امالبەك تشانوۆ، رەسپۋبليكالىق سپورت كوللەدجىنىڭ ديرەكتورى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى:

امالبەك تشانوۆ، رەسپۋبليكالىق سپورت كوللەدجىنىڭ ديرەكتورى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى:

– امالبەك اعا، بۇگىندە سپورت كوللەدجىن باسقارىپ وتىرعانى­ڭىزبەن، بۇرىن قۇرىلىس سالاسىن­دا ىستەگەنىڭىزدەن حاباردارمىز. سوندىقتان قۇرىلىس سالاسىنداعى ماسەلەلەرگە دە توقتالا كەتسەك. قازىر تۇرعىن ۇيگە قاتىستى باع­دار­لاما كوپ، الايدا ولاردىڭ اياقسىز قالۋى ادەتكە اينالىپ بارادى. ءتىپتى «تۇرعىن ءۇيدى مودەرنيزاتسيالاۋ» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا قاتىستى تۋىن­داعان شۋدىڭ سوڭى سوتقا دەيىن جەتىپ جاتىر. ءتىپتى بۇگىنگى كۇنى مەملەكەتتىك باعدارلامالارعا بولىنگەن 9,5 ميلليارد تەڭگەنىڭ يگەرىلمەي قالعانى بەلگىلى بولىپ وتىر. وسى ورايدا مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ اياقسىز قالۋى­نىڭ سىرى نەدە دەپ ويلاي­سىز؟

– مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ اياق­سىز قالۋىنىڭ باستى سەبەبى – جۇمىستاردىڭ جۇيەلى جۇرگىزىلمەۋىنەن دەپ ويلايمىن. مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ قابىل­دانعانى دۇرىس، الايدا ودان ءارى ونىڭ تالاپقا ساي جۇمىس ىستەۋىن قاداعالاۋدا مەملەكەتتىك ورگاندار السىزدىك تانىتۋدا. ەشكىم وزىنە جاۋاپكەرشىلىك الىپ وتىرعان جوق. نەگىزى، «تۇرعىن ءۇيدى مودەرنيزاتسيا­لاۋ» باعدارلاماسى جاقسى باعدارلاما ەدى. ەلىمىزدەگى توزىعى جەتكەن تالاي ءۇي وسى باع­دار­لامانىڭ ارقاسىندا جاڭارىپ قالار ەدى. بىراق باقىلاۋدىڭ جوقتىعىنان جاپ-جاقسى باعدارلاماعا قاتىستى شۋ كوبەيىپ كەتتى. كەزىندە قۇرىلىسقا جاۋاپتى توعىز مينيسترلىك بولدى. ءار مينيسترلىك ءوز سالاسى بويىنشا جاۋاپ بەرەتىن. ءبىرى – جول قۇرىلىسىنا، ەندى ءبىرى – ءۇي قۇرىلىسىنا، ءۇي قۇرىلىسىنىڭ ىشىندە دە سالا-سالا بويىنشا ءوز مىندەتتەرى بولاتىن. ال قازىر ءبىر كومپانيا قاعاز جۇزىندە قۇرىلادى. ونىڭ ەشتەڭەسى جوق، تەك جوعارىدا ءبىر «كرى­­شاسى»  بار. ءبىتتى. سول كومپانيانىڭ يەسى تەندەردى جەڭىپ الادى. نەمەسە جۇرتتان قاراجاتتى جيناپ الادى دا، ءۇيدى تۇرعىز­باستان جوق بولىپ كەتەدى. قازىر حالىق شۋلاپ ءجۇر. نەبىر اتى دارداي، كوپكە بەلگىلى ازاماتتار حالىقتىڭ قاراجاتىن جيناپ الىپ، قاشىپ ءجۇر. ال ولارعا مەملەكەت تاراپىنان شارا قولدانىلىپ وتىرعان جوق. ماعان سول ازاماتتار كەيدە مەملە­كەتتىڭ بايبىشەسىنەن تۋعان بالالارىنداي اسەر ەتەدى. ولار حالىقتىڭ اقشاسىن قالتا­عا باسادى، سوسىن مەملەكەت ولارعا الگى باستاعان ءىسىن اياعىنا جەتكىزسىن دەپ تاعى قاراجات بەرەدى. بۇدان ۇلكەن قانداي ۇرلىق كەرەك؟ حالىق بار جيعان-تەرگەنىن ونىڭ الاقانىنا سالىپ بەرەدى، ال ول سونى قال­تاسىنا باسىپ، موينىنا العان ءۇيىن بىتىر­مەي قاشىپ جۇرەدى. ال ونى كورگەن كەيبىر قۇرىلىس كومپانيالارى ەرتەڭگى كۇنى سالىپ جاتقان قۇرىلىسىن توقتاتىپ، مەملە­كەتكە الاقان جايىپ، قاراپ وتىرادى. ويتكەنى جامان ادەت جۇقپالى بولادى. وسى ماسە­لەنى ەڭ بولماسا پارلامەنت دەپۋتات­تارى قولعا الىپ، ارنايى جۇمىس توبىن قۇرا­يىق، باقىلاۋعا الايىق دەپ جاتقان جوق. نە باسقا ءبىر قۇزىرلى ورىننىڭ اينالىسىپ جاتقانى كورىنبەيدى. مۇنداي زاڭسىزدىق­تىڭ ءبارى ەلباسىنىڭ قۇلاعىنا ءتيىپ، «نەگە وسىلاي» دەپ پارمەن بەرگەندە عانا ءتيىستى ورىندار قيمىلداي باستايدى. نەگىزى، قۇرىلىس سالاتىن كومپانيانىڭ مۇمكىندىگى بارلىق جاعىنان تەكسەرىلۋى كەرەك. قۇرىلىس كومپانياسى قانشا جىلدان بەرى قۇرىلىس­پەن اينالىسىپ كەلە جاتىر، اينالىمداعى قاراجاتى جەتكىلىكتى مە، تەحنيكالىق مۇم­كىن­دىگى قانشالىقتى دەگەن سەكىلدى جان-جاقتى  بارلىق مۇمكىندىگى ەسكەرىلۋى كەرەك. ال كوبىسى «كوكەسى» ارقىلى كەلىپ قۇرىلىس­پەن اينالىسادى دا، مەملەكەت تاراپىنان بولىنگەن قارجىنى قالتاسىنا باسىپ، جۇ­مىستى شالا-شارپى ءبىتىرىپ، تايىپ تۇرادى. نەمەسە ءوزى الدەبىر كومپانيانىڭ اتىن جامىلىپ ءجۇرىپ ۇتىپ الادى دا، سول قارجى­دان كەرەگىنشە الىپ، قالعانىنا بىرەۋلەردى جالدايدى. بىرەۋدەن-بىرەۋدىڭ قولىنا وتكەن قارجىعا قايبىر وڭعان ءۇي تۇرعىزىلا­دى؟! زاردابىن قارا حالىق تارتادى. «تۇر­عىن ءۇيدى مودەرنيزاتسيالاۋ» باعدار­لا­ماسى اياسىندا قانشاما اقشا حالىقتىڭ موينى­نا ءىلىندى، ال جوندەۋدەن ءوتتى دەگەن پاتەرلەرى بۇرىنعى كۇيىنە زار بولاپ تۇر. مەن دە كەزىندە قۇرىلىسپەن اينالىستىم. ءبىزدىڭ كەزىمىزدە قۇرىلىسقا تالاپ قاتاڭ بولاتىن. مەملەكەتتىك قاداعالاۋ جۇرگىزەتىن «گوسست­روي» مەكەمەسى بولدى. اتالمىش ۇيىمنىڭ وكىلى تۇرعىزىلىپ قويعان ءۇيدىڭ كەز كەلگەن جەرىن بۇزىپ، ساپاسىن تەكسەرەتىن. ءتىپتى قۇ­رىلىس اراسىنداعى دانەكەرلەۋ جۇمىس­تارىنىڭ قانشالىقتى ساپالى جۇرگىزىلگەنىن ورتاسىنداعى ارماتۋراسىنا دەيىن تەسىپ، تەكسەرەتىن. ەگەر سالىنعان ءۇيدىڭ ءبىر جەرى دۇرىس بولماسا، بۇكىل ءۇيدى قابىلداماي تاستايتىن. مۇنداي جاعدايدا بىردەن بي­لىكتىڭ، پارتيانىڭ كوزىنە تۇسەسىڭ. ول دەگەن ءسوز – «شارۋاڭ ءبىتتى» دەگەن ءسوز. پارتيا تارا­پىنان قاتاڭ جازالانىپ، جۇمىستان دا ايرىلۋىڭ مۇمكىن. قازىر نەگە وسىنداي تالاپ قويماسقا؟!

– قازىر قاي سالادا جەمقورلىق­تىڭ ەتەك العانى بەلگىلى. ونىڭ دالەلى –  ءار سالاداعى شەنەۋنىك­تەر­دىڭ قامالىپ جاتۋى. الايدا جەمقورلىقپەن قانشا كۇرەسىپ جاتساق تا، ازىرگە ونىڭ ناتيجەسى كورىنەتىن ەمەس. جەمقورلار دا ازايار ەمەس. وسى ورايدا جەمقور­لىقپەن كۇرەستى قايتسەك ناتيجەلى قىلامىز؟

– كەڭەس وداعى كەزىندە دە جەمقورلىق بولدى. ونىمەن ءوز دارەجەسىندە كۇرەس تە جۇرگىزىلدى. بىراق ول كەزدە ءاربىر قىزمەتكەر­دىڭ مەملەكەت، حالىق پەن پارتيانىڭ ال­دىن­داعى جاۋاپكەرشىلىگى جوعارى بولاتىن. ءاربىر ازامات ءوز قىزمەتىنە جاۋاپتى كوزبەن قارايتىن. ويتكەنى ءبارى پارتيانىڭ قادا­عالاۋىندا بولاتىن. ءبىر گازەتكە ءبىر تۇلعانى جەمقورلىققا قاتىسى بار دەپ شىعاراتىن بولسا، ول جاعداي ەش ەسكەرۋسىز قالمايتىن جانە ماسەلە سول ساتتە شەشىلەتىن. قازىرگى­دەي ەمەس، گازەتتە جارىق كورگەن ءاربىر ما­قالاعا جوعارى جاقتان سۇراۋ بولاتىن. شەنەۋنىكتەردى قۇر قاماي بەرۋمەن ءىس شەشىلمەيدى، جەمقورلىق تا ازايمايدى. ەڭ باستىسى، قوعامدا قاتاڭ ءتارتىپ، قاداعالاۋ بولۋى كەرەك. بۇل جەردە تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن نارسە – ءاربىر مەملەكەتتىك قىزمەت­كەر ءوزىن ەتيكالىق تۇرعىدا جوعارى ۇستاپ، وزگەلەرگە ۇلگى كورسەتە ءبىلۋى قاجەت. ولاي بول­ماعان جاعدايدا ول حالىقتىڭ مەملە­كەت­تىك قىزمەتكە دەگەن سەنىمىن ازايتادى. ەكىنشىدەن، جەمقورلىقتىڭ ەڭ ۇلكەن جاۋى – جاريالىلىق.

وسى ورايدا ايتا كەتەر جايت، كەڭەس ودا­عى تەك ۇلتتىق يدەولوگيامىزعا عانا كەرى اسەرىن تيگىزدى. ال باسقا جاعىنان ءبىز قاعاجۋ كورىپ، كەڭەس وداعىنىڭ جاماندى­عىن كورگەن جوقپىز. بۇل، ارينە، كەڭەس ودا­عىن اڭساۋ ەمەس. بىراق كەڭەس وداعىن­داعى  جۇيەنىڭ كەيبىر تۇستارىن الىپ قالۋدان ءبىز ۇتىلماس ەدىك. مەنىڭ اكەم ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى بولعان كىسى. مەن ءۇي بولىپ، شاڭىراق كوتەرگەن كەزىمدە اكەم زەينەتاقىسىن جيناپ، ماعان رۋمىنيانىڭ جيھازىن الىپ بەردى. ال قازىر قاي زەينەت­كەردىڭ زەينەتاقىسىنا شەتەلدىك جيھاز ساتىپ الۋعا بولادى، ايتىڭىزشى؟!

– سوڭعى كەزدە زاڭدارعا قاجەت­تى، قاجەتسىز وزگەرىستەر ءجيى ەنگىزىلە­تىنى جايلى ءسوز بولىپ جاتىر. ءوزىڭىز دە ءبىر كەزدەرى ماجىلىستە دەپۋتات بولدىڭىز. وسىعان وراي ماجىلىستە تالقىلانىپ، قابىلدانىپ جاتقان زاڭدار جايلى نە ايتار ەدىڭىز؟

– ءبىر قاراعاندا، زاڭنىڭ ءبارى جاقسى. بى­راق زاڭدى جاساعان ۆەدومستۆولار وزدەرىنىڭ زاڭنان اينالىپ ءوتۋ جولدارىن قاراستى­رادى. نەگىزى، زاڭ ەشكىمگە باعىنبايتىن، تۋرا، ءبىر شەشىمى عانا بار بولۋى كەرەك. ءبىر زاڭنىڭ اياسىندا ءبىر جىلدان ون بەس جىلعا دەيىن ۇكىم كەسۋگە بولادى. ياعني ءبىزدىڭ زاڭدارىمىز اركىمنىڭ ءوز ىڭعايىنا قاراي يىلۋگە بەيىم. زاڭ مۇنداي بولماۋى كەرەك. مىنانداي قىلمىس جاساساڭ، مىنانداي جازا الاسىڭ دەگەن زاڭنىڭ ءبىر عانا شەشىمى بولۋى كەرەك. ماسەلەن، وتكەن اپتادا تۇلكى­باستا تۇراتىن مەنىڭ تۋعان اپكەمنىڭ نەمە­رەسىن بىرەۋلەر سەگىز جەردەن پىشاقتاپ ءولتىرىپ كەتتى. اياماي وكپە، باۋىرىن تەسىپ، سەگىز جەردەن پىشاق تىعۋ ءۇشىن قانداي جاۋىز بولۋ كەرەك سوندا؟ ابايسىزدا ءولتى­رىپ السا، ءسوز باسقا، ال جاۋىزدىقپەن سەگىز جەردەن پىشاق تىعۋدى ەش اقتاپ الا ال­ماي­سىڭ. بىراق بۇگىنگى كۇنى اقشالى تۋىسقان­دارى ارالاسىپ، ستاتياسىن وزگەرتىپ، جەڭىل­دىك بەرۋ جاعىن قاراستىرىپ جاتقانىن ەستىپ وتىرمىن. 22 جاسار جاپ-جاس جىگىتتىڭ ءومىرىن قيعان قانىشەردى دە ءبىزدىڭ زاڭدا­رى­مىز ارقىلى جازاسىن جەڭىلدەتۋگە بولعانى عوي. وسى سەكىلدى زاڭدارىمىز كۇشتىنىڭ يلەۋىنە قاراي وزگەرمەۋى قاجەت. ادام ومىرىنەن ارتىق ەشتەڭە جوق.

– ماجىلىستە دەپۋتات بولىپ جۇرگەن كەزىڭىزدە سپورت سالاسىنا ءوز ەركىڭىزبەن كەتكىڭىز كەلگەن ەكەن. بۇگىندە سول قالاعان سالاڭىزدىڭ ءبىر پۇشپاعىن ۇستاپ وتىرسىز. وسى ورايدا، سپورت سالاسىن دا اڭگىمە­مىزگە ارقاۋ قىلا كەتسەك. جالپى، ەل تاريحىنداعى مىقتى سپورتشى­لار­دىڭ بارلىعى اۋىلدان شىق­قانى بەلگىلى. الايدا بۇگىنگى كۇنى اۋىل سپورتىنىڭ جاعدايى ءماز ەمەس. ارنايى سپورت زالدارى جوق، دەنەشىنىقتىرۋ ءپانى ساعات جەت­پەگەن مۇعالىمدەردىڭ ءوزارا ءبولىسىپ الاتىن پانىنە اينالعان. مۇنداي جاعدايدا ءبىز بولاشاقتا وليمپيادادا جەڭىمپاز اتانىپ، ەلدىڭ اتىن شىعاراتىن سپورتشى­لار­دى اۋىلدان شىعارا الامىز با؟

– مەن دە اۋىل بالاسىمىن. كەزىندە بىزدە نەمىس ءتىلىنىڭ ارنايى مۇعالىمى  بولعان جوق. بىراق نەمىس ءتىلىن بىلمەيتىن ءبىر اعا­مىز نەمىس تىلىنەن ساباق بەرگەن ەدى. قازىرگى كەي اۋىلدارداعى سپورتتىڭ جاعدايى سونى ەلەس­تەتەدى. سپورتتان حابارى جوق بولسا دا، دەنەشىنىقتىرۋ پانىنەن ساباق بەرەدى. وسىنداي جاعدايدا ءبىز اۋىل سپورتىن كو­تەر­گىمىز كەلەدى. بۇل – اۋىل سپورتىنىڭ بۇ­گىن­گى جاعدايى.

جالپى، بۇگىنگى كۇنى سپورت سالاسىنا مە­م­لەكەت تاراپىنان جاقسى جاعداي جاسالىپ جاتىر دەۋگە بولادى. ەلباسىنىڭ دا حالىق­تىڭ 30 پايىزىن سپورتقا تارتۋ تۋرالى تاپسىرماسى بار. مۇنى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ەلىمىزدە ءبىرشاما جۇمىستار اتقارىلۋى كەرەك. اۋىل سپورتىن دامىتۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە اۋىلداردا سپورت كەشەندەرى بولۋى قاجەت. ەڭ بولماسا حالىقتىڭ قاراسى مول، ۇلكەنىرەك اۋىلداردا سپورت عيماراتتارىن سالۋ كەرەك. وعان سونشالىقتى كوپ قارجى دا كەرەك ەمەس. ماسەلەن، مەن قۇرىلىس­شىمىن. ءبىر اۋىلعا سپورت كەشەنىن سالۋ ءۇشىن قانشا قاراجات كەرەك ەكەنىن بىلەمىن. قازىر قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ ءتۇرى كوپ. شتانگا كوتەرىپ، ءبىر مەزگىل ۆولەيبول، باسكەتبول ويناۋ ءۇشىن، بوكسپەن، كۇرەسپەن اينالىسۋ ءۇشىن سپورتزالعا سونشالىقتى كوپ قارجى دا قاجەت ەمەس. سونداي-اق اۋىل­عا جاتتىقتىرۋشىلار كەرەك. كەڭەس وداعى كەزىندە اۋىلعا مامان تارتۋدىڭ جولدارى جاقسى قاراستىرىلعان ەدى. بار­عان جەرىڭدە مىندەتتى تۇردە باسپانا بەرىپ، بىرجولعى اقشالاي جاردەماقى تولەنەتىن. اۋىلعا بارعان جاس ماماننىڭ ايلىعى دا قالاداعى مامانعا قاراعاندا 40-50 پا­يىز ارتىق بولۋى كەرەك. وسىنداي جولدار­مەن اۋىلعا باپكەر تارتۋىمىز قاجەت. ال ولار اۋىلعا بارىپ، بەلگىلى ءبىر سپورت ءتۇرىن سول اۋىلدا دامىتۋعا اتسالىسسا، اۋىل سپورتىن دامىتقانىمىز سول بولار ەدى. وسىنداي كەشەندى شارانى قولعا العاندا عانا ءبىز اۋىل سپورتىن دامىتىپ، ەل نامى­سىن قورعايتىن سپورتشىلاردى دايىنداپ شىعا الامىز. نەگىزى، سپورتقا ەلەۋلى ۇلەس قوساتىن اۋىل بالالارى ەكەنى راس. ويتكەنى قالانىڭ بالاسى كومپيۋتەردىڭ تىشقانى مەن قالامنان باسقا ەشتەڭە ۇستامايدى. ال اۋىل بالاسى جاستايىنان ەڭبەككە ارا­لا­سىپ، شىنىعىپ وسەدى. قالانىڭ بالاسى سپورتپەن اينالىسقان كۇننىڭ وزىندە سۋدا جۇزۋگە، تەننيسكە بارۋى مۇمكىن. جالپى، قالانىڭ بالاسىنىڭ فيزيكالىق مۇمكىن­دىكتەرى اۋىل بالاسىنا قاراعاندا تومەن. اۋىل بالاسى تۋعاننان جۇمىس ىستەيدى. باق­شا شابادى، وتىنعا بارادى، مالدى جاي­عايدى، تاعى باسقا جۇمىستارمەن اينالى­سىپ، جاستايىنان اۋىر ەڭبەككە ارالاسادى.

وسى ورايدا ايتا كەتەر جايت، ءبىز بيىل سپورت مەكتەبىن زاڭدى تۇردە اشىپ، ءبىرىنشى رەت 7-سىنىپتان باستاپ اۋىل بالالارىن مەكتەپ-ينتەرناتقا قابىلداۋدى باستاماق­شىمىز. مەن قازىر باپكەرلەرىمدى بارلىق وبلىستاردى ارالاۋعا جىبەرىپ، قولدارىنا ءبىزدىڭ سپورت مەكتەبىندە، كوللەدجدە قان­داي ماماندىقتار بويىنشا دايىنداي­تىنى تۋرالى مالىمەتتەر جازىلعان بۋكلەت­تەر بەرىپ، اۋىلداردى ارالاۋعا جىبەرىپ جاتىرمىن. ءالى دە بولسا اۋىلداعى اتا-اناعا مۇنداي مالىمەتتەر جەتكىلىكسىز بولىپ وتىرعان سەكىلدى. ايتپەسە ءبىزدىڭ مەكتەپتە جاتاقحانا تەگىن، تاماق تەگىن، جىلىنا ءبىر رەت جاقسى سپورت كيىمدەرىن دە تەگىن تارا­تامىز. سپورتقا بەيىمدى بالالارى بار، بىراق ولاردى وقىتۋعا جاعدايى جوق اتا-انالار مۇنى ەستىسە قوس قولداپ قولداي­تىنىنا سەنەمىن. كوللەدجگە تاڭداپ قابىل­داعانىمىزبەن، مەكتەپكە بويى ۇزىن، تالابى بار، جىگەرى مىقتى بالالار بولسا جاتتىقتىرۋشىلار كورىپ، سىناقتان وتكىزىپ، مەكتەپكە قابىلدايدى. بۇل جەردە ولار جاقسى تاربيە الىپ، شىنىعىپ، ءبىلىم دە الىپ شىعادى. مەن ناعىز وليمپيادا چەم­پيون­دارى سولاردىڭ اراسىنان شىعاتىنى­نا سەنەمىن. مەكتەپكە 7-11-سىنىپتارعا بالا قابىلدايمىز. مەكتەپتە جاقسى ناتيجە كورسەتكەن بالالاردى تاعى ءۇش جىل كوللەدجگە قالدىرامىز. ءبىزدىڭ كوللەدج بىتىرگەن بالالارعا ديپلوم بەرىپ، ەگەر ول ودان ءارى ءوزىن دامىتقىسى كەلسە، سپورت جانە تۋريزم اكادەمياسىنا كەلىسىمشارتىمىز بار، سول جەردە ءۇشىنشى كۋرستان باستاپ وقۋىن جالعاستىرادى. سوندا 7-سىنىپتا قاراماعىمىزعا كەلىپ تۇسكەن بالا اكادە­ميانى بىتىرگەنشە ون جىل بويىنا بىزدە تاربيەلەنىپ، سپورتتىڭ بەلگىلى ءبىر سالاسى بويىنشا جەتىستىككە جەتەر ەدى. بۇدان ارتىق بالانىڭ سپورتپەن اينالىسۋىنا قانداي جاعداي جاساۋ كەرەك؟! اۋىلداعى اتا-انا­لار وسىنى دۇرىس تۇسىنسە، ءبىز ولاردى قۇشاق جايا قارسى الامىز. اۋىلدا ناعىز قازاقى قاسيەتتى بويىنا سىڭىرگەن، قازاقتىلدى، ۇلت­جان­دى جاستار كەلىپ، سپورتپەن شۇعىلدا­نىپ، ەل سپورتىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسسا، ءبىز وسى ۇلتىن سۇيەر ۇلانداردىڭ بولاشا­عىن سپورتپەن بايلانىستىرا بىلسەك، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. ويتكەنى ورىسشا ويلاپ، ورىسشا سويلەيتىن ادام ۇلتىن جەتكىلىكتى دارەجەدە سۇيەدى دەپ ايتۋ قيىن.

– ءبىر سوزىڭىزدە «ارمانىم وليمپيادا سپورتشىلارىن دايارلاپ شىعۋ» دەگەن ەكەنسىز، قازىر الەمدىك ءدۇبىرلى دودالاردا سپورتشىلارىمىز ورىن الىپ، قازاقستاننىڭ تۋى جەلبىرەپ جاتسا دا، سولاردىڭ اراسىندا قاراكوزدەرىمىزدىڭ از بولۋى كوڭىلگە قاياۋ تۇسىرەتىنى جاسىرىن ەمەس. مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟ قازاق بالاسى سپورتقا بەيىم ەمەس پە، جوق الدە بالاسىن سپورتقا بەرەتىن اتا-انالار از با؟  

– حالىقتى بارىنشا سپورتقا تارتۋ كەرەك. كەيدە اتا-انالار بالاسىنىڭ بەلگىلى ءبىر سپورت تۇرلەرىنە يكەمىنىڭ بار ەكەنىن بىلە تۇرا، سپورت سالاسىنا مويىن بۇرعىزباي جاتادى. ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدە جاقسى سپورتشىلارعا وتە قوماقتى سىي-سياپات جاسالىپ جاتىر. سوڭعى وليمپيا­دادا جەڭىسكە جەتكەن سپورتشىلارىمىزعا 250 مىڭ اقش دوللارى بەرىلدى. ءبىز سەكىلدى وليمپيادا جەڭىمپازدارىنا سىي-قۇرمەت جاساپ جاتقان ەلدەر سيرەك. وسىنى اتا-انالارىمىز تۇسىنسە ەكەن.

– وليمپيادا چەمپيوندارىنا جاعداي جاسالىپ جاتقانى راس، بىراق حالىقتىڭ سپورتپەن اينالىسۋىنا جاعداي جاسالىپ جاتىر ما؟ ماسەلەن، قازىر ەلدىڭ بارىنە بىردەي سپورتپەن شۇعىلدا­نۋعا مۇمكىندىك تە جوق. جەكەشە­لەن­گەن سپورت كەشەندەرىنىڭ ەسىگى وزگەلەرگە تارس جابىق. ەلباسىنىڭ ءوزى وليمپيادا كەزىندە سالىنعان سپورت عيماراتتارىن حالىق يگىلىگىنە جاراتۋ جايلى قاداپ ايتقانىمەن، ءىس جۇزىندە ءالى قولعا الىنار ەمەس. فيتنەس كلۋبتاردىڭ، سپورت كەشەندەرىنىڭ باعاسى ۋداي قىمبات، ال مۇنداي جاعدايدا حالىق پەن سپورتتىڭ اراسىن قالاي جاقىنداتامىز؟

– وسىندايدا ەرىكسىز تاعى كەڭەس وداعىن ەسكە الۋعا تۋرا كەلەدى. كەڭەس وداعى كەزىندە ءاربىر مولتەك اۋداننىڭ ورتاسىندا سپورت الاڭدارى بولاتىن. وعان قالاعان ادام بارىپ، جۇگىرىپ، شىنىعىپ، ۆولەيبول، باس­كەتبولىن ويناي بەرەتىن. ال قازىر ولاردىڭ ءبىرى جوق. ءتىپتى ۇيلەردىڭ اراسىنان ءبىر شارشى مەتر بوس جەر تابۋ مۇمكىن ەمەس. ءبىر كەزدەرى بالالار شىنىققان الاڭدار دۇكەن، بيزنەس ورتالىعىنا اينالعان. مۇنىڭ ءبارى اكىمدەردىڭ ءىسى. ءالى كۇنگە جاڭادان پايدا بو­لىپ وتىرعان اۋدانداردىڭ باس جوسپا­رىن بەكىتۋ كەزىندە حالىقتىڭ جاپپاي سپورتپەن اينالىسۋىنا جاعداي جاسالۋى قاجەت. كەز كەلگەن ءۇيدىڭ جەرتولەسىن ارلەپ، رينگ اپارىپ قويا سالسا، بالالار كەشقۇرىم جينالىپ الىپ جۇدىرىقتاسسا، بالالاردىڭ بوكسپەن شۇعىلدانۋىنا مۇمكىندىك تۋار ەدى. ەلباسى ايتقانداي حالىقتىڭ 30 پايىزى سپورتپەن اينالىساتىن بولسا، سول 30 پا­يىز حالىق مۇلدەم اۋرۋحاناعا بارماس ەدى. مۇنىڭ ءبارىن جەرگىلىكتى باسشىلار ويلاس­تىرۋى كەرەك. وسى ورايدا ايتا كەتەر جايت كەڭەس وداعى كەزىندە ءىرى ءۇش قالاعا سپورت كەشەنىن سالۋ جوسپارعا ەندى. سول كەزدە سون­داي سپورت كەشەنىنىڭ ءبىرى الماتى قالاسى­نىڭ جولداسبەكوۆ پەن دوستىق كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنا تۇرعىزىلاتىن بولدى. سالىنا­تىن ورىن دا كورىكتى، حالىق كوپ جينالاتىن جەردەن ورىن الدى. اتالمىش كەشەننىڭ 80 پايىز جۇمىسى ءبىتىپ تۇرعان كەزدە قۇرىلىس كىلت توقتاپ، ءبارى قايتادان بۇزىلىپ، بيزنەس ورتالىقتارىنا اينالىپ، قايتا بوي كوتەرە باستادى. قان­داي ادەمى كەشەن ەدى. مەن سونى ارنايى با­رىپ كورگەنمىن. حالىقتىڭ يگىلىگىنە لايىق، كەم دەگەندە 5 مىڭ بالا­نىڭ ەمىن-ەركىن جاتتىعۋىنا، سپورتپەن اينا­لى­سۋىنا مۇمكىندىك تۋار ەدى. مىنە، ءبىزدىڭ كەي­بىر شەنەۋنىكتەردىڭ سپورتقا دەگەن كوز­قاراسى.

Abai.kz