شەكارالىق ەلدى مەكەندەردىڭ ەل ىرگەسىن بەكىتۋدەگى رولىنىڭ وتە ماڭىزدى ەكەنى بەسەنەدەن بەلگىلى. بىراق كوپ ايتىلعانمەن دۇرىس شەشىمىن تاپپاي كەلەدى. ەلىمىزدەگى شەكارالىق اۋدانداردىڭ ەكونوميكالىق جاعدايى، سودان تۋىنداعان دەموگرافيا ماسەلەسى وزەكتى كۇيىندە قالىپ وتىر. دەپۋتات ەرلان سايروۆ وسى ماسەلەنى تاعى دا كوتەرىپ، ۇكىمەتكە ساۋال جولدادى.

دەپۋتاتتىق ساۋال:

ەل پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ بۋرابايدا وتكەن ۇلتتىق قۇرىلتايدا ۇكىمەتكە دەپۋتاتتارمەن بىرگە «AMANAT» پارتياسى ۇسىنعان شەكارا ماڭىنداعى اۋدانداردى دامىتۋعا قاتىستى جاڭا زاڭ قابىلداۋ باستاماسىن جان-جاقتى قاراستىرۋدى تاپسىردى. بۇل – وتە ماڭىزدى مىندەت.

ويتكەنى، مەملەكەتتىك شەكارا – ەل تاۋەلسىزدىگى مەن ەگەمەندىگىنىڭ باستى بەلگىسى. ونى كوزدىڭ قاراشىعىنداي قورعاۋ، بابادان قالعان ۇلان بايتاق جەرىمىزدى باسى ءبۇتىن كەلەر ۇرپاققا اماناتتاۋ – ورتاق پارىزىمىز.

بۇل رەتتە، قازاقستاننىڭ اۋماقتىق تۇتاستىعىن ساقتاۋدا شەكارالىق اۋدانداردىڭ ستراتەگيالىق ماڭىزى زور.

قازىرگى تاڭدا قازاقستاننىڭ 14 وبلىسى كورشىلەس 5 ەلمەن (رەسەي، قىتاي، وزبەكستان، قىرعىزستان جانە تۇركىمەنستان) شەكتەسەدى. شەكارالىق ايماقتاردا 65 اۋدان بار. وندا 3,5 ملن ادام تۇرادى. ال شەكارانىڭ تۇبىندە، ياعني شەكارادان 50 شاقىرىمدىق ارالىقتا 1,7 ملن. حالىق تۇراتىن 1 283 ەلدى مەكەن ورنالاسقان.

الايدا، كەزىندە جۇرگىزىلگەن اۋدانداردى بىرىكتىرۋ، كليماتتىڭ قولايسىزدىعى، جۇمىسسىزدىق، كولىك قاتىناسىنىڭ ناشارلىعى، الەۋمەتتىك جانە ينجەنەرلىك ينفراقۇرىلىمنىڭ توزۋى، كەڭەس وداعى كەزىندە شەكارالىق اۋدانداردا حالىق سانىن تۇراقتاندىرۋ ءۇشىن قولدانىلعان جەڭىلدىكتەردىڭ جويىلۋى سەكىلدى كوپتەگەن سەبەپتەن بۇگىندە 65 شەكارا ماڭىنداعى اۋداننىڭ 40-ىندا حالىق سانى ازايىپ كەتكەن. اسىرەسە، بۇل اۋا-رايى قاتاڭ سولتۇستىك قازاقستان، قوستاناي، پاۆلودار، شىعىس قازاقستان وبلىستارىندا انىق بايقالۋدا.

وسىعان بايلانىستى مەملەكەت باسشىسىنىڭ تىكەلەي باستاماسىمەن شىعىس قازاقستان، اباي وبلىستارىندا قاتون-قاراعاي، مارقاكول، تارباعاتاي، ماقانشى اۋداندارىنىڭ اشىلۋى وتە ورىندى ءىس بولعانىن اتاپ وتكەن ءجون. بۇل سول اۋدانداردىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋىنا وڭ اسەر ەتتى.

سونىمەن بىرگە، پرەزيدەنتتىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس وسى كەزگە دەيىن دايىندالعان وڭىرلەردى دامىتۋعا باعىتتالعان بىرقاتار مەملەكەتتىك ستراتەگيالىق قۇجاتتار مەن باعدارلامالاردا دا شەكارالىق اۋماقتارعا قولداۋ كورسەتۋ شارالارى قامتىلعان.

دەگەنمەن، وسى قۇجاتتاردا قاراستىرىلعان شەكارالىق ەلدى مەكەندەرگە بەرىلۋى ءتيىس جەڭىلدىكتەر ءالى دە ءىس جۇزىنە اسپادى.

بۇل شەكارالىق اۋداندارعا قاتىستى كوزدەلگەن مەملەكەتتىك قولداۋ تەتىكتەرىنىڭ ءتۇرلى نورماتيۆتىك اكتىلەردە شاشىراپ كەتۋىنە، ولاردى ۇيلەستىرەتىن جاۋاپتى ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ بەكىتىلمەۋىنە، مەملەكەتتىك سۋبسيديالاردى بولۋدە جانە ۇلتتىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋدا بەلگىلى ءبىر ساناتتارعا ناقتى باسىمدىقتاردىڭ بەلگىلەنبەۋىنە بايلانىستى بولىپ وتىر.

سونىڭ سالدارىنان شەكارالىق اۋداندارداعى بىرقاتار ەلدى مەكەندەردەن تۇرعىنداردىڭ جاپپاي كوشۋى تولاستاماي تۇر. بۇل ءوز كەزەگىندە شەكارا ماڭىنداعى اۋماقتاردىڭ بوس قالىپ، ۇلتتىق، اۋماقتىق قاۋىپسىزدىكتىڭ السىرەۋىنە الىپ كەلۋدە.

«بوس جاتقان جەر جاۋ شاقىرادى» دەگەن. سوندىقتان بۇل ماڭىزدى ماسەلەگە ءجىتى نازار اۋدارىپ، ونى ءتيىمدى شەشۋ جولدارىن شۇعىل قاراستىرعانىمىز ءجون.

ماسەلەن، اۋماعى ۇلكەن جانە حالقى از ەلدەردىڭ (كانادا، نورۆەگيا جانە اۆستراليا) تاجىريبەسى شالعايداعى جانە شەكارا ماڭىنداعى اۋماقتاردى دامىتۋ ءۇشىن جەرگىلىكتى تۇرعىندارعا ءتۇرلى جەڭىلدىكتەر بەرۋ ءتيىمدى (سالىقتىق، الەۋمەتتىك، نەسيەلىك، ەنەرگەتيكالىق جانە ت.ب.) ەكەنىن كورسەتەدى.

سوندىقتان ەلىمىزدىڭ شەكارالىق قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ، شەكارالىق اۋدانداردا حالىقتىڭ تۇراقتاۋىن ىنتالاندىرۋ، ىشكى كوشى-قوندى رەتتەۋ جانە ەڭبەك رەسۋرستارىن ءتيىمدى پايدالانۋ ءۇشىن شەكارالىق اۋداندارعا ارنايى مارتەبە بەرۋدى كوزدەيتىن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەكارالىق اۋماقتارىن دامىتۋ تۋرالى»  ارنايى زاڭ قابىلداۋ وتە ماڭىزدى.

بۇل زاڭ قابىلدانسا، ەل اۋماعىن ءتيىمدى پايدالانۋعا، شەكارالىق اۋدانداردى مەملەكەتتىك قولداۋ شارالارىن ءبىر جۇيەگە تۇسىرۋگە، حالىقتىڭ شەكارالىق اۋماقتاردا تۇراقتانۋىنا، ءوڭىردىڭ دامۋىنا جانە اۋماقتىق قاۋىپسىزدىگىمىزدى قامتاماسىز ەتۋگە زور سەرپىن بەرەدى دەپ ەسەپتەيمىز.

وسى رەتتە، «AMANAT» پارتياسى جاقىن ارادا مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس اتالعان زاڭ جوباسىن دايىنداپ، ۇسىناتىنىن مالىمدەيمىز.

قۇرمەتپەن:

ءماجىلىس دەپۋتاتى ەرلان سايروۆ

Abai.kz