دەپۋتاتتى روتاتسيالاۋ ما، الدە باسقا ما؟

2023 جىلى 19 ناۋرىزدا وتكەن ءماجىلىس سايلاۋىندا جاڭادان قۇرىلعان رەسپۋبليكا پارتياسى 547 154 داۋىس جينادى. بۇل جالپى سايلاۋشىلاردىڭ 8,59 پايىزىن قۇرادى. پارتيا امانات جانە اقجول پارتيالارىنان كەيىنگى ءۇشىنشى ورىنعا تۇراقتاپ، پارتيالىق تىزىممەن ماجىلىسكە 6 دەپۋتاتى سايلاندى. مىنە، ءبىر جىلعا جەتپەي رەسپۋبليكا پارتياسىنىڭ وكىلى، ءماجىلىس دەپۋتاتى دينارا شۇكىجانوۆا «ءوز ەركىمەن» مانداتىن تاپسىردى.

بۇل نەنى بىلدىرەدى: روتاتسيا ما، الدە، باسقا ما؟

ەگەر، پارتيا ليدەرلەرىنىڭ ايتۋى بويىنشا مۇنى «روتاتسيا» دەيتىن بولساق، وندا دەپۋتاتتىڭ ورتالىق سايلاۋ كوميسسياسىنا «ءوز ەركىمەن» دەپ ءوتىنىش جازۋى قانشالىقتى اقىلعا سيىمدى؟ ونىڭ ۇستىنە، «روتاتسيالاۋ» تۋرالى زاڭدا دەپۋتاتتارعا قاتىستى باپتى تاپپادىق. ەندەشە، پارلامەنتتەگى «روتاتسيا» ءار پارتيانىڭ جارعىسىنا ساي ءجۇرۋى ءتيىس بولار دەپ شامالادىق. بىراق، ول باسقاشا سيپاتتا ءوتۋى كەرەك ەدى...

جالپى، دەپۋتاتتاردى روتاتسيالاپ وتىرۋدىڭ مەملەكەت پەن قوعام ءۇشىن پايداسى زور. سەبەبى، دەپۋتاتتاردىڭ بارلىعى دا قاراپايىم ادامدار. ولاردىڭ دا دەپۋتات بولۋدان باسقا دا ءوز تىرشىلىگى بار. سوندىقتان، كەي دەپۋتاتتاردا ءوز قىزمەتىندە بويكۇيەزدىك (اپاتيا) پايدا بولسا، نە بولماسا، باسقا دا جاعدايلار ورىن السا – ول دەپۋتاتتى كۇشپەن ۇستاپ وتىرۋدىڭ ەش قاجەتى جوق. بىزدەگى بىرپارتيالىق وكرۋگتەر بويىنشا بۇل ماسەلە رەتتەلگەن – دەپۋتات ءبىر جىلدان سوڭ «سايلاۋشىلار نارازىلىعىمەن» ءوز ورنىن بوساتا الادى. ياعني، قىزمەتىنە سالعىرت دەپۋتاتقا وسى جولمەن «مانداتىن وتكىزۋ» قاراستىرىلعان.

ال، پارتيالىق تىزىممەن سايلانعان دەپۋتاتتاردا جاۋاپكەرشىلىك باسقا بولۋى ءتيىس. بۇل جاعدايدا «پارتيالىق جاۋاپكەرشىلىك» ىسكە قوسىلعانى ابزال. ياعني، بۇل جاعدايدا ءار پارتيا «ءتىزىم جاساعاندا جىبەرگەن قاتەلىگى» ءۇشىن جاۋاپ بەرۋى كەرەك. ول جاۋاپكەرشىلىك پارتيانىڭ «پارتيالىق ءتىزىمىن» قىسقارتۋ ارقىلى جاسالسا – بۇل ادىلەتتى بولادى.

دەگەنمەن، پارتيا جارعىسىنا ساي جاسالاتىن روتاتسيالار وتە قاجەت. ول ءار پارتيا ءۇشىن «قالىپتى ەرەجەگە» اينالۋى ءتيىس. سەبەبى، دەپۋتاتتىققا اركىم ءار ماقساتپەن كەلەدى، سونىڭ ىشىندە، مانداتتى يەلەنىپ، جوعارعى ەڭبەكاقى الىپ، قۇرمەتكە بولەنىپ «ۋاقىتتى تاماشا وتكىزۋشىلەر» دە جەتكىلىكتى. مىنە، وسىلاردى ءار پارتيا دەر كەزىندە روتاتسيالاپ وتىرسا، وندا پارتيانىڭ بەدەلى ارتادى، ءماجىلىس ديناميكاسى دا وزگەرىپ، ەلىمىزدەگى پارلامەنتتىك ينستيتۋتتىڭ  بەدەلى دە ارتادى.

ءابدىراشيت باكىرۇلى

Abai.kz