كونفەرەنتسيامىزدىڭ كەزەكتى قوناعى – «شەتەلدەگى قازاق بالالارى» باعدارلاماسىنىڭ اۆتورى، جۇرگىزۋشىسى ءارى پروديۋسەرى جانار بايسەمىزوۆا وقىرماندار تاراپىنان كەلىپ تۇسكەن ساۋالداردىڭ العاشقى لەگىنە جاۋاپ بەرىپ وتىر.

جانار بالالار ءۇيى تۋرالى ساۋالعا جاۋاپ بەرە كەلىپ، بىلاي دەيدى: «دامىعان  ەلدەردىڭ ەشبىرى سىرتقا بالا بەرمەيدى. ەل ىشىندە پاتروناتتىق جۇيە، جەتىم قالعان بالالاردى تەز ارادا وتباسىلارىنا ورنالاستىرۋ جاعى جاقسى جەتىلگەن. بالالار ءۇيى  دەگەن تۇسىنىك مۇلدەم جوق. تەك كەيبىر ەلدەردە اتا-انا قاراۋىنسىز قالعان بالالاردى جاڭا وتباسى تابىلعانشا ۋاقىتشا ۇستايتىن مەكەمەلەر عانا بار. سونداي-ا،ق شەت مەملەكەتتەردە نەكەسىز پەرزەنتتى دۇنيەگە اكەلىپ، ونى  مورالدىق ماسەلەلەردىڭ شەڭبەرىنەن شىعا الماي، ۇياتتان تاستاپ كەتۋ دەگەن اتىمەن جوق»

Abai.kz

- جانار, نەشە مەملەكەتتى ارالادىڭ؟ ول ەلدەردە قانشا قازاق بالاسى بار، اسىراپ الىنعان؟

كونفەرەنتسيامىزدىڭ كەزەكتى قوناعى – «شەتەلدەگى قازاق بالالارى» باعدارلاماسىنىڭ اۆتورى، جۇرگىزۋشىسى ءارى پروديۋسەرى جانار بايسەمىزوۆا وقىرماندار تاراپىنان كەلىپ تۇسكەن ساۋالداردىڭ العاشقى لەگىنە جاۋاپ بەرىپ وتىر.

جانار بالالار ءۇيى تۋرالى ساۋالعا جاۋاپ بەرە كەلىپ، بىلاي دەيدى: «دامىعان  ەلدەردىڭ ەشبىرى سىرتقا بالا بەرمەيدى. ەل ىشىندە پاتروناتتىق جۇيە، جەتىم قالعان بالالاردى تەز ارادا وتباسىلارىنا ورنالاستىرۋ جاعى جاقسى جەتىلگەن. بالالار ءۇيى  دەگەن تۇسىنىك مۇلدەم جوق. تەك كەيبىر ەلدەردە اتا-انا قاراۋىنسىز قالعان بالالاردى جاڭا وتباسى تابىلعانشا ۋاقىتشا ۇستايتىن مەكەمەلەر عانا بار. سونداي-ا،ق شەت مەملەكەتتەردە نەكەسىز پەرزەنتتى دۇنيەگە اكەلىپ، ونى  مورالدىق ماسەلەلەردىڭ شەڭبەرىنەن شىعا الماي، ۇياتتان تاستاپ كەتۋ دەگەن اتىمەن جوق»

Abai.kz

- جانار, نەشە مەملەكەتتى ارالادىڭ؟ ول ەلدەردە قانشا قازاق بالاسى بار، اسىراپ الىنعان؟

- «شەتەلدەگى قازاق بالالارى» جوباسىمەن الەمنىڭ ون ەكى ەلىن ارالاپ شىقتىق. جالپى، دۇنيەجۇزىنىڭ 30 ەلىندە قازاقستاندىق جەتىم بالالار ءومىر  سۇرەدى. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگى بالالاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ كوميتەتىنىڭ مالىمەتىنشە 8806 بالانى شەتەلدىك ازاماتتار اسىراپ العان. ولاردىڭ قانشاسى قاي ەلدە تۇراتىنى  تۋرالى دا تولىققاندى اقپارات مەندە بار. سەگىز مىڭنان استام  ۇل مەن قىزدىڭ جەتى مىڭعا جۋىعى اقش-قا بەرىلگەن. الايدا ءىس-ساپار بارىسىندا رەسمي مالىمەتتىڭ شىنايىلىققا جاناسا بەرمەيتىنىن  بايقادىم. كەيبىر مەملەكەتتەردەگى قر ەلشىلىگى كونسۋلدىق بولىمدە تىركەلگەن بالالار سانى مەن كوميتەت بەرگەن دەرەك ۇيلەسە بەرمەيدى. وسى جاعى كۇمان تۋدىرادى. كەيبىر مەملەكەتتەردەگى قازاقستاندىق بالالار ءتىپتى ءىز-ءتۇسىز كەتكەن. «شەتەلدەگى قازاق بالالارى» باعدارلاماسىندا بۇل تاقىرىپ كوتەرىلگەننەن كەيىن قۇزىرلى ورگاندار ول بالالاردى ىزدەپ، ناقتى مەكەن-جايىن انىقتادى. قازاق بالالارى ءتىپتى وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسىنا، اۆستراليا، مالتاعا دا وتكەن. بۇعان دەيىن دۇرىس قاداعالاۋ بولماعاندىقتان جەتىم بالالار وڭدى-سولدى تاراتىلعان دەسەم دە ارتىق ەمەس. بۇل ماسەلەدە كۇدىك تۋدىراتىن تۇيتكىلدى پروبلەمالار شاش-ەتەكتەن. 

- ءوزىڭ بولعان مەملەكەتتەردە جەتىمدەر ءۇيى بار ما ەكەن؟

- ءبىر اتاپ وتەتىنىم، دامىعان  ەلدەردىڭ ەشبىرى سىرتقا بالا بەرمەيدى. ەل ىشىندە پاتروناتتىق جۇيە، جەتىم قالعان بالالاردى تەز ارادا وتباسىلارىنا ورنالاستىرۋ جاعى جاقسى جەتىلگەن. بالالار ءۇيى  دەگەن تۇسىنىك مۇلدەم جوق. تەك كەيبىر ەلدەردە اتا-انا قاراۋىنسىز قالعان بالالاردى جاڭا وتباسى تابىلعانشا ۋاقىتشا ۇستايتىن مەكەمەلەر عانا بار. سونداي-ا،ق شەت مەملەكەتتەردە نەكەسىز پەرزەنتتى دۇنيەگە اكەلىپ، ونى  مورالدىق ماسەلەلەردىڭ شەڭبەرىنەن شىعا الماي، ۇياتتان تاستاپ كەتۋ دەگەن اتىمەن جوق. ماسەلەن، امەريكادا ەگەر جوسپارلاماي، بالا كوتەرىپ قالىپ، اناسى ونى قاراي المايتىن جاعدايدا بولسا، ول ءبىرىنشى كەزەكتە الەۋمەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ كومەگىنە جۇگىنەدى. ولار ءوز كەزەگىندە جاس اناعا اقىل-كەڭەس بەرىپ، بالانى قالايدا تۋعان اناسىندا قالدىرۋ ءۇشىن بارلىق اركەتتەردى جاسايدى. ال، بۇلاي بولماعان جاعدايدا ءالى تۋىلماعان بالاعا جاڭا اتا-انالار ىزدەستىرىلەدى. ءسابيدىڭ شەشەسى بولاشاق اتا-انامەن تانىسادى، وعان قاجەتتى بارلىق ماتەريالدىق شىعىنداردى سولار مويىندارىنا الادى. بالا ومىرگە كەلگەن سوڭ ەگەر اناسى رايىنان قايتىپ، بالانى وزىندە قالدىرامىن دەپ شەشسە زاڭ سول جاقتا. ال، وعان كەتكەن شىعىندار قايتارىلمايدى. انانىڭ قۇقىعى تولىق قورعالادى. ءتىپتى بالانى بەرىپ، كەيىن ويلانىپ، اقىلعا توقتاپ وزىنە الامىن دەسە دە تولىق قۇقىعى بار. سوندىقتان دا امەريكاندىقتار ەلدىڭ ىشىندە بالا اسىراۋعا اسا بارا بەرمەيدى. ويتكەنى تۋعان اناسىنىڭ رۋقساتىن الۋى كەرەك، ول كەز كەلگەن ۋاقىتتا بالامەن كەزدەسۋگە قۇقىلى. ال، نەگىزىنەن اقش-تا كوبىنەسە ناشاقورلىققا سالىنعان نەمەسە تۇرمەگە تۇسكەن نەمەسە ومىردەن وتكەن كىسىلەردىڭ بالالارى جەتىم قالىپ جاتادى. ەرەسەك جاسقا كەلسە دە ولاردى باعىپ الۋدان ەشكىم تارتىنبايدى. بىراق بالاعا جاڭا وتباسى ۇناماسا ونىڭ ولاردان باس تارتۋىنا، ودان باسقا جانۇيانى تاڭداۋىنا قۇقىق بەرىلگەن. بۇل اقپاراتتى  اقش-تا تۇراتىن قانداسىمىز، بالا اسىراۋ ىستەرى جونىندەگى ساراپشى، وسى تاقىرىپتا عىلىمي ەڭبەك جازعان اينۇر كوكەتاەۆا بەرگەنىن اتاپ وتكىم كەلەدى. 

- جالپى، شەتەلدىكتەر تاستاندى بالا، جەتىمدەر ءۇيى، بالا ساتۋ دەگەن نارسەلەرگە قالاي قارايدى ەكەن؟

- ءبىزدىڭ قوعامدا شەت مەملەكەتتەر رۋحاني ازعىنداعان، ەشنارسەنىڭ قادىرىن بىلمەيدى، ولاردى ءبىر نارسەمەن تاڭقالدىرۋ قيىن دەگەن پىكىرلەر قالىپتاسقان. مۇمكىن سونداي كەزەڭ بولعان دا شىعار. بىراق ولار قازىر رۋحاني قۇندىلىقتارعا بوي ۇرىپ جاتىر. ۇرپاق تاربيەسى دەگەن ولار ءۇشىن ۇلى ۇعىم. جوعالتىپ العان قۇندىلىقتارىن  قايتا قايتارۋعا كۇش سالۋدا. ماسەلەن، يتاليادا  قوعامدىق ورىنداردا، كوشەدە  اياعى اۋىر ايەل نەمەسە بالا كوتەرگەن كەلىنشەكتەردى كورگەندە يتالياندىقتار ءبارى جاپا تارماعاي سول بالانىڭ سۇيكىمدى ەكەنىن ايتىپ، سويلەپ،  بالالى ايەلگە ەرەكشە قۇرمەت كورسەتىپ جاتادى. بۇعان ءوزىم كۋا بولدىم. قازىرگى ۋاقىتتا بەدەۋلىك، بالالى بولۋ قابىلەتى شەكتەلگەن ادامدار دۇنيەجۇزى بويىنشا كوبەيىپ بارادى. بۇعان ءبىلىم قۋىپ، قىزمەتتىڭ جولىندا ءجۇرىپ، ماتەريالدىق جاعدايدى كوتەرۋدىڭ شەڭبەرىندە قالىپ قويىپ، كەش وتاۋ قۇرۋ، كۇيزەلىس، ەكولوگيالىق پروبلەمالار ت.ب. ىقپال ەتۋدە. بۇل جاعداي بۇكىل الەمدە سيپات العان. مۇمكىن وزدەرى تابيعي  جولمەن ۇرپاق سۇيە الماعان قوعام ويلانا باستادى ما، بۇل ءومىردىڭ نەگىزگى تەمىرقازىعى ۇرپاق جالعاستىعى ەكەنىن سەزىنە باستادى ما، ايتەۋىر دامىعان مەملەكەتتەردىڭ كوزقاراسى وزگەرگەن. ەشكىم بالاسىن وزەككە تەپپەيدى. وسى كۇنگە دەيىن ءبىر اعىلشىن بالاسىن نەمەسە امەريكاندىقتى  باسقا ەلدەگى ادام اسىراپ الىپتى دەگەندى ەستىگەن جوقپىز. امەريكا مەن كانادا دا وسىنداي كورىنىس. تاعى دا قايتالاپ ايتام دامىعان مەملەكەتتەردىڭ ەشبىرى سىرتقا بالا بەرمەيدى. ولار ء«ۇشىنشى سورتتاعى» ەلدەردەن بالا اسىراپ الادى. سىرتقا بالا بەرۋ جونىنەن - قانشاما بايلىقتىڭ ۇستىندە وتىرىپ، كەڭ بايتاق جەردى يەلەنگەن قازاقستاننىڭ كەدەيشىلىكتەن سيراعى شىققان افريكا ەلدەرىمەن قاتار ءبىر تىزىمدە تۇراتىنى قاتتى قىنجىلتادى. شەتەلدىك حالىقارالىق بالا اسىراۋ ىستەرىمەن اينالىساتىن اگەنتتىكتەر وسىدان نانىن تاۋىپ وتىر. ءتىپتى بۇعان دەيىن ۇرپاعىن وڭدى-سولدى ۇلەستىرە بەرگەن قىتايدىڭ ءوزى قازىر بۇل ماسەلەگە اسا ساقتىقپەن قاراپ، شەتكە بالا بەرۋگە شەكتەۋلەر قويا باستادى. ويتكەنى سىرتقا تەك قىز بالالاردى اسىرا بەرگەندىكتەن ەل ىشىندەگى دەموگرافيالىق بالانس بۇزىلعان. شەتەلگە ءىس-ساپار بارىسىندا تمد ەلدەرى ىشىندەگى رەسەي مەن ۋكراينادان باسقا تۋىستاس وزبەكستان، قىرعىزستان، تۇركىمەنستان، تاجىكستان ەلدەرىنىڭ ەۋروپا، امەريكا، كانداداعا ۇرپاعىن ۇلەستىرمەيتىنىن ءبىلدىم. كوپتەگەن اگەنتتىكتەردەن وسى جونىندە سۇراعانىمدا ەشبىرىنىڭ تىزىمىندە بۇل ەلدەردىڭ اتاۋى جوق بولىپ شىقتى. تىزىمدە رەسەي، قازاقستان، وڭتۇستىك افريكا رەسپۋبليكاسى، ۆەتنام بار. وسى تۇستا ايتا كەتۋ كەرەك رەسەيدىڭ ءوزى قازىرگى ۋاقىتتا اقش ازاماتتارىنا بالا اسىراۋعا جول بەرمەيدى. ساياسي استارى بولسا دا بۇل فاكت. امەريكادا قۇرباندىققا ۇشىراعان ورىس بالالارىنىڭ تاعدىرىنان كەيىن رەسەي وسىنداي ۇيعارىمعا كەلگەن. بۇعان دەيىن رەسەي اقش-قا بالا بەرەيىك، بىراق سىزدەردىڭ ەلدە سول بالالاردىڭ ءومىرىن قاداعالايتىن ءوز مەكەمەلەرىمىز بولۋ كەرەك دەگەن شارت قويعان ەدى. امەريكا بۇعان كەلىسپەگەن سوڭ رەسەي حالىقارالىق كەلىسىمگە دە قاراعان جوق، ءبارىن شارت كەستى. ال، اقش-تا قازاقستاندىق جەتىم بالالارعا قاتىستى تىركەلگەن وسپادار تىرلىكتەردەن كەيىن قازاقستان تاراپى  ۋاقىتشا موراتوري جاريالادى. بىراق بۇل ۋاقىتشا.

- جەتىم بالالارعا قاتىستى ءسىز بولعان مەملەكەتتەردىڭ زاڭى قانداي؟

- بۇل ساۋالعا جوعارىدا جاۋاپ بەردىم دەپ ويلايمىن.

- بۇل جوبانى قازاقستانداعى جەتىمدەر ۇيىندە ءوسىپ جاتقان بالالاردىڭ ءومىرىن باياندايتىن باعدارلاماعا ۇلاستىرۋ ويىڭىزدا بار ما؟

- ءتۇرلى جوسپارلار بار. دەگەنمەن بۇل ۋاقىت ەنشىسىندەگى دۇنيە.

- شەتەل اسقان قازاق بالالارىنىڭ ناقتى ستاتيستيكاسى بار ما؟

- وكىنىشكە قاراي جوق! ءسىز قويعان سۇراقتى مەن بالالاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ كوميتەتىنىڭ ءتورايىمى رايسا شەرگە دە تاستاپ ەدىم،  جاۋاپ الا المادىم. شەت مەملەكەتتەردەگى كونسۋلدىق بولىمدەردە دە  بالانىڭ ۇلتىنا بولىنگەن مالىمەت جوق. بىراق شەتەل اسقانداردىڭ  باسىم بولىگى قاراكوزدەر ەكەنى اقيقات.

- مەرەكەڭىزبەن! جانار حانىم، سىزگە قازاق بيلىگىنىڭ سالاقتىعىنىڭ سالدارىنان شەت ەلدىكتەردىڭ كوز قۋانىشىنا اينالعان دەنى ساۋ قازاق بالالارىن كورۋ اۋىر شىعار. سەبەبى، وزگە ەلدەر حالىقارالىق دەكلاراتسيالارعا قول قويعانىمەن ونى جۇزەگە اسىرۋدىڭ وزىنشە مەحانيزمىن ازىرلەپ الىپ، سودان سوڭ ارەكەتكە كوشەدى. كوپشىلىك ەلدەر شەت ەلدىكتەرگە جازىلمايتىن اۋرۋعا شالدىققان، كەمتار بالالاردى بەرىپ جاتادى. سول بالالاردى اسىراپ الۋ ارقىلى شەت ەلدىكتەر وزدەرىنىڭ قانشالىقتى دارەجەدە مەيىرىمدى ەكەندىگىن كورسەتە الادى. ال بىزدە تىماۋ تيگەن بالا دا اۋرۋ دەپ راسىمدەلىپ، شەت ەل اسىپ جاتادى جانە شەت ەلدىكتەردىڭ قالاۋى بويىنشا ساۋ بالالارعا وتىرىك اۋرۋ تاڭىلىپ جاتادى. وسىنداي سوراقىلىقتاردى توقتاتۋ ءۇشىن، ءسىز ەش نارسە قولىڭىزدان كەلمەسە دە، شەت ەلدە جۇرگەن قازاق بالالارىنىڭ ساۋ ەكەندىگىن ەسكە سالىپ، شەت ەلگە بالا بەرۋ مەحانيزمىن قايتا قاراۋعا بايلانىستى ويلارىڭىزدى حابارىڭىزدىڭ سوڭىندا ۇزبەي بەرىپ وتىرساڭىز، ءوتىنىش. مۇمكىن، ساۋ بالالاردى شىرىلداتىپ ساتىپ جاتقاندار سەسكەنەتىن شىعار...

- ارينە، ايتقانىڭىز ورىندى. «قازاقستان» ۇلتتىق ارناسىنىڭ ەفيرىنەن كورسەتىلىپ جاتقان «شەتەلدەگى قازاق بالالارى» جوباسىندا وسى ءسىز  كوتەرگەن ماسەلە بىرنەشە رەت ايتىلدى. ياعني، شەتەلدىكتەرگە تەك اۋرۋ بۇلدىرشىندەر بەرىلەدى دەگەن ويدىڭ جاڭساق ەكەنى ناقتى فاكتىلەرمەن كەلتىرىلدى. ماسەلەن، اقش ازاماتتارى اسىراپ العان 15 بالانىڭ ەكى-ۇشەۋى عانا دىمكاس بولۋى مۇمكىن. سونداي-اق، شەتەلدىكتەر باس كوزىنە قاراماي اۋرۋ بالانى الا سالمايدى، ءبىرىنشى ولار  مەدينالىق ساقتاندىرۋ شىعىننىڭ ءبارىن كوتەرە مە، كوتەرمەي مە وسىنى انىقتاپ الادى. جانە كەمتار بالعىنداردى الاتىنداردىڭ كوپشىلىگى ءدىندار ادامدار ەكەنىن ەستەرىڭىزگە سالامىن. ولاردىڭ اراسىندا ميسسيونەرلەر دە بار. جالپى، كەيبىر مەملەكەتتەر شەتكە تەك كەمتار  بالالاردى عانا اسىراپ الۋعا بەرەدى. ال، قازاقستانداعى جۇيە ونداي ەمەس. شەتەل ازاماتتارىنا دا ساۋ بالا كەرەك. وزگە ەلدىڭ قاراماعىنا وتكەن قازاق بالالارىنىڭ بارلىعى سىمباتتى، دەنساۋلىقتارى جاقسى، وتە اقىلدى بالالار.  

- جانار، شەتەل اسقان جەتىم بالالار تۋرالى حابار العاش قالاي باستالىپ ەدى؟ كىمدەر قولداۋ كورسەتتى؟

- مەن بۇل تاقىرىپتى 2009-شى جىلى «حابار» ارناسىندا باستاعان ەدىم، باعدارلاما «ارنايى  رەپورتاج» جوباسىندا ءبىر رەت كورسەتىلدى. امەريكاندىقتار اسىراپ العان قازاق بالالارىنىڭ تاعدىرى تۋرالى ارنايى رەپورتاج جاساۋعا رۇقسات بەرىپ، قولداۋ كورسەتكەن سول كەزدەگى «حابار» اگەنتتىگىنىڭ باس پروديۋسەرى سەرىك اباس-شاح جانە سول كەزدە «حابار» اگەنتتىگىن باسقارعان  گۇلنار مۋستاحيمقىزى يحسانوۆا. العاشقى ىرگەتاستىڭ قالانۋىنا ىقپال ەتكەن، جان-جاقتى قولداۋ كورسەتكەن 2009 جىلى قر ءسىم كونسۋلدىق قىزمەت دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى بولعان باعدات سەيىتباتتالوۆقا العىسىم شەكسىز. ەڭ العاش مەن ءوز يدەيامدى وسى ازاماتقا ايتقان ەدىم، ول كىسى بۇل جوبانى قولداپ، ءوز تاراپىنان، سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى تاراپىنان بارلىق اقپاراتتىق قولداۋدى ۇسىندى. بۇدان كەيىن، «الماتى» ارناسىنداعى قىزمەتىم بارىسىندا بەلگيادا تۇراتىن قازاق بالالارىنىڭ جاعدايى جايىندا ەكى بولىمنەن تۇراتىن ارنايى حابار ازىرلەدىم. ارينە، قالالىق ارنا بولعان سوڭ، شەتەل ەمەس وبلىسقا ءىس ساپارعا  شىعۋعا قاراجات قاراستىرىلماعاندىقتان بۇل جوبا دەمەۋشىلەردىڭ كومەگىمەن جارىق كوردى. باعدارلامانى سول كەزدە ارنا باسشىلىعىندا وتىرعان سەرىك ابىكەنۇلى سارىباەۆ قولدادى. سونداي-اق، جوبانىڭ شىعۋىنا الماتى قالالىق ءبىلىم باسقارماسىنىڭ باس مامانى قورلان التىنبەكقىزى ۇلكەن ەڭبەك ءسىڭىردى. بۇدان كەيىن اراعا بەس جىل سالىپ، جۋرناليست رەتىندەگى اۆتورلىق باعدارلامام  «شەتەلدەگى قازاق بالالارى» دەگەن اتاۋمەن «قازاقستان» ۇتا شىققانىنا وزدەرىڭىز دە كۋا بولدىڭىزدار. قازاقستان ءۇشىن جابىق، قۇپيا تاقىرىپتى اشىپ، قازاق حالقى ءۇشىن شەتەلدىكتەر اسىراپ العان قازاق بالالارىنىڭ بەيمالىم تاعدىرى تۋرالى ارنايى جوبانى قولداعان، تەك ءبىر ەمەس، بىرنەشە ەلدەن سەريالىق رەپورتاج جاساۋدى ۇسىنعان «قازاقستان» رترك اق باسقارما ءتورايىمى مۇحامەدجانوۆا نۇرجان جالاۋقىزى ەكەنىن ايىرىقشا اتاپ وتكىم كەلەدى. وسى كەزگە دەيىن نۇرجان جالاۋقىزىنىڭ تىكەلەي قولداپ، جول كورسەتىپ وتىرۋى مەن ءۇشىن وتە ماڭىزدى. ۇلتتىق ارنا ديرەكتورى رەتىندە اقىل-كەڭەسىن اياماي، قولداپ جۇرگەن  ءىلياس باشارۇلى ىسقاقوۆتىڭ دا ەڭبەگى زور. «شەتەلدەگى قازاق بالالارى» باعدارلاماسىن شىعارۋعا اقپاراتتىق قولداۋ كورسەتكەن  قر سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ەرلان ىدىرىسوۆ باستاعان قۇزىرلى مەكەمەدەگى بارلىق قىزمەتكەرلەرگە، شەت ەلدەردەگى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ  ەلشىلىكتەرىنە، كونسۋلدارعا، اقش-تاعى حالىقارالىق بالا اسىراپ الۋ ىستەرى جونىندەگى ساراپشى اينۇر كوكەتاۆەۆاعا العىسىم شەكسىز. حالىققا وي سالعان «شەتەلدەگى قازاق بالالارى» جوباسى وسىنداي ازاماتتاردىڭ ارقاسىندا جارىق كوردى.          

- قانشا مەملەكەتتى ارالادىڭىز؟ قانشا قازاق بالاسىمەن سويلەستىڭىز؟

- قانشا مەملەكەتتى ارالاعانىمدى جوعارىدا ايتىپ ءوتتىم. ال، قازاق بالالارىنا كەلسەك ەۋروپادا 40-قا جۋىق، ال اقش پەن كانادادا 30-عا جۋىق بالامەن كەزدەستىم.

- ساپار بارىسىندا وزىڭىزگە ەرەكشە اسەر ەتكەن وقيعالاردى ايتا كەتسەڭىز؟

- مەن ءىس-ساپار بارىسىندا  سۇحبات العان، كەزدەسكەن ءار بالانىڭ ەسىمىن جاتقا بىلەمىن. بۇل ماقتانۋ ەمەس، مەن ولاردى شىنىمەن جاقسى كورىپ كەتتىم. ولار جايىندا ويلاپ جۇرەمىن، قىلىقتارى، سوزدەرى ەسىمنەن كەتپەيدى. ولار مەنىڭ جاقىن باۋىرلارىم سياقتى. يتاليادا ەسىمجان دەگەن كىپ-كىشكەنتاي بالانىڭ بەينەسى، تومپاڭداپ جۇگىرگەنى ءالى كۇنگە كوز الدىمدا تۇر. يتالياندىق ازاماتتار ونىڭ تۋىلعاندا قويىلعان ەسىمىن وزگەرتپەپتى. اناسىنىڭ ەسىمجاننىڭ ەسىمىن  ەرەكشە ەركەلەتىپ ايتادى-ەسيمدجااان دەپ. سول بالانى ساعىنامىن. امەريكاداعى ەرمەكتىڭ «مەنىڭ انام نەگە  شىن مەكەن-جايىن قالدىرماعان، مەن تابا الماسىن دەپ ويلادى ما؟»،-دەگەن سۇراعى ءالى كۇنگە سانامدا جاڭعىرىپ تۇر. مەنىڭ وعان جاۋاپ بەرە المادىم، سوعان كۇيىنگەنىم دە ەسىمدە. «شەتەلدەگى قازاق بالالارى» جوباسىنىڭ 2-كەزەڭى بويىنشا اقش-تا جۇرگەندە قانشاما قازاق بالاسىن كورىپ، مەنىڭ وسىلاردىڭ ومىرىنە ارالاسۋعا، ولار جايلى قانداي دا ءبىر مالىمەتتى ەلگە جايۋعا قانداي حاقىم بار دەگەن دە ويلار مازالاعان. نيۋ-يوركتە سۇحبات الىپ جاتقان كەزدە، اياق استىنان وزىنەن ءوزى جىلاپ قويا بەرگەن جاننانىڭ داۋىسى قۇلاعىمنان كەتپەيدى. ال، يسپانيادا مارلەن دەگەن قاپ-قارا، اقىلدى قازاق بالاسىنىڭ تاعدىرى كۇيىندىرەدى. گەرمانيادا «وسكەندە قازاق ءتىلىن ۇيرەنىپ، قازاقستان فۋتبول كومانداسىنىڭ قۇرامىندا وينايمىن»،- دەگەن دانياردىڭ ءسوزى كوپكە وي سالدى دەپ ويلايمىن. فرانكفۋرتتە ءبىز اپارعان ابايدىڭ ولەڭدەرى جازىلعان ءۇن-تاسپانى قويعاندا ءۇنسىز، ۇزاق ۋاقىت بويى قۇلاعىن ءتۇرىپ، مۇڭايىپ تىڭداعان ەربولدىڭ بەينەسى سانامدا ءالى جارقىراپ تۇر. قازاقشا تۇسىنبەسە دە، تىڭداپ وتىردى. ال، ۇلىبريتانياداعى سەرىكتىڭ مەن قۇدايعا سەنبەيمىن، مەنىڭ ءدىنىم-گۋمانيزم دەگەن سوزدەرى ەسەڭگىرەتكەنى ەسىمدە. بيىل كامەلەتتىك جاسقا تولاتىن، سونىمەن بىرگە قازاقستان ازاماتتىعىنان ماڭگىلىككە ايىرىلاتىن ۆاشينگتوندا تۇراتىن تەمىرلاننىڭ  «مەن ءوز ۇلتىما ادال بولىپ قالعىم كەلەدى» دەگەن ءسوزى دە ەسىمدە. قازاق بالالارىنىڭ قاسيەتتەرىن ايتىپ تاۋىسا المايمىن...

- بالالار قازاقستاندى ساعىنا ما، الدە بىلمەي مە؟

- ولار قازاقستان تۋعان وتاندارى ەكەنىن جاقسى بىلەدى. قاي قالادان، قاي بالالار ۇيىنەن اسىراپ الىنعاندارىن دا جاقسى بىلەدى. تۋعان جەردى كەلىپ، كورۋدى اڭسايدى. بۇل جايدان جاي ايتىلا سالعان ءسوز ەمەس. ولار شىنىمەن شەتكە كەتىرسە دە ءوز ەلىن جاقسى كورەدى.

- باعدارلاما شىققان سوڭ، تاستاپ كەتكەن اكە-شەشەسى حابارلاسقان جاعداي بولدى ما؟

- وسى ۋاقىتقا دەيىن  ءبىر وقيعا بولدى. شەتەلدىكتەر اسىراپ العان بالالاردىڭ ءبىرىنىڭ تۋىستارىمىز دەپ حابارلاستى. بۇل جاعى ناقتىلانۋدا. بۇل جونىندە «شەتەلدەگى قازاق بالالارى» جوباسىنىڭ الداعى كورسەتىلىمدەرىنىڭ بىرىنەن كورە الاسىزدار دەپ ويلايمىن. 

- شەتەلدىكتەردىڭ قازاق بالالارىن اسىراپ الۋى دۇرىس دەپ ەسەپتەيسىز بە؟

- ەشبىر بالا جەتىم وسپەۋى ءتيىس، تولىققاندى وتباسىندا، ءوزىن جاقسى كورەتىن ادامداردىڭ ورتاسىندا تاربيەلەنۋى كەرەك. اتا-اناسى كەرەك ەتپەي تاستاپ كەتكەن بۇلدىرشىندەردىڭ كوزىندەگى وتتى كورگەندە، ولاردىڭ باقىتتى بالالىق شاقتارىنا كۋا بولعاندا مۇمكىن بۇل دۇرىس شىعار، مەيلى قاي ۇلتتىڭ وكىلى بولسىن، جاقسى ادامدار بولسا بولدى دەپ ويلايسىڭ. الايدا ولاردىڭ قازاق دەگەن حالىققا جات بولىپ ەر جەتىپ، بوي جەتىپ كەلە جاتقاندارىن كورگەندە ءىشىڭ ۋداي اشيدى. ەگەر قازاقستاندا  جەتىم بالا بولماعاندا ءبىز حالىقارالىق بالا اسىراۋ ىستىنە ارالاسپاس تا ەدىك. بىزگە  شەتەلدىكتەر كوز سالماس تا ەدى. كەتكەن بالالار كەتتى، ەندى ولاردى قايتارا المايمىز، بىراق ءبىز ولارمەن اراداعى بايلانىستى ۇزبەۋىمىز كەرەك. ال، كەتەتىن بالالار ءالى كوپ. ەگەر قوعام بولىپ بۇل ماسەلەگە ات سالىسپاسا ءالى تالاي قازاقتىڭ تۇقىمى شەتكە كەتە بەرەدى. ال، مەن قارسىمىن، بالا بەرمەۋ كەرەك دەگەن تەك جالعان سوزدەر. ناقتى ءىس اتقارۋ قاجەت. ەلىمىزدە تۇراتىن ءار وتباسى بالالار ۇيىنەن ءبىر بالادان اسىراپ السا، ۇرپاعىمىز وزىمىزدە قالىپ، اتا-بابادان امانات بولعان جەرگە يەلىك ەتەر مە ەدى؟!. بىراق الەۋمەتتىكفاكتورلاردىڭ اسەرىنەن دە بالا العىسى كەلەتىن وتباسىلار بۇعان قول جەتكىزە المايدى. ال، ءبىر ەمەس بىرنەشە بالانى قاتارىنان العان كەيبىر ازاماتاردىڭ ويى ساۋاپتى ىستە ەمەس، ماتەريالدىق جاققا كوپ كەتىپ قالعان سىندى. جەتىم بالانى باۋىرىنا باسقان ادام ودان قانداي دا ءبىر پايدا كۇتپەۋى قاجەت. توپىرلاتىپ  بالانى الىپ، جاعدايىمىز جوق، بىردە بىرەۋى كومەكتەسپەيدى دەگەن ۇيات نارسە. پاتروناتتىق جۇيە، باسقاسى  ءجوندى جولعا قويىلماي، تازا نيەتپەن بالا العىسى كەلەتىن ادامدارعا قولداۋ كورسەتىلمەي شەتكە بالا كەتكەنى كەتكەن دەپ ويلاي بەرىڭىز. بۇعان قازىر ەشكىم دە باس اۋىرتقىسى كەلمەيتىن سياقتى. جات ەلدەن پانا تاپقان سەگىز مىڭنان استام بالادان قانشاما ۇرپاق ءوربيتىن ەدى؟!.  كەڭ بايتاق جەرىمىزبەن ماقتانامىز، ال ول جەرگە ادام قونىستانباسا ونىڭ نەسى ماقتانىش؟!.  شەتەلدىكتەرگە بالا بەرۋدى توقتاتۋ كەرەك دەگەن ماسەلەنى كوتەرمەس بۇرىن، ىشتەگى جاعدايدى جۇيەلەپ، رەتتەۋ كەرەك.     

- جەتىم بالداردى شەت ەلگە تاراتپاي، وزىمىزگە قالدىرۋعا بولماي ما؟ الدە ۇكىمەتتىڭ قارجىسى از با؟

- بالالار ۇيىندە بارلىق جاعداي جاسالعان قازىرگى كۇنى. ۇكىمەت جەتىم بالالاردى اسىراي المايتىندىقتان شەتكە بەرىپ جاتقان جوق. ءبىزدىڭ الەم الدىندا ورىنداۋعا ءتيىستى حالىقارالىق تالاپتار بار، ودان ەندىگى جەردە باس تارتۋ مۇمكىن ەمەس. گااگا كونۆەنتسياسى ءار بالانىڭ اتا-اناسى بولۋى كەرەك دەگەن ءپرينتسيپتى كوزدەيدى، بىراق نەگىزگى باسىمدىق ەلدىڭ ىشىندەگى بالا اسىراۋ ىسىنە بەرىلسە دە بۇل  دۇرىس ورىندالماي وتىرعان ءتارىزدى. بالالار ۇيىنە بارىپ جەتىم بۇلدىرشىندەردىڭ جانارىنا ءۇڭىلىڭىزشى. ول جاناردا «مەنىڭ اتا-انام بولسا عوي» دەگەن  مۇڭ تۇنىپ تۇر. ولار تەك وزدەرىنە عانا ارنالعان مەيىرىمدى، وزدەرىنە عانا باعىتتالعان ماحابباتتى اڭسايدى.

- ءبىزدىڭ بىرقاتار تەلەارنالار، جەكەلەگەن جۋرناليستەر شەت ەلدەردەگى قازاقتار، شەت ەلدەگى بالالار، شەت ەلدەگى ەلشىلەر، ت.س.س. شەت ەلدەرمەن بايلانىسى بار حابارلار ويلاپ تاۋىپ، جۇرگىزۋگە قۇمار. ونىڭ ار جاعىندا بيۋدجەتتىڭ قارجىسىنا شەت ەلدەردى تەگىن ارالاۋ، "كومانديروۆوچنىيدان" تۇسەتىن تيىن-تەبەن سياقتى ويلار جاتقانى دا جاسىرىن ەمەس. وسى شەتتەگىلەردى جارىلقاماي-اق، وتىرىك سولاردىڭ قامىن ويلاعانسىماي، مىنا ىشتەگى، قالادا باسپاناسىز، بالاباقشاسىز تەنتىرەپ جۇرگەن، نەمەسە انا اۋىلدا سۋى جوق دارەتحانالارعا بارىپ جۇرگەن اۋىلدارداعى قازاق بالاسى تۋرالى نەگە ايتپايسىڭدار ودان دا. ال، شەتتەگىلەردى ءتۇسىرىپ كەلدىڭ، كورىپ كەلدىڭ, ءارءا قاراي نە؟ سول ەلگە قارسى سوعىس اشامىز با، الدە سانكتسيا قولدانامىز با? بالانى بەرسەك، ءوزىمىز بەردىك قوي، ەندى ونى نەگە ىزدەپ ءجۇرمىز?! بۇل جەردە پوپۋليزم تۋرالى عانا ايتۋعا بولادى، باسقا ەشتەڭە ەمەس! الدىمەن ىشكى ماسەلەلەردى جەتىستىرىپ الۋ كەرەك، سوسىن سىرتقا قىدىرىستاۋعا بولادى, «بوتەن اقشاعا».

- سىزگە اللا جار بولسىن! باسقا ايتارىم جوق!

- جانار حانىم، ءسىز بىلەسىز بە، جوق پا، وسى شەتەلگە بالا ساتۋ پروبلەماسىن ەڭ العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ دراما تىلىندە سويلەتكەن قالامگەر-دراماتۋرگ جولتاي جۇمات. ونىڭ ء"تىرى جان" دەگەن پەساسى وسى تاقىرىپتى قاۋزاعان. بۇل شىعارما 2004 جىلى رەسپۋبليكالىق جابىق بايگەدە جۇلدە الدى. ەگەر قاتەلەسپەسەم, وسى پەسانى تۇركىستان تەاترى ساحنالادى دەپ ەستىگەم, انەبىر جىلدارى. وسىنداي وتە ماڭىزدى تاقىرىپتى قوزعاعان دۇنيە نەگە ەلەۋسىز جاتىر؟ نەگە رەسپۋبليكالىق درامتەاتر ساحنالاعىسى كەلمەيدى؟ سىزدەن سۇرايتىنىم-وسى پەساعا قوزعاۋ سالساڭىز! اۆتورى بار عوي، ءتىرى عوي. گۇلجان.

- گۇلجان كەشىرىڭىز، شىنىمدى ايتايىن مەن بىلمەيدى ەكەنمىن. ەگەر سىزدە بۇعان قاتىستى تولىق ماعلۇمات بولسا مەنىمەن ءبولىسۋىڭىزدى سۇرايمىن. مەنىڭ ەلەكتروندى پوشتاما جولداۋىڭىزعا بولادى. baisemis@mail.ru

- راس، اۋىر تاقىرىپ. كەيىنگى حابارلاردىڭ بىرىندە بۇلدىرشىندەي ءبىر قازاق قىزى سولقىلداپ تۇرىپ جىلادى. بايعۇس بالا! وبالىڭ كىمگە؟

- ونىڭ ەسىمى جاننا. ونىڭ جىلاعانى جۇمباق بولىپ قالدى...

- 1) كەشە عانا ءبىر اقپارات وقىدىم. ء"بىر عانا اقمولا وبلىسىنان شەتەل اسىرىپ العان 400-دەن استام بالانىڭ تاعدىرى بەلگىسىز ەكەن". ماسقارا! ولاردى كىم بەردى؟ كىم قول قويدى؟

- بۇل ىستە تۇيتكىلدى ماسەلەلەر، كۇماندى جايتتار وتە كوپ...  قازىرگى ۋاقىتتا سول بالالاردىڭ ومىرىنە جاۋاپتى قۇزىرلى مەكەمە  كىنانى وزدەرىنە جۋىتپاي وتىر. ول كەزدە رەسپۋبليكادا ايقىن جۇيە، شەتەلگە كەتكەن بالالاردىڭ ءومىرىن باقىلايتىن قۇزىر بىزدە بولعان جوق دەگەن پىكىردى العا تارتادى. يا، ءبىز بىلمەيتىن جاعدايلار وتە كوپ. مۇمكىن ءبىز ونى بىلمەي دە وتەتىن شىعارمىز...

- 2) سەنىڭ حابارلارىڭدا شەتەلدەگى قازاق بالالارى ءبىز سەكتا-پەكتا دەپ جۇرگەن دىنگە ەنگەنىن بايقاپ ءجۇرمىز. شىنىڭدى ايتشى، ەندى ولار قازاق پا؟ قازاقتى قازاقتىقتان شىعارعاندار، بەزدىرگەندەر كىمدەر؟

- قازاقتى قازاقتىقتان شىعارعان، بەزىندىرگەن  قازاقتىڭ ءوزى...  شەتەلدىكتەر اسىراپ العان قازاق بالعىندارى سول اتا-اناسىنىڭ سەنىمەن وتكەن. كەيبىرىن ەلگە كەلە سالىپ شوقىندىرعان. قازاق بالالارىنىڭ اراسىندا كاتوليك تە، اتەيست تە، بۋدديست تە، مورمون دا، پروۆوسلاۆ تا باسقاسى دا بار. بۇعان كىنالىنى سىرتتان ىزدەۋدىڭ قاجەتى جوق دەپ ويلايمىن.

- جانار قارىنداسىم، "شەتەلدەگى قازاق بالالارى" - وتە ءساتتى جوبا. شىنىڭدى ايتشى، تاعدىردىڭ جازۋىمەن شەتەل اسىپ كەتكەن قاراكوز بالاپاندارىمىزدى اسىراپ العانداردان قىزعانعان كەزىڭ بولدى ما؟ ولاردىڭ اراسىندا قانشاما دارىن يەلەرى بار عوي! اتتەڭ، نە كەرەك...

- ارينە، قىزعانعان كەزدەر بولدى... بىراق امال نەشىك؟! ولاردىڭ اراسىنان بولاشاقتا مىقتى تۇلعالار شىعاتىنىنا سەنىمىم مول. وسىنى ويلاعاندا قازاقستان قانشاما بىلىكتى مامانىنان، ادام رەسۋرسىنان ايىرىلعانىنا وكىنەسىڭ... شەتەلدىكتەر اسىراپ العان قازاق بالالارى شەتىنەن العىر، اقىلدى، زەرەك، تانىم-تۇسىنىكتەرى وتە جوعارى دەڭگەيدە. ەرەسەكتەرشە وي قورىتادى، پىكىر بىلدىرەدى. شەتەل ازاماتارى دا قازاقتىڭ تەكتى، قانى تازا حالىق ەكەنىن جاقسى بىلەدى. بۇل ولاردىڭ قازاق جەرىنەن بالا اسىراپ الۋعا قۇمارتۋىنا ىقپال ەتەتىن بىردەن ءبىر فاكتور!

- جاناردىڭ وسى تەلەحابارىنىڭ بىرىندە شەتەل اسىپ كەتكەن قازاقتىڭ ءبىر ءبۇلدىرشىنى قازاقستاننىڭ كوك تۋىن جامىلىپ جاتقانىن كورسەتتى. كوزىمە جاس كەلدى. "بالام دەيتىن ەلى بولماسا، ەلىم دەيتىن بالا قايدان شىعادى" دەپ ەدى احمەت بايتۇرسىنوۆ اتامىز. ال مىنا جۇدىرىقتاي بالانىڭ جۇرەگىنىڭ ۇلكەنىن قاراڭىز! ەلى شەتەل اسىرىپ جىبەرسە دە، ەلىنىڭ تۋىن ەمىرەنە يىسكەلەپ جاتىر اينالايىن-اي!

- ءيا، ول بالعىننىڭ ەسىمى - رۋسلان. بەلگيادا تۇرادى. ويىنا ءالى ەشنارسە كىرىپ تە شىقپايدى. كىشكەنتاي بولعاندىقتان ءوزىن تاربيەلەپ جاتقان بەلگيالىق ەرلى-زايىپتىنى اكە-شەشەسى رەتىندە قابىلدايدى. ءبىر جۇباناتىنىم، سول رۋسلاندى اسىراپ العان وتباسى بالاعا سونشا مەيىرلەنىپ، ءسۇيسىنىپ وتىر. ءوز بالالارى رەتىندە قالدىرسا دا، ەس توقتاتقاندا ونىڭ قازاق تۇقىمى ەكەنىن ايتاتىندارىن جەتكىزدى ماعان. بىراق ءبىز ولاردى ەندى قايتارا المايمىز. ولار ەندى قايىرىلمايدى...

- قازاق ءوز جەرىندە، ءوز ەلىندە جۇرگەندە ونىڭ قادىرىن سەزىنە المايتىنى نەلىكتەن. شەتتەگى قازاق بىتكەننىڭ قازاقستان، اتامەكەن دەگەندە شىعارعا جانى بولەك، ءتىپتى ءوز تۋعانىنان، ەلىنەن جىلۋلىق، قامقورلىق كورمەي، وزگەنىڭ، جاتتىڭ قۇشاعىنان پانا، مەيىرىم تاپقان بەيكۇنا سابيلەردىڭ تۋعان جەرگە دەگەن شەكسىز ماحابباتىن نەمەن تۇسىندىرەسىز؟

- مۇمكىن قان تارتادى دەگەن قازاققا عانا ءتان قاسيەت شىعار. ولار وزدەرىنە دە بەيمالىم ءبىر تۇيسىك ارقىلى بىزگە تارتىلا تۇسەدى، ەركەلەيدى. ءبىزدى جاقىن تارتادى. ادامنىڭ ءوز تامىرىن ىزدەۋى زاڭدىلىق. ول بالعىندار مىندەتتى تۇردە كەيىن وتاندارىنا كەلەدى. كەيبىرى ءتىپتى قازاقستاندا ءۇيىم بولسا دەپ ارماندايدى. شۆەيتساريادا تانىسقان تولەگەن دەگەن قازاق بالاسى «وسكەندە ەلىمە كەلىپ، جىلقىلار ۇستاسام، فەرما اشسام» دەگەن تىلەگىن ايتىپ قالدى. ونىڭ شەتەلدىك اتا-اناسى وسىدان ءۇش-ءتورت جىل بۇرىن قازاقستانعا، ءوزى تاربيەلەنگەن استاناداعى بالالار ۇيىنە اكەلىپ، كورسەتىپ قايتقان. تولەگەننىڭ بويىنداعى قازاقى قاسيەت، ۇلتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك تۇنىپ تۇر. بۇل پافوس ەمەس. اقيقات. 

- جانار، اقپاراتتىق مايداندا ءبىز سولتۇستىك كورشىمىزدەن ۇتىلىپ تۇرمىز، تەلەحابارلاردىڭ كوپشىلىگى ءمانسىز، اۋىز تۇششىمدىسى جوق. قاشان وسى قازاق ەلىنىڭ اتىنا ساي اقپاراتتىق ساياساتقا يە بولامىز؟

- وعان ۋاقىت تورەشى دەپ ويلايمىن. قازاق تەلەۆيزياسى  ءبىر ورىندا تۇرعان جوق، قارىشتاپ دامىپ كەلەدى. ءوز ماماندىعىن سۇيەتىن، ءوز كاسىبىنە شىنداپ بەرىلگەن قازاق جۋرناليستەرى، بىلىكتى باسشىلار باردا ءالى تالاي بەلەستى باعىندىرامىز دەپ سەنەمىن.

- جانار اينالايىن، مەملەكەت قاراجاتىنا تۇسىرىلگەن باعدارلاما بولعان سوڭ وسىلاي ماڭىزدى بولسا وكپە جوق، كەيبىر باعدارلامالار تۇككە العىسىز. ەسىل ەكرانداعى التىن ۋاقىت دەپ كۇيىپ كەتەسىڭ. جاۋگەرشىلىك زاماندا دا بالالارىن جاۋ قولىندا قالدىرماعان قازاق بەيبىت زاماندا ءوز قولىمەن جەتەكتەتىپ جىبەرىپ وتىر، انالار بولىپ وسى شەت ەلگە بالا بەرۋگە قارسى ءبىر اكتسيا ۇيىمداستىرۋ كەرەك شىعار.

- ارينە، بۇل جايىندا ەلباسى دا ايتىپ ەدى، بەيبىت زاماندا ءبىزدىڭ ەلدە جەتىمدەر بولعانى وكىنىشتى دەپ... مەنىڭشە ءبىز بۇرىنعى اتا-بابامىزدان جالعاسىپ، سوڭعى كەزدە ءوشىرىپ العان رۋحاني قۇندىلىقتارىمىزبەن قايتا قاۋىشساق، قايتان جانداندىرساق، ۇلتتىق تاربيەگە ءمان بەرىپ، مەيىرىمدى بولا تۇسسەك جەتىم بالالار دا ازايىپ، بالالار ءۇيى دەگەن تۇسىنىك تە جوعالادى دەپ ويلايمىن. ءبىزدىڭ قوعام ءوز بالالارىمىزدى اسىراپ الۋعا تالپىنسا، ال مەملەكەت سوعان جاعداي جاساپ، قولداۋ كورسەتسە شىركىن اي... ەل ىشىندەگى بالا اسىراۋعا قاتىستى پروتسەدۋرا جەڭىلدەتىلسە دۇرىس بولار ەدى. ويتكەنى وسى جوبادان كەيىن ءبىر جەتىم بالاعا پانا بولعىسى كەلگەن ادامدار قاتارى كوبەيىپ وتىر، ولار  حابارلاسىپ اقىل-كەڭەس تە سۇراپ جاتادى.

(جالعاسى بار)

Abai.kz