23 مامىر – «پوليتسيا – بالالاردىڭ قورعاۋشىسى» كۇنى. بۇل كۇن بالالارعا قۇقىقتىق ءبىلىم بەرۋ، ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە قوعامداعى ءتارتىپ نورمالارىن تۇسىندىرۋگە ارنالعان.

وسىعان وراي بۇگىن الماتى مەكتەپتەرىندە «پوليتسيا – بالالاردىڭ قورعاۋشىسى» تاقىرىبىندا ءىش-شارالار وتكىزىلدى. ءبىز الماتى قالاسىنداعى مەكتەپتەر ۇيىمداستىرعان بىرقاتار ءىس-شارالارعا قاتىسىپ، ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ پىكىرلەرىن توپتاستىردىق.

الماتى قالاسىنداعى مەكتەپتەر مەن ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىندە بۇگىن «قاۋىپسىز مارشرۋت» پەن «قاۋىپسىز اۋلا» سياقتى ءىس-شارالار ۇيىمداستىرىلادى. شاراعا ۋچاسكەلىك پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى، اتا-انالار جانە ەرىكتىلەر قاتىستى. سونىمەن بىرگە، بۇگىن بالالار اراسىندا فۋتبول، كۇرەس، شاحمات سياقتى سپورت تۇرلەرىنەن جارىستار ۇيىمداستىرىلدى. قىزمەتتىك يتتەردىڭ قاتىسۋىمەن كورسەتىلىمدەر وتكىزىلدى.

دينا جانعازىقىزى وجانوۆا، الماتى قالاسى بوستاندىق اۋدانىنا قاراستى №70 جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتىڭ ۇستازى:

– بۇل كۇننىڭ نەگىزگى ماقساتى – بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ، ولاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە پوليتسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ بالالارعا قامقورلىعىن كورسەتۋ. سونىمەن قاتار، بالالار مەن جاسوسپىرىمدەرگە قۇقىقتىق تاربيە بەرۋ، ولارعا سەنىمدى ورتانى قالىپتاستىرۋ كوزدەلەدى. وسى شارا بارىسىندا، مەكتەبىمىزدە اۋداندىق دەڭگەيدە «مەن - جاس ساقشى» كۆەست ويىن تۇرىندە تانىمدىق شارا وتكىزىلدى. ماقساتى – وقۋشىلاردىڭ قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعىن قالىپتاستىرۋ، وتانسۇيگىشتىككە، تارتىپكە، جاۋاپكەرشىلىككە تاربيەلەۋ. بۇل ويىن كۆەستىندە «زاڭگەرلىك ءبىلىم»، «ءتارتىپ ساقشىسى»، «قىراعىلىق»، «شەشەن ساقشى»، «وتانعا ادالدىق انتى» بەكەتتەرىنەن قۇرالادى، ءار بەكەتتىڭ ءوز تاپسىرمالارى مەن ويىندارىن ويناۋ ارقىلى بالالار قۇقىقتىق تاربيە مەن قوعامدىق جاۋاپكەرشىلىكتى سەزىنەدى. ويىن سوڭىندا وقۋشى جەكە قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ ماقساتىندا حابارلاما-بروشيۋرا قاعازدارى تاراتىلادى.

بۇل اكتسيالار ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرى ورنالاسقان اۋدانداردا – مەكتەپتەر مەن بالاباقشا ماڭىندا، سونداي-اق تۇرعىن ءۇي اۋلالارىندا وتكىزىلدى. وعان پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى، ءبىلىم بەرۋ ۇيىمدارىنىڭ وكىلدەرى، اتا-انالار كوميتەتتەرى جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار قاتىستى. وسى شارا نەگىزىندە، اۋلادا دۇرىس ءتارتىپتىڭ بولۋى، وقۋشىلاردى جامان ادەتتەردەن ساقتاۋ، قوعام، مەكتەپ جانە وتباسىمەن بىرلەسكەن ورتاق شارا بولىپ تابىلادى.

ەرەكشە ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن بالالارعا پسيحولوگيالىق، پەداگوگيكالىق جانە قۇقىقتىق قولداۋ كورسەتىلۋدە. مەكتەبىمىزدە ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋ شەڭبەرىندە ولاردىڭ قۇقىعى ساقتالىپ، قاتىساتىن ءىس-شارالار بەيىمدەلگەن تۇردە وتكىزىلەدى. دەنى ساۋ جانە ەرەكشە بالانى بىرگە وقىتۋ ارقىلى تولەرانتتىلىق پەن قولداۋدى دامىتۋ بولىپ تابىلادى. وقۋشىلار ءبىر-ءبىرىن قابىلداۋعا ۇيرەنەدى. ارنايى قولداۋدىڭ ارقاسىندا ەرەكشە بالالار ءوز قابىلەتىن تانىتىپ، قوعامعا پايداسىن تيگىزەتىن تولىققاندى ازامات بولىپ قالىپتاسۋىنا، ولاردىڭ وقۋعا، جۇمىس ىستەۋگە، ءومىر سۇرۋگە تولىق قۇقىلى ەكەنىن كورسەتەدى.

ءىس-شارانىڭ ماڭىزدىلىعى – بالالاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ، ولاردى قاۋىپسىزدىك ەرەجەلەرىنە ۇيرەتۋ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنا سەنىم كۇشەيتۋ. سونىمەن قاتار، قوعامدا بالالارعا دەگەن جاۋاپكەرشىلىكتى ارتتىرىپ، ولاردىڭ اماندىعى ءۇشىن بىرلەسىپ ارەكەت ەتۋگە جول اشادى. وقۋشىلاردىڭ قوعام الدىنداعى ءوز جاۋاپكەرشىلىگىن ءتۇسىنىپ، جامان ادەتتەردەن اۋلاق بولۋعا، دۇرىس ءومىر سۇرۋگە، ءساتتى جازعى دەمالىس وتكىزۋگە شاقىرادى.

بالاۋسا ايمۇحانبەتقىزى ەلشىباي، ءال-فارابي اتىنداعى №145 مەكتەپ-گيمنازيا ديرەكتورىنىڭ تاربيە جۇمىسى جونىندەگى ورىنباسارى:

– بۇگىنگى ءىس-شارانىڭ نەگىزگى ماقساتى – بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ جانە بۇل باعىتتاعى پوليتسيا قىزمەتىنىڭ ءرولىن ايقىنداۋ. ءىس-شارا بارىسىندا قوعامدىق ورىنداردا، سونداي-اق ينتەرنەت كەڭىستىگىندە بالالاردى قورعاۋعا باعىتتالعان ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ باستى مىندەتتەرىنىڭ ءبىرى – بالالاردىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىن قورعاۋ ەكەنىن كورسەتۋ. سونىمەن قاتار، بالالار مەن پوليتسيا اراسىنداعى سەنىمدى نىعايتىپ، بالالارعا ءتارتىپ ساقشىلارىنىڭ قورعانىش ەكەنىن ۇعىندىرۋ كوزدەلىپ وتىر.

«قاۋىپسىز مارشرۋت» جانە «قاۋىپسىز اۋلا» اكتسيالارى – بالالاردىڭ جاراقات الۋىن الدىن الۋعا باعىتتالعان ءىس-شارالار. ولار مەكتەپ ماڭايىندا، تۇرعىن ءۇي اۋلالارىندا جانە قوعامدىق ورىنداردا ۇيىمداستىرىلدى. بۇل جۇمىستارعا قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى، اتا-انالار كوميتەتى مەن مەكتەپ اكىمشىلىگى بىرلەسىپ اتسالىستى. مۇنداي شارالار بالالاردىڭ قاۋىپسىز ءجۇرىپ-تۇرۋىن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان.

ەرەكشە ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن بالالارعا مەكتەپ قابىرعاسىندا كەشەندى قولداۋ كورسەتىلەدى. بۇل قولداۋعا پسيحولوگيالىق، پەداگوگيكالىق جانە الەۋمەتتىك باعىتتاعى قىزمەتتەر كىرەدى. ارنايى ءبىلىم بەرۋدى قاجەت ەتەتىن وقۋشىلارعا جەكە تيۋتورلار، لوگوپەد جانە دەفەكتولوگ ماماندار كومەكتەسەدى. سونىمەن قاتار، مەكتەپتەردە پاندۋستار، ليفتتەر جانە ارنايى سانيتارلىق توراپتارمەن جابدىقتاۋ سياقتى ينفراقۇرىلىمدىق قولداۋ دا قاراستىرىلعان.

ءىس-شارانىڭ تاعى ءبىر ماڭىزدى باعىتى – وقۋشىلاردىڭ جەكە قاۋىپسىزدىگىن ساقتاۋ. بۇل تەك جولدا ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن ساقتاۋ عانا ەمەس، سونىمەن قاتار ءورت قاۋىپسىزدىگى، كيبەركەڭىستىكتەگى قاۋىپسىزدىك، ەكولوگيالىق جانە مەديتسينالىق قاۋىپسىزدىك ماسەلەلەرىن دە قامتيدى. ءىس-شارا بارىسىندا وقۋشىلارعا ءتۇرلى توتەنشە جاعدايلارعا دايىن بولۋ جولدارى تۇسىندىرىلەدى. باستى ماقسات – بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىك مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋ جانە ولاردىڭ ءومىرى مەن دەنساۋلىعىن ساقتاۋ.

ورىنداعان: توميريس سايتحۋدجا، اقبوپە ءنۇرالى

Abai.kz