سانامىزعا كوپۇلتتى مەملەكەتپىز دەگەن ۇعىم ابدەن سىڭگەن عوي, ءارى «قازاق – قوناقجاي حالىق» دەگەن تۇسىنىك ءبىزدىڭ ۇلتقا مىقتاپ جابىسقان. ءجون-اق. بىراق جاسىرارى جوق، «جامان ءۇيدىڭ قوناعى بيلەيدى» دەگەندى جادىمىزدان شىعارىپ الدىق.

ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ و باستا سۇيەگىنە سىڭگەن كەڭپەيىلى، مارتتىگى، مەيماندوستىعى، باۋىرمالدىعى وزىنە تاياق بولىپ ءتيىپ جاتادى. جو-جوق، قازاقتى ەشكىم بيلەپ-توستەپ جتقان جوق، بىراق «دوستىق» اتتى ۇلى ۇعىمنىڭ تەك بىرجاقتى كورىنىپ، ۇلتتىق نامىستى تابانعا تاپتاپ تاستايتىنىمىز راس. ونى نەسىنە جاسىرامىز؟ جەرىمىزدە قانشاما ۇلت وكىلى تۇرسا دا، ءبىر ۇلتتىڭ ءبىر اۋداننىڭ اتىن يەمدەنگەنى كوڭىلگە كەلىپ، قۇلاققا ەرسى ەستىلەتىن. اۋداننىڭ ورتالىعىنداعى كوشە اتاۋلارى دا كۇنى كەشەگە دەيىن قازاق زيالىسىنىڭ بىردە-ءبىرىنىڭ اتىمەن اتالماعان بولاتىن. ونى ايتاسىز، ءبىزدىڭ اۋداندى كەيىنگى جارتى عاسىردان اسا، بۇگىنگە دەيىن بىردە-ءبىر قازاق باسقارماعانى دا اقيقات. سەڭ بۇزىلدى. توڭ ءجىبىپتى. ءبىزدىڭ اۋداننىڭ اكىمى بولۋ ەلەۋسىزوۆا بوتا سەرىكقىزىنا بۇيىرعان ەكەن...

ەل بولىپ ەڭسە كوتەرگەلى ۇلتىنا ۇلگى عانا ەمەس، ۇران بولعان دالانىڭ ەركىن مىنەز ارۋلارى جەتەرلىك. ەسىمىمەن رۋ اتانعانى دا تاريحتان بەلگىلى. ۇلت بولىپ ۇيىسۋدا، جۇرت بولىپ جۇمىلۋدا، حالىق بولىپ قايرات تانتۋدا قازاق قىزدارى مەن ايەدەرىنىڭ اتقارار ءرولى، الار ورنى ەرەكشە بولعان. جاۋگەرشىلىك زاماندا اعالارىمەن قاتارلاسىپ اتقا قونىپ، ساداعىن اسىنعان قازاقتىڭ قىزدارى جايلى كوزى اشىق ەل بىلەدى. تىزە بەرسەك، جاۋىنا كوكتەن شۇيلىككەن حيۋاز اپامىزدان باستاپ، شىعىستىڭ قوس جۇلدىزى اتانعان ءاليا-مانشۇكتىڭ ەرلىكتەرى دە بۇعان دالەل. ەل باسىنا كۇن تۋعان ول اۋىر كەز بىلاي تۇرسىن توقىراۋ كەزەڭىن ەشقايسىسىڭىز ۇمىتا قويماعان شىعارسىز، سول ۋاقىتتا تا – كولحوز-سوۆحوز تاراپ، زاۋىت-فابريكا جابىلىپ ەل – ەرگە، ەر جەرگە قاراعاندا دا بالا-شاعاسىنىڭ قامى ءۇشىن قاراپ وتىرماي، الا دورباسىن ارقالاپ بازارعا شىعىپ كەتكەن ءبىزدىڭ قازاق ايەلدەرى بولاتىن. قازاقتان ءسوز قالعان با، «بايتال شاۋىپ بايگە المايدى» دەپ ويلانباي ءاجۋالاي سالامىز كەيدە، بىراق قازىرگى كەي جىگىتتەرىمىزدەن قاراعاندا ءبىرسوزدى، ۋادەگە بەرىك، ايتقانىن قايتسە دە ورىندايتىن قايسار دا جىگەرلى قىزدار كوپ ەكەنىن مويىندايىق. ال ۇلتتى ساقتاپ قالاتىن – ايەل زاتى. «ۇلتىڭ بولاشاعى كەلىننىڭ قۇرساعىنان باستالادى» دەپ كەشەگىلەر بەكەر ايتپاسا كەرەك. سوندىقتان اكىمىمىزدىڭ الدىنان اق كۇن تۋسىن دەپ تىلەيىك.

كوكەيدە جۇرگەن تاعى نارسەنى ايتپاسىما بولماي تۇر. ءبىز – قاراپايىم حالىقتان باستاپ، قالام ۇستاعان تىلشىلەرىمىزگە دەيىن اكىمى بولسىن، دەپۋتاتى بولسىن، ايتەۋىر، اتقامىنەرلەرىمىزدىڭ تۇيمەدەي ءىسىن تۇيەدەي ەتىپ جالاۋلاتىپ كورسەتۋگە قۇمارمىز. «دەپۋتاتتىڭ ءوزى كەلىپ كوردى»، «اكىمنىڭ ءوزى بارىپ كۋا بولدى»، ت.س.س. ايتەۋىر، اتتانداپ ايتقىمىز كەپ تۇرادى، سوعان اۋەسپىز. قاجەتى نە؟ بارسا، ارالاسا، كورسە، ەستىسە، ول – اتقامىنەرلەردىڭ مىندەت-پارىزى، جۇمىسى. وسىنى ۇمىتپايىق. شەشىمى كۇردەلى تۇيتكىلدى ءىستىڭ ناتيجەسىنە كۋا بولۋدى، ەلگە پايداسى تيەر جۇمىستىڭ يگىلىگىن كوپپەن كورۋدى اللا ءناسىپ ەتسىن! امان بولايىق!

بەكجان تۇرىس

Abai.kz