نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى:

– قازاقتىڭ نامىسى قورعالاتىن تاعدىرشەشتى ساتتە اياق-استى برونحى اۋىرىپ قالاتىن، قول-اياقتارى سىرقىراپ قالاتىن، ءسوزى مەن سىلتاۋى كوپ كەلىمسەك-شۇرەگەيلەردەن، ءناسىلى بوتەندەردەن جۇلدە الماسا دا، اياعىنىڭ جاراقاتىنا قاراماي اقىرىنا دەيىن كۇرەسكەن ءابيبا قىز مىڭ ارتىق!

الگىندە ەكى قازاق جىلادى. ءبىرى - جەڭىپ جىلادى. ول - التىن ەلدوس! كۇللى قازاق ەلدوستان جۇلدە كۇتتى. سمەتوۆ ەل ءۇمىتىن اقتادى! ارتىعىمەن اقتادى! قازاق سپورتى تاريحىندا اتىن وليمپيادانىڭ ءۇش جۇلدەسىمەن جازىپ تاستادى. بوركىمىزدى اسپانعا اتىپ قۋاندىق. قازاققا التىندى قازاق اكەلەتىنىنە سەنگەن ەدىك.

ەكىنشىسى - جەڭىلىپ جىلادى. ول ءبىزدىڭ ءابيبا قىز. نامىستان جىلادى. قازاققا جۇلدە اپەرە الماعانى ءۇشىن كۇيىپ جىلادى. ۇلتتىڭ، مەملەكەتتىڭ نامىسىن ويلاپ جىلادى. ءابيبا الدا تالاي جۇلدە الادى. ءبىز ونى سول نامىسشىلدىعى، قازاقشىلدىعى ءۇشىن جاقسى كورەمىز!

ايتپەسە، ءجۇز سىلتاۋ، مىڭ اقتالۋ ايتىپ، قازاقستاندى «قاداپ» كەتكەن رىباكينا، پۋتينتسەۆا سەكىلدى قۋاياقتار جىلاسا، كانە؟! «ويباي، ولەيىن دەپ جاتىرمىن. ايتپەسە، قازاقستان نامىسىن قورعار ەدىم»، - دەپ جىلادى ما؟! جوق. سىرعىتپا سويلەپ، ءىس ءبىتتى، قۋ كەتتىنىڭ تىرلىگىن جاسادى دا قويدى سوندىقتان ەلدوس تا، ءابيبا دا قازاق نامىسىن لايىقتى قورعاپ شىقتى!

سۋرەت باقتيار تايجاننىڭ جەلىدەگى جەكە پاراقشاسىنان الىندى

باقتيار تايجان:

– دەرەك ءۇشىن ايتايىق. وزبەكستاننىڭ تۋماسى. ءسۇتى قازاق. وزبەكستان قۇراماسىندا ءبىرىنشى. الايدا، الا توپىلى اعايىن جەمە-جەمگە كەلگەندە جاۋاپتى جارىستارعا ءابيبانى ەمەس ونىڭ كولەڭكەسىندە جۇرگەن وزبەك قىزىن تاڭدايدى. ول ءۇشىن وزبەك اعايىنداردى كىنالاۋعا بولماس. «قارىنا تارتاعاننىڭ قارى سىپسىپ» دەگەن بار. رەتى كەلسە، ءبىز دە وسىنداي تاڭداۋدا قازاعىمىزعا بۇرىپ تۇرامىز.

ءابيبا مەن بىرگە تاعى ءبىر قازاق قىزى ەسميگۇل كۇيۋروۆا دا تاريحي وتانىنا ورالدى.

ولار جالعىز ەمەس ەدى. وزبەكستاندا ءبىر ملن. قازاق بار. رەسمي ەمەس دەرەكتەردى ەكى-ءۇش ملن. دەپ ءجۇر. قازاق تالانتتى حالىق. سپورتتا دا.

الدىمەن وزبەكستاننان اتاقتىلاردان ەلدوس جاڭابەرگەنوۆ ورالدى. بوكستان الەم چەمپيونى اتاعىن جەڭىپ الدى. شارشى الاڭنان ەرتە كەتتى. قاستىق جاسالدى. جون ارقاسىنان پىشاق سۇعىلدى. قىتايدا. وقۋ-جاتتىعۋ جيىنىندا جۇرگەندە. تاپسىرىس بەرگەن كولەڭكەسىندە جۇرگەن ءوز بوكسشىمىز ەكەندىگى ايتىلىپ قالادى.

ادىلبەك نيازىمبەتوۆ. ەكى رەت وليمپيادا ويىندارىنىڭ كۇمىس جۇلدەگەرى. التىنعا لايىق تا بولاتىن. لوندون وليمپياداسىندا ەگور مەحونتسەۆپەن فينالدا بوكستاستى. جەڭىس رەسەيلىككە بەرىلگەنىمەن باس باپكەر ارتەم لاۆروۆ «قازاق الىمدى بولدى. سوققىلارى عالامات. سوڭىنا دەيىن ايقاستى» دەدى.

ريو دە جانەيرودا كۋبالىق قابىلان حۋليو سەزار لا كرۋزبەن فينالدا توقايلاستى. كرۋز - اككى بوكسشى. ايقاستان قاشتى. جاي وعىنداي جىلدام. ۇرادى، كەتىپ قالادى. جەڭدى نەگىزى. بىراق، دۇنيە جۇزىنەن جينالعان جانكۇيەرلەر كۋبالىقتىڭ جەڭىسىنە قاتتى نارازىلىق تانىتتى. كوزبەن كورگەن سوڭ ايتىپ وتىرمىز. ەلگە كەلگەن سوڭ وسىنىڭ ءبارىن كورىپ وتىرعان تۇڭعىش پرەزيدەنتىمىز نۇرسۇلتان نازارباەۆ ادىلبەك نيازىمبەتوۆكە العىس ايتىپ، جەڭىمپازعا بەرىلەتىن قارجىنى بەرگىزدى.

«وليمپيادا ويىندارىنا بارعىڭ كەلسە، ۇلتىڭدى وزگەرت. وزبەك بول» دەگەن تالاپقا شىداماعان باقىت سارسەكباەۆ تاريحي وتانىنا قايتتى.

ءوز ۋاقىتىن كۇتتى. بەيجىڭ وليمپياداسىنىڭ قاھارمانى بولدى.

جاستار اراسىنان الەم چەمپيونى مارات قياسوۆ وزبەكستاننان كەلدى. گرەك-ريم شەبەرى ەلمۇرات تاشمۇراتوۆتا قازاقستانعا كەلگىسى كەلىپ ەدى، قابىلداي قويمادىق. ويتكەنى، بۇ سالماقتا تەڭدەسسىز بالۋان المات كەبىسباەۆ بار ەدى.

وزبەك بوكسىنىڭ بۇگىنگى جارىق جۇلدىزدارىنىڭ ءبىرى - رۋسلان ابدۋللاەۆتا - قازاق. شىمكەنتكە ۇمىتپەن كەلدى. باعاسىن بىلمەدىك. قايتا كەتتى. سول رۋسلان الەم چەمپيونى بولعاندا تۋعان اۋىلىنىڭ تۇرعىندارى «قازاق بولىپ تۋماعاندا نەتەر ەم» دەگەن انمەن قارسى الدى. مەيماناسى تاسىعان قالىڭ وزبەك «بۇ قالاي» دەمەدى. قول سوقتى. داڭقتى ۇلدى قازاقتار قابىلداماي قويعانعا قۋانعان دا شىعار...

مۇنىڭ ءبارىن نەگە ايتتىق؟!

ءابيبا ابۋجاقىنوۆا - قىزدار قۇراماسىنىڭ كوشباسشىسى. بارعان جاۋاپتى جارىستارىنان ولجاسىز ورالمايدى. الەمدىك رەيتينگتە 3-ءى ورىندا. مۇنداي ورىنعا قازاق دزيۋدوشى قىزدارىنان ازىرگە ەشكىم جەتكەن جوق. پاريجدە فينالدا-اق كۇرەسەتىن الەۋەتى بار ەدى. ءسال ساتتىلىك جەتىسپەدى.

قولا مەدالعا جاراقاتىمەن شىقتى. قارسىلاسى، ون سەگىز جاستاعى قىز شۆەتسيالىق تارا بابۋلفات ءبارىن ءبىلدى. سپورتشىعا قۇرمەتتەن ادا قىز جاراقات العان اياعىن تەۋىپ تاستاعانىن كورىپ وتىردىق.

جەڭىلگەنىنە قورلانعان ءابيبا جىلادى. جىلاپ وتىرىپ ۇمىتتەرىن اقتاي الماعان ءۇشىن قازاق حالقىنان كەشىرىم سۇرادى. مىنا جاقتا وتىرىپ التىن قىزدىڭ جۇرەكجاردى ءسوزى ءۇشىن ءوزىمىز دە كوزىمىزدى شىلاپ الدىق.

كەشە ەلدوستىڭ تاريحي جەڭىسىنە قالىڭ قازاق شاتتاندى. سولاردىڭ ءبىرى اقتوبەلىك كاسىپكەر ءانۋار ماحانوۆ دەگەن ازامات سۇيىنشىگە 100 جىلقى اتادى. ناعىز اتىمتاي جومارت ەكەن. قىرتىپ سويلەمەسە كوكنارعا ماسايعان كيەۆاندار قۇساپ شالىقتايتىندار، «جىلقىسى ءبىر جۇتتا قىرىلىپ قالادى عوي. اقتوبەدەگى سۋ تاسقىنىنا نەگە بەرمەدى؟» دەپ جاتىر. بەرگەن دە شىعار. مەملەكەت ەشكىمدى ءوز مۇڭىمەن قالدىرعان جوق.

ال، ەل مەرەيىن تاسىتقان ەلدوس باستاعان ەرلەرگە التىننان ساراي سالدىرىپ بەرسەڭ دە ازدىق ەتپەيدى. سونىڭ ءبىرى - ءابيبا. ءبىر سۇحباتىندا اتىراۋداعى ءۇيى يپوتەكادا ەكەنىن ايتىپ قالدى. قاسىنا ەسميگۇلدى العان ەكەن. «پاريج وليمپياداسىنىڭ التىنى السام ءۇي جانە ءايبات ماشينا الام» دەپ كۇلىپ ارمانىن دا ايتىپ قالدى. جاس قوي، جاراسادى.

ءابيبانىڭ تاريحي جەڭىستەرى:

2021 جىلى بىشكەكتە وتكەن ازيا چەمپيوناتىنىڭ فينالىندا قىتايلىق سپورتشى لي ياناننان جەڭىلىپ، كۇمىس مەدال الدى.

2022 جىلى نۇر-سۇلتان قالاسىندا وتكەن قۇرلىقتىق چەمپيوناتتا ءابيبا تاعى دا كۇمىستى جەڭىپ الدى، بۇل جولى فينالدا جاپوندىق ۆاكانە كوگاعا جول بەردى.

تاشكەنتتە وتكەن 2022 جىلعى الەم چەمپيوناتىندا قولا مەدال ۇتتى.

2023 جىلى پورتۋگالياداعى گران-پري سەرياسىنداعى تۋرنيردە جەڭىمپاز اتاندى. ول دزيۋدودان وسىنداي بەدەلدى تۋرنيردە جەڭىسكە جەتكەن العاشقى قازاقستاندىق بولدى.

ورىسشا سۇراق قويعان جۋرناليستكە قازاقشا سۇحبات بەرگەن ءابيبا-كەشەگى باتىر ءاليا، مانشۇك، حيۋاز اپالارىنىڭ جۇرناعى. جەڭىسكە جەتسە ءماز بولىپ، كيمونوسىنداعى قازاق ەلتاڭباسىن كورسەتىپ، قولىمنان جۇرەكتى بەينەلەيتىن سۇراپىل قىز دا بار قۇرمەتكە لايىق.

ەلدوسقا 100 قىلقۇيرىق اتاعان ءمارت قازاقتار قازاقتا كوپ. دوپتى قيسىق تەبەتىندەردى ءوزى سايىپقىران ەلدوستان كوپ اقشا تابادى. جاندى داۋىسپەن ءان ايتا المايتىن فونوگرامشيك، انەبىر اعامىز ايتىپ جۇرگەندەي شەگىرتكەلەرگە دە ءۇيىپ توگىپ اقشا بەرەتىندەر وسى جولى ءبىر قايرات كورسەتۋ كەرەك.

ءابيبا جاراقات السا دا «بەلىم اۋىردى»، «تىزەم اۋىردى» دەپ جەمە-جەمگە كەلگەندە وليمپيادا ويىندارىنان باس تارتقان اناۋ كەلەمسەكتەردەي، ات باسىنداي التىن بەرىپ ارداقتاپ جۇرگەن وتانسىزداردان بارلىق جاعىنان ارتىق. اتىمتاي جومارتتار قايداسىڭدار؟!

سۋرەت رۋسلان مەدەلبەكتىڭ جەلىدەگى پاراقشاسىنان الىندى

رۋسلان مەدەلبەك:

– دزيۋدوشى ابيبا ابۋجاقىنوۆ جەڭىلگەن سوڭ اعىل-تەگىل جىلاپ ءجۇردى. قايسارلىقتىڭ كوز جاسى... سەبەبى ول تەننيسشىلەردەي باي ەمەس. قاراپايىم وتباسىنان شىعىپ، ءبىر شاعىن وتباسىنىڭ، سول شاعىن وتباسىلاردان قۇرالاتىن قازاق دەگەن ەلدىڭ ءۇمىتىن اقتاي الماعانىنا جىلادى.

«اياعىڭدى جاراقاتتاپ الدىڭ با؟» دەگەن ءجۋرناليستىڭ سۇراعىنا: «جاراقاتىم اۋىرسا دا كۇرەسەر ەدىم، قارسىلاسىم وتە ىڭعايسىز كۇرەسەدى»، - دەدى. اياقتىڭ بەس مينۋت سولقىلداعانىنا شىداپ بەرەم دەگەن بالۋانعا تالاي ادام «ساعان ريزامىز» دەپ جازىپ جاتىر. ەشكىم ابيبانى جەڭىلدىڭ دەپ سوككەن جوق. سەبەبى ول كوك تۋعا، ۇلتقا دەگەن جانكەشتىلىگىن كۇرەسىمەن، ىسىمەن كورسەتىپ بەرگەندەي. ءدال وسىنداي كوز جاستى توكيودا قىرعىز بالۋانى ايسۇلۋ تىنىبەكوۆادان كورىپ ەدىم...

Abai.kz