تسيفرلى قازاقستان-ءتيىمدى جوبا،جارقىن بولاشاق
مەملەكەتىمىزدىڭ زامان تالاپتارىنا ساي بولۋى، ەكونوميكاسى مەن قوعامدىق قارىم-قاتىناستارى دامىعان ەلدەردىڭ ساناتىنا جەتۋى – تاۋەلسىزدىكتىڭ باستى ماقساتى. وسى ورايدا ەلىمىزدە كوپتەگەن يگىلىكتى ىستەر اتقارىلۋدا.
سونىڭ ءبىرى – «تسيفرلى قازاقستان» باعدارلاماسى.تسيفرلىك ساۋاتتىلىق-اقپاراتتىق قوعامداعى قاۋىپسىزدىكتىڭ نەگىزى، ءححى عاسىردىڭ ەڭ ماڭىزدى ءبىلىمى، ەڭ نەگىزگى تاقىرىپتارىمىزدىڭ ءبىرى.تسيفرلىك ساۋاتتىلىق - بۇل ادام ءومىرىنىڭ بارلىق سالالارىندا تسيفرلىك تەحنولوگيالاردى سەنىمدى، ءتيىمدى قولدانۋعا دايىندىعى جانە قابىلەتى. وسى تەحنولوگيانى قولدانۋ ارقىلى حالىقتىڭ ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋعا جول اشىپ وتىر. تسيفرلاندىرۋداعى نەگىزگى ماقسات – باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى ارتتىرۋ، حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن جاقسارتۋ، وقۋ-تاربيە پروتسەسىن جەدەلدەتۋ جانە جەڭىلدەتۋ، بالالارعا، ۇستازدارعا، اتا-انالارعا جۇكتەمەنى ازايتۋ. ەڭ باستىسى – ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ. ءبىزدىڭ بالالارىمىز حالىقارالىق دەڭگەيدە ءارتۇرلى سالالاردا، ونىڭ ىشىندە جاساندى ينتەللەكت جانە اۋقىمدى دەرەكتەر جاساۋ سالاسىندا باسەكەگە قابىلەتتى بولۋعا ءتيىس. مەملەكەت باسشىسى اتاپ كورسەتكەندەي، ەلدى تسيفرلاندىرۋ – بۇل ماقسات ەمەس، بۇل – قازاقستاننىڭ ابسوليۋتتىك ارتىقشىلىققا قول جەتكىزۋ قۇرالى. بۇكىل پروتسەسس جۇيەلىلىكتى، رەتتىلىكتى جانە كەشەندى ءتاسىلدى تالاپ ەتەدى. ءبىلىم سفەراسىنداعى تسيفرلاندىرۋدىڭ ەڭ باستى مىندەتى – ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن ارتتىرۋ، ياعني حالىقارالىق دەيگەيدە ءارتۇرلى سالالاردا، ونىڭ ىشىندە «جاساندى ينتەللەكت» جانە «اۋقىمدى دەرەكتەر» جاساۋ سالاسىندا باسەكەگە قابىلەتتى ەل جاستارىن دايىنداۋ. بۇگىنگى تاڭدا تۇجىرىمدامالىق تۇردە ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى نەگىزگى ءۇش باعىت بويىنشا جۇرگىزىلۋدە: ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسىن تسيفرلاندىرۋ، تسيفرلىق ءبىلىم بەرۋ كونتەنتى، ءبىلىم بەرۋدى باسقارۋدى تسيفرلاندىرۋ.قازاقستاندا مەكتەپتىك ءبىلىم بەرۋدى تسيفرلاندىرۋ ونى رەفورمالاۋ ۇردىسىندەگى باستى تەندەنتسيالاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. مەكتەپ بويىنشا ءبىلىم بەرۋدى تسيفرلاندىرۋدى جۇزەگە اسىرۋدىڭ جوسپارى ازىرلەنىپ، اۋقىمدى جۇمىستار اتقارىلۋدا، ينفراقۇرىلىمى دامۋدا. اتاپ ايتقاندا مەكتەپتىڭ تسيفرلىق پورتفەلى قۇرىلىپ، ۇببدق، «Kundelik.kz»، «Bilimal»، «Bilimland»، «i-mektep»، «i-test»، «Daryn.online» پلاتفورمالارىمەن جۇمىس اتقارۋدا.
تسيفرلى قازاقستان باعدارلاماسى اياسىندا دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىندا بارلىق مەديتسينا ۇيىمدارى ينتەگراتسيالانعان مەديتسينالىق اقپاراتتىق جۇيەگە قوسىلىپ، ناۋقاستار «Damumed» ءموبيلدى قوسىمشاسى ارقىلى قابىلدانۋدا. قازىر بالا تۋ بويىنشا مەملەكەتتىك قىزمەتتەردى ءسابيلى بولعان اتا-انالار پەرزەنتحانادان شىقپاي، تەلەفوننىڭ كومەگىمەن-اق الا الادى. ياعني تۋ تۋرالى كۋالىكتى، بالاباقشاعا كەزەككە قويۋ، جاردەماقىلاردى تاعايىنداۋدى SMS-ءتىڭ كومەگىمەن راسىمدەۋگە بولادى. تسيفرلاندىرۋ جۇيەسىنىڭ مۇمكىندىكتەرى وتە كوپ. تسيفرلاندىرۋ قازىرگى الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق سالالاردىڭ بارلىعىنا ورتاق. دەمەك الداعى بەس-ون جىلدىڭ ىشىندە الەمنىڭ بارلىق ەلدەرى وسى جولعا تۇسەتىن بولادى. تسيفرلاندىرۋ – جاھاندىق ءۇردىس. بۇل ۇردىستەن باسەكەگە قابىلەتتى ەكونوميكانى دامىتۋدى جانە حالقىنىڭ تۇرمىس ساپاسىن جاقسارتۋدى ويلاعان مەملەكەتتەردىڭ ەشبىرى باس تارتپايدى. قازاقستان وسى ەلدەردىڭ قاتارىندا. سوندىقتان ەلىمىزدە «تسيفرلى قازاقستان» باعدارلاماسىن ەنگىزدى. اتالمىش باعدارلاما تسيفرلىق تەحنولوگيالاردى قولدانۋ ارقىلى حالىقتىڭ ءومىر ساپاسىن ارتتىرۋعا جول اشادى. «تسيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن جاساۋ بارىسىندا كوپتەگەن وركەنيەتتى، دامىعان ەلدەردىڭ تاجىريبەسى قولدانىلدى. ولار - تسيفرلىق تەحنولوگيانى ىسكە اسىرۋ جولىندا تولاعاي جەتىستىكتەرگە قولجەتكەن اۆستريا، دانيا، اۋستراليا، كانادا مەن سينگاپۋر سەكىلدى ەلدەردى مىسالعا كەلتىرۋگە بولادى. مىسال، اۆستريا استاناسى ۆەنا قالاسىندا قالالىق قارجىلىق بيۋدجەتتى دايىنداۋدا جوسپارلاۋدىڭ «تسيفرلىق» ءپرينتسيپى پايدالانىلادى. سونىڭ ناتيجەسىندە، اۆستريا استاناسى ۆەنا قالاسىنىڭ بيۋدجەتىندەگى قارجىنىڭ جىل سايىن ەكى ميلليون ەۋروسىن ۇنەمدەۋگە كومەكتەسەدى ەكەن. ال، امەريكا قۇراما شتاتتارىنداعى بوستوندا كوممۋنالدى قىزمەت تۇرلەرىن باقىلاۋعا ارنايى ءموبيلدى قوسىمشا بار. وسى سىندى قوسىمشا ەلىمىزدە قولدانىسقا ەنگىزىلگەلى بەرى تۇرعىندارىنىڭ شاعىمى الپىس التى پايىزعا بىردەن قىسقارعانىن تىلگە تيەك ەتكىم كەلەدى. «تسيفرلى قازاقستان» مەملەكەتتىك باعدارلاماسىن ىسكە اسىرۋ قازاقستاننىڭ الەمنىڭ نەعۇرلىم باسەكەلەستىككە قابىلەتتى 30 ەلدەرىنە كىرۋى بويىنشا ماقساتقا جەتۋدىڭ وزەكتى فاكتورى بولۋى ءتيىس. «تسيفرلى قازاقستان» باعدارلاماسىنىڭ 4 باعىتىنداعى مىندەتتەردى ناقتى جۇزەگە اسىرساق، قازاقستان وزىق ەلدەر قاتارىنا ەنۋگە مول مۇمكىندىك الادى. مۇنىمەن قوسا، ەل ىشىندەگى ءوندىرىستى جاھاندىق جاڭعىرتۋ جانە تسيفرلاندىرۋ شەڭبەرىندە توعىستىرۋ كەرەك. سوندا عانا قازاقستان ەكونوميكاسى دامىعان الەم ەلدەرىنىڭ كوشىنە ىلەسىپ، اقپاراتتىق سالانىڭ تىڭ جەتىستىگىن پايدالاناتىن بولادى.
قالىمبەك باقىتجان
ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ-دىڭ زاڭ فاكۋلتەتى كەدەن قارجى جانە ەكولوگيالىق قۇقىق كافەدراسىنىڭ قاۋىمداسقان پروفەسسورى،ز.ع.ك.
Abai.kz