سونىمەن، اتى دا، زاتى دا ءدۇر دۋروۆ تورتكۇل دۇنيەنى ءبىر سىلكىندىرىپ تاستادى: فرانتسيادا قاماۋعا الىنعان رەسەيلىك ميللياردەرگە (بۇل ءسوزى مەن ونىڭ قارجىسىنا عانا ەمەس، ءوزى نەگىزىن قالاعان Telegram جۇيەسىنىڭ جازىلۋشىلارىنىڭ سانىنا قاراي ايتىپ وتىرمىن) وتە اۋىر ايىپتار تاعىلىپ جاتىر. ازىرشە، قىلمىستىق كىنالار سانى 12.

ءوز باسىم ازىرشە بۇل ەكستسەسكە باعا بەرۋدەن اۋلاقپىن. الدىمەن ەكى جاقتىڭ ۋاجدەرنىڭ تىڭداپ الۋ كەرەك سياقتى. ونىڭ ۇستىنە كونسپيرولوگيالىق بولجامداردى دا مۇلدەم جوققا شىعارا المايمىز. دۋروۆ – رەسەيدەن شىققان بيزنەسمەن. ۇجىمدىق باتىس الاستاتىپ، بۇرقىراتىپ سانكتسيا جاريالاعان رەسەيدىڭ فاكتورى ءاردايىم مەنمۇندالاپ تۇراتىنى انىق. فرانتسيادا دا وتكەن پارلامەنت سايلاۋىنان كەيىن ساياسي كۇرەس ۋشىعىپ بارادى، ول جاعىن دا ەسكەرەيىك. ونىڭ Telegram-ى الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنە تاراپ، قانات جايعان. بۇل امبەباپ اقپارات قۇرالى ءار ەلدە ءارتۇرلى كۇشتەردىڭ ىقپالدى قارۋىنا اينالدى. سول سەبەپتى بۇل قاماۋعا الۋدىڭ گەوساياسي استارى دا بولۋى مۇمكىن.

سونىمەن بىرگە، دۋروۆقا قاتىستى ماسەلە ادامزات دامۋىنىڭ كۇن تارتىبىنە شىعىپ وتىرعان ءبىر ۇلكەن ديلەممانى، ياعني ءبىر-بىرىنە كەرەعار ەكى تاڭداۋدىڭ بەتىن اشىپ بەردى. قىسقاشا ايتساق، ونىڭ ءمانىسى مىنادا: ابسوليۋتتىك، ياعني ەشكىم دە، ەشنارسە دە شەكتەمەيتىن ءسوز بوستاندىعىنا داڭعىل جول اشىلا ما، الدە ادام مەن قوعامنىڭ سان قىرلى ومىرىندەگى قاۋىپ-قاتەرلەردى (تەرروريزم، مەملەكەت پەن ۇلتتارعا قارسى ارەكەتتەر، ەسىرتكى تاراتۋ، پورنوگرافيا، پەدوفيليا جانە تب.) انونيم، ياعني جاسىرىن تۇردە ناسيحاتتاۋعا تىيىم سالۋ سەكىلدى ءبىر-بىرىنە ءۇش قايناسا سورپاسى قوسىلمايتىن ەكى تۇبەگەيلى دە تۇپقازىقتى تۇجىرىمدار اراسىنداعى تارتىس باستالدى!

دەموكرات رەتىندە، ارينە، مەن ءسوز بوستاندىعى جاعىندامىن: 70 جىل بولشەۆيكتىك، 30 جىل «ەسكىقازاقستاندىق» تسەنزۋرانىڭ قوعامنىڭ وركەنيەتتى دامۋىنا قانداي كەسىر كەلتىرگەنىن ۋاقىتتىڭ ءوزى كورسەتىپ وتىر. ول شەكتەۋلەر مەن تىيىمدار بولماعاندا بۇگىنگى كۇنىمىز مۇلدەم باسقاشا بولار ەدى ەمەس پە؟!

ءجا، بولار ءىس بولدى، بوياۋى باياعىدا سانامىزعا ءسىڭىپ-اق كەتتى. سول كەسەلدەن ەندى عانا ارىلا باستاعاندايمىز. ءىس جۇزىندە قالاي جۇزەگە اسارىن بىلمەيمىن، ءسوز جاعىنان جاڭا قازاقستان جامان ەمەس: قۇلاققا جاعىمدى، دەموكراتيا دەستەسىمەن كومكەرىلگەن دەكلاراتسيالاردان كەندە ەمەسپىز (ايتەۋىر، ارتى جاقسى بولسىن!).

بۇگىندە الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن مەسسەندجەرلەر ءسوز بوستاندىعىنىڭ قۋاتتى، دۇلەي، ەشكىمگە دە دەس بەرمەس قوزعاۋشى كۇشىنە اينالدى. كەز كەلگەن ادام ءوز ويىن اشىق تا ەشبىر شەكتەۋسىز جەتكىزە الاتىن جاعدايعا جەتتىك. ىشىندە «اناداي دا، مىناداي دا بار». جۇرتتىڭ اڭقاۋلىعىن، اقپاراتقا سەنگىشتىگىن، ساۋاتسىزدىعىن پايدالانىپ جۇرگەندەر دە بارشىلىق. كەيدە ول ساياسي كۇرەس قۇرالىنا دا اينالىپ كەتىپ جاتىر. ونى دا ءسوز بوستاندىعىنىڭ قالىپتاسۋىنىڭ العاشقى «سولشىل اۋرۋى» دەپ قابىلدايىق. حايپ پەن فەيكتەردىڭ دە زامان وتەر. ءبىر سەنەتىنىم سول: تاياۋ ۋاقىتتا ناقتى اقپاراتتىڭ راس نە وتىرىگىن اۆتوماتتى تۇردە انىقتاپ بەرەتىن اگرەگاتتار پايدا بولادى. ادام، قوعام نە بيلىكتىڭ وعان قۇلقى بولماسا، جاساندى ينتەللەكتتىڭ ءوزى-اق سونى جاساپ بەرەدى. سول كەزدە سۋ بەتىندەگى كوبىك سەكىلدى قاپتاپ كەتكەن جالعان اقپاراتتان دا قۇتىلارمىز.

بىراق تا، تەحنولوگيالىق، كوممۋنيكاتسيالىق دامۋ تاياعىنىڭ ەكى ۇشى بار: ءبىرى وڭ سيپات الىپ، اقپاراتتىق اعىنعا قوسىمشا مۇمكىنشىلىكتەر بەرىپ، ازاماتتاردىڭ اقپاراتتى الۋ جانە تاراتۋ جونىندەگى كونستيتۋتسيالىق قۇقىن باياندى ەتسە، ەكىنشىسىنىڭ جاعىمسىز سيپاتى بار: ءسوز بوستاندىعىن پايدالانىپ الۋان-ءتۇرلى قاۋىپتەر بوي كورسەتە باستادى.

انونيم تۇردە ناقتى جازىلۋشى ءوزىنىڭ ادام، قوعام، مەملەكەتكە قارسى ارام ويلارىن جۇزەگە اسىرسا شە؟ ىشكى نە سىرتقى كۇشتەر ەل ىشىنە ىرىتكى سالسا شە؟ گيبريدتىك سوعىستاردىڭ مىقتى قۇرالىنا اينالدى ەمەس پە؟

باسقاسىن ايتپاعاندا، اتى-ءجونى بەيمالىم انونيم سىزگە نەمەسە ءسىزدىڭ ەڭ جاندى جەرىڭىز - وتباسىڭىزعا كۇيە جاعىپ، وسەك تاراتسا شە؟

جاۋاپكەرشىلىكتىڭ جوقتىعى – وتە-موتە قاۋىپتى نارسە!

سول سەبەپتى دۋروۆتىڭ جاعدايىنا قاتىستى مەنىڭ ايتارىم سول: ابسوليۋتتىك ءسوز بوستاندىعى دا، ابسوليۋتتىك تسەنزۋرا دا بولا المايدى!

سەنەرىم دە سول: ادامزات قازىرگى زامانعى اقپاراتتىق مۇمكىنشىلىكتەردىڭ ادام مەن قوعام دامۋىنا تيگىزەر وڭ ىقپالىن ءتيىمدى پايدالانىپ، تەرىس اسەرلەرىن جوققا شىعارا الاتىنداي قۇقىقتىق شارتتار جاساي الادى.

سول كەزدە ميللياردتاعان جازىلۋشىلارى بار الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن مەسسەندجەرلەردىڭ باسشىلارى قاماۋعا الىنباي، ءوز قىزمەتتەرىن وركەنيەتتى زاڭدار مەن ەرەجەلەرگە سۇيەنىپ، جالعاستىرا بەرەدى-اق!

جانە دە ول پروتسەسس دەموكراتيانىڭ باستيونى بولعان، رەسپۋبليكالىق قۇندىلىقتاردى دارىپتەگەن، جالاۋىندا «ەركىندىك! تەڭدىك! ىنتىماق!» ۇراندارى جازىلعان، ەڭ باستىسى، ەكى جاقتىڭ دا پىكىرىن اشىق كورسەتە الاتىن باق جۇيەسى بار فرانتسيا سەكىلدى ەلدە باستالعانى دا دۇرىس بولدى.

ءامىرجان قوسان

Abai.kz