ماقسات نۇرىپباەۆ. ءدىني ەكسترەميزممەن كۇرەس دىنمەن كۇرەسكە اينالماسىن...
«ەكسترەميزممەن كۇرەس ايتەۋىر جازىقتىنى
ىزدەپ تابۋعا اينالىپ كەتپەۋگە جانە
دىنمەن كۇرەسكە جالعاسىپ كەتپەۋگە ءتيىس.»
نۇرسۇلتان نازارباەۆ
نەگە يسلام؟ قاقتىعىستىڭ ءتۇپ توركىنى نەدە؟
ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الەمدىك تاريحى ارىدا بولعانىمەن 2001-جىلدىڭ 11-قىركۇيەگىندەگى نيۋ-يوركتە بولعان جارىلىستان كەيىن ول جاڭاشا سيپات الىپ، جاڭا باعىتقا بەت بۇردى.
ول جارىلىستى كىم ۇيىمداستىردى دەگەن ساۋال وزىنشە جەكە ءبىر تاقىرىپ... وسى ۋاقىتقا دەيىن اقش عالىمدارى مەن ساراپشىلارىنىڭ پىكىرى دە سان قيلى. ءبىر قىزىعى جارىلىستى اقش-تىڭ ارنايى ورگاندارى ۇيىمداستىردى دەگەن بولجامدى سول ەلدىڭ ءوز ساراپشىلارى مەن اقپارات قۇرالدارى ءجيى ايتادى. الايدا رەسمي اقش بۇل سۇمدىق وقيعانىڭ ورىن الۋىنا تىكەلەي ءدىني ەكسترەميستەر، يسلامدىق تەررورشىلار كىنالى دەپ تاپتى جانە سولاي ەتىپ كورسەتۋگە بارىن سالىپ باقتى. سونىڭ سالدارىنان ءدىني ەكسترەميزم دەسە يسلام ويعا ورالىپ، تەرروريزم دەسە ونى جاسايتىن ادام مىندەتتى تۇردە ءدىني ەكسترەميست ياعني مۇسىلمان بولۋى كەرەك سياقتى بولدى دا قالدى...
نەگە يسلام؟
«ەكسترەميزممەن كۇرەس ايتەۋىر جازىقتىنى
ىزدەپ تابۋعا اينالىپ كەتپەۋگە جانە
دىنمەن كۇرەسكە جالعاسىپ كەتپەۋگە ءتيىس.»
نۇرسۇلتان نازارباەۆ
نەگە يسلام؟ قاقتىعىستىڭ ءتۇپ توركىنى نەدە؟
ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمنىڭ الەمدىك تاريحى ارىدا بولعانىمەن 2001-جىلدىڭ 11-قىركۇيەگىندەگى نيۋ-يوركتە بولعان جارىلىستان كەيىن ول جاڭاشا سيپات الىپ، جاڭا باعىتقا بەت بۇردى.
ول جارىلىستى كىم ۇيىمداستىردى دەگەن ساۋال وزىنشە جەكە ءبىر تاقىرىپ... وسى ۋاقىتقا دەيىن اقش عالىمدارى مەن ساراپشىلارىنىڭ پىكىرى دە سان قيلى. ءبىر قىزىعى جارىلىستى اقش-تىڭ ارنايى ورگاندارى ۇيىمداستىردى دەگەن بولجامدى سول ەلدىڭ ءوز ساراپشىلارى مەن اقپارات قۇرالدارى ءجيى ايتادى. الايدا رەسمي اقش بۇل سۇمدىق وقيعانىڭ ورىن الۋىنا تىكەلەي ءدىني ەكسترەميستەر، يسلامدىق تەررورشىلار كىنالى دەپ تاپتى جانە سولاي ەتىپ كورسەتۋگە بارىن سالىپ باقتى. سونىڭ سالدارىنان ءدىني ەكسترەميزم دەسە يسلام ويعا ورالىپ، تەرروريزم دەسە ونى جاسايتىن ادام مىندەتتى تۇردە ءدىني ەكسترەميست ياعني مۇسىلمان بولۋى كەرەك سياقتى بولدى دا قالدى...
نەگە يسلام؟
ادامزات جاراتىلىسىنداعى ەڭ ءادىل، ەڭ بەيبىتسۇيگىش ءدىن نەگە الەمدىك قۇبىجىققا، ۇرەي مەن قورقىنىش سيمۆولىنا اينالدى؟ يسلامدى وزبىرلىق پەن قانتوگىس قۇرالىنا اينالدىرۋ كىمگە كەرەك جانە ونىڭ وعان قانداي پايداسى بار؟
بۇل سۇراققا تىكەلەي جاۋاپ بەرمەس بۇرىن مىنا جايتقا ءسال نازار اۋدارايىق... 1990-جىلدىڭ باسىندا شۆەتسيادا ناتو-عا مۇشە ەلدەر وكىلدەرىنىڭ ءسامميتى وتەدى. سول جەردە كەڭەستىك وداقتىڭ ىدىراۋىنىڭ الەمدىك دامۋ مەن گەوساياسي احۋالعا تيگىزەر اسەرى تۋرالى ءسوز بولادى. سول كەزدەگى تۇركيانىڭ پرەمەر-ءمينيسترى نادجمەتدين ەرباكاننىڭ سولتۇستىك اتلانتيكالىق وداقتى ودان ءارى ساقتاپ قالۋدىڭ قانشالىقتى ماڭىزى، قاجەتتىلىگى بار دەگەن ساۋالىنا سول كەزدەگى ۇلىبريتانيانىڭ پرەمەر-ءمينيسترى مارگارەت تەتچەر بىلاي دەپ جاۋاپ بەرىپتى: «يدەيا بەلگىلى ءبىر جاۋدىڭ بەينەسى بولماعان جەردە ءومىر سۇرە المايدى. ءبىز، باتىس مەملەكەتتەرى ءوزىمىزدىڭ تىرشىلىگىمىزدى ودان ءارى جالعاستىرۋ ءۇشىن سونداي جاۋ تاۋىپ الۋعا ءتيىسپىز. كەڭەستىك وداق قۇلادى، ەندى ونىڭ ورنىن جاڭا جاۋ بەينەسى باسادى، ول جاۋ - يسلام بولادى.» («يدەيا نە موجەت جيت ۆ وتسۋتستۆي وبرازا ۆراگا. ي، مى، گوسۋدارستۆا زاپادا، رادي پرودولجەنيا سۆوەگو سۋششەستۆوۆانيا دولجنى تاكوگو ۆراگا يمەت. سوۆەتسكي سويۋز پال، ي نام نەوبحوديمو نايتي نا ەتۋ رول درۋگوگو، ي ەتيم ۆراگوم ياۆلياەتسيا يسلام»)
وزدەرىڭىز بايقاپ وتىرعانداي يسلامدى الەمدىك «جاۋعا» اينالدىرۋدىڭ نەگىزگى كورىنىسى نەمەسە ونى جۇزەگە اسىرۋداعى ۇلكەن جوسپاردىڭ باستالۋى ءدال 2001-جىلدىڭ 11-قىركۇيەگىندە نيۋ-يوركتا ورىن الدى...
س. حانتينگتون ءوزىنىڭ «وركەنيەتتەر قاقتىعىسى» دەگەن اتاقتى كىتابىندا «باتىستىڭ نەگىزگى پروبلەماسى - يسلام فۋندامەنتاليزمى ەمەس. ول - يسلام، باسقاشا وركەنيەت» دەيدى. وسىدان-اق يسلامنىڭ نەگە الەمدىك قۇبىجىق كەيپىن جاساۋعا تاڭدالىپ الىنعانىن اڭعارۋعا بولادى. ونىڭ ارعى تۇبىندە باتىستىڭ، يزرايلدىڭ، امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ الەمگە ۇستەمدىك ەتۋ ماقساتىنىڭ جاتقانى بەلگىلى. ولاردىڭ بۇل ماقساتقا جەتۋىنە نەگىزگى كەدەرگى كەلتىرەتىن، يىق تەڭەستىرىپ، جويقىن سوققى بەرە الاتىن دا يسلام الەمى عانا ەدى. ويتكەنى يسلام ءدىنىن بەرىك ۇستاعان ازاماتتى اقشاعا ساتىپ الا المايسىڭ، الداۋعا كونبەيدى، ايداۋعا جۇرمەيدى. ءبىر اللاعا عانا باس يەتىن، ءوزىن اقشانىڭ ەمەس، اللانىڭ قۇلىمىن دەپ سانايتىن ازاماتتاردىڭ قوعامىن، مەملەكەتىن ىدىراتۋ، باعىندىرۋ مۇمكىن ەمەس. بۇل جەردە «ساتىلمايتىن نارسە جوق، تەك ارقايسىسىنىڭ ءوز قۇنى بار» دەپ وسكەن باتىستىق ادام ءۇشىن، يمانىن الەمنىڭ بۇكىل بايلىعىن بەرسە دە ساتپايتىن ادامدى كەزدەستىرگەندە شىنىمەن دە ونىڭ قۇبىجىق بولىپ كورىنەرى ءسوزسىز. يا شىنىمەن دە باسقاشا وركەنيەت، باسقاشا قۇندىلىق.
دەسەك تە يسلامنىڭ جاۋعا اينالۋىنىڭ سەبەبى ءتىپتى دە ارىدە جاتىر دەۋگە بولادى. بيبليادا «...يا، كوپتەگەن حالىقتارعا وسىممەن قارىز بەرەسىڭ، ال ءوزىڭ وسىممەن قارىز المايسىڭ، سوندا سەن كوپتەگەن حالىقتارعا ۇستەمدىگىڭدى جۇرگىزەسىڭ، ال ولار ساعان ۇستەمدىگىن جۇرگىزە المايدى» دەيدى. («...ي بۋدەش داۆات ۆزايمى منوگيم نارودام، ا سام نە بۋدەش برات ۆزايمى ي بۋدەش گوسپودستۆوۆات ناد منوگيمي نارودامي، ا وني ناد توبويۋ نە بۋدۋت گوسپودستۆوۆات.» بيبليا. ۆەتحي زاۆەت: ۆتوروزاكونيە،15:6).
نە بولماسا «ءوز باۋىرىڭا كۇمىستى دە، ناندى دا وسىمگە بەرمە، وسىمگە بەرۋگە بولاتىن نارسەنىڭ ءبىرىن دە وسىمگە بەرمە; جات جۇرتتىققا وسىمگە بەر، قۇداي تاعالا سەنى بارلىق نارسەدە جارىلقاسىن دەسەڭ، جەردەگى سەنىڭ قولىڭمەن ىستەلەتىندەردىڭ ءبارىن، سەن يە بولۋعا بارا جاتقان جەر ءۇشىن» («نە وتداۆاي ۆ روست براتۋ تۆوەمۋ ني سەرەبرا، ني حلەبا، ني چەگو-ليبو درۋگوگو، چتو ۆوزموجنو وتداۆات ۆ روست; ينوزەمتسۋ وتداۆاي ۆ روست، چتوبى گوسپود بوگ تۆوي بلاگوسلوۆيل تەبيا ۆو ۆسيوم، چتو دەلاەتسيا رۋكامي تۆويمي نا زەملە، ۆ كوتورۋيۋ تى يديوش، چتوبى وۆلادەت ەيۋ» بيبليا. ۆەتحي زاۆەت: ۆتوروزاكونيە، 23:19) دەيدى...
ال قۇران كارىمدە وسىمگە بايلانىستى مىنالار بۇيىرىلعان: «سونداي ءوciم جەگەندەر، (قابىرلارىنان) جىن سوعىپ تۇرعانداي ەسەڭگىرەپ تۇرادى. بۇل ولاردىڭ: "ساۋدا دا بەينە ءوciم" دەگەندىكتەرىنىڭ سالدارىنان. نەگىزىندە اللا ساۋدانى حالال، ءوciمدى حارام ەتكەن. سوندا كىم راببىنان ناسيحات كەلگەندە تىيىلسا وتكەنى ءوتىپ كەتتى. ونىڭ ici اللاعا ءتان. ال جانە كىم قايتالاسا، ءمىنe سولار توزاقتىق. ولار وندا ماڭگى قالادى. (باقارا سۇرەسى، 275ايات) («تە، كوتورىە بەرۋت ليحۆۋ، ۆوسستانۋت [ۆ سۋدنىي دەن]، كاك ۆوسستانەت توت، كوگو شايتان سۆويم پريكوسنوۆەنيەم وبراتيل ۆ بەزۋمتسا. ەتو يم ۆ ناكازانيە زا تو، چتو وني گوۆوريلي: "ۆويستينۋ، تورگوۆليا - تو جە، چتو ي ليحۆا". نو تورگوۆليۋ اللاح دوزۆوليل، ا ليحۆۋ زاپرەتيل. ەسلي ك كومۋ-ليبو [يز روستوۆششيكوۆ] پريدەت ۋۆەششەۆانيە وت اللاحا ي ەسلي ون پوستۋپيت سوگلاسنو ەتومۋ ۋۆەششەۆانيۋ، تو ەمۋ پروستياتسيا پروشلىە ەگو گرەحي. ەگو دەلا پرينادلەجات اللاحۋ. ا تە، كتو ستانەت [ۆنوۆ داۆات ۆ روست]، - وبيتاتەلي ادسكوگو پلامەني نا ۆەچنىە ۆرەمەنا. سۋرا 2. ال-باكارا «كوروۆا» ايات 275).
«اللا وسىمقورلىقتى جويادى، ساۋدانىڭ بەرەكەسىن ارتتىرادى. اللا بارلىق نىساپسىز كۇناكاردى ۇناتپايدى. (باقارا سۇرەسى، 276 ايات)» («اللاح يسكورەنياەت ليحۆۋ ي پووششرياەت ميلوستىنيۋ. اللاح نە ليۋبيت نيكوگو يز نەبلاگودارنىح گرەشنيكوۆ.» سۋرا 2. ال-باكارا «كوروۆا» ايات 276,)
«ەگەر ونى ىستەمەسەڭدەر، ء(وسىم العاندى قويماساڭدار) بۇنى اللاعا، پايعامبارىنا قارسى سوعىس دەپ بىلىڭدەر. ەگەر تاۋبە قىلساڭدار، سوندا مالدارىڭنىڭ باسى وزدەرىڭدىكى. زۇلىمدىق ەتپەگەن جانە زۇلىمدىققا ۇشىراماعان بولاسىڭدار. (باقارا سۇرەسى، 279 ايات)» («ەسلي جە ۆى نە وستاۆيتە روستوۆششيچەستۆا، كاك پريكازال ۆام اللاح، تو زنايتە، چتو ۋ اللاحا ي ەگو پوسلاننيكا بۋدەت ۆوينا س ۆامي: ۆوينا ۆەرى پروتيۆ نەۆەريا; نو ەسلي ۆى پوكاەتەس، تو پري ۆاس وستانەتسيا تولكو ۆاش كاپيتال، ني بولشە ي نە مەنشە. نە بەريتە بولشە، نەسموتريا نا پريچينۋ دولگا، پوتومۋ چتو روست، كوتورىي ۆى بەريوتە، پرەدستاۆلياەت نەسپراۆەدليۆوست پو وتنوشەنيۋ ك ليۋديام. ي نە بەريتە مەنشە، چتوبى نە بىت وبيجەننىمي!» سۋرا 2. ال-باكارا «كوروۆا» ايات 279).
مايەر روتشيلد، دجون روكفەللەر سياقتى الپاۋىتتار سۇرلەۋ سالعان الەمدىك قارجى اينالىمى مەن الەمدىك بانك جۇيەسىنىڭ پايدا تابۋ جولى، جۇمىس جۇيەسىنىڭ نەگىزى وسىممەن قارىز بەرۋ ەكەنىن ەسكەرسەك تە كوپتەگەن ماسەلەنىڭ ءمان جايىن اڭعارارمىز. بۇل ويدى ءروتشيلدتىڭ ءوز سوزىمەن تۇيىندەسەك: «ەلدىڭ اقشاسىن باسقارۋدى بەرسەڭدەر بولدى، ونىڭ زاڭدارىن كىمنىڭ جاسايتىنىندا جۇمىسىم جوق»...(«دايتە منە ۋپراۆليات دەنگامي سترانى، ي منە نەت دەلا، كتو سوزداەت ەە زاكونى»...)
«سانانى اقشا بيلەگەن ۋاقىتتا ساتىلمايتىن نارسە قالمايدى» دەگەن ءسوز بار. ال مۇسىلماندىقتا، يسلامدا سانانى اقشا، بايلىق ەمەس يمان، اللانىڭ مەيىرىمىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىك پەن جازاسىنا دەگەن قورقىنىش بيلەۋى ءتيىس. وسى جەردەن بارىپ سەميۋەل حانتينگتون ايتاتىن وركەنيەتتەر قاقتىعىسى تۋىندايدى.
نەگە سالافيزم؟
2001-جىلدان باستاپ الەمدىك برەندكە، كەيبىر الپاۋىت مەملەكەتتەردىڭ گەوساياسي قۇرالىنا، قورقىتاتىن قارۋىنا اينالعان ءدىني ەكسترەميزممەن، تەرروريزممەن كۇرەس كىمگە باعىتتالعان؟
الەمدىك اقپارات كوزدەرىنە، بەدەلدى اقپارات قۇرالدارىنىڭ، باتىستىق اۋزى دۋالى ساراپشىلاردىڭ، عالىمداردىڭ ايتقاندارىنا، جازعاندارىنا زەر سالساق ءدىني ەكسترەميزمنىڭ نەگىزى - يسلام، ونىڭ ىشىندە سالافيزم باعىتى بولىپ تابىلادى. يسلام ءدىنىنىڭ قالايشا جانە نە ءۇشىن جاۋعا اينالعانىن جوعارىدا ايتتىق. ەندى نەگە ءسالافيزمنىڭ باتىستىق وركەنيەتكە قاۋىپتى ەكەنىنە ءمان بەرىپ كورەيىك.
ءبىرىنشى فاكتور ادام سانى. جالپى جەر شارىندا ەندى ءبىر ون بەس جىلدا مۇسىلماندار سانى 2 ميللياردتان اسادى. الەم حالقىنىڭ تورتتەن ءبىر بولىگى مۇسىلماندار بولادى دەپ بولجانۋدا.
يسلام كونفەرەنتسياسى ۇيىمى بۇگىندە 1,5 ميلليارد تۇرعىلىقتى حالقى بار 57 مەملەكەتتى قامتيدى جانە دە جەر بەتىندەگى بارلىق قۇرلىقتاردى، ەڭ الدىمەن ازيا، افريكا، ەۋروپا جانە وڭتۇستىك امەريكانى قامتيدى. بۇگىن الەمدە جەر بەتىندەگى بارلىق حالىقتاردىڭ بەستەن ءبىر بولەگى يسلامدى ۇستانادى جانە دە ەرەكشە اتاپ ءوتۋ قاجەت باسقا ءدىن وكىلدەرىنە قاراعاندا يسلامدا جىل سايىنعى ادام ءوسىمى جوعارى: مۇسىلماندار اراسىنداعى جىل سايىنعى ادام ءوسىمى 25 ملن. ادامدى قۇرايدى. بۇل دەگەنىمىز مۇسىلمان حالىقتارىنىڭ جىل سايىن 2,1% ءوسىپ وتىرعاندىعىن بىلدىرەدى، ياعني جەر بەتىندەگى جالپى حالىق ءوسىمىنىڭ 0,4 پايىزىن قۇرايدى دەگەن ءسوز.
2020 جىلعا قاراي ەۋروپا مەن سولتۇستىك امەريكا مەملەكەتتەرىندە حالىق سانى كەميتىن بولسا، اراب مەملەكەتتەرىندە كەرىسىنشە ارتا تۇسپەك. سەبەبى اراب مەملەكەتتەرىندەگى جاستاردىڭ ۇلەسى 57% قۇراپ وتىر. (قاراڭىز. «UN, Population Division, Department of Economic and Social Affairs» // «World Population Prospects: 2000 Revision». - 02.2001. New York).
ەكىنشى ەكونوميكالىق فاكتور. يسلام كونفەرەنتسياسى ۇيىمىنا مۇشە مەملەكەتتەر اۋماقتارىندا تابيعي رەسۋرستاردىڭ اسا مول قورى جاتىر. ناقتى مالىمەتتەر بويىنشا، ونىڭ كولەمى الەمدەگى زاپاس قوردىڭ 65 پايىزىن قۇرايدى. سونداي-اق ۇيىمعا قاتىسۋشى ەلدەر الەمدە وندىرىلەتىن شيكىزاتتىڭ 45 پايىزىن وندىرەدى. 2009 جىلى ولاردىڭ ىشكى جالپى ءونىمى 7,5 ترلن. اقش دوللارىن قۇراعان. باسقا بايلىقتاردى ايتپاعاننىڭ وزىندە يسلام ەلدەرىندە الەمدىك مۇناي قورىنىڭ 70%، گاز قورىنىڭ 50% شوعىرلانعان.
جەر شارىنداعى ادام سانىنىڭ ءوسۋى مەن ەكولوگيالىق احۋالدىڭ كۇردەلەنە ءتۇسۋى جاڭا قيىندىقتار تۋعىزۋدا. سونىڭ سالدارىنان ەندى ءبىر ون جىلدا، ارى كەتسە شيرەك عاسىردا ادامزاتتى اسىراۋ كۇردەلى ماسەلەگە اينالۋى مۇمكىن. ال تەك اراب ەلدەرىندە اۋىل شارۋاشىلىقتى دامىتۋعا جارامدى 500 ملن گەكتار جەر بار بولسا، قازىر ونىڭ 70 ملن گەكتارى عانا يگەرىلگەن.
تاعى ءبىر شەشىلمەس تۇيىنگە اينالۋى مۇمكىن اۋىز سۋ ماسەلەسىندە ول ەلدەر 390 ملرد. كۋب مەتر اۋىز سۋعا يە بولسا، ونىڭ بۇگىندە تەك 175 ملرد. كۋبى عانا پايدالانىلادى. اراب ەلدەرىندە بۇگىننىڭ وزىندە 200 ملن. توننا استىق ءوندىرۋ مۇمكىندىگى بار.
ءۇشىنشى فاكتور قارجى جۇيەسى. الپاۋىت ەلدەردىڭ قارجى جۇيەسىنە كەرەعار جۇيەدەگى يسلام بانكتىق جۇيەسى دە، قارجى اينالىمى دا قارقىندى دامۋ ۇستىندە. قازىرگى كۇنى تاياۋ شىعىستىڭ بانكتىق استاناسىنا اينالعان باحرەيندە 400-دەن اسا قارجى ينستيتۋتتارى بولسا، ونىڭ ىشىنە 1.3 ترلن. دوللار اكتيۆى بار 150 بانك كىرەدى. بۇل باتىستىق قارجى جۇيەسىنە تىكەلەي قاۋىپ ءتوندىرۋ ەكەنىن ايتپاسا دا تۇسىنىكتى.
سوندىقتان دا باتىستىق جۇيەگە، اقش پەن يزرايلدىڭ الەمگە ۇستەمدىك ەتۋ ساياساتىنا قاۋىپ توندىرەتىن يسلام الەمىن السىرەتۋ - ولار ءۇشىن باستى ماقسات. ال يسلامنىڭ دىڭگەگى سانالاتىن اراب مەملەكەتتەرىنىڭ، اراب تۇبەگى ەلدەرىنىڭ رەسمي، مەملەكەتتىك ءدىنى-سالافيزم.
ەندى سالافيزم قانداي ءدىن، ونىڭ ۇستانىمدارى قانداي دەگەن ساۋالعا جاۋاپ ىزدەپ كورەيىك.
سالافيا دەگەنىمىز - قىسقاشا ايتقاندا يسلامدى مۇحاممەد پايعامبار (س.ع.س.) مەن ونىڭ شاكىرتتەرى قالاي تۇسىنسە ءدال سولاي ءتۇسىنۋ جانە قابىلداۋ دەگەندى بىلدىرەدى. ياعني قۇران مەن سۋنناعا ورالۋ، قۇرانعا ەشقانداي وزگەرىس ەنگىزبەۋ، ونى وزگەرىسسىز، جاڭالىقسىز ورىنداۋ دەگەن ءسوز...
باتىستىڭ ساياساتى مۇنايى، قازبا بايلىعى بار مەملەكەتتەردى ءوز ىقپالىندا ۇستاۋ ەكەنى بەلگىلى. ەگەر ول مەملەكەتتەر تاۋەلسىز ساياسات جۇرگىزىپ، ءوز ۇلتىنىڭ مۇددەسىن قورعاعىسى كەلسە ونى ىشىنەن ءىرىتىپ، لاۋازىمدى تۇلعالارىن ازعىرىپ، بۇلىك ۇيىمداستىرىپ، قالا بەردى اشىق قارۋلى كۇش جۇمساپ وزىنە باعىنىشتى ەتۋ. وعان دالەل 2011-2012 جىلدارداعى سولتۇستىك افريكا، اراب تۇبەگى جانە تاياۋ شىعىس ەلدەرىن شارپىعان «اراب كوكتەمىن» ەسكە تۇسىرسەك تە جەتىپ جاتىر. ول ەلدەردە نەگە توڭكەرىستەر مەن قانتوگىستەر ورىن الدى؟ قاندى وقيعالاردىڭ ورىن الۋىنا تەك سول ەلدىڭ ىشكى ساياساتى كىنالى مە، الدە «سىرتقى كۇشتەردىڭ» تىكەلەي اسەرى بولدى ما؟ ونى ءتۇسىنۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن امەريكا ازاماتى دجون پەركينستىڭ «يسپوۆەد ەكونوميچەسكوگو ۋبيتسى»، دجون كولەماننىڭ «كوميتەت 300»، سەميۋەل حانتينگتوننىڭ «ستولكنوۆەنيە تسيۆيليزاتسي ي پرەوبرازوۆانيە ميروۆوگو پوريادكا»، نيكولاي ستاريكوۆتىڭ «شەرشە ليا نەفت» كىتابىن وقۋ كەرەك...
ماقسات نۇرىپباەۆ, زاڭگەر، «قۇقىقتىق قازاقستان ءۇشىن» قب مۇشەسى
(جالعاسى بار)
Abai.kz
