وتكەن اپتادا قازىرگى قازاق ادەبيەتىنىڭ ءىرى وكىلى تولەن ابدىكتىڭ «Egemen Qazaqstan» ءتىلشىسى قانات بىرلىكۇلىنا بەرگەن «كوشپەلى ەلدىڭ دامۋى تاسباقانىڭ اياڭىنا ۇقسايدى» اتتى سۇحباتى جارىق كورگەنى بەلگىلى.

مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆ قازاقستاننىڭ حالىق جازۋشىسى، دراماتۋرگ تولەن ابدىككە «ەگەمەن قازاقستان» گازەتىنە سۇحباتىنا سۇحبات بەرىپ، وزەكتى وي-پىكىرلەرىن جۇرتقا جايىپ سالعانىنا ريزاشىلىق پەيىل ءبىلدىرىپ، جەدەلحات جولدادى.

سۋرەت: بەرىك ءۋاليدىڭ جەلىدەگى پاراقشاسىنان الىندى.

توقاەۆ ءوزىنىڭ جەدەلحاتىندا: «وزەكتى وي-تولعامدارىڭىز ارقىلى ۇلت رۋحانياتى ءۇشىن قۇندى دۇنيەلەر ايتىلعان. ءتول ادەبيەتىمىزدىڭ دامۋ كوكجيەگىنە قاتىستى سىن-پىكىرلەرىڭىز بەن جاس بۋىنعا قاراتا ايتقان اقىل-كەڭەستەرىڭىز ورىندى دەپ سانايمىن. شىن مانىندە، جاھاندى جايلاعان قازىرگىدەي قۇبىلمالى زاماندا جازۋشىلار قاۋىمى كوركەم تۋىندىلارى ارقىلى ادىلدىك، جاقسىلىق جانە ادامدىق قۇندىلىقتارىن كەڭىنەن دارىپتەگەنى ءجون. بۇل ەلىمىزدىڭ كەلەشەگى ءۇشىن وتە ماڭىزدى. قالامىڭىز قارىمدى بولسىن! سىزگە مىقتى دەنساۋلىق، باق-بەرەكە جانە تولايىم تابىس تىلەيمىن!» – دەدى.

سۋرەت: egemen.kz سكرينى.

تانىمال جۋرناليست ءوزىنىڭ ساقاداي سايلاعان تومەندەگىدەي ساۋالدارىن بىرىنەن كەيىن ءبىرىن قويدى. اتاپ ايتساق:

– تولەن اعا، اڭگىمەمىزدى ادەبيەتتىڭ بۇگىنگى جايىنان باستاساق. اعا بۋىن قالامگەرلەردىڭ ادەبيەتتىڭ بولاشاعىنا كۇمانمەن قارايتىن ءتۇرلى پىكىرىن ەستىپ قالامىز. ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، قازاق ادەبيەتىنىڭ بولاشاعى بار ما؟

– ءسىز ايتقان جىلاۋىق پوەزياعا كەرەعار باياعى تۇركىلەردەن قالعان رۋحتى اڭسايتىن، اسىرە ماقتان «پافوسقا» قۇرىلعان تۋىندىلار دا از ەمەس قوي.

– ماقتان جونىندەگى ويىڭىزدى ءارى جالعاپ كورسەك. قازىرگى قازاقتىڭ كۇنى ماقتانسىز اتپايتىن بولدى. وزىنەن لاۋازىمى جوعارى ازاماتتارعا جاعىمپازدانۋدى «قىزمەتتىك ەتيكا» رەتىندە قارايتىن كوزقاراس از ەمەس. بۇل دەرتتىڭ شالىعى ادەبي قاۋىمدى دا اينالىپ وتپەدى. ءبىر-ءبىرىن كلاسسيك دارەجەسىنە كوتەرىپ، جەر-كوككە سىيعىزباي دارىپتەيتىندەرگە قاتىستى نە ايتاسىز؟

– بەردىبەك سوقپاقباەۆتىڭ «ەرگەجەيلى ەلىنە ساياحات» اتتى حيكاياتىندا باستى كەيىپكەر ەرگەجەيلىلەر ەلىنىڭ پرەزيدەنتىن جەر كوككە سىيعىزباي ۇلىقتاۋشى ەدى عوي. سوندا ەلدەسەر دەگەن ەرگەجەيلى «ءبىزدىڭ ەلدە كىسىنى كوزىنشە ماقتاۋ قورلاۋمەن تەڭ ءىس» دەيتىنى بار. مىنا وقيعاڭىز سول ەپيزودقا ۇندەس ەكەن.

– تولەن اعا، قالامگەرلەر جىلاۋىق، كەۋدەمسوق پاتريوت، ماقتان قۇمار، اسىرەۇلتشىل بولماۋى كەرەك دەپ وتىرسىز. اتا-تەكتى ايتىپ، شەكتەۋشىلىككە بارۋ ىندەتى تۋرالى نە ويلايسىز؟

– جاس قالامگەرلەر كىمدى تالىمگەر تۇتسا بولادى؟ مىسالى، ءسىز جاس كەزىڭىزدە قازاق جازۋشىلارىنان كىمدى ۇستاز ساناۋشى ەدىڭىز؟

– كەڭەستىك كەزەڭدە تاريحي وقيعالاردى ادەبيەتكە اكەلۋ ءىسى قارقىن الدى. حالىق وتكەنىن ادەبي شىعارمالاردى وقىپ تانيتىن ءۇردىس قالىپتاستى. قازىر دە تاريح تۋرالى شىعارما جازۋ قارقىن الىپ تۇر. بۇعان نە دەيسىز؟

– كوپ تۋىندىلاردا اۆتوردىڭ پوزيتسياسى ايعايلاپ كورىنىپ تۇرادى. بۇل كەمشىلىك ەمەس پە؟

– قازاق ادەبيەتىندەگى كوپسوزدىلىك تۋرالى ايتتىڭىز. كەي اۆتورلاردىڭ كونە سوزدەردى كوپ ءبىلىپ، شىعارماسىندا سونى ەركىن پايدالانۋى ونىڭ ارتىقشىلىعى ما، الدە كەمشىلىگى مە؟

– كەي كىتاپتاردان سىرەسكەن ارحايزمدەردى كورگەندە باياعى كوشپەلىلەر داۋىرىنە كىرىپ كەتكەندەي بولامىن.

وسى ساۋالدارعا تانىمال قالامگەر: «قازاق ادەبيەتىنىڭ بولاشاعىنا كۇمان كەلتىرمەيمىن. بىزدە تالانتتى اقىندار دا، تالانتتى جازۋشىلار دا جوق ەمەس. بىراق سول تالانتتار مەن تالانتسىزدار ميداي ارالاسىپ، جاقسىلارى جامانداردان وق بويى وزىپ، قارا ءۇزىپ كەتە الماي ءجۇر. ماسەلەن، قۇداي تالانت بەرگەن، ولەڭنىڭ تەحنيكاسىن جاقسى مەڭگەرگەن، ۇيقاستارى شىمىر اقىندار از ەمەس. ولاردىڭ دەنىنە ورتاق ءبىر كەمشىلىك بار. «جاڭا عاسىردا الەم قايدا بەت الدى، ادامزاتتىڭ قانداي قۇندىلىقتارى العا وزىپ بارادى، شەتەل اقىندارى قانداي جىر جازىپ جاتىر؟» دەگەن سەكىلدى سۇراقتارعا باس قاتىرمايدى. ءبىر سوزبەن ايتساق، كوبىنىڭ تاريح پەن بۇگىنگى زامان، قالا بەردى كوركەم ادەبيەتتىڭ باستى قاعيدالارى توڭىرەگىندەگى كوزقاراستارى توبىرلىق دەڭگەيدە. باياعى ەسكى داعدىلاردان، كەڭەستىك داۋىردە بويعا سىڭگەن كونە تۇسىنىكتەردەن ارىلا الماي جۇرگەن سەكىلدى»،- دەپ باستاپ: «ەندى جاس قالامگەرلەرگە ورالايىق. ولار الەمدىك دەڭگەيدەگى جازۋشىلاردى مەجە تۇتپاي، ولارمەن ىشتەي باسەكەگە تۇسپەي، كۇرەسپەي، تايتالاسپاي، ۇلكەن بيىككە كوتەرىلۋ مۇمكىن ەمەس ەكەنىن بىلگەندەرى دۇرىس. كەيىنگى بۋىن قالامگەرلەرى ءارتۇرلى قاتە كوزقاراستاردىڭ جەتەگىندە كەتىپ، تالانتتارىن ءولتىرىپ الماسا ەكەن دەيمىن»، - دەپ تۇيىندەپ جاۋاپ بەردى.

ەڭ باستىسى ورىنسىز «ءبىز كوشپەلىمىز» دەپ كەۋدەنى سوعا بەرۋشىلەرگە: «كوشپەلىلىكتى وتىرىقشىلىقتان جوعارى قوياتىن پىكىرلەردى دە ەستىگەن كەزدەرىمىز بولدى. راس، كوشپەلى ءومىر سالتى قالىپتاستىرعان پسيحولوگيا سانامىزدا بار، بىراق ءبىز قازىر كوشپەلى ەل ەمەسپىز. وتىرىقشى ەلمىز. ومىرگە قاجەتتى بارلىق نارسەلەر: قالتاڭداعى ساعات، تەلەفون، ۇيىڭدەگى تەلەديدار، جارىق جىلۋ بەرەتىن ورىندار، استىڭداعى ماشينا، بۇكىل ترانسپورت، پويىز، ۇشاق، زاۋىتتار مەن فابريكالار، وقۋ ورىندارى، عىلىمي زەرتحانالار، وبسەرۆاتوريالار، ت.ب. – وسىنىڭ ءبارى عىلىمنىڭ تابىسى. بۇعان تەك وتىرىقشىلىقتىڭ ارقاسىندا قول جەتكىزىپ وتىرمىز»، - دەپ رۋحاني سوققى بەرە ءبىلدى.

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz