2006 جىلدان بەرى قازاقستانداعى كومبيناتىندا 100 ادام قازا تاپقان ارسەلورميتتالدىڭ فرانتسياداعى ءوندىرىسى ەلەكتروندى كوۆشتى ىسكە قوستى. ول اۋاعا تارالاتىن زياندى زاتتاردى ەداۋىر قىسقارتۋى ءتيىس.

ال 2025 جىلى لاكشمي ميتتالدىڭ فرانتسياداعى زاۋىتى تولىق دەكاربوندالۋى قاجەت. ەكولوگيالىق قاتاڭ نورما سولاي بەكىتىلگەن. ياعني، 2 جىلدان كەيىن ودان ءبىر دە ءبىر ءتۇتىن شىقپاۋى كەرەك. جانە لاكشمي ميتتال وسى تالاپتى الاقانىن ىسقىلاپ، قۋانا ورىنداپ جاتىر. ءتۇتىن ءۇشىن تەرگەي الاتىن فرانتسيادا ادام ءولىمى تىپتەن نونسەنس بولار ەدى. ونداي جاعداي ورىن السا، ميتتالدىڭ ۇستىنەن قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ، ول لوندوننان شىعا الماي قالاتىنى انىق.

ال ءبىز ءتۇتىن ەمەس، ميتتالدان ادام ولمەسىنشى دەپ جالىنۋمەن كەلەمىز. ارسەلورميتتال تەمىرتاۋ كەشەنىندە جىل سايىن ورتا ەسەپپەن 5,8 ادام كوز جۇمادى. ءۇشىنشى الەم ەلدەرىن ەش ايامايتىن جىرتقىش كاپيتاليست لاكشمي ميتتال قازاقستان ءۇشىن شىنىمەن دە پروبلەماعا اينالدى.

ميتتالسىز قازاقستان

لاكشمي ميتتال بىزدەگى مەتاللۋرگيا كومبيناتىن نارىقتىق باعاسىمەن ساتپاق. جانە ول كەم دەگەندە 3 ميلليارد دوللاردان تومەن بولماۋى ءتيىس. مورداشەۆتىڭ سەۆەرستالى سانكتسيا استىندا جاتقاندىقتان ول بىزگە جارامايدى. بولات ءوندىرىسى بويىنشا الەمدەگى ەڭ ءىرى الپاۋىت China Baowu Steel Group-تىڭ قىتايداعى وندىرىستىك بازاسى جەتەرلىك. سوندىقتان ولارعا ءبىزدىڭ كاسىپورىن كەرەك ەمەس.

ۇكىمەت ميتتالدان قۇتىلعىسى كەلسە، تەك ءبىر شەشىم عانا بار: "ارسەلورميتتال تەمىرتاۋ" اكتسيونەرلىك قوعامىن "تemirtauSteel" ۇلتتىق كومپانياسىنا اينالدىرىپ، ونى "سامۇرىق-قازىنا" قورىنا تاپسىرۋ. ارتىنان حالىقتىق IPO وتكىزىپ، اكتسيالارىنىڭ 49 پايىزىن ەل تۇرعىندارىنا ساتۋ كەرەك. سوندا 3 ميلليارد دوللاردى اقتاپ الادى جانە تەمىرتاۋدىڭ جاقسى جۇمىس ىستەۋىنە بۇكىل حالىق مۇددەلى بولادى. بولاتتى الەمدىك Stemcor سىندى ترەيدەرلەر ارقىلى سپوتتىق نارىقتا ساتۋعا مۇمكىندىك بار.

لاكشمي ميتتال 2021 جىلى قازاقستاننان 214 ميلليارد تەڭگە، ال 2022 جىلى بولجامدى ەسەپ بويىنشا (اۋديتتەلگەن ەسەپ ءالى شىقپادى) 230 ميلليارد تەڭگەدەن كەم ەمەس تازا كىرىس العان. ياعني، ەكى جىلدا 1 ميلليارد دوللاردىڭ باسى قۇرالادى.

ءبىر قىزىعى، كەزىندە لاكشمي ميتتال تەمىرتاۋداعى كومبيناتتى 200 ميلليون دوللارعا راسسروچكاعا الدى. ول 1996 جىلى ءوز قالتاسىنان 135 ميلليون دوللار تولەگەن. ال 1997 جىلى كومبينات قويماسىنداعى مەتاللدى ساتىپ، ۇكىمەتكە سودان 22,5 ميلليون دوللار بەردى. قالعان 40 ميلليون دوللاردى 1999 جىلى كومبيناتتىڭ ءوزى تاپقان تابىستان بولە سالدى دا، قارىزدان قۇتىلدى. 135 ميلليون دوللار شىعىنداپ، لاكشمي ميتتال 26 جىلدا قازاقستاننان 26 ميلليارد دوللار تازا كىرىس الدى. ەندى كەمىندە 3 ميلليارد دوللارعا قايتا ساتاتىن بولادى. وسى ءۇشىن ونى لوندوندا "كاپيتاليزم اكۋلاسى" دەپ اتايدى جانە ءبارى قۇرمەتتەيدى.

يا، ميتتال قازاق ەلىن ليمونشا سورىپ الدى دا، قوقىسقا تاستاي سالدى. بىراق بىزگە باسىمىزدى كوتەرىپ، قايتا ورنىمىزدان تۇرۋ كەرەك. جاڭا عانا حانويدان بەرى ۇشقان Airbus 330 بورتىندا دا وسى ويلاردىڭ قالقىپ جۇرگەنى ءسوزسىز. ويلاردان ءىس تۋادى. ىستەن ناتيجە كەلەدى.

ايبار ولجاەۆ

Abai.kz