كەشە وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسىندا وتكەن بريكس ەلدەرىنىڭ 15-ءشى ءسامميتى اياقتالدى. قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ «بريكس پليۋس» ديالوگى وتىرىسىنا بەينەبايلانىس ارقىلى  قاتىسىپ، شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ قازىرگى توراعاسى رەتىندە ءسوز سويلەدى.

سونىمەن مەملەكەت باسشىسى قانداي ماسەلەلەردى كوتەرىپ، الەم ەلدەرىنە قانداي ۇندەۋ جولدادى؟

«ءبىز بەيبىتشىلىك، تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتىڭ بۇۇ جارعىسىنا نەگىزدەلگەن لايىقتى فورمۋلاسىن ىزدەۋىمىز كەرەك. وسى ماقساتتا مەن بيىلعى شىۇ سامميتىندە «ادىلەتتى الەم مەن كەلىسىمدى جاقتايتىن دۇنيەجۇزىلىك بىرلىك تۋرالى» باستاما كوتەردىم. بۇل باستاما جاھاندىق قاۋىپسىزدىك پەن تۇراقتىلىقتى ساقتاۋ ءىسىن ىلگەرىلەتۋگە، سونداي-اق اناعۇرلىم راتسيونالدى الەمدىك ساياسي جانە ەكونوميكالىق ءتارتىپتى قالىپتاستىرۋعا باعىتتالعان»،-دەدى پرەزيدەنت.

توقاەۆ «بريكس پليۋس» اياسىنداعى مەملەكەتتەردى كەلەسى جىلى قازاقستاندا وتەتىن شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ تسيفرلىق فورۋمىنا شاقىردى.

«بريكس جانە «بريكس پليۋس» قۇرامىنداعى سەرىكتەستەر ورتاق يگىلىك ءۇشىن وسى باستامانى جۇزەگە اسىرۋ ىسىندە بىرلەسە ارەكەت ەتە الار ەدى. سونىمەن قاتار شىۇ، بريكس جانە بريكس پليۋس قۇرامىنداعى ەلدەر وتە ماڭىزدى سانالاتىن تسيفرلىق ورتا، ەلەكتروندىق كوممەرتسيا، كيبەرقاۋىپسىزدىك سالالارىنداعى الەۋەتتەرىن بىرىكتىرىپ، اقپارات الماسۋدى كەڭەيتكەنى ءجون. كەلەسى جىلى قازاقستاندا شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ تسيفرلىق فورۋمى وتەدى. «بريكس پليۋس» اياسىنداعى سەرىكتەستەرىمىزدى وسى ماڭىزدى شاراعا قاتىسۋعا شاقىرامىن»،-دەدى مەملەكەت باسشىسى.

پرەزيدەنت ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك ءدالىزى الەۋەتىنىڭ حالىقارالىق ساۋدا سالاسىنداعى زور الەۋەتىن اتاپ ءوتتى.

«قازاقستان بارشا سەرىكتەستەردى «سولتۇستىك-شىعىس» پەن «شىعىس-باتىس» كولىك دالىزدەرىنە قاتىستى ەكونوميكالىق، ساۋدا، كولىك جانە ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى بىرلەسە جۇزەگە اسىرۋعا شاقىرادى. اسا ماڭىزدى «ءبىر بەلدەۋ – ءبىر جول» باستاماسىن تولىقتىراتىن ترانسكاسپي حالىقارالىق كولىك ءدالىزى ساۋدا سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىققا كەڭ مۇمكىندىك اشادى. مۇنداي ىقپالداستىق وڭىرارالىق ساۋدا-ساتتىقتىڭ دامۋىنا جانە ءبىزدىڭ ايماقتاردىڭ كولىك-ترانزيت الەۋەتىن تولىق تانىتۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى»،-دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقاەۆ كليماتتىڭ وزگەرۋىنە بايلانىستى پايدا بولعان قيىندىقتارعا جاھان ەلدەرىنىڭ نازارىن اۋداردى.

«كليماتتىڭ وزگەرۋى جاھاندىق اۋقىمداعى تەرىس سالدارعا اكەلىپ سوعاتىنى بارشامىزعا ءمالىم. سوڭعى بىرنەشە جىلدا جاھاندىق وڭتۇستىك جانە ورتالىق ازيا ەلدەرىندە وتە قاتتى قۋانشىلىق بەلەڭ الىپ، باسقا دا تابيعات اپاتتار جيىلەپ كەتتى. وسىعان وراي قازاقستان شانحاي ىنتىماقتاستىق ۇيىمىندا 2024 جىلدى «ەكولوگيا جىلى» دەپ جاريالاۋدى ۇسىنىپ، وسى وزەكتى پروبلەمانى شەشۋ جولىنداعى ورتاق كۇش-جىگەردى ۇيىمداستىرۋعا دايىن ەكەنىن ءبىلدىردى. شىۇ-نىڭ ەكولوگيا جىلىن وتكىزۋ جونىندەگى ءىس-قيمىل جوسپارى – ۋاقتىلى كوتەرىلگەن باستاما. بۇل باستاما بريكس-كە مۇشە مەملەكەتتەر تاراپىنان دا قولداۋ تابادى دەپ ۇمىتتەنەمىن»،-دەدى پرەزيدەنت.

توقاەۆ تاعى ءبىر ماڭىزدى ماسەلە – ازىق-تۇلىك جەتىسپەۋشىلىگىن شەشۋ ماقساتىندا شارالار قابىلداۋدى ۇسىندى.

«وسى جاعدايعا بايلانىستى ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى دە جاھاندىق كۇن تارتىبىندە ايرىقشا ماڭىزعا يە بولا باستادى. بۇگىندە الەمدەگى ازىق-تۇلىك ءوندىرۋشى ءتورت ءىرى ەلدىڭ ۇشەۋى – بريكس مۇشەلەرى. ال بريكس ەلدەرىنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنداعى ءجىو-ءنىڭ جيىنتىق مولشەرى الەمدىك كورسەتكىشتىڭ جارتىسىنان اسادى. ەلدەرىمىز اراسىنداعى ازىق-تۇلىك تەڭگەرىمسىزدىگىن ازايتۋ ءۇشىن ءتيىستى شارالار قابىلداۋىمىز قاجەت. ءبىز الەمدەگى ازىق-تۇلىك پەن تىڭايتقىش جەتكىزۋ ىسىنە ساياساتتى ارالاستىرماي، ولاردى كەز كەلگەن سانكتسيالار مەن شەكتەۋلەر ىقپالىنان بوساتۋىمىز كەرەك»،-دەدى توقاەۆ.

Abai.kz