ۆەتنامنىڭ اياق استىنان مايدانىن وزگەرتىپ، ۋكرايناعا جاقتاس بولىپ شىعا كەلگەنى سونى اڭعارتادى. اقش پەن ەۋرووداق ەلدەرى رەسەي مۇنايىنا تومەن شەكتى باعانى بەكىتتى. قارا كۇزدە مۇناي كولەمىن وسىرۋگە قۇلىق تانىتپاعان وپەك ەلدەرى سىباعاسىن الدى.

الەمدىك ىقپالدى باسىلىمدار اق ءۇيدىڭ قىتاي مەملەكەتتىك كومپانيالارىنىڭ رەسەيگە جاناما جولمەن كومەكتەسكەنىن دالەلدەيتىن ايعاقتاردى قولعا تۇسىرگەنىن جارىسا جازۋدا. جاقىندا قىتاي باسشىسى بۇدان ءبىر جىل بۇرىن جاعىمدى وبرازىمەن امەريكالىقتاردىڭ جۇرەگىن جاۋلاۋعا بارعان ەلشىسىن قىتاي سىرتقى ىستەر مينيسترلىگىنىڭ باسشىسى ەتىپ تاعايىندادى. اقش مەملەكەت ىستەر حاتشىسى اقپاننىڭ باسىندا قىتايعا ساپارلاي كەلمەك. مۇنىڭ ءبارى ءپۋتيندىڭ ىشىنە وت تۇسىرەرى انىق. كەي ساراپشىلار «قىتاي كومپانيالارىنا قاتىستى قۇجاتتاردى اق ۇيگە كرەمل ادەيى بەرگەن بولۋى مۇمكىن» دەپ توپشىلايدى.

ەۋروپا مەن وزگە وركەنيەتتى ەلدەردىڭ ۇستانىمى بەلگىلى بولعان سوڭ، ءبىزدىڭ ەكى قۇدايى كورشىمىزدىڭ شەندىلەرى الىستاعى افريكاعا ات سابىلتىپ ءجۇر. امەريكانىڭ قارجى ءمينيسترى ولاردىڭ ءىزىن الا بارىپ، كومەكتىڭ قانداي بولاتىنىنا كوزدەرىن جەتكىزىپ قايتتى. قىتايدىڭ قارىزىنا بۋىلعان، ورىستىڭ وتىنىنان قاعىلعان قارا قۇرلىق ەلدەرىنىڭ كىمنىڭ جاعىنا شىعاتىنى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.

گەرمانيا قورعانىس ءمينيسترى «قابلان 2» تانكىسىنىڭ ۋكرايناعا ناۋرىزدىڭ سوڭىنا قاراي جەتكىزىلەتىنىن ايتتى. رەسەيدىڭ جاپپاي اسكەرگە شاقىرۋ ناۋقانىنا ۇلگىرۋدى كوزدەپ وتىرعاندارى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.

امەريكا بارلاۋ مەكەمەلەرى بىلتىر ءپۋتيننىڭ سوعىس باستاۋ الدىندا ۋكراينامەن شەكاراسىنا 190 مىڭ اسكەر جۇمىلدىرعانىن، قىركۇيەكتەگى موبليزاتسيادان كەيىن العى شەپكە 50 مىڭ جاساق اتتاندىرعانىن ايتادى. سوعان قاراپ، رەسەي اسكەرىنىڭ ۋكرايناعا كىرگەن العاشقى لەگىنىڭ بۇتىندەي مەرت بولعانىن بولجايدى. «ءپۋتيننىڭ جوسپارلاپ وتىرعان كەلەسى اۋقىمدى شابۋىلى دا سونىڭ اياعىن قۇشادى، سوعىستا جەڭىسكە جەتۋدىڭ العى شارتى رەتىندە زاماناۋي قارۋدى ايتپاعاندا، ورىس اسكەرىنىڭ جىگەرسىزدىگى مەن ارتقى شەبى ەل ەكونوميكاسىنىڭ تۇرالاعان ءولىمشى ءحالى جەڭىستىڭ اۋىلىن الىستاتادى، ۋكراينا تاراپىنىڭ پايداسىنا شەشىلەدى»، - دەيدى.

بۇدان 78 جىل بۇرىن كەڭەس بيلىگى وداقتاس ەلدەرمەن بىرگە جەڭىمپاز اتانىپ، ارتىنان قۇرىلعان بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىنان سۇبەلى ورىنعا (قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ تۇراقتى مۇشەسى) يە بولىپ، سوعىستا جەڭىلگەن گەرمانيا مەن جاپونيا سىرت قالعان ەدى. بۇگىندە ەكى ەل الەمدەگى ەكونوميكاسى قۋاتتى ەلدەردىڭ كوشىن باستاپ، ءبىرى ەۋروپانىڭ، ەندى ءبىرى ازيانىڭ جەتەكشى ەلىنە اينالىپ وتىر. جاپونيا وزگە دە ارىپتەستەرىمەن قوسىلىپ، مامىردىڭ ورتاسىنا قاراي حروسيمادا ۇلكەن جەتىلىك ەلدەرىنىڭ باس قوسۋىن وتكىزبەك. باتىس ەلدەرىنىڭ ۋكرايناعا اسكەري كومەكتى كۇشەيتىپ، جويقىن قارۋلاردى بەرە باستاۋى جايدان- جاي ەمەس. بۇل – ءپۋتيندى 9 مايدا جەڭىس ەمەس، تەك عانا جەڭىلىس كۇتىپ تۇر دەگەن ءسوز.

ەسبول ۇسەنۇلى

Abai.kz