«دۇنيەجۇزىندەگى قانداستارىمىزدىڭ باسىن تۋعان جەردە بىرىكتىرۋ - ءبىزدىڭ قاسيەتتى پارىزىمىز». وسىدان بەس جىل بۇرىن قاسىم-جومارت كەمەلۇلى توقاەۆ 2019 جىلى 20 ناۋرىزدا ۋاقىتشا پرەزيدەنت مانداتىن الىپ، كەزەكتەن تىس وتكىزىلگەن سايلاۋ ناۋقانىمەن اۋليە-انبيەلەر مەكەنى بولعان قاسيەتتى ماڭعىستاۋ جەرىنە 12 ناۋرىزدا تابانى تيگەندە وسىلاي ايتقان ەكەن.

بولاشاق جاڭا قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ اۋزىنا قۇداي سالعان شىعار، الدە كەزدەيسوقتىق بولار، بىراق، وسى ارالىقتا ەلىمىز ۇلكەن سىننان ءوتتى. جاڭاوزەننەن باستالعان ۇشقىن وڭتۇستىك قالالاردا بومبا بولىپ جارىلدى. جىلىكتىڭ مايلى، مايسىز باسىن تولىقتاي قولىنا ۇستاپ كەلگەن ەسكى قازاقستاننىڭ ەركەتوتاي شونجارلارى مونارحيا قۇرۋعا دامەلەنىپ، بۇلعاق باستادى. كونستيتۋتسيا ۇستاپ، سەرت بەرگەن پرەزيدەنتىمىز الدەكىمدەر قۇساپ دوللارعا لىق تولعان ۇشاقپەن شەتەلگە تۇرا قاشپاي، ءوز وكىلەتىن پايدالانىپ، رەسپۋبليكانىڭ تۋىن جىقپاي، ازاماتتاردىڭ ءومىرى مەن مال-مۇلكىن قورعاپ قالدى.

قازان ايىنىڭ 11-ءى كۇنى الەمنىڭ 40 ەلىنەن 200-گە تاياۋ دەلەگات كەلىپ، باس قالامىز – استانانىڭ تورىندە 300-دەن استام ساياسات، بيزنەس، مادەنيەت، عىلىم، ءبىلىم، مەديا، مەديتسينا ەليتالارى باس قوسقان مىنا فورۋم سونىڭ ايعاعى. فورۋم سپيكەرى – گەرمانيانىڭ كەلن قالاسىنداعى قازاق قاۋىمداستىعىنىڭ ءتورايىمى، ەۋروپا قازاقتارى قۇرىلتايىنىڭ ءتورايىمى ساديا سۇرەر حانىمنىڭ تەبىرەنىسكە تولى سوزىمەن ايتساق: «استانا قالاسى كۇننەن كۇنگە كوركەيىپ بارادى ەكەن. جاس مەملەكەتتىڭ وركەندەۋى ەل ىشىندەگى تىنىشتىققا تىكەلەي تاڭۋلى».

كارى قۇرلىقتىڭ سۋىن ءىشىپ، اۋاسىن جۇتىپ، قۇندىلىقتارىن ۇستاناتىن حانىمنىڭ مىنا جۇرەكجاردى ءسوزى ەركىندىك پەن تاۋەلسىز ويدىڭ قادىرىن بىلمەي، تىرناق استىنان كىر ىزدەپ، رەۆوليۋتسيا ساعىنىپ جۇرگەن شولاق ويلى، بار ماسەلەگە جەكە مۇددە تۇرعىسىنان قارايتىن ءوزىمشىل «باتىرلارعا» وي سالسا دۇرىس بولار ەدى.

«بۇل ءان بۇرىنعى اننەن وزگەشە»، - دەپ ويشىل شاكەرىم قاجى ايتقانداي، بۇل جولعى فورۋمنىڭ ۇيىمداستىرىلۋى، قامتىعان كەڭىستىگى، كوتەرگەن ماسەلەلەرىنىڭ وتكىرلىگى مەن شىنايىلىعى باسقاشا بولدى. دەلەگاتتار قۇرامىنىڭ سالماعى مەن ساپاسىنا ۇڭىلەر بولساق، دەرلىكتەي شەتەلدەگى قانداستارىمىزدىڭ ەليتاسى دەۋگە كەلەدى. اسىرەسە، جاستار جاعى كوزگە شوقتاي باسىلىپ تۇر. رەسەيدەن كەلگەن قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، «A-studio» پروديۋسسەرى بايعالي سەركەباەۆ پەن رەسەي مۋزىكا كانالىنىڭ بۇرىنعى جۇرگىزۋشىسى، مەديا-مەنەدجەر ارمان داۆلەتياروۆ مىرزالاردى بۇكىل تمد كەڭىستىگىندە ەڭكەيگەن كارىدەن، ەڭبەكتەگەن بالاعا دەيىن بىلەدى. ولار دا بويىنداعى قازاق قانى تارتپاسا، اناۋ-مىناۋ فورۋمدا توبە كورسەتپەيتىن كىسىلەر.

قىتايدان كەلگەن جازۋشى اكپار ءماجيتتى قىتاي قازاقتارىندا بىلمەيتىن ادام كەم دە كەم. قازاقتان شىققان تۇڭعىش قىتاي تىلىندە جازاتىن جازۋشى رەتىندە دە ميللياردتار ەلىندە كەڭ تانىمال. قوعام قايراتكەرى رەتىندە دە ەكى ەلدە تانىمالدىققا يە. بۇكىل قىتاي جازۋشىلار وداعىنا تيەسىلى «جازۋشى» باسپاسىن باسقاردى. «ۇلتتىق جازۋشى» جۋرنالىنىڭ قازاقشا باسىلىمىن، «حالىق» پورتالىنىڭ قازاقشا نۇسقاسىن شىعارۋعا ۇيتقى بولدى. پەكين قالالىق ءماسليحاتتىڭ، بۇكىل قىتايلىق پارلامەنتتىڭ دەپۋتاتى بولدى. اتالارى قاراكوكتىڭ تۇقىمى بولعان. اكەسى ساعات جايپاق پەكيندەگى ورتالىق راديونىڭ قازاق ءبولىمىن قۇرعان، شەشەسى تۇرسىن جولىمبەتقىزى قىتاي قازاقتارىنان شىققان تانىمال جۋرناليست بولىپ تابىلاتىن ونەگەلى، ءورىستى وتباسىنىڭ تۋماسى جانار ساعاتقىزى جاستىق شاعىن ماسكەۋدە وتكىزىپ، تەلەجۇرگىزۋشى، رەجيسسەر بولىپ قالىپتاسسا، تولىسقان شاعىندا بۇكىل قىتايلىق كينو-تەلەۆيدەنيە يندۋستريالىق ءوندىرىسىنىڭ اۋىر سالماقتاعى پروديۋسسەر-رەجيسسەرى بولىپ  تانىلدى.

وزبەكستاننان كەلگەن تۇلعا، ەكس-دەپۋتات راسۋل كوشەرباەۆ پەن جاس تا بولسا ساياسات ساحىناسىنا جارقىراپ كەلە جاتقان مەرەي امانباەۆا، موڭعوليا ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى باكەي اعىپار، اقىن ءبايت قابان، نەيروحيرۋرگ  نۇربەك بابان جانە فرانتسيادان كەلگەن ەشىم ساۆاش، اقش-تان كەلگەن اراي سابىرجانقىزى سىندى جات جەردە ءجۇرىپ، ادال ەڭبەك، بيىك پاراساتىنىڭ ارقاسىندا تولاعاي تابىسقا قول جەتكىزگەن تۇلعالاردىڭ قازاق ەلىنىڭ بىرەگەيلەنۋ ۇدەرىسىندە الار ورنى، قوسار ۇلەسى شەكسىز بولادى دەپ سەنەمىز.

«وتانداستار قورى» ۇيىمداستىرعان بۇل فورۋم كونە سۇردەككە تۇسپەي، توي-تومالاق سارىنىنا سالىنباي، حالىقارالىق ستاندارتتارعا جاۋاپ بەرەتىن دەڭگەيدە ءوتتى دەۋگە بولادى. ونى ءار سەسسيانىڭ تاقىرىبىنان بايقايمىز.

ءبىرىنشى سەسسيادا مودەراتور رينات كەرتاەۆ اۋەلگى ءسوزدى ەل پرەزيدەنتىنىڭ قۇتتىقتاۋ  حاتىن الىپ كەلگەن كەڭەسشى مالىك وتارباەۆ مىرزاعا بەردى. ودان كەيىن ءسوز تىزگىنىن ءار ەلدەن كەلگەن دۋالى اۋىز تۇلعالار جالعاستىردى.

ەكىنشى سەسسيادا «ەل دامۋىندا قانداستاردىڭ ءرولى» تالقىلانسا، شامالى ۇزىلىستەن كەيىن «Qazalem» پورتالىنىڭ پرەزەنتاتسيا ءوتتى. ەكىنشى سەسسيا «وتانداستاردىڭ ينتەللەكتۋالدىق الەۋەتى - ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى ىلگەرىلەۋ درايۆەرى» دەگەن تاقىرىپپەن ۇشتاسسا، ءۇشىنشى سەسسيا «مەديا جانە زاماناۋي ترەندتەر» دەگەن تاقىرىپپەن ورىستەدى.

ءتورتىنشى سەسسيادا «XXI عاسىرداعى عاسىرداعى قازاق ءتىلى جانە بۇگىنگى مۇمكىندىكتەرى» دەگەن، ەلىمىزدەگى جانە شەتەلدەگى قازاقتاردىڭ تالماۋ جەرى بولىپ سانالاتىن نازىك تە كۇردەلى تاقىرىپ ساراپقا سالىندى. الدىڭعى سەسسيا سپيكەرلەرى بولىپ ءسوز العان ۇلى قورعان ەلىنەن كەلگەن كاسىپكەر قانداسىمىز وركەش سلامبول، ەيفەل مۇناراسى جانىنان كەلگەن اكىم قىزىمىز ەشيم ساۆاش قاعازعا تۇسكەن ءماتىندى قينالا، كىبىرتىكتەپ وقىسا، تەرىستىكتەگى دەرجاۆانىڭ ازاماتى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ارمان داۆلەتياروۆ باۋىرىمىز كورشىنىڭ تىلىندە اعىلا جونەلدى. قىرىقتىڭ قىرقاسىنا شىعىپ، اقىل-ويى توعىسقان ءۇش قانداسىمىز دا كەلەسى فورۋمدا انا تىلىمىزدە سايراۋعا ءسوز بەردى. ارينە، «ۋادە قۇدايدىڭ ءسوزى» دەيدى اتالارىمىز. شەتەلدەگى قانداستاردىڭ ەليتاسىنا كىرەتىن ۇشەۋى دە انا ءتىلىن وزدەرى يگەرىپ قانا قويماي، اينالاسىنداعى وزدەرىندەي كوپتەگەن جاستارعا ىقپال ەتەدى، ۇلگى كورسەتەدى دەپ سەنەمىز.

ولگەن ءتىلىن تىرىلىتكەن ەۆرەيلەرمەن سالىستىرعاندا، جۇتاعان، قاقپاي كورگەن ءتىلىمىزدى ەسىكتەن تورگە شىعارۋ بىزگە قيىن تۇسپەس. ويتكەنى، بىزدە اتام زاماننان قالىپتاسقان، كوپتەگەن قوعامدىق فورماتسيا وزگەرىسىنەن امان شىققان، شەكارا قىزىل سىزىعىنان تەجەلمەي بىزگە جەتكەن اتا ءداستۇرىمىز بار. وسى داستۇرلەر ۇلتتى ۇيىستىرىپ، شاشاۋ شىعارماي، اتاجۇرتقا ماگنيتشە تارتىپ تۇرادى. سونى تەرەڭ سەزىنگەن ۇيىمداستىرۋشىلار فورۋمعا ەرتەرەك كەلگەن قانداستاردى ۇلتتىق سپورت قاۋىمداستىعىنىڭ مادەنيەت باعدارلاماسى اياسىندا قۇس باپتاۋ، توعىزقۇمالاق، اسىق اتۋ، ساداق اتۋ، قىز قۋ، اۋدارىسپاق، كوكپار سىندى ءداستۇردى ويىندارمەن جاققىننان، بەتپە-بەت تانىستىرىپ، كوشپەلى زاماننىڭ قۋاتى مەن قۇدىرەتىن سەزىندىردى.

قازاق بيلىگىنىڭ ءبىراز باسپالداقتارىن باسقان، قازىر «توعىزقۇمالاق» فەدەراتسياسىنىڭ پرەزيدەنتى، اۋىر  سالماقتاعى ساياساتكەرلەر ساناتىنا كىرەتىن اليحان بايمەنوۆ مىرزانىڭ فورۋمدا ءبىر سەسسيادا مودەراتور بولۋى، سونىمەن بىرگە مەتسەنات، كاسىپكەر، «Altyn Qyran Foundation» قوعامدىق قورى قامقورلىق كەڭەسىنىڭ توراعاسى، ۇلتتىق سپورت قاكىمداستىعىنىڭ پرەزيدەنتى، فورۋم دەمەۋشىسى يسلسمبەك سالجانوۆ مىرزانىڭ سەسسيا سپيكەرى بولۋى ۇلتتىق قۇندىلىققا دەگەن سۇرانىستىڭ ۇلعايۋى ءارى ۇلتتىڭ ءوزىن-ءوزى تانۋ پروتسەسىندەگى، ۇلتتىق بىرەگەيلەنۋ ۇدەرىسىندەگى ءبىر بەلەس بولىپ تابىلادى. ءدىن ساياساتقا اينالىپ، سەكتالار جان-جاقتان كەلىپ جايعاسىپ العان زاماندا ۇلتتىق يممۋنيتەتىمىزدى ءداستۇر عانا كوتەرەدى. جانىمىزدى تازارتىپ، رۋحىمىزدى بيىكتەتەدى دەپ بىلەمىز. وسى تۇرعىدان كەلگەندە، فورۋم ءوز ميسسياسىن تولىق ورىندادى دەپ ايتا الامىز.

تاۋەلسىزدىك قارساڭىندا باستالىپ، تاۋەلسىزدىكپەن بىرگە تولىسا وتىرىپ، تۇعىرىنا مىنگەن «قازاق كوشى» الەمدىك گەوساياساتتاعى ساياساتكەرلەر ساناساتىن حالىقارالىق قۇبىلىسقا اينالىپ كەلەدى. ءوز ەتنوستارىن اتامەكننىنە اسپەتتەپ شاقىراتىن ايگىلى ءۇش ەلدىڭ قاتارىنان ورىن الدىق. بۇل دا بولسا ەل باستاعان سەركەلەر مەن جاسامپاز حالقىمىزدىڭ جانكەشتى ەڭبەگىنىڭ ارقاسى. فورۋم باستالىپ شىرقاۋ جەرىنە جەتكەندە ديپلومات، قوعام قايراتكەرى، «وتانداستار قورى» كەاق-نىڭ پرەزيدەنتى ابزال ساپاربەكۇلى قوناق يەسى رەتىندە قازاقستان كارتاسى بەينەلەنگەن ساحىناعا ەلىمىزدىڭ كوك تۋىىنىڭ سيمۆولدىق نۇسقاسىن ءىلدى. سونىمەن، ال، قازاقتىڭ بالاسى، تۋعان جەرگە تۋىڭدى تىك!، - دەگەن يشارانى ءار كىم جۇرەگىمەن وقىپ، جانىمەن سەزىندى.

مىنا جاھاندانۋ زامانىندا، وڭىرلىك قاۋىپ-قاتەرلەر جىل قۇرعاماي كوبەيگەندە ءارى-ءسارى بولماي، ارى-بەرى سابىلىپ، قۇدايى قوناق اتانباي، ىرگەڭدى بەكىت، شاڭىراعىڭدى بيىك كوتەر، ءيسى قازاقتىڭ بالاسى! بىزدە شىعىس پەن باتىستى، تەرىستىك پەن تۇستىكتى جالعاپ جاتقان، اركىمدەر كەلىپ ناپاقا تاۋىپ جاتقان نارىقتىڭ ۇلكەن مۇمكىندىگى بار، رەۆوليۋتسيا،  اشتىق، رەپرەسسيانىڭ تەپەرىشىن كورسە دە پەيىلى تارىلىپ، كوڭىلى سۋىماعان  حالىق بار. ۇيىعان بەرەكە، جەردىڭ استى-ءۇستى تولعان بايلىق بار. كوش بايسالدى بولسىن!

ءومارالى ادىلبەكۇلى

Abai.kz