نەمەسە تاۋەلسىز كانديداتتار ءبىر-بىرىنە كەدەرگى جاساماۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟

سونىمەن، سايلاۋ كورىگى قىزا باساعان سىڭايلى. ارينە، بۇل ءوزى كەڭ ءارى تەرەڭ تالدانۋعا ءتيىس اۋقىمدى تاقىرىپ. ماسەلەن، سايلاۋ زاڭناماسىنىڭ تۇبەگەيلى تۇردە وزگەرمەۋى، بيلىك پارتياسىنىڭ سايلاۋ كوميسسيالارىنداعى مونوپولياسى تۋرالى مايىن تامىزا جازۋعا بولار ەدى. ونى مەنەن باسقا دا جۇرت ايتىپ جاتىر.

مەن بولسام، وسى سايلاۋدىڭ ءبىر ەرەكشەلىگىنە عانا توقتالعىم كەلەدى.

ءسوز جوق، قازاقستان وپپوزيتسياسى 2007 جىلدان بەرى قويىپ ەتىپ كەلە جاتقان  ءبىر تالاپ – ماجوريتارلىق جۇيە بويىنشا، ياعني بىرمانداتتىق وكرۋگتەر بويىنشا دەپۋتاتتاردى سايلاۋدى قايتادان قالپىنا كەلتىرۋى – پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ ءبىر جەتىستىگى. ارينە، ءبىز 50 پروتسەنت دەپ تالاپ ەتىپ ەدىك، ول 30 پروتسەنتپەن شەكتەلدى. ول دا جامان ەمەس.

بىراق، ءوزىن وپپوزيتسيا سانايتىن كۇشتەر مەن جەكە تۇلعالار وسى جاڭالىققا دايىن بوپ شىقتى ما؟ وسى نوۆاتسيانىڭ بەرەتىن مۇمكىندىگى مەن ورتاق ىسكە تيگىزەر زيانى مەن قاۋىپ-قاتەرىن ۇعىنا ءبىلدى مە؟ گاپ سوندا!

ءيا، بىرمانداتتىق وكرۋگتەر شىنىمەن دە ازاماتتىق بەلسەندىلىكتى وياتتى. بۇرىن ەشبىر پارتياعا مۇشە بولعىسى كەلمەگەن نەمەسە ءوز پارتياسىن تىركەي الماعاندار وزدەرىن وكرۋگتەر بويىنشا دەپۋتاتتىققا ۇسىنا باستادى. جالپىدەموكراتيالىق پروتسەسس ءۇشىن، قوعام بەلسەندىلىگنىڭ ارتۋى ءۇشىن بۇل، ارينە، وڭ قۇبىلىس.

ءوز باسىم ونداي بەلسەندىلىك تانىتىپ، ءوز كانديداتۋرالارىن ۇسىنىپ جاتقان بارشا ازاماتتى قولدايمىن. تەك الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى جۇزدەگەن لايك پەن ناقتى وكرۋگتەگى سايلاۋشىلاردىڭ داۋىسىن شاتاستىرىپ الماسا بولدى. جانە ديۆان مەن ناقتى ءومىردىڭ اراسى – جەر مەن كوكتەي: سايلاۋ ناۋقانى وراسان زور ەڭبەكقورلىقتى، ۇيىمداستىرۋشىلىق قابىلەتتى، ساياسي ءادىس-تاسىلدەردى مەڭگەرۋدى، قوماقتى قارجىنى قاجەت ەتەتىنىن ۇقسا يگى. بيلىك تە جاي قاراپ وتىرماسى تۇسىنىكتى، سوندىقتان بالاما كانديدات ايتىس-تارتىسقا، وزىنە قارسى ۇيىمداستىرىلاتىن «قارا پيارعا»، شىندىق پەن وتىرىك ارالاسقان كومپرومات سوعىسىنا دا مورالدىق-پسيحولوگيالىق تۇرعىدان دايار بولۋى شارت.

سونىمەن بىرگە، وسىناۋ جاپپاي بەلسەندىلىكتىڭ ءبىر كولەڭكەلى تۇسى بار.

ماسەلەن، قوعامعا تانىمال، ءوزىنىڭ حالىقتىق، مەملەكەتتىك، دەموكراتيالىق كوزقاراراسىمەن، باتىل دا سىنشىل ۇستانىمىمەن كوزگە ءتۇسىپ جۇرگەن، بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە سايلاۋشىلار تاراپىنان قولداۋعا يە بىرنەشە تۇلعا ءبىر وكرۋگتە سايلاۋعا ءتۇسىپ جاتىر.

ارينە، سايلاۋدا باسەكە بولۋى ءتيىس. بىراق، بىردەي ساياسي كوزقاراستاعى، بىردەي جالپىدەموكراتيالىق تۇعىرنامانى باسشىلىققا العان، بىردەي بيلىككە سىنشىل ۇستانىمداعى ۇمىتكەرلەر ەرتەڭگى كۇنى بيلىكپەن ەمەس، ءبىر-بىرىمەن ايتىسىپ، تالاسىپ، اقىرىنا كەلگەندە، بيلىك ۇسىنعان كانديداتتىڭ پايداسىنا جۇمىس ىستەپ كەتپەي مە دەگەن كۇدىك تە جوق ەمەس! ويتكەنى، ۇمىتكەرلەر كوپ، ال دەپۋتاتتىق ماندات – بىرەۋ-اق!

ارينە، ەڭ ابزالى، ءوزىن وپپوزيتسيا سانايتىن ۇيىمدار مەن تۇعالاردىڭ بىرىگىپ، رەسپۋبليكاداعى وكرۋگتەردى ءوزارا ءبولىپ الىپ، ءبىر-بىرىنە كەدەرگى جاساماي، ءارتۇرلى وكرۋگتەر بويىنشا سايلاۋعا ءتۇسۋى ەدى. قازىر كوپتەگەن بەلسەندى استانا مەن الماتىنى «جاۋلاپ» جاتىر. ءسويتىپ، ءبىر وكرۋگتە بىرنەشە تاۋەلسىز كانديدات تىركەلۋدە. ەگەر دە ورتاق شەشىمگە كەلىپ، بۇكىل رەسپۋبليكاداعى وكرۋگتەردى ەسكەرىپ (ۇمىتكەردىڭ تۋعان جەرى، كەزىندە جۇمىس ىستەگەن ورنى دەگەندەي), جوعارىدا ايتقان ءوزارا رەتتەۋ جۇمىسىن جۇرگىزگەندە، ونداي تايتالاس بولماس پا ەدى؟

وكىنىشكە وراي، ءبىزدىڭ دەموكراتتاردىڭ اراسىندا ونداي اۋىزبىرشىلىك پەن تۇسىنۋشىلىك، ساياسي جاۋاپكەرشىلىك بولماي تۇر.

مۇنىڭ ءوزى بيىلعى سايلاۋ ناۋقانىنا ءوزىنىڭ تەرىس اسەرىن تيگىزەرى ءسوزسىز. ءسويتىپ، ءوزىمىزدىڭ دەموكراتيالىق دامۋىمىزدا تاعى دا بەس جىلعا كەنجەلەپ قالاتىن سياقتىمىز...

ءامىرجان قوسان

Abai.kz