اقتاۋ قالاسىندا «نۇر پلازا» قوناقۇيىندە «ITECA» قازاقستاندىق كورمە كومپانياسى مەن ىتە حالىقارالىق كومپانيالار توبىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «مۇناي، گاز جانە ينفراقۇرىلىم-2013» ماڭعىستاۋ ايماقتىق كورمەسىنىڭ اشىلۋ ءراسىمى بولىپ ءوتتى. كورمەگە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مۇناي جانە گاز مينيسترلىگى مەن ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمدىگى جانە «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسى» اكتسيونەرلىك قوعامى رەسمي قولداۋ كورسەتىپ، «Shell» كومپانياسى دەمەۋشىلىك جاسادى.

كورمەنىڭ تۇساۋكەسەرىندە وبلىس əكىمى ا.ايدارباەۆ ءسوز سويلەپ، وعان قاتىسۋشى كومپانيالار مەن ۇيىمداردىڭ وكىلدەرىن حالىقارالىق كورمەنىڭ اشىلۋىمەن قۇتتىقتادى.

– سىزدەردى قۇتتىقتاي وتىرىپ، يتەسا كومپانياسىنا وبلىسىمىز ءۇشىن دəستۇرگە اينالعان «مۇناي، گاز جəنە ينفراقۇرىلىم» 8-ماڭعىستاۋ ايماقتىق كورمەسىن ۇيىمداستىرۋداعى جوعارى كəسىبي شەبەرلىگى ءۇشىن العىس بىلدىرۋگە رۇقسات ەتىڭىزدەر!-دەدى اليك سەرىكۇلى. – كورمەنىڭ كەڭ جاعىراپياسى مەن وعان قاتىسۋشىلاردىڭ مول سانى ايماعىمىزدىڭ دامۋىنا تۇراقتى قىزىعۋشىلىقتى بىلدىرەدى. «مۇناي، گاز جəنە ينفراقۇرىلىم-2013» كورمەسىنە ۇلىبريتانيادان، قازاقستاننان، قىتايدان جəنە رەسەيدەن 71 كومپانيا قاتىسۋدا.

مۇناي-گاز سالاسىن دامىتۋدىڭ ارقاسىندا وبلىس ەكونوميكاسىندا جوعارى كورسەتكىشتەرگە قول جەتكىزىلدى. ونەركəسىپتىك ءوندىرىستىڭ كولەمى سوڭعى بەس جىلدىڭ ىشىندە ەكى ەسەدەي – 2 تريلليون 170 ملرد. تەڭگەگە دەيىن ءوستى، ال بۇل – جالپى رەسپۋبليكالىق كولەمنىڭ 13 پايىزى.

اقتاۋ قالاسىندا «نۇر پلازا» قوناقۇيىندە «ITECA» قازاقستاندىق كورمە كومپانياسى مەن ىتە حالىقارالىق كومپانيالار توبىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «مۇناي، گاز جانە ينفراقۇرىلىم-2013» ماڭعىستاۋ ايماقتىق كورمەسىنىڭ اشىلۋ ءراسىمى بولىپ ءوتتى. كورمەگە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ مۇناي جانە گاز مينيسترلىگى مەن ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اكىمدىگى جانە «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسى» اكتسيونەرلىك قوعامى رەسمي قولداۋ كورسەتىپ، «Shell» كومپانياسى دەمەۋشىلىك جاسادى.

كورمەنىڭ تۇساۋكەسەرىندە وبلىس əكىمى ا.ايدارباەۆ ءسوز سويلەپ، وعان قاتىسۋشى كومپانيالار مەن ۇيىمداردىڭ وكىلدەرىن حالىقارالىق كورمەنىڭ اشىلۋىمەن قۇتتىقتادى.

– سىزدەردى قۇتتىقتاي وتىرىپ، يتەسا كومپانياسىنا وبلىسىمىز ءۇشىن دəستۇرگە اينالعان «مۇناي، گاز جəنە ينفراقۇرىلىم» 8-ماڭعىستاۋ ايماقتىق كورمەسىن ۇيىمداستىرۋداعى جوعارى كəسىبي شەبەرلىگى ءۇشىن العىس بىلدىرۋگە رۇقسات ەتىڭىزدەر!-دەدى اليك سەرىكۇلى. – كورمەنىڭ كەڭ جاعىراپياسى مەن وعان قاتىسۋشىلاردىڭ مول سانى ايماعىمىزدىڭ دامۋىنا تۇراقتى قىزىعۋشىلىقتى بىلدىرەدى. «مۇناي، گاز جəنە ينفراقۇرىلىم-2013» كورمەسىنە ۇلىبريتانيادان، قازاقستاننان، قىتايدان جəنە رەسەيدەن 71 كومپانيا قاتىسۋدا.

مۇناي-گاز سالاسىن دامىتۋدىڭ ارقاسىندا وبلىس ەكونوميكاسىندا جوعارى كورسەتكىشتەرگە قول جەتكىزىلدى. ونەركəسىپتىك ءوندىرىستىڭ كولەمى سوڭعى بەس جىلدىڭ ىشىندە ەكى ەسەدەي – 2 تريلليون 170 ملرد. تەڭگەگە دەيىن ءوستى، ال بۇل – جالپى رەسپۋبليكالىق كولەمنىڭ 13 پايىزى.

وبلىستا شامامەن 30-داي مۇناي-گاز ءوندىرۋ جəنە 20-دان استام سەرۆيستىك مۇناي كومپانيالارى جۇمىس ىستەيدى، ولاردىڭ اراسىندا رەسەي، قىتاي، اۆستريا، دانيا جəنە باسقا ەلدەردىڭ قاتىسۋىمەن قۇرىلعان كəسىپورىندار بار. مۇناي-گاز سالاسىندا جۇمىسپەن قامتىلعان حالىقتىڭ سانى 37 مىڭنان استام ادام نەمەسە ول ايماق ەكونوميكاسىندا جۇمىسپەن قامتىلعان ادامدار سانىنىڭ 24 پايىزىن قۇرايدى.

ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ 9 ايىندا شيكى مۇناي ءوندىرۋ كولەمى 13,4 ملن. توننا قۇرادى، بۇل وتكەن جىلدىڭ ءتيىستى كەزەڭىنە قاراعاندا 1,8 پايىزعا كوپ.

ايماقتىڭ مۇناي-گاز سالاسىندا كورسەتكىشتەردى ودان ءəرى جاقسارتۋ ءۇشىن ءوڭىردىڭ مينەرالدىق شيكىزاتتىق بازاسىن ۇلعايتۋ، گەولوگيالىق بارلاۋ جۇمىستارىنىڭ قارقىنىن جەدەلدەتۋ، بولجامدى رەسۋرستاردى ونەركəسىپتىك قورلار ساناتىنا كوشىرۋ جəنە مۇناي، گاز قورلارى مەن ولاردى ءوندىرۋدىڭ جاڭا ءتيىمدى تەحنولوگيالارىن پايدالانۋ جونىندە مىندەتتەردى شەشۋ بويىنشا قوسىمشا شارالار قابىلداۋ قاجەت. 

كاسپيدىڭ سولتۇستىگىندە تۇرعان قاشاعاندى قوسا ەسەپتەگەندە بارلىق تەڭىز كەنورىندارىنا سەرۆيستىك قولداۋ ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اۋماعىندا ورنالاسقان تەڭىز بازالارىنان كورسە-تىلەتىندىگىن اتاپ ءوتۋ قاجەت.

سونىمەن بىرگە وبلىستا كومىرسۋتەگى شيكىزاتىن گەولوگيالىق بارلاۋدا، يگەرۋدە، وندىرۋدە، دايىنداۋ مەن تاسىمالداۋدا، ەكونوميكالىق زەرتتەۋلەردە، ەكولوگيادا الەمدىك جانە وتاندىق عىلىمداردىڭ ىقپالداسۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن سالالىق عىلىم ءۇشىن زەرتحانا بولۋ كەلەشەگى بار.
ونىڭ ۇستىنە وبلىستىڭ مۇناي-گاز كاسىپورىندارى سالادا، سونداي-اق سەرۆيستىك يندۋستريادا جاڭا كاسىپورىنداردى دامىتۋعا ايتارلىقتاي ۇلەس قوسادى. بۇل وبلىسقا ۇلتتىق جالپى ءونىمنىڭ ايتارلىقتاي بولىگىن، ەلىمىزگە ۆاليۋتالىق تۇسىمدەردىڭ ۇلكەن ۇلەسىن، بيۋدجەتكە مول سالىق تۇسىمدەرىن قامتاماسىز ەتىپ، الەۋمەتتىك باعدارلامالاردى ورىنداۋ مەن ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

ماڭعىستاۋ وبلىسىنىڭ اۋماعىندا باسىم سالالاردىڭ جاڭا وندىرىستەرىن دامىتۋ ءۇشىن جەڭىلدىكتەر مەن پرەفەرەنتسيالار بەرەتىن «اقتاۋ تەڭىز پورتى» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعى جۇمىس ىستەيتىندىگىن ەسكەرە وتىرىپ، كومپانيالاردى ايماقتىڭ مۇناي-گاز سەكتورىنا باعىتتالعان وندىرىستەر قۇرۋعا شاقىرامىز.

«مۇناي، گاز جانە ينفراقۇرىلىم-2013» كورمەسى وتىن-ەنەرگەتيكا جانە ينفراقۇرىلىم سالالارىندا ىسكەرلىك بايلانىستار ورناتۋ مەن دامىتۋعا ۇلكەن مۇمكىندىك بەرەدى. شارالار اياسىندا وتكىزىلەتىن كەزدەسۋلەر مەن پىكىرتالاستار جاڭا جوبالار مەن پەرسپەكتيۆالار ءۇشىن بازا جاسايدى.

كورمە جۇمىسىنىڭ بارىسىندا مۇ-ناي-گاز سالاسى ماماندارى مەن سەرۆيستىك كومپانيالاردىڭ وكىلدەرى وزدەرى ءۇشىن پايدالى ارىپتەستەر تاۋىپ، سەنىمدى جانە ۇزاق مەرزىمدى ءوزارا ىنتىماقتاس-تىقتى قامتاماسىز ەتەدى دەپ سەنەمىن-دەپ، قورىتىندىلادى ءسوزىن وبلىس باسشىسى. «Iteca» كومپانياسىنىڭ ساتۋلار جونىندەگى ديرەكتورى بوريس دانيلەنكو كورمەنى ۇيىمداستىرۋعا ۇيتقى بولعانى ءۇشىن وبلىس اكىمدىگىنىڭ اتىنا العىس ءبىلدىرىپ، ونىڭ مۇناي-گاز جانە ينفراقۇرىلىم سالاسىندا ەلدەر مەن كومپانيالار اراسىندا ىسكەرلىك قارىم-قاتىناستار مەن بايلانىستاردى جولعا قوياتىندىعىن اتاپ ءوتتى.

بۇدان كەيىن وبلىس باسشىسى باستاعان رەسمي ادامدار مەن قوناقتار لەنتا قيۋ راسىمىنە قاتىسىپ، كورمە ەكسپوناتتارىن ارالاپ كوردى.

كورمەگە دۇنيە ءجۇزىنىڭ الدىڭعى قاتارلى ەلدەرىنەن كوپتەگەن مۇناي-گاز كومپانيالارى مەن سەرۆيستىك كاسىپورىندار بەلسەنە اتسالىسۋدا. ولاردىڭ ىشىندە 51 ەكسپونەنت تىكەلەي قاتىسۋ ارقىلى وندىرىستىك تاۋارلارى مەن قىزمەتتەرىن، جۇمىستارىن جۇرتشىلىقتىڭ نازارىنا ۇسىنسا، 20 كومپانيا تەحنيكالارى مەن تەحنولوگيالارىن، قۇرال-جابدىقتارىن سىرتتاي كورەرمەندەر سارابىنا سالۋدا. ولار مۇناي-گاز كاسىپشىلىكتەرىنىڭ ارناۋلى تەحنيكالارى مەن اپپاراتتارى، جابدىقتارى مەن قۇرالدارى، قاجەتتى بولشەكتەرى مەن جوندەۋ اسپاپتارى، مۇناي-گاز جانە سۋ سوراپتارى، تۇربالارى مەن فيتينگتەرى، گەولوگيالىق بارلاۋ اپپاراتتارى مەن ەلەكترلىك قۇرال-جابدىقتارى، مۇنايشىلار مەن سەرۆيستىك كومپانيالار جۇمىسشى-قىزمەتكەرلەرىنىڭ قىسقى كەزەڭدە پايدالاناتىن كيىم-كەشەكتەرى سياقتى ونىمدەرىن كورمە سورەلەرىنە «جايىپ سالدى».

كورمەدە ەلىمىز عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە دۇنيە جۇزىنە تانىمال بولىپ جۇرگەن ءىرى مۇناي-گاز كومپانيالارى مەن سەرۆيستىك كاسىپورىندار دا از ەمەس. ولاردىڭ ىشىندە «قازمۇنايگاز» ۇلتتىق كومپانياسى»، «ماڭعىستاۋمۇنايگاز»، «قاراجانباسمۇناي»، «وزەنمۇنايگاز»، «Maersk Oil Kazakhstan»، «قازتە-ڭىزكولىكفلوت» ۇلتتىق تەڭىز كەمە قوز-عالىسى كومپانياسى»، «اقتاۋ تەڭىز پورتى» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعى» اكتسيونەرلىك قوعامدارى مەن «Shell»، «Advantek»، «WIKA Kazakhstan»، «GMMOS»، «نەفتەكامسك ماشينا جاساۋ زاۋىتى»، «كاسپي ايماقتىق ماشينا جاساۋ كەشەنى»، «پاۆلودارتەحسناب»، «كاسپي ايماقتىق سەرتيفيكاتتاۋ ورتالىعى»، «ۋرالترانسستروي مەتالل قۇرىلعىلار زاۋىتى»، «ەكوتەح» كومپانيالارى سياقتى كوشباسشى كاسىپورىندار بار.

اقتوبە قالاسىنداعى كورشى ەلدىڭ ديلەرى رينات كاساەۆ «ءبىز رەسەي فەدەراتسياسى زاۋىتتارىنىڭ ارناۋلى تەحنيكالارىن مۇناي كومپانيالارى مەن سەرۆيستىك كاسىپورىندارعا ۇسىنىپ وتىرمىز. اتاپ ايتساق، «ورەل-دورماش»، «ەكسماش»، «كيروۆ زاۋىتى»، «دست-ۋرال»، «چەليابى اۆتوكولىك پريتسەپتەرىنىڭ ماشينا جاساۋ زاۋىتى»، «يرماش»، «ۋرال ارناۋلى تەحنيكا زاۋىتى»، «پروحلادنەنسك ماشينا جاساۋ زاۋىتى» سەكىلدى جابىق جانە اشىق اكتسيونەرلىك قوعامدارىنىڭ ارناۋلى تەحنيكالارى مەن تراكتورلارىن ساتامىز» دەسە، قىتايدىڭ «وك» كومپانياسىنىڭ ماركەتينگ جونىندەگى حالىقارالىق مەنەدجەرى باي بينگ «ءبىز تۇنگى مەزگىلدە جۇمىس ىستەۋ ءۇشىن مۇناي كاسىپشىلىكتەرىن ءارتۇرلى پروجەكتورلارمەن قامتاماسىز ەتەمىز. كليەنتتەرىمىزدىڭ اراسىندا قازاقستاننىڭ بارلىق مۇناي-گاز كومپانيالارى بار» دەيدى.

دۇنيە ءجۇزىنىڭ دامىعان ەلدەرى كومپانيالارىنىڭ وكىلدەرى قاتىسقان وسىنداي كورمەگە ۇيتقى بولىپ وتىرعان قازاقستان رەسپۋبليكاسى «قارا التىن» قورلارى بويىنشا كومىرسۋتەگى رەسۋرستارى مول الەمدەگى مەملەكەتتەردىڭ العاشقى وندىعىنا كىرەدى. سوندىقتان دا ەلىمىز بەن ماڭعىستاۋدا مۇنداي سالالىق كورمەلەر وتكىزۋ قازاقستان ءۇشىن وتە ماڭىزدى. ولار مۇنايشىلار مەن سەرۆيستىك كومپانيالارعا مۇناي-گاز كەشەنىندە قالىپتاسقان جاعدايدى تىكەلەي تالقىلاۋ، يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالارمەن جانە قۇرال-جابدىقتارمەن تانىسۋ، بيزنەستە ارىپتەستەر تابۋ ءۇشىن تاپتىرمايتىن الاڭ بولىپ تابىلادى. سوندىقتان دا ءۇش كۇنگە سوزىلىپ، ەرتەڭ دە وتەتىن كورمەنىڭ ماڭعىستاۋلىق مۇنايشىلار ءۇشىن بەرەرى مول.

Abai.kz