قىتاي كارتاسى: رەسەيدىڭ كەي جەرلەرى قىتايدىكى!
قحر تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگى جاقىندا «اشىق كارتالاردىڭ مازمۇنىن بەلگىلەۋ ستاندارتىنىڭ» جاڭارتىلعان نۇسقاسىن جاريالادى.
اتالعان قۇجاتقا سايكەس، قىتاي تىلىندە جارىق كورگەن كارتالاردا ءبىر كەزدە قىتاي (مانتسين يمپەرياسى) قۇرامىندا بولعان جانە تەڭسىز شارتتارمەن رەسەيگە بەرىلگەن دەپ سانالاتىن سەگىز گەوگرافيالىق نىساننىڭ ورىسشا اتاۋىنىڭ سوڭىنا جاقشا ىشىندە قىتايشا اتاۋى (انىعىندا كوبى تۇڭعىس-مانچجۋ ءسوزى) ەسكەرتىلۋى شارت. ولار:
- ۆلاديۆوستوك (海参崴، حايشەنۆاي);
- ۋسسۋريسك (双城子، شۋانچەنتسزە);
- حاباروۆسك (伯力، بولي);
- بلاگوۆەششەنسك (海兰泡، حايلانپاو);
- ساحالين (库页岛، كۋ-ە);
- نەرچينسك (尼布楚، نيبۋچۋ);
- نيكولاەۆسك-نا-امۋرە (庙街، مياوتسزە);
- ستانوۆوي حرەبەت (外兴安岭، حينگان سىرتى).
مەن ءۇشىن بۇل قىزىق بولعان جوق، سەبەبى العاش رەت 2003 جىلعى اشىق كارتالار ستاندارتىندا ءبىز كورسەتكەن نۇسقالار بويىنشا بەلگىلەۋ تالاپ ەتىلىپ، سولاي قولدانىلىپ كەلگەن، ءبىز مەكتەپتە جۇرگەندە وقۋلىقتاردا ەكى نۇسقا قاتار بەرىلىپ، «وتان توپىراعىنان» قالاي ايىرىلىپ قالعانىمىز تۋرالى زارلى لەپپەن ۇزىن سونار اڭگىمەلەر ايتىلاتىن. وعان، ارينە، بالقاش، زايسانعا دەيىنگى «قىتاي جەرلەرى» تۋرالى دا مالىمەتتەر قامتىلاتىن.
مەنى تاڭ قالدىرعانى، 20 جىلدان بەرى قولدانىستاعى ەرەجەنىڭ بيىل اياق استىنان ايرىقشا تالقىلانۋى بولدى. كوپشىلىك قىتاي ەكى ەل قارىم-قاتىناسىنا وزگەرىس ەنۋى مۇمكىن دەپ تون پىشسە، ەندى بىرەۋلەر «كارتادا بەلگىلەۋ باستالۋى عانا، ءبىزدىڭ ماقساتىمىز جاتقا كەتكەن جەرلەرىمىزدى قايتارىپ الۋ بولۋعا ءتيىس» دەپ ايدى اسپانعا شىعارىپتى.
بۇنى تاريحي ادىلدىكتىڭ ورناۋى دەپ الاقايلاپ جاتقاندار دا، «بۇرىننان سولاي ەمەس پە، جاقشا ىشىنە قىتايشا اتاۋىن ەسكەرتكەننەن ول ايماقتار بىزدىكى بولا قالا ما؟» دەپ تاڭ قالىپ وتىرعاندار دا بار.
قىسقاسى، 20 جىلدان بەرى قولدانىلىپ كەلە جاتقان ەرەجە ەندى نەگە كوپشىلىك نازارىنا ءىلىنىپ وتىر؟ سول قىزىق، مۇمكىن بۇل «ستاندارتتاعى» تايۆان كارتاسىنا بايلانىستى جاڭا ەرەجەلەرمەن بايلانىستى بولسا كەرەك.
ەرلان مازان
Abai.kz
