كۇندەلىكتى ومىردە بايقاپ جۇرگەنىمىزدەي، ەلىمىزدىڭ اۋماعىندا ورىس تىلىندەگى مەكتەپتەر ءالى دە كوپ. دەگەنمەن، وسى ورىس مەكتەپتەرىندە وقيتىندار، بۇگىنگى كۇندەرى، نەگىزىنەن قازاق بالالارى.

ەندى قاراڭىز، تاۋەلسىزدىك العانىنا وتىز جىلدان اسقان قازاق مەملەكەتىندە ءجۇرىپ، ءالى كۇنگە دەيىن جەتكىنشەكتەرىمىزدى وزگە مەملەكەتتىڭ جانە وزگە ۇلتتىڭ تىلىندە وقىتۋعا دەن قويىپ كەلەمىز. كەيىن، قازاق تىلىنەن، ياعني، مەملەكەتتىك تىلدەن ءدۇبارا بالالارىمىزدى ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق مەملەكەتىمىزدىڭ قىزمەتىنە تىقپالايمىز. ال، ولارعا مەملەكەتتىك تىلدە جۇمىس جاساۋ وڭايعا تۇسپەيدى. سونىمەن قاتار، جاسوسپىرىمدەردى وتانشىلدىق رۋحتا ءوسىرۋ ءۇشىن دە، انا تىلىندە وقىتۋ، ءتالىم-تاربيە بەرۋ اسا قاجەت-اق.

مiنە، وسى ورىس تىلىندەگى مەكتەپتەردi قالاي ۇلتتىق مەكتەپتەرگە اينالدىرۋ كەرەك، نەگىزگى پروبلەما وسىندا.

مەنىڭ، ءوز ۋاقىتىندا اقمولا وبلىسىنىڭ، ەسiل اۋدانى اكiمدiگiندە قىزمەت اتقارىپ جۇرگەن كەزiمدە ۇيىمداستىرعان ءارi, ونى iسكە اسىرعان ەڭبەگiمدi, وقۋ-اعارتۋ دەپارتامەنتiندە وتىرعاندارعا، سونداي-اق، ءاربiر قالالىق، اۋداندىق بiلiم جۇيەسىنىڭ باسشىلارى مەن مەكتەپ ديرەكتورلارىنا ۇلگi بولسىن دەپ، العا تارتىپ وتىرمىن.

ەسiل قالاسىنىڭ ىرگەسىندەگى يگiلiك اۋىلى نەگiزiنەن قازاق اۋلەتتەرiنەن تۇرادى دەۋگە بولادى.  مۇنداعى، ەل تۇرمىسى دا، سونداي-اق، اۋىل ەكونوميكاسى دا جامان دەۋگە كەلمەيدى. تەك، جەتiسپەي تۇرعانى، بiر قازاق مەكتەبi بولاتىن. ارينە، ۇلكەندەردiڭ ايتۋى بويىنشا، ەرتەرەك كەزدە قازiرگi ورىس مەكتەبiنiڭ ورنىندا قازاق مەكتەبi بولعان. تەك، سول ۋاقىتتاعى سولاقاي ساياساتتىڭ سالدارىنان جابىلىپ، ورىس مەكتەبi بولىپ قايتا قۇرىلعان ەكەن.

سودان، كەيىنگى جىلدارى عانا وسى مەكتەپتىڭ قۇرامىندا العاشقى قازاق سىنىپتارى اشىلىپ، بiراز قارا دومالاق بالدىرعان ءوز انا تiلiندە وقي باستاعان ەدi. وسى اۋىلعا اندا-ساندا جۇمىس بارىسىمەن كەلiپ-كەتiپ ءجۇرiپ، ويىما جاقسى بiر iستiڭ جۇيەسi كەلگەنi. اۋىلداعى ورىس مەكتەبi دەگەن اتتى وزگەرتiپ، قازاق مەكتەبi دەپ، مارتەبە بەرۋ كەرەك. ويتكەنi مۇنداعى اۋىل تۇرعىندارىنىڭ باسىمى قازاقتار. مەكتەپتە دە كوپشىلىگى سولاردىڭ بالالارى. الايدا، سولار نەگىزىنەن ورىس تiلiندە وقيدى. قازاق مەكتەبi دەگەن مارتەبە بەرسەك، كەيىنگى جىلى اشىلعان قازاق سىنىپتارىنا جول اشىلماي ما؟ سونداي-اق، جىلدا بiر سىنىپ اشىپ وتىرعاننان مىناۋ الدە قايدا تيiمدi بولارى ەدى جانە بۇلار ەش كەدەرگiسiز جىلدان-جىلعا جوعارىلاپ كەتە بەرەدi عوي. ال ورىس سىنىپتارى بولسا، وسى جاڭادان اشىلعان قازاق مەكتەبiنiڭ قۇرامىنداعى ورىس سىنىپتارى بولىپ قالا بەرەدi.

وسى ءۇشiن ارنايى بارىپ، مەكتەپ ديرەكتورى مۇحامەتقالي جاقىپوۆپەن كەڭەسiپ، ويلاستىق. ول كiسi دە بۇل iسكە قارسى ەمەس ەكەنiن بiلدiردi. تەك، مۇعالiمدەر ۇجىمىمەن كەلiسiپ، جينالىس وتكiزۋ جانە وسىلاي بولسىن دەگەن بiرلەسكەن قۇجات دايىنداۋ كەرەك. ال، يگiلiك مەكتەبiندە ول كەزدە ەكى جۇزدەن اسا وقۋشى ءبىلىم الاتىن. سودان مەكتەپ ديرەكتورىمەن بiرگە اۋىل اكiمiنە بارىپ، ول كiسiمەن دە كەڭەستiك. ول اعامىز دا بۇل iسكە كەلىستى. ارينە، ول كەزدە مەكتەپ اشۋ ءۇشiن بۇرىنعىداي جوعارى جاققا حات جولداۋ قاجەتتىلىكتى تالاپ ەتپەيتىن، جەرگiلiكتi جەردەگi ۇيىمداردىڭ وزدەرi شەشۋ كەرەك. ءسويتiپ، مۇعالiمدەر ۇجىمىنىڭ جينالىسى وتىكىزىپ، ءبىر اۋىزدان قولداعان سوڭ، سول ارادا قۇجات تولتىرىلىپ، ورىس تiلiندەگi يگiلiك ورتا مەكتەبi قازاق ورتا مەكتەبi دەپ وزگەرتiلدi. ال ورىس سىنىپتارى قازاق مەكتەبiنiڭ قۇرامىندا قالا بەردi.

بiرنەشە جىلدان سوڭ ورىس سىنىپتارىنا قازاق جەتكىنشەكتەرى بارۋدى قويدى. ءسويتiپ كەزiندەگi ورىس مەكتەبi تولىق قازاق مەكتەبiنە اينالىپ، شىعا كەلدi. ارينە، بۇعان سول كەزدەگى اۋداندىق وقۋ ءبولiمiنiڭ مەڭگەرۋشiسi ۆلاديمير كارلوۆيچ فينك تە قارسى بولعان جوق. سونىمەن، ەسiل اۋدانىندا تۇڭعىش قازاق مەكتەبi وسىلاي اشىلعان بولاتىن. مەنiڭ بۇنى ايتىپ وتىرعانىم، رەسپۋبليكا   كولەمiندەگi وقۋ-اعارتۋ سالاسىنىڭ باسشىلارىنا ساباق بولسىن دەگەن وي عوي. مىنە، بiز وسىنداي ىستەر ارقىلى عانا، جاڭا قازاقستاندى ناعىز قازاق ەلiنە اينالدىرا الامىز.

بەيسەنعازى ۇلىقبەك

Abai.kz