مىرزان كەنجەباي. قازاق كىمنىڭ جاڭا-جىلىن تويلاپ ءجۇر؟
ادەتتە، ءبىر ۇلتتىڭ اق الماستاي جارقىلداعان ءادىل ءسوزىنىڭ دە، قارا قىلدى قىلدىرىق قىپ قاق جاراتىن تۋرا بيلىگىنىڭ دە قاراباقىرلىق قۇنى جوق ءبىر كەزەڭدەر بولادى. الايدا بۇل ەگەر سول ۇلت ەكىنشى ءبىر جۋانجۇدىرىق، اسكەرى كوپ، قارۋى كۇشتى ۇلتتىڭ قولاستىندا كۇن وتكىزىپ جاتسا عانا بولاتىن جاعداي. ال قۇداي وڭداپ، سول ەزگىدەن قۇتقارىپ، ازاتتىق العان ناعىز ۇلت ۇزاق، اۋىر ۇيقىدان ويانعان ادامداي سو بويدا بەتى-قولىن جۋىپ، تۇلابويىن كىر-قوقىستان تازالاپ، دەربەس ەل بولۋعا كىرىسەدى. مۇندايدا ۇلتتىڭ «ازاتتىق» دەپ اتالاتىن التىن شاڭىراعىن ورىس ءتىلدى كوسموپوليت نيگيليست سياقتى ءدۇبارالار ەمەس، ۇلتتىق نامىسى بار، ۇلتتىق ماقتانىش، ۇلتتىق سانا دەپ اتالاتىن كيەلى ۇعىمداردى قاستەرلەيتىن ناعىز نامىسشىل، ورمىنەز ۇلدارى عانا كوتەرىپ، ۇستاپ تۇرۋى كەرەك. رەسەيدەن، ياعني، موسكۆانىڭ ۇزاق جىلدىق وتارلىعىنان قۇتىلعان ەلدەر بىردەن ءسويتتى. ولار اللاتاعالانىڭ شەتسىز-شەكسىز راحىمىمەن ويدا جوقتا قادىر تاڭى ايتقانداي بولىپ كسرو توز-توز بولعان كۇننەن باستاپ، ازاتتىقتىڭ التىن شاڭىراعىنا ەڭ اۋەلى وزدەرىنىڭ ۇلتتىق ءتىلىن، ۇلتتىق سالت-ءداستۇرىن ۋىق قىپ قادادى. ال ۇلتتىق سالت-ءداستۇر، ۇلتتىق ءۇردىس، ۇلتتىق مەرەكە، ۇلتتىق توي-دۋمان دەگەنىمىز ۇلتتىق يدەولوگيا. سونىڭ ءبىرى –بۇكىل تۇركى جۇرتى مۇسىلمان ەلدەرى تويلايتىن جاڭا-جىل، ياعني، ناۋرىز مەرەكەسى ەدى. اتتەڭ، ءادىل ءسوز بەن تۋرا بيلىكتىڭ قادىر-قاسيەتى قالماي موسكۆا نە ايتسا، سونى ورىنداۋمەن ءومىر وتكىزگەن «ۋراشىل» دا ۇرانشىل قازاق 31-ءشى جەلتوقساننىڭ ساقىلداعان سارى ايازىندا ءتۇن ورتاسىندا كەلەتىن. جاڭا جىلعا ەلدەن بۇرىن دايارلانىپ، وزىمەن تىلدەس، دىندەس ەلدەردىڭ بارىنەن اسىرا، 2 اي بويى دۇرىلدەتە تويلاپ، بۇل مەرەكەنى 2 اي وتكەسىن بارىپ ازەر توقتاتىن بولدى. ءسويتىپ، اتاسى، اجەسى، كۇيەۋى مەن كەلىنى، ءتۇن ورتاسىندا شامپانمەن باستاپ، اراقپەن اياقتاپ، تاڭ اتا باسى-كەتكەن جەرگە اياعى كەتكەنشە ءىشىپ قىلجيا كەتەتىن حريستيان جاڭا جىلى قازەكەمنىڭ دە ۇلتتىق مەيرامىنا اينالدى. ءبىر تاڭعالارلىعى موسكۆانىڭ تابانى استىندا وتكەن 70 جىلدان استام ۋاقىتتا دا كورشىلەس، دىندەس، تىلدەس، داستۇرلەس وزبەك، تۇركىمەن، ءازىربايجان، تاجىك سياقتى ۇلتتار ءوز ەلىندە جاڭا جىل رەتىندە 22-ءشى ناۋرىزدى مەرەكەلەۋىن توقتاتقان ەمەس. تەك قازاقستان عانا 31-ءشى جەلتوقساننىڭ كوكتى جاپقان قارلى بوراندى ءتۇنى عانا جاڭا جىلىمىز دەپ قاتتى دا قالدى. بۇعان قارا حالىق كىنالى ەمەس. قاشاندا مۇنداي ماسەلە ەڭ اۋەلى ەل باسىندا وتىرعاندارعا بايلانىستى.
ەندى مىنە، 22 جىل وتسە دە «ازاتتىق» دەگەن الديار تاقسىر قازاقستانعا كەلگەنى راس بولسا، ودان بەرى دە قازەكەم سول «كون قاتسا قالىبىنا باراتىن» قالپىنان ءبىر تانباي-اق كەلەدى. ازاتتىق العان ەلدە ءادىل ءسوز بەن تۋرا بيلىك تە ءوز كۇشىنە مىنەتىن ەدى. امال نە، ەشقانداي عىلىمي نەگىزى جوق، ءبىزدىڭ سالت-داستۇرىمىزگە دە، دىنىمىزگە دە كوپ رەتتە قايشى كەلەتىن 31-ءشى جەلتوقسانداعى جاڭا-جىل ءوز جاڭا جىلىمىزدان الدەقايدا ماڭىزدى قاسيەتتى مەرەكە رەتىندە 2-اي بويى تويلاناتىنى نەلىكتەن، بۇل دۇرىس ەمەس قوي، بۇل قاتەلىكتى تۇزەتەيىك دەپ قازاقتار ايتقان قايران ءسوز، قازاقتار جازعان حات «ۇرەدى مەن كوشەدىنىڭ» كۇنىن كەشۋمەن كەلەدى. قىسقاسى، قازاقستاندا قازاق ايتقان ءسوز، قازاق باسىلىمدارى جاريالاعان حات، پىكىر، تالاپ، ءوتىنىش ءتۇپ-تۇگەل جەلگە ۇشقان زامان بولىپ تۇر. مىنە، 22 جىلدان بەرى سولاردىڭ بىردە-بىرىنە ناقتى جاۋاپ بەرىلگەن دە ەمەس، ەشقانداي وزگەرىس تە بولعان ەمەس. ءيا، قۇداي قالاسا، ەندى ءبىر 10 شاقتى كۇننەن كەيىن، ءارى كەتكەندە قاراشانىڭ 15-20-لارىنان باستاپ الماتى مەن استانا اكىمشىلىكتەرىندە حريستيانداردىڭ جاڭا-جىلىن تويلاۋعا دايارلىق باستالادى. ونى حريستيانداردىكى دەيتىن سەبەبىمىزگە، ياعني ونى دۇنيەجۇزى تويلامايتىنىنا ءسال كەيىنىرەك توقتالامىز.
ءسويتىپ 31-ءشى جەلتوقسان كۇنگى، كەشىرىڭىز 31-ءشى جەلتوقسان تۇنگى جاڭا جىلدى تويلاۋ ەكى اي بۇرىن باستالادى. قالا اكىمشىلىكتەرى بۇعان ارنايى دايارلىق ءماجىلىس وتكىزىپ، مەكەمەلەرگە، جەكەمەنشىك شارۋاشىلىق باسشىلارىنا، قالا اۋداندارىنىڭ باسشىلارىنا تاپسىرمالار بەرەدى. ءسويتىپ، كوشەلەردە «ءۇشپاداي بوركىن كيگەن وقشىرايتىپ»، «باسقان جەرى سىقىرلاعان»، قىزىل شاپاندى، قىزىل تۇمسىقتى، اۋزى-مۇرنىنان اياز بۇرىككەن، ءبىر قولىندا اتتىڭ جەمدورباسىنداي قالتاشاسى بار، قاباعىنان قار جاۋىپ، تەك ەزۋى عانا كۇلىمدەپ تۇرعان ورىس شالدىڭ سۋرەتى انا جەردە دە، مىنا جەردە دە ىلىنە باستايدى. ونىڭ قاسىندا ماڭدايىندا «2014» دەگەن جازۋى بار جاس بالا نەمەسە قازاقتار قارشا قىز اتاپ العان سنەگۋروچكا كەلاتادى. «س نوۆىم گودوم!» دەگەن ويناقى جازۋلى بۇل سۋرەت ەندى قالا كوشەلەرىنە، دۇكەن، مەكەمە، مەكتەپ، كافە، بار، مەيرامحانا ماڭدايشالارىنا ىلىنەدى، جاپسىرىلادى. و-وي، سودان نەسىن ايتاسىز! قازاقستانداعى تەلەارنا اتاۋلى ۇلى ءدۇبىردى باستايدى دەيسىڭ. ءار كانالدىڭ ەكرانىندا نە اياز اتانىڭ، نە سنەگۋروچكانىڭ شاعىن بەينەسى، نە شىرشانىڭ سۋرەتى! تاڭ اتقاننان ەل قالىڭ ۇيقىعا كەتكەنشە قانداي تاقىرىپتا اڭگىمە قوزعالسا، سونىڭ ىشىندە الداعى جاڭا جىل، اياز اتا اتتارى قوسارلانا ايتىلادى. سودان جەلتوقساننىڭ 30-31-ءى كۇندەرى تەلەجۇرگىزۋشىلەر موينىنا، تۇلابويىنا نەشە ءتۇرلى جىلتىراق قاعازدان جاسالعان جىلانداي يرەلەڭدەگەن تاسپالاردى تولتىرىپ اسىنىپ الادى. كەيبىرەۋلەرى باسىنا الدەبىر قويانقۇلاق قاتىرما قاعاز بويلاپ العان. ايتەۋىر، الەم-جالەم ءبىر دۇنيە. قولدارىنا بوكال، قىلقەتەر (ريۋمكا) ۇستاپ، نە ۇيقاسى، نە بۋىنى، نە ىرعاعى، نە ماعىناسى جوق بىرنارسەنى ولەڭ قىپ تەڭسەلىپ تۇرعان قازاقتاردى كورەسىڭ. ايتەۋىر، ءالسىن-ءالسىن ءبىرى «قۇتتى بولسىن جاڭا جىل» دەسە، قاسىنداعىسى «ق»، «ۇ»، «ڭ»-عا ءتىلى كەلمەي «كۋتتى»، «جانا» «باحيتتى بولايىك» دەگەن سوزدەردى ايتىپ قالعانى ەستىلەدى. اراسىندا «ۋا-ا-ۋ!» دەپ اعىلشىن بولىپ ايقايلاپ قوياتىندارى دا بار. بۇل جاڭا جىلدىڭ ەڭ باستى، ەڭ كيەلى تىلەكتەرى دە، بەرىلگەن باتاسى دا «سول ءۇشىن الىپ قويايىق» دەپ اياقتالادى. سوسىن قازاقتىڭ قىز-جىگىتتەرى قۇلاق شىڭىلداتىپ، ميىڭدى اۋزىڭا تۇسىرەردەي داڭعىر-دۇڭعىر، ىزى-شۋ مۋزىكانى قويىپ جەر تەپكىلەپ، الدەبىر ۋ جەگەن ماقۇلىقشا تۇلا بويىن دىرىلدەتىپ، ەندى بىرەۋلەرى ەدەنگە جاتا قالىپ اۋنايدى. بۇل –بي دەپ اتالادى جانە وزدەرى بيلەپ ءجۇرمىز دەپ ويلايدى. بۇل كەزدە تالاي قازاقتىڭ شالدارى مەن كەمپىرلەرى دە وتباسىندا كەلىن-بالاسىمەن ستاقان سوعىستىرىپ، «الىپ قوي» دا «الىپ قوي» بوپ جاتادى. ارا-تۇرا شال مەن كەمپىردىڭ «بالام!»، «قىزىم»، ال نەمەرەلەرىنىڭ «اتاشكا»، «اجەشكا» دەگەن سياقتى ءبىر-ەكى اۋىز سوزىنەن باسقاسىنىڭ كوبى ورىسشا! مىنە، تاۋەلسىزبىز دەپ شۋىلداعانىنا 22 جىل بولعان قازاقتىڭ ەڭ باستى، ەڭ زور مەيرامى وسى! ال ناعىز جاڭا جىل، ءوز جاڭا جىلىمىز ءاز-ناۋرىزدىڭ قازاقتار تاۋەلسىز ەل دەپ اتايتىن قازاقستاندا قالاي تويلاناتىنىن 31-ءشى جەلتوقسانداعى جالعان جاڭا جىلدىڭ تويلانۋىمەن سالىستىرۋدىڭ ءوزى ۇيات. ونى نەگە جالعان دەپ وتىرعانىمىزعا ءسال كەيىنىرەك كەلەمىز.
الگىندە 22-ناۋرىزدى ناعىز جاڭا جىل دەۋىمىزگە نە سەبەپ؟ سەبەبى، بۇل كۇنى التى اي قىس اق قار، كوك مۇزدىڭ استىندا ۇيقىدا جاتقان جارتىلاي ءولى تىرشىلىك، جان يەسى اتاۋلى اللانىڭ كۇش-قۇدىرەتىمەن تۇلابويىنا ولشەۋسىز ءبىر ءنار، كۇش-قۋات قۇيىلىپ، الدەبىر عاجايىپ جىلىلىقتى سەزىنىپ، ءتۇپ-تۇگەل باسىن كوتەرىپ، كوزىن اشىپ، جاڭا ءبىر ءومىردى باستاۋعا كىرىسەدى. جەر ءدۇنيا جاسارىپ، كوكتەن لاقىلداي قۇيىلعان كۇن نۇرى ادامزات تۇگىل، اڭ، قۇس، مال سياقتى جاراتىلىس اتاۋلىنى ايرىقشا ءبىر شاتتىققا بولەيدى. وسىنىڭ ءبارىن سەزگەندەي جەر استىنان قىلتيىپ الۋان ءتۇرلى كوك شىعىپ، جارىق دۇنيەگە سابيشە جادىراي قارايدى. بۇل –سارى ايازى ساقىلداعان ءتۇن ورتاسىندا ءتورت قابىرعانىڭ ىشىندە بالا-شاعاسىمەن قامالىپ وتىرىپ «الىپ قويايىق» تا «الىپ قويايىق» دەپ «تويلايتىن» جاڭا جىلدان ونىڭ ءبىرىنشى وزگەشەلىگى، ارتىقشىلىعى. ەكىنشىدەن، ءدال وسى 22-ءشى ناۋرىزدا سول كۇنى كۇن مەن ءتۇننىڭ ۇزاقتىعى ءبىر مينۋت، ءتىپتى ءبىر سەكۋند ارتىق-كەمسىز تەڭەلەتىنى عىلىمي دالەلدەنگەن. ال ەۋروپالىقتار جاڭا جىل دەپ اتاعان 31-ءشى جەلتوقسان كۇنى ءبىز كەلتىرگەن بۇل قوس قاسيەتتىڭ ۇشتىعى دا جوق. بۇل جاڭا جىلدىڭ ويدان شىعارىلۋى دا قىزىق.
ەرتەدەگى شىعىس ەلدەرىندە اسپان الەمى تەرەڭ زەرتتەلىپ، تالاي-تالاي اراب، پارسى، قىتاي عالىمدارى ونىڭ نەبىر تاڭعاجايىپ قۇپيالارىن اشقان. ال قاسيەتتى قۇراندا اسپان الەمى، اسپان دەنەلەرى تۋرالى نەبىر قىزىق تا ءدال ماعلۇماتتار بار. ەرتەدەگى شىعىس حالىقتارىنىڭ ادەبيەتىن وقىعان ادام ونداعى جۇلدىزشىلاردىڭ ادام-تاعدىرىن، الداعى كۇن رايىن، جاز بەن قىس قانداي بولارىن بولجاعانىنان حاباردار ەكەنى ايان. بىزگە مەكتەپتەگى استرونوميا پانىندە جەردىڭ كۇندى اينالاتىنىن كوپەرنيك دەگەن پولياك پا، ايتەۋىر ەۋروپالىق بىرەۋ اشقان دەپ وقىتتى. ال ونى ءوزىمىزدىڭ بيرۋني كوپەرنيكتەن 500 جىل بۇرىن ايتىپ، جازىپ كەتكەنىن كەيىن بىلدىك.
سونىمەن، ەرتە زاماندا اسپانتانۋ عىلىمى جاقسى دامىعان اراب، قىتاي، پارسى (قازىرگى يران!) ەلدەرىنىڭ ءوز كۇنتىزبەسى، ءوز جىلباسى بولعان. بۇل كەزدە ەۋروپا عىلىم-ءبىلىم يگەرمەك تۇگىل جارتىلاي جالاڭاش جۇرەتىن، بۇكىل تىرشىلىگى اشتان، شولدەن، سۋىقتان ولمەۋدەن ءارى اسپايتىن ەدى. كەيىن ازداپ ەسىن جيىپ، جان-جاقتا وزگە ەلدەردە نە بولىپ جاتقانىنان حاباردار حالگە جەتكەن كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە ءريمنىڭ ءدىنباسىلارى دا ءوز جاڭا جىلىن بەلگىلەمەك بولادى. سول جەردە جينالعان توپقا ديونيس دەگەن قاڭعىباس بىرەۋ ء(وزىنىڭ ارعى تەگى ساقتاردان ەكەن دەيدى) «ۋا، حالايىق! بۇگىن يسۋس حريستوستىڭ تۋعان كۇنى! وعان مىنە، ءدال بۇگىن 500 جىل بولىپ تۇر!» دەپ ايعايلاپ قويا بەرەدى. ءارى قاراي ۋ دا شۋ، ۇلى توي! مىنە، سودان باستاپ بۇل كۇن، ياعني قازىرگى 31-جەلتوقسان جاڭا جىل بولىپ بەلگىلەنە سالادى! كەيىن ريم كۇشەيىپ، يمپەريا بولىپ باسقا ەلدەردى جاۋلاپ العان سوڭ بۇل كۇن سول ەلدەردىڭ دە جاڭا جىلى بولىپ كەتە بەرەدى. ءسويتىپ، ءى-پەتردىڭ تۇسىندا رەسەيگە كەلدى. رەسەيدەن... قازاققا! سودان بەرى ورىس نە جەسە، سونى جەپ، ورىس نە دەسە سونى قولپاشتاپ قايتالاۋ قانىنا سىڭگەن قازەكەم ءالى كۇنگە وسى جاڭا جىل كەلمەستەن 1-1,5 اي بۇرىن ءوز-وزىنەن قوپاڭداپ، ءوز-وزىنەن كەۋدەسىنە جەل ءبىتىپ، ورىستىڭ اياز اتاسىن ءوزىنىڭ اتا-باباسى ءتىرىلىپ، تاپ قازىر ءتۇن ورتاسىندا ۇيىنە كىرىپ كەلەتىندەي ەلەگىزىپ كۇتىپ وتىرادى. ءسويتىپ وتىرىپ، سول اتا-باباسىنىڭ تالايى، نەشە ميللين قازاق پاتشا زامانىندا دا، كەڭەس زامانىندا دا ماسكەۋ مەن پەتەربۋرگتىڭ قاندى قولىنان قازا تاپقانىن، كۇنى كەشە 1925-1939 جىلدار ارالىعىندا 4-5 ميلليون قانداسى كرەملدەگى ورىس باسشىلارىنىڭ قازاقتى جويۋ ءۇشىن ادەيى جاساعان بىرنەشە جوسپارى ارقىلى قىرىلعانى «جاڭا جىلدىڭ ءجۇز گرامىن» ءىشىپ وتىرعان قازاقتىڭ ميىنا دا كىرىپ شىقپايدى.
ءبىر جاعىنان العاندا بۇعان قاراپايىم قازاقتى ەلىكتەگىش، ەلتىگىش دەپ كىنالاۋ وراسان زور قاتەلىك. قازاق ەلىكتەگىش، قازاق جالقاۋ، قازاقتىڭ جاۋى قازاق، بارىنە قازاقتىڭ ءوزى كىنالى دەگەن سۇرقيا ساياسي سوزدەردى دە ويلاپ تاۋىپ، ەلگە تاراتاتىندار – بيلىك باسىنداعىلار مەن ولاردىڭ جالباتايلاقتارى.
وعان قارا قازاق ەمەس، 31-ءشى جەلتوقساننىڭ جاڭا جىلىمەن سالىستىرعاندا ناۋرىزدى وگەي شەشەنىڭ قىزىن ۇزاتقان تويىنداي عانا كۇيگە تۇسىرگەن اكىمدەر مەن اكىمشىكتەر كىنالى. مىسالى، وتكەن 2013-ءشى جاڭا-جىل الماتى مەن استانادا قاراشانىڭ 10-15تەرى بولا سالىسىمەن كوشەلەرگە قىزىل-جاسىل قۇتتىقتاۋلار، اياز اتا مەن سنەگۋروچكانىڭ ۇيدەي-ۇيدەي سۋرەتتەرىن ىلۋدەن جانە تەلەارنالارداعى «جاڭا جىل»، «نوۆىي گود!» دەگەن داڭعازالى دۇبىردەن باستالسا، ءوزىمىزدىڭ ناۋرىز مەرەكەمىزدىڭ الدىندا اتقارىلىپ جاتقان نە ءبىر دايارلىق شارالارىن، نە ءبىر كوشەلەردەگى قۇتتىقتاۋلاردى كورە المادىق. ءبىر بىلتىر عانا ەمەس، ناۋرىز وسىلاي تىم-تىرىس كەلىپ، تىم-تىرىس كەتەتىنىنە قازىر ون جىلدان اسىپ كەتتى. راس، كوشەلەردە مەرەكە باستالار الدىندا بىرنەشە كيىز ءۇي تىگىلىپ، جۇرت سودان ءوز اقشاسىنا كوشەدە حوتدوق جەپ، كولا، سپرايت ساتىپ ءىشىپ بولعاسىن كيىز ۇيلەر ءارى كەتكەندە ءبىر كۇننەن سوڭ جىعىلىپ، جيناپ اكەتىلەدى. ءبىر-ەكى الاڭدا ءان سالىنىپ، بي بيلەگەن بولادى. ول دا ۇزاققا بارمايدى. سول 1-2 كۇننىڭ ىشىندە عانا 1-2 تەلەارنا ازعانا ۋاقىت الاڭدا، كوشەدە قىدىرىپ جۇرگەندەردى، ءبىر-ەكى ءانشىنى كورسەتىپ رەپورتاج بەرەدى. سونىمەن ءبىتتى. ال 31-جەلتوقسانداعى حريستيان جاڭا جىلى الماتىدا الگىندەي قاراشانىڭ ورتا تۇسىنان، ياعني، 1-1,5 اي بۇرىن باستالعاننان 2 ايعا – قاڭتاردىڭ 14-ىندەگى «جاڭا جىلعا» شەيىن سوزىلادى. بۇل نە؟ كورەگەندىك، كوپۆەكتورلى ساياسات دەپ، كۇمپىلدەتىپ جۇرگەنىمىز وسى ما، الدە ءوزىڭدى وسىلايشا وزەككە تەبۋ ارقىلى وزگەگە –اقش پەن باتىسقا، رەسەيگە جاقسى كورىنسەك بولدى دەگەن جالباتايلىقتىق پا؟ ول از بولعانداي بۇل جاڭا جىل تۋرالى دا ەلدىڭ ساناسىنا جالعان، وتىرىك اقپار سىڭىرىلگەن. ول مىناداي: 31 جەلتوقسانداعى جاڭا جىلدى ءدۇنياجۇزى تويلايدى-مىس! بۇل قىپ-قىزىل وتىرىك! الەمدە 2 ميلليارد ادامى بار قىتايلار، 1,5 ميللياردقا جۋىق ۇندىلەر، جاپوندار، كورەيلەر، ارابتار، پارسىلار ارقايسىسى ءوز جاڭا جىلىن تويلايدى. ال كورشىلەس وزبەكستان، ءازىربايجان، تۇركىمەنستان، تاجىكستان سياقتى باۋىرلاستارىمىز، دىندەس، تىلدەستەرىمىز. 22-ناۋرىزدى عانا جاڭا جىلىمىز كەلگەن كۇن دەپ، ۇلى دۋمانداتىپ تويلايدى. تەك 80% مۇسىلماندار تۇراتىن قازاقستان عانا 31-ءشى جەلتوقسان مەن 14-قاڭتارداعى حريستيان جاڭا جىلىن ۇيدە دە، تۇزدە دە، اسىرەسە تەلەارنالار ارقىلى 2 اي بويى رەسەي مەن بۇكىل باتىستان قالىسپاۋعا جانىن سالىپ مەرەكەلەۋمەن بولادى؟ ونىڭ ارجاعىندا «ۆالەنتين كۇنى»، سوسىن «تاتيانا كۇنى» دەگەن نە مادەنيەتكە، نە داستۇرگە جاتپايتىن كورگەنسىزدىك، ىردۋ-دىردۋلار باستالادى. قازاق قىز-جىگىتتەرىنىڭ ۇلتتىق بەت-بەينەسىنەن ايرىلىپ باراتقانىن سوندا كورەسىزدەر. بۇل مەرەكەلەرگە كورشىلەس وزبەكستان، تۇركىمەنستان، تاجىكستاندا مىقتاپ تىيىم سالىنعان. ول بولەك اڭگىمە.
ءبىز بۇل جەردە جاڭا جىل رەتىندە ناۋرىزدى عانا تويلايىق، مىنا حريستيان جاڭا جىلىن الىپ تاستايىق دەپ وتىرعان جوقپىز. تەك ەڭ اۋەلى ءوزىمىزدى، ءوز ۇلتتىق ءۇردىس-ءداستۇرىمىزدى دۇرىستاپ قادىرلەي بىلەيىك دەگىمىز كەلىپ وتىر. مەيلى جەكە ادام، مەيلى ءبۇتىن ءبىر ۇلت بولسىن ەڭ اۋەلى ءوز قادىرىن، ءوز كيەلىسىن ءبىلۋى كەرەك. ءبىز 22 جىلدان بەرى قازاقتىڭ ۇلان-عايىر ۇلتتىق مادەنيەتىن، ءۇردىس داستۇرلەرىن، نانىم-سەنىمىن ءدىنى وزگە، ءتىلى وزگە ۇلتتار مەن مەملەكەتتەردىڭ مادەنيەتىمەن باسەكەگە تۇسەرلىكتەي دارەجەگە كوتەرۋدى قولعا العان جوقپىز. ول باسەكەلەستىكتى بەيبىتشىلىك، ىنتىماقتاستىق دەگەن قاعيدالاردى نەگىزگە الا وتىرىپ-اق الداقاشان جولعا قويۋعا بولاتىن ەدى عوي. اتتەڭ، ونىڭ ورنىنا قازەكەمنىڭ ات ۇستىندەگىلەرى بۇكىل قازاقتىڭ جاس-كارىسىن باتىس پەن اقش-تىڭ، ەڭ بەرى دەگەندە رەسەيدىڭ ۇلتىمىزدىڭ بولمىسىنا جات، دورەكى دۇنيەلەرىنە شەكتەن تىس تاڭداندىرىپ، تامساندىرۋعا بۇكىل اقپارات قۇرالدارىن جۇمىلدىرىپ قويعان سياقتىمىز. ەندەشە، تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ جاڭا ءبىر قادامى رەتىندە ءوزىمىزدىڭ ۇلتتىق مەرەكەلەرىمىزدى وزگەنىكىنىڭ الدىندا وگەيسىتپەۋدى ويلاستىرايىق. ەشتەن كەش جاقسى!
Abai.kz