ەسەمۇرات دۇزماعامبەتوۆ. ماڭعىستاۋ جەرى ماڭىزدى جوبالارعا لايىق
سوڭعى جىلدارى ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اۋماعىن كەشەندى جانەۇتىمدى پايدالانۋعا باعىتتالعان تۇبەگەيلى شارالار الىنۋدا.
2010 جىلعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسىمەن اقتاۋقالاسىنىڭ قالا ماڭى ايماعىنىڭشەكاراسى بەلگىلەندى، سونىمەن بىرگە، قالا ماڭى ايماعىنىڭ اۋماعىنتيىمدى پايدالانۋ مەن رەتتەۋ جانەقۇرىلىس نىساندارى مەن ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمداردى دۇرىسجۇرگىزۋ ماقساتىندا جەرلەردى پايدالانۋ رەجيمى مەن ءتارتىبى بەكىتىلدى. قالا ماڭى ايماعىنىڭ شەكاراسى بەلگىلەنگەن كەزدە، نىسانالىماقساتى جانە پايدالانۋ رەجيمىبويىنشا قالا ماڭى اۋماعىنايماقتارعا ءبولۋ جۇمىستارى بىرگەجۇرگىزىلدى.
بۇگىنگى تاڭداعى جاعداي بويىنشا ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى بارجەرلەر، ولاردىڭ سانى، ساپالىقجاعدايى مەن پايدالانۋى جونىندەگىەسەپكە سايكەس، ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اۋماعى 16 564,2 مىڭ گەكتار قۇرايدى، سونىڭ ىشىندە اۋىلشارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەر 5 467,2 مىڭ گەكتار، ەلدى مەكەنجەرى 1 005,8 مىڭ گەكتار، ونەركاسىپ،كولىك بايلانىس، قورعانىس جەرلەرى248,8 مىڭ گەكتار قۇرايدى، ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتاعىجەرلەر 223,4 مىڭ گەكتار، ورمانقورىنىڭ جەرى 242,4 مىڭ گەكتار،بوسالقى جەر قورى 9376,5 مىڭ گەكتار قۇرايدى.
ماڭعىستاۋ وبلىستىق جەر قاتىناستارى باسقارماسى تاراپىنان ءوزىنىڭ قۇزىرەتى شەگىندە وبلىساۋماعىنداعى جەر قاتىناستارى مەنجەر قويناۋىن پايدالانۋدى رەتتەۋگە باعىتتالعان بىرقاتار جۇمىستارجۇرگىزىلدى.
سوڭعى جىلدارى ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اۋماعىن كەشەندى جانەۇتىمدى پايدالانۋعا باعىتتالعان تۇبەگەيلى شارالار الىنۋدا.
2010 جىلعى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسىمەن اقتاۋقالاسىنىڭ قالا ماڭى ايماعىنىڭشەكاراسى بەلگىلەندى، سونىمەن بىرگە، قالا ماڭى ايماعىنىڭ اۋماعىنتيىمدى پايدالانۋ مەن رەتتەۋ جانەقۇرىلىس نىساندارى مەن ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمداردى دۇرىسجۇرگىزۋ ماقساتىندا جەرلەردى پايدالانۋ رەجيمى مەن ءتارتىبى بەكىتىلدى. قالا ماڭى ايماعىنىڭ شەكاراسى بەلگىلەنگەن كەزدە، نىسانالىماقساتى جانە پايدالانۋ رەجيمىبويىنشا قالا ماڭى اۋماعىنايماقتارعا ءبولۋ جۇمىستارى بىرگەجۇرگىزىلدى.
بۇگىنگى تاڭداعى جاعداي بويىنشا ماڭعىستاۋ وبلىسىنداعى بارجەرلەر، ولاردىڭ سانى، ساپالىقجاعدايى مەن پايدالانۋى جونىندەگىەسەپكە سايكەس، ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اۋماعى 16 564,2 مىڭ گەكتار قۇرايدى، سونىڭ ىشىندە اۋىلشارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەر 5 467,2 مىڭ گەكتار، ەلدى مەكەنجەرى 1 005,8 مىڭ گەكتار، ونەركاسىپ،كولىك بايلانىس، قورعانىس جەرلەرى248,8 مىڭ گەكتار قۇرايدى، ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتاعىجەرلەر 223,4 مىڭ گەكتار، ورمانقورىنىڭ جەرى 242,4 مىڭ گەكتار،بوسالقى جەر قورى 9376,5 مىڭ گەكتار قۇرايدى.
ماڭعىستاۋ وبلىستىق جەر قاتىناستارى باسقارماسى تاراپىنان ءوزىنىڭ قۇزىرەتى شەگىندە وبلىساۋماعىنداعى جەر قاتىناستارى مەنجەر قويناۋىن پايدالانۋدى رەتتەۋگە باعىتتالعان بىرقاتار جۇمىستارجۇرگىزىلدى.
2011 جىلدان بۇگىنگى كۇنگە دەيىن پايدالانىلماعان نەمەسە جەرزاڭدارىن بۇزا وتىرىپ پايدالانىلعان جەرلەردى انىقتاۋعا باعىتتالعان اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەرگە جۇرگىزىلگەنتەكسەرىس قورىتىندىسى بويىنشاكولەمى 3778,5 مىڭ گەكتار جەر ۋچاسكەسى مەملەكەت مەنشىگىنە قايتارىلدى.
اۋىل شارۋاشىلىق جەرلەرىنە جۇرگىزىلگەن تۇگەندەۋ جۇمىستارىنىڭ نەگىزىندە، قايتىپ الىنعانجەرلەردەن اۋدانى 86,6 مىڭ گەكتارقۇرايتىن 86 جەر ۋچاسكەسىنە قۇقىقتىساۋدا-ساتتىقسىز الۋ ارقىلى اۋىلشارۋاشىلىعى اينالىمىنا ەنگىزىلدى.
ماڭعىستاۋ وبلىسى بويىنشا قازىرگى كۇنگە جەكە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىن سالۋ ءۇشىن 145 997 ءوتىنىش تىركەلگەن. ارناۋلى الاڭداردىڭ بولماۋىنا بايلانىستى جەر ۋچاسكەسىنبەرۋ ماسەلەسى توقتاپ تۇر.
جەرلەردى ۇتىمدى پايدالانۋ بويىنشا وڭىرلىك باعدارلامالارىنجاساۋدىڭ الدىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرپايدالانۋدىڭ وڭىرلىك تيىمدىلىگىنانىقتاۋ قاجەت. ول ءۇشىن جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاننىڭ جەرقاتىناستارى بولىمدەرى تەحنيكالىق-ەكونوميكالىق نەگىزدەمەلەر ازىرلەۋى ءتيىس.
اگەنتتىكتىڭ ستراتەگيالىق جوسپارىمەن 2012-2014 جىلدارى اۋىلشارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەرگە تۇگەندەۋ جۇرگىزۋ كوزدەلگەن.
ءۇش جىل ىشىندە بارلىق اۋىل شارۋاشىلىعى القاپتارى زەرتتەلەتىنبولادى.
اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەر ۋچاسكەلەرىنە تۇگەندەۋ جۇمىسى وبلىستاعى اۋىل شارۋاشىلىعىالقابىنىڭ 7 ملن. 128 مىڭ 900,0گەكتار جەرىن قامتيدى. بۇل ماقساتۇشىن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 26ملن. 017 مىڭ 500 تەڭگە قاراجاتبولىندى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى جەر رەسۋرستارىن باسقارۋ اگەنتتىگى تاراپىنان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭجەر كودەكسىنە وزگەرىستەر مەنتولىقتىرۋلار ەنگىزۋ جونىندەگىبىرقاتار ۇسىنىستاردى قاراپ، وزقۇزىرەتى شەگىندە كەلىسىمدەر بەرىلگەن. اكىمدىك تاراپىنان جۇمىسبارىسىندا زاڭ تالاپتارىنداقايشىلىق تۋدىراتىن ماسەلەلەرانىقتاۋ جونىندەگى جۇمىستار تۇراقتى تۇردە جالعاسۋدا. جاۋاپسىزجەر پايدالانۋشىلار ءتىزىمىن قالىپتاستىرۋدى ازىرلەۋ جانە ولاردى ورتالىقتاندىرىلعان بازاعاقوسۋ مۇمكىندىكتەرى قاراستىرىلۋدا،سونىمەن بىرگە، اۋدان جانە قالااكىمدىكتەرىنە الاقول جەر پايدالانۋشىلاردى انىقتاپ، ءتىزىمىن قالىپتاستىرۋ تاپسىرىلدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭجەر كودەكسىنە وبلىستىڭ جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندارىنىڭ قۇزىرەتىنە سۋ قورىن پايدالانۋ جانەقورعاۋ، سۋمەن جابدىقتاۋ، سۋ بەرۋسالاسىنداعى ۋاكىلەتتى مەملەكەتتىكورگانمەن كەلىسىم بويىنشا جاساندى قۇرىلىستار سالۋ ءۇشىن اۋماقتىقسۋلار الىپ جاتقان جەر ۋچاسكەلەرىن بەرۋ جونىندە وزگەرىستەر مەن تولىقتاۋلار ەنگىزىلگەن.
بىراق، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قازىرگى كەزدەگى اكىمشىلىك اۋماقتىق بولىنىسىندە كاسپيتەڭىزىنىڭ اۋماقتىق سۋلارى الىپجاتقان جەر ۋچاسكەلەرى قازاقستانرەسپۋبليكاسىنىڭ سۋ قورى جەرلەرىنە قوسىلماعان، تيىسىنشە ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اۋماعىنا جاتقىزىلماعان.
بۇگىنگى كۇندە ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ جەر قورىندا سۋ قورىجەرلەرى ساناتى جوق، ماڭعىستاۋوبلىسىنىڭ اكىمشىلىك شەكاراسى كاسپي تەڭىزى سۋىنىڭ جيەگىمەن شەكتەلەدى.
ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ جەرقاتىناستارى باسقارماسى، اتىراۋ جانە ماڭعىستاۋ وبلىستارى كولەمىندە اۋماقتىق سۋلارالىپ جاتقان جەرلەردىڭ اۋدانىمەن شەكاراسىن انىقتاۋ، اتىراۋجانە ماڭعىستاۋ وبلىستارىنىڭاۋماقتارىنا قاتىستى كورسەتىلگەنجەرلەردى سۋ قورى ساناتىنا اۋىستىرۋ ماسەلەسىن وبلىس اكىمدىگىقاراۋىنا، اكىمدىك ءوز كەزەگىندەاتالعان ماسەلەنى ۇكىمەت قاراۋىناۇسىندى جەر رەسۋرستارىن باسقارۋداعى جانە جەردى پايدالانۋ مەن قورعاۋدى مەملەكەتتىك باقىلاۋدىڭ تاعى ءبىر وزەكتى ماسەلەسى اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەردى ۇتىمدى پايدالانۋ بولىپ تابىلادى.
اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەردى ۇتىمدى پايدالانۋ ماسەلەلەرى 2012 جىلعى 29 ناۋرىزدا زاڭدى كۇشىنە ەنگەن اۋىل شارۋاشىلىعى ماقساتىنداعى جەرلەردى ۇتىمدى پايدالانۋ ەرەجەسىمەن رەتتەلگەن.
باسقارما جۇمىسىنىڭ تاعى ءبىر باعىتى – جەر قويناۋىن پايدالانۋ ماسەلەلەرى. وبلىستا كوپ قاباتتى تۇرعىن ءۇي، جەكە تۇرعىن ءۇي جانە وندىرىستىك كەشەندەر قۇرىلىسىنىڭ ءجۇرۋى جەرگىلىكتى قۇرىلىس ماتەريالدارىنىڭ قارقىندى دامۋىنا سەپتىگىن تيگىزۋدە. وسىعان بايلانىستى گەولوگيالىق ىزدەستىرۋ جۇمىستارى كوپتەپ جۇرگىزىلۋدە. وسىنىڭ ءبارى وبلىستاعى كەڭ تارالعان پايدالى قازبالار قورىنىڭ كوبەيۋىنە مۇمكىندىك بەرۋدە.
2013 جىلدىڭ 1 شىلدەسىندەگى جاعداي بويىنشا باسقارمادا بارلاۋعا جانە وندىرۋگە ارنالعان 187 كەلىسىمشارت تىركەلگەن. سونىڭ ىشىندە 91 كەلىسىمشارت اكتاس (يزبەستى)-ۇلۋ تاستى وندىرۋگە، 59 قۇم-قيىرشىقتى تاس قوسپاسىن وندىرۋگە، 15 كەلىسىمشارت قۇرىلىس تاس وندىرۋگە، 16 كەلىسىمشارت شوي تاس، بور جانە ت.ب. وندىرۋگە ارنالعان.
2012 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا وتكىزىلگەن مونيتورينگكە سايكەس جەر قويناۋىن پايدالانۋشىلاردىڭ كەلىسىمشارتتىق مىندەتتەمەلەرىنىڭ ورىندالىسىنا توقتالىپ وتەلىك.
قارجىلىق مىندەتتەمەلەرىنىڭ ورىندالىسى جوسپار بويىنشا - 6 332 470,9 مىڭ تەڭگە، ناقتى ورىندالىسى - 3 913 395,7 مىڭ تەڭگە نەمەسە 62,8%.
كەڭ تارالعان پايدالى قازبالاردى ءوندىرۋ جوسپارى بويىنشا - 69 499,4 مىڭ تەكشە مەتر، ناقتى ورىندالىسى - 7198,8 مىڭ تەكشە مەتر نەمەسە 75,8%.
ءوڭىردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق جانە ونىڭ ينفراقۇرىلىمى-نىڭ دامۋىنا جوسپار بويىنشا - 53 176,7 مىڭ تەڭگە، ناقتى ورىندالىسى - 24 565,0 مىڭ تەڭگە نەمەسە 46,2% قۇرادى.
وسىعان بايلا-نىستى كەلىسىم-شارتتىق مىندەتتەمەلەرىن ورىنداماعان 51 جەر قويناۋىن پايدالانۋشىعا حابارلامالارجولدانىپ، ناتيجەسىندە 11 كەلىسىمشارت زاڭ-نىڭ 72 بابىنا سايكەس بىرجاقتى تارتىپپەن بۇزىلدى.
سونىمەن قاتار باسقارما قالالار مەن اۋدانداردىڭ اكىمدىكتەرىنە، قالالىق جانە اۋداندىق جەر قاتىناستارى بولىمدەرىنە جەر قاتىناستارى سالاسى بويىنشا ءارتۇرلى تاجىريبەلىك كومەكتەر كورسەتىپ كەلەدى. جەر قاتىناستارىن رەتتەۋ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جەر كودەكسى جانە سونىڭ نەگىزىندە قابىلدانعان نورماتيۆتىك قۇقىقتىق اكتىلەرمەن بەلگىلەنگەنىنە قاراماستان، جەر قاتىناستارى ماسەلەلەرىن شەشۋدە وسى كۇنگە دەيىن زاڭ تالاپتارىنىڭ بۇزىلۋى ورىن الىپ كەلەدى. سوڭعى جىلدارداعى پروكۋراتۋرا ورگاندارىنىڭ تەكسەرۋ قورىتىندىلارى جىل سايىن زاڭ بۇزۋ فاكتىلەرىنىڭ قايتالانىپ وتىرعانىن كورسەتەدى.
بۇل جاعداي اكىمدىكتەردىڭ، جەر سالاسىنداعى قىزمەتكەرلەردىڭ قۇقىقتىق دەڭگەيىنىڭ جەتكىلىكسىزدىگىن كورسەتەدى. وسىعان بايلانىستى وبلىستىق جەر باسقارماسى وتكەن جىلدان بەرى اۋدان، قالالاردا جىلجىمالى سەمينار، كەڭەستەردى ۇيىمداستىرۋدى جوسپارلاعان بولاتىن. ءبىز وسى سەميناردى ۇيىمداستىرۋدا مۇمكىندىگىنشە جەرگىلىكتى جەردەگى وزەكتى ماسەلەلەردى قامتۋعا، سوعان تۇسىنىك بەرۋگە تالپىندىق، سەمينار جۇمىسىنا پروكۋراتۋرا قىزمەتكەرلەرى، جەر سالاسى ماماندارى، جەر ينسپەكتسياسى، «نپتس – زەم» كاسىپورنى وكىلدەرى قاتىسۋدا.
سونىمەن بىرگە، ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ ۇيىمداستىرىلۋىنا 40 جىل تولۋى اياسىندا وبلىسىمىزدىڭ جەر سالاسىنداعى كاسىپورىندارىنىڭ مەرەيتويى دا اتاپ وتىلۋدە.
1973 جىلى ماڭعىستاۋ وبلىسى ۇيىمداستى-رىلعان كەزدە، وبلىسقا قاجەتتى نەگىزگى ۇيىمدار مەن كاسىپورىندار دا قۇرىلعان بولاتىن. سولاردىڭ ءبىرى- قازاق مەملەكەتتىك جەرگە ورنالاستىرۋ بويىنشا جوبالاۋ ينستيتۋتىنىڭ ماڭعىشلاق ىزدەستىرۋ ەكسپەديتسياسى، قازىرگى مەملەكەتتىك جەر كاداسترى عىلىمي ورتالىعىنىڭ ماڭعىستاۋ فيليالى.
كاسىپورىننىڭ نەگىزىن قالاعان كەزىندە تسەلينوگراد اۋىل شارۋاشىلىق ينستيتۋتىنىڭ جەرگە ورنالاستىرۋ فاكۋلتەتىنىڭ ءبىر توپ تۇلەكتەرى، سونىڭ بىرقاتار وكىلدەرى ءبىزدىڭ ارامىزدا ءالى كۇنگە دەيىن جۇمىس جاساۋدا.
كاسىپورىننىڭ وبلىستىڭ جەر سالاسىنىڭ دامۋىنا قوسقان ۇلەسى قوماقتى دەپ ايتۋعا بولادى، سەبەبى، وسى وبلىستىڭ جالپى شەكاراسىن بەلگىلەۋدەن باستاپ، ءاربىر جەر پايدالانۋشىعا قاتىستى كاداسترلىق مالىمەتتەردى جيناقتاۋ، جەردى پايدالانۋدى رەتتەۋ، ەكونوميكالىق فورماتسيالاردىڭ وزگەرۋىنە بايلانىستى جەر – كاداسترلىق مالىمەتتەردى سايكەستەندىرۋ جانە دە باسقا ماڭىزدى ماسەلەلەردى شەشۋ وسى كاسىپورىننىڭ تىكەلەي قاتىسۋىمەن جۇرگىزىلدى. سونىمەن بىرگە، وسى كاسىپورىن وبلىسىمىزدىڭ جەر سالاسىنداعى اكىمشىلىك باسقارۋ ورگاندارىن قالىپتاستىرۋدىڭ دا نەگىزى بولدى. كوپتەگەن جەر سالاسىنداعى قىزمەتكەرلەر وسىننان باستاۋ العان. كاسىپورىن بۇگىندە كەمەلدەنگەن، قازىرگى زامان تالابىنا ساي، الدىڭعى قاتارلى قۇرال-جابدىقتارمەن قامتاماسىز ەتىلگەن جەر سالاسىنداعى بازالىق كاسىپورىن بولىپ ەسەپتەلەدى.
Abai.kz
