ءار حالىقتىڭ عۇمىرلى بولۋى - تىلىنە بايلانىستى. «ءسوزى جوعالعان ەلدىڭ، ءوزى دە جوعالادى» دەگەنى بار ۇلى احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ. 

بۇل شىندىق. ءتىلىن جوعالتقان ۇلت، ءداستۇرىن دە، ادەپ-عۇرپىن دا، سالتىن دا، ءتىپتى، اتا-باباسىنان كەلە جاتقان ءدىني نانىم-سەنىمىن دە جوعالتادى. مىسال رەتىندە ايتاتىن بولساق: كورشى رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ قۇرامىنداعى، ۇلتتىق قۇرىلىمدار، ۇلت وكىلدەرى قونىستانعان  رەسپۋبليكالاردىڭ كوپشىلىگى، ءوزىنىڭ انا تىلىنەن ايىرلىپ قالعان ۇلىستار.

بۇل ەلدەردەگى، ۇلت تىلىندەگى مەكتەپتەر تۇگەل دەرلىك قازاق ءتىلىجابىلىپ قالعان دەۋگە بولادى. انا تىلدەرى تەك فاكۋلتاتيۆتىك ساباق رەتىندە وتەدى. اپتاسىنا بىرنەشە ساعات. بىراق، وعان مەملەكەت جالاقى  تولەمەيدى. سوندىقتان، وعان مۇعالىمدەردىڭ بارۋى دا، جوقتىڭ قاسى. وسى اسا ۇلكەن مەملەكەتتەگى كوپتەگەن رەسپۋبليكالاردىڭ تەك اتاۋى عانا قاي ۇلتتىكى ەكەنىن كورسەتىپ تۇرعانىمەن، ونداعى  مەكەندەگەن ۇلتتار باياعىدا-اق جوعالعان. ەگەر ناقتىراق  كورسەتەتتىن بولساق: كارەليا، ۋردمۋرت، شۋۆاش، قالماق، كومي، موردۆا، حاكاس، تۋۆا، ياكۋت تاعى باسقا، كەزىندە ۇلت بولىپ سانالعان  حالىقتار، كەيىنگى جيىرما جىلدا وزدەرىن ۇلت رەتىندە تۇتاسىمەن جوعالتتى.  ەندى بۇلاردىڭ ۇلت بولىپ قايتا قالپىنا كەلۋى ەكىتالاي دۇنيە. ءتىپتى، تاتاردىڭ ءوزى انا ءتىلىن، 60-70 پايىزعا جوعالتقان.  بۇل ەلدەردە: مەملەكەتتىك ءىس جۇرگىزۋ، كاسىپ اشۋ، عىلىم-ءبىلىم سالاسى، مەكتەپتەر مەن باقشالار، سونداي-اق، تۋريزم، سپورت سالاسى تۇتاسىمەن ورىس تىلىندە. ياعني، ۇلتتىق تىلدەردى ىعىستىرىپ  شىعارعان. قانداي وكىنىشتى! دالىرەك ايتقاندا، سولتۇستىكتەگى كورشى مەملەكەت - سارى ورىستار مەن  قارا ورىستاردىڭ ولكەسىنە اينالعان. وسى ەلدە ءوزىنىڭ تاۋەلسىزدىگى مەن ءتىلى ءۇشىن، ءداستۇرى مەن ءدىنى  ءۇشىن كۇرەسەتىن كىشكەنتاي كوسوۆالىق كۇش تە قالماعان. سۇمدىق قوي! تەك، كاۆكازدىق رەسپۋبليكالار  عانا ازىرشە وزدەرىن ساقتاپ تۇر.

ال، بىزدە قالاي؟ ءبىزدىڭ ەلدە دە، سولتۇستىك وبلىستار مەن پاۆلودار جاعى، ءالى كۇنگە دەيىن ورىس  الەمىنىڭ قۇشاعىنداعى وڭىرلەر دەۋگە بولادى. ءتىپتى، بۇل ولكەلەردى باسقارىپ وتىرعان اكىمدەردىڭ  وزدەرى، ۇلتتىق كادرلار دەۋگە اۋىزىڭ بارمايدى.

ەكس-پرەزيدەنتتىڭ تۇسىندا، الپىسقا جاقىن اۋداندار مەن كىشىگىرىم قالالاردىڭ اتتارى وزگەرگەن  ەكەن. ەلدىمەكەن - وكرۋگتەردىڭ اتاۋلارىنىڭ قازاقشالانۋى ودان دا كوپ. مەكتەپتەر مەن مادەنيەت ۇجىمدارىنىڭ ءتول تىلىمىزدە اتاۋ الۋى ءجۇز-جۇزدەپ سانالادى. تاريحىمىزعا، ۇلتتىق داستۇرىمىزگە  مويىن بۇرعان، قانشاما رۋحاني جاڭعىرۋلار بولىپ ءوتتى. وسى ىستەر ارقىلى، تالاي عاسىر باسىلىپ  قالعان، قازاق حالقى قايتا جاندانىپ، دۇنيەگە كەلگەندەي بولدى. ارينە، جىبەرگەن كەمشىلىكتەر دە جوق دەۋگە بولماس. مۇنى ايتىپ تا، كورسەتىپ تە جاتىر.  دەگەنمەن، ۇلتىمىزدىڭ حالىق بولىپ، شىنايى سەرپىلىپ قالعانى شىندىق. وتىز جىلدا شاشىلماعان قازاقتىڭ جاستارى، شارتاراپ ەلدەرىنە قاشا باستادى. ەلدە، جۇمىس تا، تابىس تا جوق. نە اشىلىپ جاتقان  ءوندىرىس ورىندارى مەن كاسىپورىندارىن كورمەيسىڭ. كىشىگىرىم رەفورما جاسالىنىپ، ينۆەستيتسيا تارتىلىپ جاتقانىمەن، ىسكە قوسىلىپ جاتقان زاۆود، فابريكالاردىڭ اتىن ەستىمەيسىڭ. بىرەن-ساران بولماسا.

ەست سلوۆو پاۆلا ۆەرەششاگينا: (يز كينوفيلما «بەلوە سولنتسە پۋستىني») - وبيدنو زا دەرجاۆۋ!   ەتو سلوۆو، ۆسەگدا پريحوديت منە ۆ مىسل. تاكايا وگرومنايا ي بوگاتايا رەسپۋبليكا ۆ ميرە، نو دوسيح پور، بولشە تريدتساتي لەت نە موجەم پودنيات رەسپۋبليكۋ ۆ ەكونوميچەسكوم ي سوتسيالنوم ناپراۆلەني. ۆ رەسپۋبليكە ناتسيونالنوي يدەولوگي تەم بولەە نەت! وبيدنو! وچەن وبيدنو!

بەيسەنعازى ۇلىقبەك

قازاقستان جۋرناليستەر وداعىنىڭ مۇشەسى

Abai.kz