حالىقتى بارىنشا سپورتقا تارتۋ كەرەك
امالبەك تشانوۆ، رەسپۋبليكالىق سپورت كوللەدجىنىڭ ديرەكتورى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى:
امالبەك تشانوۆ، رەسپۋبليكالىق سپورت كوللەدجىنىڭ ديرەكتورى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى:
– امالبەك اعا، بۇگىندە سپورت كوللەدجىن باسقارىپ وتىرعانىڭىزبەن، بۇرىن قۇرىلىس سالاسىندا ىستەگەنىڭىزدەن حاباردارمىز. سوندىقتان قۇرىلىس سالاسىنداعى ماسەلەلەرگە دە توقتالا كەتسەك. قازىر تۇرعىن ۇيگە قاتىستى باعدارلاما كوپ، الايدا ولاردىڭ اياقسىز قالۋى ادەتكە اينالىپ بارادى. ءتىپتى «تۇرعىن ءۇيدى مودەرنيزاتسيالاۋ» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا قاتىستى تۋىنداعان شۋدىڭ سوڭى سوتقا دەيىن جەتىپ جاتىر. ءتىپتى بۇگىنگى كۇنى مەملەكەتتىك باعدارلامالارعا بولىنگەن 9,5 ميلليارد تەڭگەنىڭ يگەرىلمەي قالعانى بەلگىلى بولىپ وتىر. وسى ورايدا مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ اياقسىز قالۋىنىڭ سىرى نەدە دەپ ويلايسىز؟
– مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ اياقسىز قالۋىنىڭ باستى سەبەبى – جۇمىستاردىڭ جۇيەلى جۇرگىزىلمەۋىنەن دەپ ويلايمىن. مەملەكەتتىك باعدارلامالاردىڭ قابىلدانعانى دۇرىس، الايدا ودان ءارى ونىڭ تالاپقا ساي جۇمىس ىستەۋىن قاداعالاۋدا مەملەكەتتىك ورگاندار السىزدىك تانىتۋدا. ەشكىم وزىنە جاۋاپكەرشىلىك الىپ وتىرعان جوق. نەگىزى، «تۇرعىن ءۇيدى مودەرنيزاتسيالاۋ» باعدارلاماسى جاقسى باعدارلاما ەدى. ەلىمىزدەگى توزىعى جەتكەن تالاي ءۇي وسى باعدارلامانىڭ ارقاسىندا جاڭارىپ قالار ەدى. بىراق باقىلاۋدىڭ جوقتىعىنان جاپ-جاقسى باعدارلاماعا قاتىستى شۋ كوبەيىپ كەتتى. كەزىندە قۇرىلىسقا جاۋاپتى توعىز مينيسترلىك بولدى. ءار مينيسترلىك ءوز سالاسى بويىنشا جاۋاپ بەرەتىن. ءبىرى – جول قۇرىلىسىنا، ەندى ءبىرى – ءۇي قۇرىلىسىنا، ءۇي قۇرىلىسىنىڭ ىشىندە دە سالا-سالا بويىنشا ءوز مىندەتتەرى بولاتىن. ال قازىر ءبىر كومپانيا قاعاز جۇزىندە قۇرىلادى. ونىڭ ەشتەڭەسى جوق، تەك جوعارىدا ءبىر «كرىشاسى» بار. ءبىتتى. سول كومپانيانىڭ يەسى تەندەردى جەڭىپ الادى. نەمەسە جۇرتتان قاراجاتتى جيناپ الادى دا، ءۇيدى تۇرعىزباستان جوق بولىپ كەتەدى. قازىر حالىق شۋلاپ ءجۇر. نەبىر اتى دارداي، كوپكە بەلگىلى ازاماتتار حالىقتىڭ قاراجاتىن جيناپ الىپ، قاشىپ ءجۇر. ال ولارعا مەملەكەت تاراپىنان شارا قولدانىلىپ وتىرعان جوق. ماعان سول ازاماتتار كەيدە مەملەكەتتىڭ بايبىشەسىنەن تۋعان بالالارىنداي اسەر ەتەدى. ولار حالىقتىڭ اقشاسىن قالتاعا باسادى، سوسىن مەملەكەت ولارعا الگى باستاعان ءىسىن اياعىنا جەتكىزسىن دەپ تاعى قاراجات بەرەدى. بۇدان ۇلكەن قانداي ۇرلىق كەرەك؟ حالىق بار جيعان-تەرگەنىن ونىڭ الاقانىنا سالىپ بەرەدى، ال ول سونى قالتاسىنا باسىپ، موينىنا العان ءۇيىن بىتىرمەي قاشىپ جۇرەدى. ال ونى كورگەن كەيبىر قۇرىلىس كومپانيالارى ەرتەڭگى كۇنى سالىپ جاتقان قۇرىلىسىن توقتاتىپ، مەملەكەتكە الاقان جايىپ، قاراپ وتىرادى. ويتكەنى جامان ادەت جۇقپالى بولادى. وسى ماسەلەنى ەڭ بولماسا پارلامەنت دەپۋتاتتارى قولعا الىپ، ارنايى جۇمىس توبىن قۇرايىق، باقىلاۋعا الايىق دەپ جاتقان جوق. نە باسقا ءبىر قۇزىرلى ورىننىڭ اينالىسىپ جاتقانى كورىنبەيدى. مۇنداي زاڭسىزدىقتىڭ ءبارى ەلباسىنىڭ قۇلاعىنا ءتيىپ، «نەگە وسىلاي» دەپ پارمەن بەرگەندە عانا ءتيىستى ورىندار قيمىلداي باستايدى. نەگىزى، قۇرىلىس سالاتىن كومپانيانىڭ مۇمكىندىگى بارلىق جاعىنان تەكسەرىلۋى كەرەك. قۇرىلىس كومپانياسى قانشا جىلدان بەرى قۇرىلىسپەن اينالىسىپ كەلە جاتىر، اينالىمداعى قاراجاتى جەتكىلىكتى مە، تەحنيكالىق مۇمكىندىگى قانشالىقتى دەگەن سەكىلدى جان-جاقتى بارلىق مۇمكىندىگى ەسكەرىلۋى كەرەك. ال كوبىسى «كوكەسى» ارقىلى كەلىپ قۇرىلىسپەن اينالىسادى دا، مەملەكەت تاراپىنان بولىنگەن قارجىنى قالتاسىنا باسىپ، جۇمىستى شالا-شارپى ءبىتىرىپ، تايىپ تۇرادى. نەمەسە ءوزى الدەبىر كومپانيانىڭ اتىن جامىلىپ ءجۇرىپ ۇتىپ الادى دا، سول قارجىدان كەرەگىنشە الىپ، قالعانىنا بىرەۋلەردى جالدايدى. بىرەۋدەن-بىرەۋدىڭ قولىنا وتكەن قارجىعا قايبىر وڭعان ءۇي تۇرعىزىلادى؟! زاردابىن قارا حالىق تارتادى. «تۇرعىن ءۇيدى مودەرنيزاتسيالاۋ» باعدارلاماسى اياسىندا قانشاما اقشا حالىقتىڭ موينىنا ءىلىندى، ال جوندەۋدەن ءوتتى دەگەن پاتەرلەرى بۇرىنعى كۇيىنە زار بولاپ تۇر. مەن دە كەزىندە قۇرىلىسپەن اينالىستىم. ءبىزدىڭ كەزىمىزدە قۇرىلىسقا تالاپ قاتاڭ بولاتىن. مەملەكەتتىك قاداعالاۋ جۇرگىزەتىن «گوسستروي» مەكەمەسى بولدى. اتالمىش ۇيىمنىڭ وكىلى تۇرعىزىلىپ قويعان ءۇيدىڭ كەز كەلگەن جەرىن بۇزىپ، ساپاسىن تەكسەرەتىن. ءتىپتى قۇرىلىس اراسىنداعى دانەكەرلەۋ جۇمىستارىنىڭ قانشالىقتى ساپالى جۇرگىزىلگەنىن ورتاسىنداعى ارماتۋراسىنا دەيىن تەسىپ، تەكسەرەتىن. ەگەر سالىنعان ءۇيدىڭ ءبىر جەرى دۇرىس بولماسا، بۇكىل ءۇيدى قابىلداماي تاستايتىن. مۇنداي جاعدايدا بىردەن بيلىكتىڭ، پارتيانىڭ كوزىنە تۇسەسىڭ. ول دەگەن ءسوز – «شارۋاڭ ءبىتتى» دەگەن ءسوز. پارتيا تاراپىنان قاتاڭ جازالانىپ، جۇمىستان دا ايرىلۋىڭ مۇمكىن. قازىر نەگە وسىنداي تالاپ قويماسقا؟!
– قازىر قاي سالادا جەمقورلىقتىڭ ەتەك العانى بەلگىلى. ونىڭ دالەلى – ءار سالاداعى شەنەۋنىكتەردىڭ قامالىپ جاتۋى. الايدا جەمقورلىقپەن قانشا كۇرەسىپ جاتساق تا، ازىرگە ونىڭ ناتيجەسى كورىنەتىن ەمەس. جەمقورلار دا ازايار ەمەس. وسى ورايدا جەمقورلىقپەن كۇرەستى قايتسەك ناتيجەلى قىلامىز؟
– كەڭەس وداعى كەزىندە دە جەمقورلىق بولدى. ونىمەن ءوز دارەجەسىندە كۇرەس تە جۇرگىزىلدى. بىراق ول كەزدە ءاربىر قىزمەتكەردىڭ مەملەكەت، حالىق پەن پارتيانىڭ الدىنداعى جاۋاپكەرشىلىگى جوعارى بولاتىن. ءاربىر ازامات ءوز قىزمەتىنە جاۋاپتى كوزبەن قارايتىن. ويتكەنى ءبارى پارتيانىڭ قاداعالاۋىندا بولاتىن. ءبىر گازەتكە ءبىر تۇلعانى جەمقورلىققا قاتىسى بار دەپ شىعاراتىن بولسا، ول جاعداي ەش ەسكەرۋسىز قالمايتىن جانە ماسەلە سول ساتتە شەشىلەتىن. قازىرگىدەي ەمەس، گازەتتە جارىق كورگەن ءاربىر ماقالاعا جوعارى جاقتان سۇراۋ بولاتىن. شەنەۋنىكتەردى قۇر قاماي بەرۋمەن ءىس شەشىلمەيدى، جەمقورلىق تا ازايمايدى. ەڭ باستىسى، قوعامدا قاتاڭ ءتارتىپ، قاداعالاۋ بولۋى كەرەك. بۇل جەردە تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن نارسە – ءاربىر مەملەكەتتىك قىزمەتكەر ءوزىن ەتيكالىق تۇرعىدا جوعارى ۇستاپ، وزگەلەرگە ۇلگى كورسەتە ءبىلۋى قاجەت. ولاي بولماعان جاعدايدا ول حالىقتىڭ مەملەكەتتىك قىزمەتكە دەگەن سەنىمىن ازايتادى. ەكىنشىدەن، جەمقورلىقتىڭ ەڭ ۇلكەن جاۋى – جاريالىلىق.
وسى ورايدا ايتا كەتەر جايت، كەڭەس وداعى تەك ۇلتتىق يدەولوگيامىزعا عانا كەرى اسەرىن تيگىزدى. ال باسقا جاعىنان ءبىز قاعاجۋ كورىپ، كەڭەس وداعىنىڭ جاماندىعىن كورگەن جوقپىز. بۇل، ارينە، كەڭەس وداعىن اڭساۋ ەمەس. بىراق كەڭەس وداعىنداعى جۇيەنىڭ كەيبىر تۇستارىن الىپ قالۋدان ءبىز ۇتىلماس ەدىك. مەنىڭ اكەم ۇلى وتان سوعىسىنىڭ ارداگەرى بولعان كىسى. مەن ءۇي بولىپ، شاڭىراق كوتەرگەن كەزىمدە اكەم زەينەتاقىسىن جيناپ، ماعان رۋمىنيانىڭ جيھازىن الىپ بەردى. ال قازىر قاي زەينەتكەردىڭ زەينەتاقىسىنا شەتەلدىك جيھاز ساتىپ الۋعا بولادى، ايتىڭىزشى؟!
– سوڭعى كەزدە زاڭدارعا قاجەتتى، قاجەتسىز وزگەرىستەر ءجيى ەنگىزىلەتىنى جايلى ءسوز بولىپ جاتىر. ءوزىڭىز دە ءبىر كەزدەرى ماجىلىستە دەپۋتات بولدىڭىز. وسىعان وراي ماجىلىستە تالقىلانىپ، قابىلدانىپ جاتقان زاڭدار جايلى نە ايتار ەدىڭىز؟
– ءبىر قاراعاندا، زاڭنىڭ ءبارى جاقسى. بىراق زاڭدى جاساعان ۆەدومستۆولار وزدەرىنىڭ زاڭنان اينالىپ ءوتۋ جولدارىن قاراستىرادى. نەگىزى، زاڭ ەشكىمگە باعىنبايتىن، تۋرا، ءبىر شەشىمى عانا بار بولۋى كەرەك. ءبىر زاڭنىڭ اياسىندا ءبىر جىلدان ون بەس جىلعا دەيىن ۇكىم كەسۋگە بولادى. ياعني ءبىزدىڭ زاڭدارىمىز اركىمنىڭ ءوز ىڭعايىنا قاراي يىلۋگە بەيىم. زاڭ مۇنداي بولماۋى كەرەك. مىنانداي قىلمىس جاساساڭ، مىنانداي جازا الاسىڭ دەگەن زاڭنىڭ ءبىر عانا شەشىمى بولۋى كەرەك. ماسەلەن، وتكەن اپتادا تۇلكىباستا تۇراتىن مەنىڭ تۋعان اپكەمنىڭ نەمەرەسىن بىرەۋلەر سەگىز جەردەن پىشاقتاپ ءولتىرىپ كەتتى. اياماي وكپە، باۋىرىن تەسىپ، سەگىز جەردەن پىشاق تىعۋ ءۇشىن قانداي جاۋىز بولۋ كەرەك سوندا؟ ابايسىزدا ءولتىرىپ السا، ءسوز باسقا، ال جاۋىزدىقپەن سەگىز جەردەن پىشاق تىعۋدى ەش اقتاپ الا المايسىڭ. بىراق بۇگىنگى كۇنى اقشالى تۋىسقاندارى ارالاسىپ، ستاتياسىن وزگەرتىپ، جەڭىلدىك بەرۋ جاعىن قاراستىرىپ جاتقانىن ەستىپ وتىرمىن. 22 جاسار جاپ-جاس جىگىتتىڭ ءومىرىن قيعان قانىشەردى دە ءبىزدىڭ زاڭدارىمىز ارقىلى جازاسىن جەڭىلدەتۋگە بولعانى عوي. وسى سەكىلدى زاڭدارىمىز كۇشتىنىڭ يلەۋىنە قاراي وزگەرمەۋى قاجەت. ادام ومىرىنەن ارتىق ەشتەڭە جوق.
– ماجىلىستە دەپۋتات بولىپ جۇرگەن كەزىڭىزدە سپورت سالاسىنا ءوز ەركىڭىزبەن كەتكىڭىز كەلگەن ەكەن. بۇگىندە سول قالاعان سالاڭىزدىڭ ءبىر پۇشپاعىن ۇستاپ وتىرسىز. وسى ورايدا، سپورت سالاسىن دا اڭگىمەمىزگە ارقاۋ قىلا كەتسەك. جالپى، ەل تاريحىنداعى مىقتى سپورتشىلاردىڭ بارلىعى اۋىلدان شىققانى بەلگىلى. الايدا بۇگىنگى كۇنى اۋىل سپورتىنىڭ جاعدايى ءماز ەمەس. ارنايى سپورت زالدارى جوق، دەنەشىنىقتىرۋ ءپانى ساعات جەتپەگەن مۇعالىمدەردىڭ ءوزارا ءبولىسىپ الاتىن پانىنە اينالعان. مۇنداي جاعدايدا ءبىز بولاشاقتا وليمپيادادا جەڭىمپاز اتانىپ، ەلدىڭ اتىن شىعاراتىن سپورتشىلاردى اۋىلدان شىعارا الامىز با؟
– مەن دە اۋىل بالاسىمىن. كەزىندە بىزدە نەمىس ءتىلىنىڭ ارنايى مۇعالىمى بولعان جوق. بىراق نەمىس ءتىلىن بىلمەيتىن ءبىر اعامىز نەمىس تىلىنەن ساباق بەرگەن ەدى. قازىرگى كەي اۋىلدارداعى سپورتتىڭ جاعدايى سونى ەلەستەتەدى. سپورتتان حابارى جوق بولسا دا، دەنەشىنىقتىرۋ پانىنەن ساباق بەرەدى. وسىنداي جاعدايدا ءبىز اۋىل سپورتىن كوتەرگىمىز كەلەدى. بۇل – اۋىل سپورتىنىڭ بۇگىنگى جاعدايى.
جالپى، بۇگىنگى كۇنى سپورت سالاسىنا مەملەكەت تاراپىنان جاقسى جاعداي جاسالىپ جاتىر دەۋگە بولادى. ەلباسىنىڭ دا حالىقتىڭ 30 پايىزىن سپورتقا تارتۋ تۋرالى تاپسىرماسى بار. مۇنى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ەلىمىزدە ءبىرشاما جۇمىستار اتقارىلۋى كەرەك. اۋىل سپورتىن دامىتۋ ءۇشىن مىندەتتى تۇردە اۋىلداردا سپورت كەشەندەرى بولۋى قاجەت. ەڭ بولماسا حالىقتىڭ قاراسى مول، ۇلكەنىرەك اۋىلداردا سپورت عيماراتتارىن سالۋ كەرەك. وعان سونشالىقتى كوپ قارجى دا كەرەك ەمەس. ماسەلەن، مەن قۇرىلىسشىمىن. ءبىر اۋىلعا سپورت كەشەنىن سالۋ ءۇشىن قانشا قاراجات كەرەك ەكەنىن بىلەمىن. قازىر قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ ءتۇرى كوپ. شتانگا كوتەرىپ، ءبىر مەزگىل ۆولەيبول، باسكەتبول ويناۋ ءۇشىن، بوكسپەن، كۇرەسپەن اينالىسۋ ءۇشىن سپورتزالعا سونشالىقتى كوپ قارجى دا قاجەت ەمەس. سونداي-اق اۋىلعا جاتتىقتىرۋشىلار كەرەك. كەڭەس وداعى كەزىندە اۋىلعا مامان تارتۋدىڭ جولدارى جاقسى قاراستىرىلعان ەدى. بارعان جەرىڭدە مىندەتتى تۇردە باسپانا بەرىپ، بىرجولعى اقشالاي جاردەماقى تولەنەتىن. اۋىلعا بارعان جاس ماماننىڭ ايلىعى دا قالاداعى مامانعا قاراعاندا 40-50 پايىز ارتىق بولۋى كەرەك. وسىنداي جولدارمەن اۋىلعا باپكەر تارتۋىمىز قاجەت. ال ولار اۋىلعا بارىپ، بەلگىلى ءبىر سپورت ءتۇرىن سول اۋىلدا دامىتۋعا اتسالىسسا، اۋىل سپورتىن دامىتقانىمىز سول بولار ەدى. وسىنداي كەشەندى شارانى قولعا العاندا عانا ءبىز اۋىل سپورتىن دامىتىپ، ەل نامىسىن قورعايتىن سپورتشىلاردى دايىنداپ شىعا الامىز. نەگىزى، سپورتقا ەلەۋلى ۇلەس قوساتىن اۋىل بالالارى ەكەنى راس. ويتكەنى قالانىڭ بالاسى كومپيۋتەردىڭ تىشقانى مەن قالامنان باسقا ەشتەڭە ۇستامايدى. ال اۋىل بالاسى جاستايىنان ەڭبەككە ارالاسىپ، شىنىعىپ وسەدى. قالانىڭ بالاسى سپورتپەن اينالىسقان كۇننىڭ وزىندە سۋدا جۇزۋگە، تەننيسكە بارۋى مۇمكىن. جالپى، قالانىڭ بالاسىنىڭ فيزيكالىق مۇمكىندىكتەرى اۋىل بالاسىنا قاراعاندا تومەن. اۋىل بالاسى تۋعاننان جۇمىس ىستەيدى. باقشا شابادى، وتىنعا بارادى، مالدى جايعايدى، تاعى باسقا جۇمىستارمەن اينالىسىپ، جاستايىنان اۋىر ەڭبەككە ارالاسادى.
وسى ورايدا ايتا كەتەر جايت، ءبىز بيىل سپورت مەكتەبىن زاڭدى تۇردە اشىپ، ءبىرىنشى رەت 7-سىنىپتان باستاپ اۋىل بالالارىن مەكتەپ-ينتەرناتقا قابىلداۋدى باستاماقشىمىز. مەن قازىر باپكەرلەرىمدى بارلىق وبلىستاردى ارالاۋعا جىبەرىپ، قولدارىنا ءبىزدىڭ سپورت مەكتەبىندە، كوللەدجدە قانداي ماماندىقتار بويىنشا دايىندايتىنى تۋرالى مالىمەتتەر جازىلعان بۋكلەتتەر بەرىپ، اۋىلداردى ارالاۋعا جىبەرىپ جاتىرمىن. ءالى دە بولسا اۋىلداعى اتا-اناعا مۇنداي مالىمەتتەر جەتكىلىكسىز بولىپ وتىرعان سەكىلدى. ايتپەسە ءبىزدىڭ مەكتەپتە جاتاقحانا تەگىن، تاماق تەگىن، جىلىنا ءبىر رەت جاقسى سپورت كيىمدەرىن دە تەگىن تاراتامىز. سپورتقا بەيىمدى بالالارى بار، بىراق ولاردى وقىتۋعا جاعدايى جوق اتا-انالار مۇنى ەستىسە قوس قولداپ قولدايتىنىنا سەنەمىن. كوللەدجگە تاڭداپ قابىلداعانىمىزبەن، مەكتەپكە بويى ۇزىن، تالابى بار، جىگەرى مىقتى بالالار بولسا جاتتىقتىرۋشىلار كورىپ، سىناقتان وتكىزىپ، مەكتەپكە قابىلدايدى. بۇل جەردە ولار جاقسى تاربيە الىپ، شىنىعىپ، ءبىلىم دە الىپ شىعادى. مەن ناعىز وليمپيادا چەمپيوندارى سولاردىڭ اراسىنان شىعاتىنىنا سەنەمىن. مەكتەپكە 7-11-سىنىپتارعا بالا قابىلدايمىز. مەكتەپتە جاقسى ناتيجە كورسەتكەن بالالاردى تاعى ءۇش جىل كوللەدجگە قالدىرامىز. ءبىزدىڭ كوللەدج بىتىرگەن بالالارعا ديپلوم بەرىپ، ەگەر ول ودان ءارى ءوزىن دامىتقىسى كەلسە، سپورت جانە تۋريزم اكادەمياسىنا كەلىسىمشارتىمىز بار، سول جەردە ءۇشىنشى كۋرستان باستاپ وقۋىن جالعاستىرادى. سوندا 7-سىنىپتا قاراماعىمىزعا كەلىپ تۇسكەن بالا اكادەميانى بىتىرگەنشە ون جىل بويىنا بىزدە تاربيەلەنىپ، سپورتتىڭ بەلگىلى ءبىر سالاسى بويىنشا جەتىستىككە جەتەر ەدى. بۇدان ارتىق بالانىڭ سپورتپەن اينالىسۋىنا قانداي جاعداي جاساۋ كەرەك؟! اۋىلداعى اتا-انالار وسىنى دۇرىس تۇسىنسە، ءبىز ولاردى قۇشاق جايا قارسى الامىز. اۋىلدا ناعىز قازاقى قاسيەتتى بويىنا سىڭىرگەن، قازاقتىلدى، ۇلتجاندى جاستار كەلىپ، سپورتپەن شۇعىلدانىپ، ەل سپورتىنىڭ دامۋىنا ۇلەس قوسسا، ءبىز وسى ۇلتىن سۇيەر ۇلانداردىڭ بولاشاعىن سپورتپەن بايلانىستىرا بىلسەك، نۇر ۇستىنە نۇر بولار ەدى. ويتكەنى ورىسشا ويلاپ، ورىسشا سويلەيتىن ادام ۇلتىن جەتكىلىكتى دارەجەدە سۇيەدى دەپ ايتۋ قيىن.
– ءبىر سوزىڭىزدە «ارمانىم وليمپيادا سپورتشىلارىن دايارلاپ شىعۋ» دەگەن ەكەنسىز، قازىر الەمدىك ءدۇبىرلى دودالاردا سپورتشىلارىمىز ورىن الىپ، قازاقستاننىڭ تۋى جەلبىرەپ جاتسا دا، سولاردىڭ اراسىندا قاراكوزدەرىمىزدىڭ از بولۋى كوڭىلگە قاياۋ تۇسىرەتىنى جاسىرىن ەمەس. مۇنىڭ سەبەبى نەدە؟ قازاق بالاسى سپورتقا بەيىم ەمەس پە، جوق الدە بالاسىن سپورتقا بەرەتىن اتا-انالار از با؟
– حالىقتى بارىنشا سپورتقا تارتۋ كەرەك. كەيدە اتا-انالار بالاسىنىڭ بەلگىلى ءبىر سپورت تۇرلەرىنە يكەمىنىڭ بار ەكەنىن بىلە تۇرا، سپورت سالاسىنا مويىن بۇرعىزباي جاتادى. ءبىزدىڭ مەملەكەتىمىزدە جاقسى سپورتشىلارعا وتە قوماقتى سىي-سياپات جاسالىپ جاتىر. سوڭعى وليمپيادادا جەڭىسكە جەتكەن سپورتشىلارىمىزعا 250 مىڭ اقش دوللارى بەرىلدى. ءبىز سەكىلدى وليمپيادا جەڭىمپازدارىنا سىي-قۇرمەت جاساپ جاتقان ەلدەر سيرەك. وسىنى اتا-انالارىمىز تۇسىنسە ەكەن.
– وليمپيادا چەمپيوندارىنا جاعداي جاسالىپ جاتقانى راس، بىراق حالىقتىڭ سپورتپەن اينالىسۋىنا جاعداي جاسالىپ جاتىر ما؟ ماسەلەن، قازىر ەلدىڭ بارىنە بىردەي سپورتپەن شۇعىلدانۋعا مۇمكىندىك تە جوق. جەكەشەلەنگەن سپورت كەشەندەرىنىڭ ەسىگى وزگەلەرگە تارس جابىق. ەلباسىنىڭ ءوزى وليمپيادا كەزىندە سالىنعان سپورت عيماراتتارىن حالىق يگىلىگىنە جاراتۋ جايلى قاداپ ايتقانىمەن، ءىس جۇزىندە ءالى قولعا الىنار ەمەس. فيتنەس كلۋبتاردىڭ، سپورت كەشەندەرىنىڭ باعاسى ۋداي قىمبات، ال مۇنداي جاعدايدا حالىق پەن سپورتتىڭ اراسىن قالاي جاقىنداتامىز؟
– وسىندايدا ەرىكسىز تاعى كەڭەس وداعىن ەسكە الۋعا تۋرا كەلەدى. كەڭەس وداعى كەزىندە ءاربىر مولتەك اۋداننىڭ ورتاسىندا سپورت الاڭدارى بولاتىن. وعان قالاعان ادام بارىپ، جۇگىرىپ، شىنىعىپ، ۆولەيبول، باسكەتبولىن ويناي بەرەتىن. ال قازىر ولاردىڭ ءبىرى جوق. ءتىپتى ۇيلەردىڭ اراسىنان ءبىر شارشى مەتر بوس جەر تابۋ مۇمكىن ەمەس. ءبىر كەزدەرى بالالار شىنىققان الاڭدار دۇكەن، بيزنەس ورتالىعىنا اينالعان. مۇنىڭ ءبارى اكىمدەردىڭ ءىسى. ءالى كۇنگە جاڭادان پايدا بولىپ وتىرعان اۋدانداردىڭ باس جوسپارىن بەكىتۋ كەزىندە حالىقتىڭ جاپپاي سپورتپەن اينالىسۋىنا جاعداي جاسالۋى قاجەت. كەز كەلگەن ءۇيدىڭ جەرتولەسىن ارلەپ، رينگ اپارىپ قويا سالسا، بالالار كەشقۇرىم جينالىپ الىپ جۇدىرىقتاسسا، بالالاردىڭ بوكسپەن شۇعىلدانۋىنا مۇمكىندىك تۋار ەدى. ەلباسى ايتقانداي حالىقتىڭ 30 پايىزى سپورتپەن اينالىساتىن بولسا، سول 30 پايىز حالىق مۇلدەم اۋرۋحاناعا بارماس ەدى. مۇنىڭ ءبارىن جەرگىلىكتى باسشىلار ويلاستىرۋى كەرەك. وسى ورايدا ايتا كەتەر جايت كەڭەس وداعى كەزىندە ءىرى ءۇش قالاعا سپورت كەشەنىن سالۋ جوسپارعا ەندى. سول كەزدە سونداي سپورت كەشەنىنىڭ ءبىرى الماتى قالاسىنىڭ جولداسبەكوۆ پەن دوستىق كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنا تۇرعىزىلاتىن بولدى. سالىناتىن ورىن دا كورىكتى، حالىق كوپ جينالاتىن جەردەن ورىن الدى. اتالمىش كەشەننىڭ 80 پايىز جۇمىسى ءبىتىپ تۇرعان كەزدە قۇرىلىس كىلت توقتاپ، ءبارى قايتادان بۇزىلىپ، بيزنەس ورتالىقتارىنا اينالىپ، قايتا بوي كوتەرە باستادى. قانداي ادەمى كەشەن ەدى. مەن سونى ارنايى بارىپ كورگەنمىن. حالىقتىڭ يگىلىگىنە لايىق، كەم دەگەندە 5 مىڭ بالانىڭ ەمىن-ەركىن جاتتىعۋىنا، سپورتپەن اينالىسۋىنا مۇمكىندىك تۋار ەدى. مىنە، ءبىزدىڭ كەيبىر شەنەۋنىكتەردىڭ سپورتقا دەگەن كوزقاراسى.
Abai.kz
