بۇگىندە ەلۋدى ەڭسەرىپ، الپىستى القىمداعان ءبىز وكىلىنە جاتاتىن ۇرپاق كەشەگى كەڭەستىك ءداۋىردىڭ توقىراسا دا توق جىلدارىن، كوزدى الداعانمەن كوڭىلدى الداي الماعان كەرمەك ءدامدى كەسىرلى بەينەسىن باسىمىزدان وتكەرىپ، سانامىزدا، تەگىمىزدە ماڭگىلىككە ساقتالعان ۇلتتىق، ازاتتىق، تاكاپپارلىق رۋحىنىڭ قايتا جاڭعىرعان - ەل تاۋەلسىزدىگىنىڭ باستاۋى مەن قاز تۇرۋىنىڭ قۋانىشى دا قالتارىسى دا مول، سەنىمدى، ءۇمىتتى جىلدارىنىڭ كۋاسى بولىپ كەلەمىز.

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ اراب ءتىلى بولىمىنە ارنايى وقۋعا ءتۇسىپ، تەكتى ۇلىسىمىزدىڭ تاريحى مەن مادەنيەتى، عىلىمى مەن ادەبيەتى تىعىز بايلانىسقان شىعىس-مۇسىلمان، اراب الەمىنىڭ ءتىلىن جەتىك مەڭگەرىپ، كەيىنگى ءومىرىمىزدى وسىناۋ قاتپارى قالىڭ، دەرەگى مول، تىڭ باعىتقا ارنايمىز دەگەن القالى ءۇمىت-تىلەكپەن جۇرگەنىمىزدە، كەڭەس وداعى كۇلپارا ىدىراپ، ودان كەيىنگى قىم-قۋىت كەزەڭنىڭ قاتال شىندىعى ۇركەردەي ازعانا توبىمىزدى جان-جاققا، سان-سالاعا بەت بۇرعىزدى. دەسەك تە، سول ءبىر باستاپقى ماقسات-مۇراتىنان، تاۋەكەل دەپ تۇسكەن سوقپاعىنان اداسپاي، ءومىردىڭ، تۇرمىستىڭ قيىندىقتارىنا قاراماستان تاڭداعان باعىتىنا قاراي تاباندىلىقپەن العا جۇرگەن ازاماتتاردىڭ قاتارىندا ەندى، مىنەكي، الپىستىڭ اسقارىنا شىققان كۋرستاسىمىز، ارىپتەس دوسىمىز سەرىكباي قىلىشبايۇلى قوسانوۆتى ايتۋىمىز لازىم.

ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا زەينوللا قابدولوۆ، تۇرسىنبەك كاكىشەۆ سىندى ۇلى مۇحاڭداردىڭ الدىن كورگەن ايگىلى اعا بۋىن ۇستازداردىڭ ءتالىمىن العان سەرىكباي قىلىشبايۇلى ءوزى دە ستۋدەنت كەزىنەن باستاپ شىعىستانۋ، ادەبيەتتانۋ، فولكلورتانۋ باعىتىنا تەرەڭ بويلاپ، رەسپۋبليكالىق باسىلىمدارعا، ماقالالارىن، ولەڭدەرىن جاريالاپ ءجۇردى. جوعارى ءبىلىم الىسىمەن ەڭبەك جولىن ۇزدىكسىز ءبىلىم، عىلىم سالاسىنا ارناپ، وقىتۋشىلىق قىزمەتتى قاتار الىپ كەلە جاتقان قارىمدى ازامات. وسىناۋ ەڭبەكقورلىق پەن تاباندىلىقتىڭ ناتيجەسىندەي سەرىكباي قىلىشبايۇلى بۇگىندە ەلىمىزگە تانىمال ادەبيەتتانۋشى-عالىم، اقىن، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، كەشەلەرى ءوزى ءدارىس العان قازمۋ اۋديتوريالارىندا بۇگىندە جاس بۋىنعا، تاۋەلسىز قازاق جاستارىنا ەندىگى ءبىلىم تەڭىزىنەن، بالكىم تاعدىر تەڭىزىنەن دە ءوزى سۋسىنداتۋدا.

انىعىندا، تاعدىر تەڭىزى دەگەن تىركەستى ءسوز ورايى ءۇشىن ەمەس، شىن مانىسىندەگى تەڭىز ۇعىمىنىڭ، البەتتە ارال تەڭىزىنىڭ، وسىناۋ قازاق ءۇشىن قاستەرلى دە مۇڭدى ولكەنىڭ تۇلەگى سەرىكباي قىلىشبايۇلىنىڭ ومىرىمەن تىكەلەي بايلانىسى بولعاندىقتان ارنايى وتىرمىز. عالىمدىعى مەن اقىندىعى سىرداريا مەن ءامۋدارياداي قاتار اعىس بولىپ كەلە جاتقان سەكەڭنىڭ بىزدەر جاتقا بىلەتىن جىر جولدارىنىڭ باسىم بولىگى وسىناۋ ماڭگىلىك كوڭىلىنەن كەتپەيتىن، تەڭىز تەربەتكەن جۇرەگىنەن وشپەيتىن تۋعان ولكەسى، ايدىن-بەسىگىنە ارنالۋى دا سودان، ءسىرا.

ارالىم – اتا جۇرتىم، وسكەن جەرىم،
ايمالاپ، ايدارىمنان ەسكەن جەلىڭ.
قايىعىن قيالىمنىڭ تولقىن تەربەپ،
ارماننىڭ اق ەسكەگىن ەسكەن جەرىم،-

اڭساۋمەن كوكەيىمدى تەسكەن جەرىم،
العاۋسىز اق تورتاندى كەسكەن جەرىم.
كەر باسىپ كەڭ دۇنيەنى جۇرگەنمەنەن،
داريعا، باسىلار ما ىشتەن شەرىم؟،- دەگەن تەبىرەنىستى جولدارىنان-اق اقىن باۋىرىمىزدىڭ تۋعان جەرگە دەگەن سارقىلماس ساعىنىشتىڭ، تاۋسىلماس قۇشتارلىقتىڭ لىقسىعان لەبىن سەزىنەمىز.  اسىلى، دۇنيەدەگى ەڭ ۇلكەن، ەڭ تەرەڭ، بالكىم، ماڭگىلىك ساعىنىش – اۋىل بالاسىنىڭ ساعىنشى بولسا كەرەك. ويتكەنى اۋىل بالاسى عانا شىر ەتىپ دۇنيەگە كەلگەن، سەزىم-تۇيسىگى قالىپتاسقان، وڭ-سولىن ءبىلىپ، ەسەيىپ، ەر جەتىپ، ەندى تانىپ ءبىلدىم-اۋ دەگەن دۇنيە جاراتىلىسىن جالقى ساتتە تاستاپ شىعۋىنا تۋرا كەلمەك. راسىندا، عالامشاردىڭ ءبىر تۇعىرى، بارشا الەم جۇرتشىلىعىنىڭ ىرگەلى ءبىر ۇلىسى بولا تۇرا، ەلدىگىمىز بەن مەملەكەتتىلىگىمىزدىڭ ەڭسەسىن بيىكتەتۋ، ساياسي تىلگە سالعاندا حالىقارالىق قوعامداستىقتىڭ قابىرعالى مۇشەسى مارتەبەسىن ساقتاۋدىڭ اۋقىمدى ماقسات-مۇددەسى ەلدىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن ەسەيگەن ۇل-قىزدارىنىڭ «كەتىگىن تاۋىپ قالانۋ» ۇدەسىندە بارىنە ورتاق، باس قالاعا بەت الىپ، بويىنداعى ءبىلىم-بىلىكتىلىگىن، قابىلەت-قارىمىن جۇزەگە اسىرۋعا ۇمتىلاتىنى تابيعي قۇبىلىس. الايدا، ادام بالاسى قايدا جۇرسە دە، قايسى قياعا ورلەپ، قاي بيىككە شىقسا دا ءومىر ەسىگىن اشقان جەرىن، بالالىق، بوزبالالىق شاعى وتكەن كاۋسار مەكەنىن ەشقاشان ەستەن شىعارماق ەمەس. ءارى مۇنداي تازا، قۋاتتى سەزىم ءاربىر ازاماتقا ۇدايى جىگەر بەرىپ، ۇنەمى العا باستاماق. مىنەكي، سەكەڭنىڭ مىنا ولەڭ جولدارى دا:

ەسكە ءجيى تۇسەدى بالا شاعىم،
ۇستىندە وتكەن كيىز بەن الاشانىڭ.
قۇمعا تۇسكەن بەيكۇنا ىزدەرىمنەن
باستاۋ الدى بۇگىنىم، بولاشاعىم.

ويعا ءجيى تۇسەدى بالا شاعىم،
ءبارى سوندا قالعانداي تاماشانىڭ.
بۋتەمىرگە قولىمدى قارىپ تۇرىپ،
ساعىنامىن انامنىڭ جەر وشاعىن، -  الماتىدا جۇرگەن ۇل مەن قىزدىڭ ەگەمەندىككە دەيىن قازاقتىڭ ءوزىن وزەككە تەۋىپ تۇرعان قاتىگەز قالالارداعى كوڭىل-كۇيىنىڭ قوڭىراۋ ءۇنى دەسەك ابدەن بولادى. تەڭىزى جوق، تاۋلى، قىراتتى جازىقتا وسكەن بىزدەردىڭ ەسىمىزگە جۋسان مەن جۋانىڭ، ساعىمدى دالانىڭ بەينەسى تۇسسە، ارال تۇلەگىنىڭ كوز الدىنا:

جاعالاۋدا وتىردىم جالعىزسىراپ...
ەشكىم بىراق كەلمەدى ءحالىم سۇراپ.
قالت-قۇلت ەتىپ بارادى جالعىز قايىق،
جالت-جۇلت ەتتى الىستا جالعىز شىراق...

قارايلاپ سول شىراققا ۇمىتتەندىم،
قايىعىنا قيالدىڭ ءمىنىپ كوردىم.
قايران ارال قامىعىپ وكسىگەندە،
جىلادىم مەن،
جىگەرسىز جىگىت پە ەدىم؟.، دەگىزگەن بالا كەزىندە اشىق كۇندەرى تەڭىزدىڭ جاعاسىنان تىك كوتەرىلەتىن جارعا شىعىپ، سوناۋ الىستا، اسپان مەن تەڭىزدىڭ استاسىپ كەتەتىن تۇسىنداعى عاجايىپ كوكجيەك كەلەر. تولقىندارى جاعاعا تولاسسىز ۇراتىن ارال تەڭىزى ولار ءۇشىن بۇكىل جاراتىلىستىڭ، عاجاپ ءومىردىڭ ءوزى بولعانى كامىل. تەڭىزدىڭ باسىنا تۇسكەن كەيىنگى قاسىرەت ونىڭ جاعاسىندا وسكەن ۇرپاقتاردىڭ دا جۇرەگىنە تەرەڭ جارا سالىپ، وي-ساناسىنان ماڭگىلىك كەتپەس. سول الەۋمەتتىڭ وكىلى سەرىكباي قىلىشبايۇلى سىندى ازاماتتاردىڭ كوزىندەگى ءبىز بايقايتىن ءبىر قوڭىر مۇڭ كوكىرەك تۇبىندە قالىپ قويعان تەرەڭ ساعىنىش پەن بەيمالىم ارماننىڭ، دەسەك تە سەلدىرەمەس سەنىمىنىڭ بەلگىسىندەي.

ادەبيەتتانۋشى-عالىم رەتىندە جاس ۇرپاققا ءبىلىم ءنارىن بەرىپ، بۇگىنگى تاۋەلسىز ەلىمىز دامۋىنىڭ ۇردىسىنە بەلسەندى ارالاسىپ كەلە جاتقان ءبىلىمدى ارىپتەسىمىز سەكەڭ سوناۋ ستۋدەنت كەزىنەن باستاپ قوعامنىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنە، ەڭ الدىمەن قاسيەتتى قازاق ءتىلىمىزدىڭ قۇدىرەتى ارتۋىنا ۇزدىكسىز، تىنباي ەڭبەك ەتىپ كەلە جاتۋى قاجىماس قايراتكەرلىكتىڭ ايقىن بەلگىسى. ءتىلدىڭ تاعدىرى – ۇلت، مەملەكەت تاعدىرى ەكەندىگىنە ەڭ الدىمەن وسى ۇعىمنىڭ تامىرىن، تەگىن، ءمانىن تۇسىنەتىن قاۋىم، ياعني بابا تىلىنەن اجىراماعان قاۋىم عانا دابىل قاعىپ كەلە جاتقانى تابيعي. نانىن بوتەن تىلدە تاۋىپ جۇرگەن، امالسىزدان جات بولىپ كەتكەن جالقى پەندەلەر ءوز قولىن ءوزى شاپپايتىنى، ءتىپتى تىرشىلىك تالابىنان ءوز ۇلىسىن ءوزى داتتايتىنىنا دا كۋا بولىپ كەلەمىز. بۇل تۋراسىندا سەرىكباي قىلىشبايۇلىنىڭ قالامىنان اعىلىپ تۇسكەن:

انا ءتىلىم، ارداعىمسىڭ ۇلتىمنىڭ!
بەسىگىمدە بوبەگىم  بوپ بۇلقىندىڭ.
اباي بولىپ ايتامىن دە ۇمتىلدىڭ،
جامبىل بولىپ جەتەمىن دەپ جۇلقىندىڭ.

ايتپايسىڭ دەپ، جەتپەيسىڭ دەپ قىستاپتى،
اڭقاۋ ەلىڭ جاۋعا تالاي ۇستاتتى.
احمەتپەن، مىرجاقىپپەن، ماعجانمەن،
اباقتىدا بىرگە سەنى ۇستاپتى، - دەگەن جولداردىڭ ءوزى ءتىل باسىنداعى، دەمەك حالقىمىزدىڭ باسىنداعى وتكەن كەزەڭدەردىڭ، ءتىپتى كۇنى بۇگىنگە دەيىن تارقاماي، باسىلماي كەلە جاتقان وكسىگىن ايقارا اشادى.  جاراتقانعا ءتاۋبا، قازىرگى ۋاقىتتا مەملەكەت باسشىلىعى تاراپىنان جان-جاعىمىزداعى جاھاندىق ۇدەرىستەردى ساراپتاي وتىرىپ، بەيبىتشىلىكتىڭ وزەگى قوعامداعى تۇراقتىلىق پەن تاتۋلىق ەكەندىگىن، دەمەك ەڭ الدىمەن اقپارات سالاسىنا ايرىقشا نازار اۋدارۋ، سونىڭ ىشىندە قازاق ءتىلدى اۋديتوريامەن، جاستارمەن جۇمىستى كەڭ اۋقىمدى جۇرگىزۋ قازىرگى ۋاقىت تالابى ەكەندىگىن ۇنەمى مالىمدەۋدە. سوندىقتان بەلگىلى سەبەپتەرمەن ءالى دە ۇستەمدىككە يە بوتەن تىلدەردىڭ جانىندا قوساقتالىپ كەلە جاتقان انا ءتىلى ءۇشىن اۋقىمدى مايداندا تاربيەلەنگەن ءاربىر شاكىرت، جالعىز ارەكەت، ءتىپتى جالقى سويلەم مەن ولەڭ جولىنىڭ ءمانى ءاردايىم جوعارى تۇرا بەرمەك. وسىناۋ ۇلى ساپار جولىنداعى ازاماتتاردىڭ ارقايسىسىنىڭ، سولاردىڭ قاتارىندا عالىم، اقىن، ۇستاز سەرىكباي قىلىشبايۇلىنىڭ ۇزدىكسىز ەڭبەگى تەك قانا قۇرمەتپەن اتالىپ ءوتۋى حاق.

مىنەكي، ايلار اعىلىپ، جىلدار جىلىستاپ ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەت قابىرعاسىندا قاتار ءبىلىم العان ۇزەڭگىلەس باۋىرىمىز سەرىكباي قىلىشبايۇلىنىڭ الپىستىڭ اسقارىنا شىققان مەرەيتويى قارساڭىندا ويىمىزعا كەلگەن ءبىر ۇزىك سىرمەن وقىرمان قاۋىممەن ءبولىسۋدى ءجون كوردىك.

مۇحتار كارىباي

ديپلومات، پۋبليتسيست

Abai.kz