قازاق انيماتسياسى تەك تەحنيكالىق تۇرعىدان ەمەس، مازمۇن مەن يدەيا جاعىنان دا ۇتىلىپ جاتىر ما؟

بىزدە بۇگىندە انيماتسيا تۋىندىلارى - از، ونشا تانىمال ەمەس. قازىر اۋاداي قاجەت پروداكشن، پوستپروداكشن جانە مەنەدجمەنت سالالارىن دامىتۋ انيماتسياعا ەرەكشە قاجەت-اق. مۇنداعى ەڭ باستى كەدەرگى نەدە؟ نەلىكتەن قازاق انيماتسياسىندا ناقتى قازىرگى زامانا بەينەسى مەن جاندى تىنىسى تىم از؟ وسى حاقىندا بۇگىن ءبىز "قازاق" انيماتسيا ستۋدياسىنىڭ باسشىسى، انيماتور قاسيەت سافيوللامەن سۇحباتتاستىق.

- قازىرگى قازاق انيماتسياسىنداعى كورەرمەنگە بەرىلەتىن باستى قۇندىلىقتار مەن يدەيالار قانداي؟قازاق انيماتسياسى قاي باعىتتا دامىپ جاتىر؟

قاسيەت سافيوللا: - مەن وسى انيماتسيا سالاسىنا 2012 جىلدارى كەلدىم. ۋنيۆەرسيتەتكە وقۋعا ءتۇستىم، سونىمەن قاتار وڭدىرىستىك انيماتسيالىق جۇمىستارعا كىرىسە باستادىم. سول كەزدەن باستاپ ون جىلعا تاياۋ ۋاقىتتا قازاق انيماتسياسىنداعى نەگىزگى ءۇردىس - ۇلتتىق قۇندىلىقتار. ونىڭ ىشىندە، نەگىزگى تاقىرىپتاردىڭ كوبى ايەل ادامدارعا، تاريحىمىزداعى باتىرلارعا، دانا-دانىشپان كىسىلەرگە، عالىم ادامدارعا ارنالعان تاقىرىپتار بولاتىن. نەگىزىنەن تاريحىمىزدى، ەرتەگىمىزدى، اڭىز-اڭگىمەلەرىمىزدى باياندايتىن ءۇردىس. كەيىن 2020 جىلدان باستاپ وسى نەگىزىنەن سۋپەر قاھارماندىق بىلاي ايتقان كەزدە بالالاردى جەكە ءوزىنىڭ  جاقسى مىنەز-قۇلقىنا، باتىلدىققا، باتىرلىققا، بىلىمدىلىككە تاربيەلەيتىن تاقىرىپتارداعى انيماتسيالىق جوبالار كوبەيە باستادى.

ال قازىر قازاق انيماتسياسى قاي باعىتتا دامىپ جاتىر دەسەڭىز، مەنىڭ بايقاۋىم بويىنشا قازاق انيماتسياسى سوڭعى ءبىر-ەكى جىلدان بەرى دامۋىن شامالى توقتاتتى. مۇمكىن ەندى بەلگىلى كەزەڭدەگى ءبىر تىڭىعىپ الىپ، قايتادان ورلەۋگە دايىندىق شىعار. بىراق، ءدال قازىرگى ۋاقىتتا قازاق انيماتسياسى جاقسى دامىپ جاتىر دەپ ايتا الامىن. ەندى قازىر بولىپ جاتقان بىرەڭ-ساراڭ ءار جەردە ۇساق- تۇيەك جوبالار بار شىعار، دەسەك تە، ەندى ول وسىنىڭ الدىنداعى سۋپەر قاھارماندار سياقتى، بولماسا ونىڭ الدىنداعى ۇلتتىق قۇندىلىقتار، اڭىز-اڭگىمە، ەرتەگى دەگەن سياقتى اۋقىمدى دۇنيەلەر ەمەس. شىعارماشىلىق ادام رەتىندە، شىعارماشىلىق توپ رەتىندە، ستۋديامنىڭ شىعارماشىلىق باعىتى الداعى عىلىمي تەحنيكانى دارىپتەۋ، سول جايىندا بولماق.

- ءسىز جەتەكشىلىك ەتكەن انيماتسيالىق جوبالارىڭىز بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر تاربيەسىنە قالاي اسەر ەتەدى دەپ ويلايسىز؟ تاربيەلىك-تانىمدىق ءمانى قانداي؟

قاسيەت سافيوللا: - مەنىڭ ستۋديام «قازاق» دەپ اتالادى. 2016 جىلدان بەرى قاراي جۇمىس جاساپ جاتىر. ءار جىلدارى ءبىر ەكى جوبادان جاساپ وتىرامىز ەل ىشىندە. كوبىسى «بالاپان» تەلەارناسىنا. ودان كەيىن ۇلتتىق كينونى قولداۋ فوندى، وڭىرلەرگە ارناپ جاسالادى. نەگىزگى ايتارلىقتاي جوبالاردىڭ بىرنەشەۋىن ايتا وتەيىن. «دالا ويىندارى» دەگەن جوبا بار 2017 جىلى جاسالعان. 2017-2018 جىلدارى باستاپ جاسالدى. ءتورت بولىمنەن تۇرادى. ول جاڭاعى سۋپەر قاھارماندىق جوبا. بالانى باتىلدىققا، عىلىمعا قۇشتارلىققا، دوستىققا سونداي قۇندىلىقتارعا شاقىراتىن جوبا. ودان كەيىن 2022 جىلى جاسالعان ءال فارابي جوباسى، ول جەردە الەمنىڭ ەكىنشى ۇستازى ءوزىمىزدىڭ وسى  قازاق جەرىنەن شىققان ءال فارابي اتامىزدىڭ ءومىربايانى جايلى. تاعى دا سول بالالاردى بىلىمگە، وتانسۇيگىشتىككە، پاتريوتيزمگە شاقىراتىن دۇنيە. وسى جوبالارعا دەيىن، وسى جوبالاردان كەيىن دە بولاعان «بالاباي»،  «بەتپەردەلى باتىر»، «جىبەك»، «ماحامبەت» دەگەن سياقتى جوبالار بولدى. بارلىعى وسى قۇندىلىقتاردىڭ اياسىندا.

- قاسيەت مىرزا، شەتەلدىك انيماتسيامەن سالىستىرعاندا وتاندىق تۋىندىلار قانداي ارتىقشىلىقتارعا نەمەسە كەمشىلىكتەرگە يە؟ نەنى ۇيرەنۋىمىز، نەنى ساقتاپ قالۋىمىز كەرەك دەپ ويلايسىز؟

قاسيەت سافيوللا: - اقتوتى حانىم، ەندى شەتەل كوپ قوي، الەمدە قانشاما 200-گە تارتا ەل بار ءيا. سونىن ىشىندە كىمدەرمەن سالىستىرامىز، ەگەر حالىق جاعىنان وزىمىزبەن قاتارلاس ەلدەر بولاتىن بولسا ءبىزدىڭ ەلدىڭ بۇگىنگى تاڭداعى انيماتسيالىق دارەجەسى ءبىراز ەلدەن جاقسى. جالپى ورتاشا دەڭگەيدەن جوعارى. ونىڭ ءدال  وسى ۋاقىتتاعى مامانداردىڭ تاجىربيەلىگىنە، بولماسا انيماتسياعا دەگەن سۇرانىسقا قاراپ وسىلاي ايتۋعا بولادى. ەگەر انيماتسياسى دامىعان ەلدەرمەن سالىستىراتىن بولساق، ونىڭ ىشىندە امەريكا، جاپونيا، فرانتسيا، رەسەي، قىتاي، كورەيا دەگەن سياقتى ەلدەرمەن سالىستىراتىن بولساق وندا ءبىزدىڭ انيماتسيانىڭ ەرەكشەلىگى، ارتىقشىلىعى قازاق تىلىندە بولىپ شىعادى يا. ودان كەيىن ءوزىمىزدىڭ ەلىمىزدەگى بالالارعا ءوزىمىزدىڭ يدەولوگيامىزدى ايتا الامىز. بىزگە كەرەك دۇنيەنى ايتا الامىز. بار ارتىقشىلىعى سول. ال تەحنيكالىق جاعىنان، ساپا جاعىنان بىزگە ءبىراز جول باسۋ كەرەك ءبىزدىڭ انيماتسيا سالاسىنا. وعان مامانداردىڭ بىلىكتىلىگىن تاعى دا جوعارىلاتۋ كەرەك. وسى سالاعا دەگەن قولداۋ ءتىپتى جوعارى بولۋى كەرەك. ەندى ول دامىعان ەلدەرمەن ءبىزدى قاتار قويىپ سالىستىرۋ قيىن بولادى.

- جوبا باستار الدىندا بالالار پسيحولوگياسىن ەسكەرەسىزدەر مە؟ رەجيسسەر، پروديۋسەر نەنى نازارعا الادى؟

قاسيەت سافيوللا: - توتى، ول مىندەتتى تۇردە بولادى. ءار جوبانىڭ كەڭەسشىسى بولادى. جاڭاعى سۋپەر قاھارماندىق، بولماسا بالا تاربيەسىنە قاتىستى جوبالارعا كەلگەن كەزدە بالالار پسيحولوگىمەن مىندەتتى تۇردە سويلەسەمىز. كەيبىر جوبالاردا ءتىپتى كوماندانىڭ ءبىر مۇشەسى رەتىندە وسى جوباعا قاتىسادى. 2023 جىلى بولعان «سەن بىلەسىڭ بە بالاقاي؟» دەگەن جوبا بولدى. ول جەردە ارناۋلى، ءار سەريانىڭ ستسەناريىڭ پسيحولوگتىڭ ءوزى جازىپ شىقتى. ودان بولەك «بەتپەردەلى باتىر»، «جىبەك»، «دالا ويىندارى»دەگەن جوبالاردا بالالار پسيحولوگى ول جەردە جۇمىس ىستەدى. ودان بولەك تاريحي جوبالاردا «ءال-فارابي»، «بالاباي» دەگەن سياقتى جوبالاردا «ماحامبەت» سياقتى ناقتى تاريحتىڭ بۇرمالانباس ءۇشىن بالالارعا جەتكىزۋ كەرەك، دۇرىس ءتۇسىندىرۋ ءۇشىن ول جەردە تاريحي كەڭەسشى جۇمىس ىستەيدى. ستسەناريدى اقىلداسقاندا ءار كەزەڭدە سول كەڭەسشىمەن سويلەسىپ، ماقۇلداعاننان كەيىن بارىپ جوبانى وڭدىرىسكە جىبەرەمىز.

- ءسىزدىڭ ويىڭىزشا، بالانىڭ قيالى مەن ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋدا انيماتسيا قانداي ءرول وينايدى؟ بۇل پروتسەستە سۋرەت پەن اڭگىمەلەۋ قالاي جۇمىس ىستەيدى؟

قاسيەت سافيوللا: - انيماتسيا دەگەن ول بالا مەن الەمنىڭ ورتاسىنداعى كوپىر. بالانىڭ ەموتسياسىڭ، ينتەللەكتىسىڭ دامىتاتىن، لوگيكاسىڭ، ءتىلىڭ دامىتاتىن دۇنيە. بالا ەڭ الدىمەن كورەدى، كورگەن دۇنيەسىنەن اسەر الادى. سوسىن ونى ءارى قاراي دامىتىپ ءوزى قيالدايدى. ال انيماتسيا سوعان ارنالعان دۇنيە. كەياپكەرلەردى، ادەمى سۋرەتتەردى كورىپ الىپ سونى قيالداپ، سودان العان اسەرىڭ بىرەۋگە بايانداپ، سول ارقىلى ءتىلىڭ دامىتادى. كورگەن كەيىپكەرلەرىنىڭ، كورگەن ۋاقيعالارىنىڭ رەتىڭ بايقاپ سول ارقىلى ءوزىنىڭ العاشقى لوگيكاسى قالىپتاسادى. سول ءۇشىن مەنىڭ ويىنشا سۋرەت ادەمى بولۋ كەرەك. كەيىپكەر، جالپى ءفيلمنىڭ تسۆەتوكوررەكتسياسى، ستيليستيكاسىنىڭ بارلىعى بالاعا ۇناپ تۇرۋ كەرەك. سول ارقىلى ول فيلمگە تارتىلادى، سودان اسەر الادى. ال ودان ءارى قاراي ۋاقيعا جاڭاعى بالانىڭ ءوزىنىڭ الەمىندە تۇسىنە الاتىن دۇنيەلەردەن باستاۋ الىپ، ءارى قاراي بالالاردىڭ بۇرىن سوندى ساناسىندا بولماعان باسقا دا ءبىر قيال عاجايىپ دۇنيەلەر بولماسا ءوزىمىزدىڭ باسقا دا ايتاتىن يدەولوگيامىزدى، تاربيەمىزدى كىرىستىرگەندە بالا سونى بىرتىندەپ بىرتىندەپ اقىرىنداپ وزىنە قابىلدايدى.

ءوزىم شىعارماشىلىق ادام بولعاننان كەيىن وزىمە، ءوزىمنىڭ ۇجىمىما قوياتىن تالابىم كارتينا ساپالى بولۋ كەرەك، سول ارقىلى بالالاردىڭ تالعامىن ارتتىرۋعا بولادى.  تالعامدى ءبىر ادامدار بولادى عوي، سولار قايدان شىعادى دەگەن كەزدە ول كىشكەنتايىنان وسى جاقسى، ادەمى دۇنيەلەردى كورگەن كەزدە ادامنىڭ ءوزىنىڭ تالعامى قالىپتاسادى. ول وتە ماڭىزدى. ەكىنشىدەن، ستسەناري ساپالى بولۋ كەرەك. ول جەردە لوگيكا دۇرىس بولۋ كەرەك. ونىڭ بارلىعى بالالارعا بەرىلىپ جاتقان تىكەلەي تاربيە.

سۇحباتتاسقان اقتوتى بالعاباي

Abai.kz