ورىس تىلىندەگى تۇركيزمدى زەرتتەگەن عالىمداردىڭ بىرقاتارى سىزدەرگە بەلگىلى. جالپى سلاۆيان تىلدەرىندەگى تۇركيزم تۋرالى ءبىزدىڭ بىلەتىن مالىمەتىمىز ماردىمسىز. رەسەي فەدەراتسياسى ۋكرايناعا سوعىس اشقالى بەرى ءبىز ۋكرايندارمەن تۋىستىعىمىزدىڭ توركىنىنە نازار اۋدارا باستادىق. ۋكرايندار مەنىڭ قايىن جۇرتىم سەكىلدى قاربىزدى «كاۆۋن»، اسقاباقتى «گاربۋز» دەيدى ەكەن (اباي وبلىسىنىڭ قازاقتارى قاربىزدى «قاۋىن»، قاۋىندى «دىڭكە» دەيدى). عالامتوردا ۋكراين عالىمدارىنىڭ وزدەرىنىڭ ارعى تەگى قازاقتار سەكىلدى سكيفتەردەن باستاۋ الاتىنى جونىندە ايتقان ورنىقتى پىكىرلەرى بار. ال ۋكراين حالقىن قۇراعان زاپوروجە كازاكتارىنىڭ توركىنى تۇركىلەر ەكەنى تاريحتان ءمالىم. ءتىپتى ۋكرايناداعى جەر-سۋ اتتارىنىڭ دا بىرقاتارى تۇركى نەگىزدى ەكەنى ايتىلا باستادى.

مىنا سوزدىكتىڭ ۇيدە جاتقانىنا كوپ بولدى. وتكەن عاسىردىڭ 70-جىلدارىنىڭ سوڭىنا قاراي الماتىداعى «بۋكينيست» دۇكەنىنەن ساتىپ الا سالعانمىن. ءسوز توركىنى – ەتيمولوگيا قىزىقتىرا باستاعان كەز ەدى... ەسكى كىتاپ. بىراق ەشقاشان پايدالانعان ەمەسپىن. بۇگىن كوپتەن بەرى اشىلماي جاتقان قوراپتاردى اقتارىپ وتىرعانىمدا قولىما ءتۇسىپ قالىپ، پاراقتاپ شىقتىم. پاراقتاعان سايىن ۋكراين سوزدەرىنىڭ قازاق سوزدەرىمەن سايكەستىگىن اڭعارىپ وتىردىم. كوزىمە تۇسكەنىن تەرىپ جازا باستاپ ەدىم، قالامىما ءبىراز ءسوز ءىلىنىپتى.

ۇلت پەن ۇلتتىڭ، حالىق پەن حالىقتىڭ اراسىندا تۋىستىقتان وزگە مادەني بايلانىس تا بولادى. ولار ءبىر-بىرىمەن ءتۇرلى قارىم-قاتىناس جاساي وتىرىپ، تاۋار عانا ەمەس، ءسوز دە الماسادى. بۇل اتاۋ سوزدەردىڭ ءبارى بىردەي تۇركى ءسوزى دەمەيمىن، كەيبىرەۋى ءبىزدىڭ تىلىمىزگە كىرمە سوزدەر بولۋى دا مۇمكىن – ونى زەرتتەپ انىقتاۋ عالىمداردىڭ شارۋاسى عوي. دەگەنمەن جالپى كوپشىلىكتىڭ دە نازارىن اۋدارۋعا تۇرارلىق دەپ ويلايمىن.

سالىستىرىلىپ وتىرعان سوزدەردىڭ العاشقىسى ۋكراين تىلىندە، ال قازاق تىلىندەگى نۇسقاسى كەلەسى كەزەكتە بەرىلىپ وتىر. جاي عانا كوز قىرىن سالا سالىڭىز...

الماز – الماس، التين – التىن، اريك – ارىق، ءارشىن (ارشين) – ارشىن، اركان – ارقان، اتۋ (اڭشىلىققا بايلانىستى) – اتۋ، اۋل – اۋىل، باي – باي، باليك – بالىق، بارس – بارىس، بارحان – بارقان، بارحات – بارقىت، باسماچ – باسماشى، باتير – باتىر، باتراك – باتىراق، باشليك (كاپيۋشون) – باشلىق، باشماك – باشماق (اياق كيىم), بەلباس (بالبەس) – بىلمەس (دىمبىلمەس), بەردانكا – بەردەڭكە، بەركۋت – بۇركىت، بەشمەت – بەشپەنت، بورسۋك – بورسىق، بۋران – بوران، بۋلات – بولات، بۋلكا – بولكە، گاي-گاي – ايحاي، گاپليك – قارماق، گاربا – اربا، گاربۋز – اسقاباق، گەت – كەت (پروچ، ۆون), دجيگىت – جىگىت، دجيگىتوۆكا – جىگىتتىك، دومبرا – دومبىرا، جىنكا – جەڭگە (ايەل), ءىزۋمرۋد – ءزۇمىرات، ءىنجير – ءىنجىر، كاۆۋن – قاربىز، كاباك – قاۋاق (وسىمدىك), كابان – قابان، كادىك (پودبورودوك) – قادىق، كازان – قازان (ىدىس), كازنا – قازىنا، كايلو – قايلا، كالاچ – قالاش، كامزول – قامزول، كاپكان – قاقپان، كانچۋك – قامشى، كاپشۋك – ءاميان (قاپشىق), كاراۆان – كەرۋەن، كاراگاچ – قاراعاش، كاراكۋل – قاراكۇل، كاراكۋرت – قاراقۇرت، كاراۋل – قاراۋىل، كارگا – قارعاۋ (حرىچوۆكا), كايۋك – قايىق، كەتمەن – كەتپەن، كيندجال – قانجار، كيركا – كەركە، كيرپيچ – كىرپىش، كيشلاك – قىستاق (قىستاۋ، قىشلاق), كوبزا (ساز اسپابى) – قوبىز، كوزاكۋۆاتي (كازاكوۆات) – قازاق شىعۋ، كوك-ساگيز – كوك ساعىز (وسىمدىك), كوماحا – قۇمىرسقا، كوميش – قامىس، كورزينا – كارزەڭكە (قورجىن), كوچۋۆاتي – كوشۋ، كريتسيا – قۇرىش، كۋگا – قوعا، كۋلبابا – باقباق (گۇل+باقباق), كۋميس – قىمىز، كۋناك – قوناق، كۋنجۋت – كۇنجىت، كۋرگان – قورعان، كۋرديۋك – قۇيرىق (ماي), مارال – مارال، مايدان – الاڭ، موگيلا – مولا، مۋرزا – مىرزا، ناماز – ناماز، ساكمان – ساقمان، ساكساۋل – سەكسەۋىل، تال – تال (وسىمدىك), تالان – تالان (تالەي، تاعدىر), توربا – دوربا (سومكە), تۋمان – تۇمان، تۋلۋب – تۇلىپ، تيۋتيۋن – تەمەكى، ۋريۋك – ورىك، ۋتيۋگ – ۇتىك، شايتان – شايتان...