29 مامىردا قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ كاتاردىڭ «ءال-جازيرا» تەلەارناسىنا ەكسكليۋزيۆتى سۇحبات بەردى. قازاقپارات سۇحباتتىڭ نەگىزگى ۇزىندىلەرىن ۇسىندى. سۇحبات وسى اپتادا ءوتىپ جاتقان جانە قازاقستاننىڭ ايماقتاعى رولىنە دۇنيەجۇزىلىك قوعامداستىقتىڭ نازارىن تاعى ءبىر رەت اۋدارىپ وتىرعان استانا حالىقارالىق فورۋمىنا ورايلاستىرىلدى.

توقاەۆتىڭ ايتۋىنشا، «جاڭا قازاقستان» باعدارلاماسى ىسكە قوسىلعاننان بەرگى ءۇش جىل ىشىندە ەل سىرتقى كۇيزەلىستەرگە تاپ بولسا دا، ايتارلىقتاي جەتىستىكتەرگە جەتتى. «ءبىز سەنىمدى تۇردە العا جىلجىپ كەلەمىز، دەگەنمەن بۇل ۇدەرىس، ارينە، كۇردەلى بولىپ قالا بەرەدى، ويتكەنى رەفورمالار بارىسىنا قازاقستاننان تىس جەردە بولعان كوپتەگەن وقيعالار اسەر ەتتى. مەنىڭ ويىمشا، بۇل قاراپايىم ەمەس. ءبىز شىنشىل جانە پراگماتيكالىق بولۋىمىز كەرەك. بىراق سونىمەن بىرگە رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋدا باتىل بولۋىمىز كەرەك. سوندىقتان دا كۇن تارتىبىندە تۇرعان ماقساتتارعا جەتۋدە تاباندىلىق تانىتۋ كەرەك دەپ ايتامىن. ءيا، رەفورمالار جۇرگىزىلۋدە جانە ولار وڭ ناتيجە بەرۋدە»، - دەدى پرەزيدەنت.

قازاقستان پرەزيدەنتىنىڭ ايتۋىنشا، ەلىمىز سىرتقى ساياساتىن رەفورمالاۋدا. «ويتكەنى بۇل وتە كونسەرۆاتيۆتى قۇبىلىس. بىراق بۇل رەتتە، ارينە، ەلىمىزدەن تىس جەردە بولىپ جاتقان وقيعالاردى ەسكەرۋ قاجەت. قازاقستان ەۋرازياداعى، اسىرەسە ورتالىق ازياداعى تۇراقتىلىق پەن قاۋىپسىزدىكتىڭ تىرەگى بولىپ تابىلادى. ءبىز ءاۋ باستان-اق ءىرى دەرجاۆالارمەن، ونىڭ ىشىندە كورشىلەرىمىزبەن قارىم-قاتىناستا سالماقتى ساياسات جۇرگىزىپ، سونىمەن بىرگە ۇلتتىق مۇددەنى كوزدەپ كەلەمىز. سوندىقتان سىرتقى ساياسات ۆەكتورى وزگەرىپ جاتىر دەپ ايتپاس ەدىم. ورتا ءدالىزدى ايتقانىڭىز دۇرىس. ءبىز كولىك باعىتتارىن ارتاراپتاندىرۋعا باسىمدىق بەرىپ وتىرمىز. بۇل تۇرعىدا ترانسكاسپي كولىك باعىتى ەرەكشە ماڭىزعا يە. وزدەرىڭىز بىلەتىندەي، ءبىز «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باستاماسىنىڭ بەلسەندى قولداۋشىسى بولىپ قالا بەرەمىز. ونى العاش رەت 2013 جىلى قازاقستاننىڭ ەلورداسى استانادا قحر توراعاسى سي تسزينپين جاريالاعانى كەزدەيسوق ەمەس»، - دەپ اتاپ ءوتتى قازاقستان باسشىسى.

سونداي-اق ول مۇناي تاسىمالداۋدىڭ بالاما باعىتتارى ماسەلەسىنە دە توقتالدى. «رەسەي قازاقستاننىڭ ستراتەگيالىق ارىپتەسى، ءبىزدىڭ جاقىن كورشىمىز جانە وداقتاسىمىز ەكەنىن ەستە ۇستاۋىمىز كەرەك. ءبىز رەسەيمەن الەمدەگى ەڭ ۇزىن شەكارامىز. بۇعان قوسا، ءبىز رەسەيگە ستراتەگيالىق ارىپتەسىمىز رەتىندە سەنەمىز، اتاپ ايتقاندا، ءبىز كتك-عا سەنەمىز. كۇنى كەشە مەن پرەزيدەنت پۋتينمەن تەلەفون ارقىلى سويلەستىم، مويىندايمىن، ءبىز كتك-عا قاتىستى ماسەلەلەردى تالقىلادىق. مەن كتك قازاقستان مۇنايىن رەسەي ارقىلى ەۋروپا نارىعىنا جانە ودان تىس جەرلەرگە تاسىمالداۋدىڭ جاقسى قۇرالى رەتىندە قىزمەت ەتەتىنىنە سەنىمدىمىن»، - دەدى توقاەۆ.

ونىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان ۋكراينادا بولىپ جاتقان وقيعالاردى جانە رەسەي مەن ۋكراينا اراسىنداعى اسكەري قاقتىعىستىڭ تابيعي رەسۋرستار جانە ولاردى حالىقارالىق نارىققا ەكسپورتتاۋ سالاسىنداعى ءبىزدىڭ ستراتەگيالىق جوسپارلارىمىزعا تيگىزەتىن اسەرىن مىندەتتى تۇردە ەسكەرەدى.

«سونىمەن بىرگە ءبىز رەسەيمەن ستراتەگيالىق سەرىكتەستىككە نىق سەنەمىز. دەگەنمەن، بۇل ءبىز تەك ءبىر كولىكتىك بايلانىسقا نەمەسە باعىتقا جۇمىلدىق دەگەندى بىلدىرمەيدى. سوندىقتان باكۋ-دجەيحان قۇبىرىن، ورتا ءدالىزدى جانە باسقا دا باعىتتاردى اتاپ وتكەنىڭىز دۇرىس. بىراق ەگەر مۇنايدى شەتەلگە تاسىمالداۋ نەمەسە ەكسپورتتاۋ كولەمى تۋرالى ايتاتىن بولساق، باسىمدىق ءالى دە كتك-عا بەرىلەدى جانە بەرىلۋى كەرەك»، - دەدى پرەزيدەنت.

قاسىم-جومارت توقاەۆ الەمدىك ءتارتىپ تاقىرىبىنا دا توقتالدى. وعان قازاقستان كوپجاقتىلىقتىڭ حالىقارالىق جۇيەسىن قولداۋدا ورتا دەرجاۆالاردىڭ ءرولىن كۇشەيتۋ قاجەتتىلىگىنە سەنىمدى دەپ ساناۋعا بولا ما دەگەن سۇراق قويىلدى. «مۇلدەم. مەن كوپجاقتىلىقتىڭ ماڭىزدىلىعىنا تەرەڭ سەنىمدىمىن جانە ورتا دەرجاۆالار پلانەتادا بەيبىتشىلىك پەن قاۋىپسىزدىكتى قامتاماسىز ەتۋدە كوبىرەك ءرول اتقارۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن»، - دەدى ول.

ونىڭ ايتۋىنشا، بۇۇ قاۋىپسىزدىك كەڭەسى كۇردەلى داعدارىسقا تاپ بولدى: ونىڭ نەگىزگى حالىقارالىق ماسەلەلەردى شەشۋگە وكىلەتتىگى دە، ەرىك-جىگەرى دە جەتىسپەيدى. «سوندىقتان مەن قازاقستان سياقتى ورتا دەرجاۆالار نەگىزگى حالىقارالىق پروبلەمالاردى شەشۋ مەن شەشۋدە ماڭىزدىراق ءرول اتقارۋى كەرەك دەپ ەسەپتەيمىن. قازاقستان بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمىن رەفورمالاۋدى جاقتايدى. ۇيىم العاش قۇرىلعان كەزدە ونىڭ قۇرامىنا 51 مەملەكەت كىردى. بۇل بۇۇ-نىڭ نەگىزىن قالاۋشى ەلدەر بولدى. قازىر ۇيىمنىڭ 193 مۇشەسى بار»، - دەدى توقاەۆ.

كورىپ وتىرعانىمىزداي پرەزيدەنتىمىز قازاقستاننىڭ رەفورمالارى، سىرتقى ساياساتى جانە باسىمدىقتارى تۋرالى جاقسىلاپ ءتۇسىندىرىپ بەردى.

كەرىمسال جۇباتقانوۆ، تاريح عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، س. سەيفۋللين اتىنداعى قازاق اگروتەحنيكالىق زەرتتەۋ ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى

Abai.kz