قازىرگى قوعامدا زاڭدىلىق پەن قۇقىقتىق ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋ مەملەكەتتىڭ تۇراقتى دامۋىنىڭ نەگىزى بولىپ سانالادى. مەملەكەت باسشىسى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ «ادىلەتتى قازاقستان: زاڭ مەن ءتارتىپ، ەكونوميكالىق ءوسىم، قوعامدىق وپتيميزم» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا باسقارۋشى ورگاندار الدىنا ءاربىر ازامات ءوزىن قورعاۋدا سەزىنەتىن جانە مەملەكەتتىك ينستيتۋتتارعا سەنەتىن ءتيىمدى قاۋىپسىزدىك جۇيەسىن قۇرۋ مىندەتىن قويدى. بۇگىندە قازاقستاندا ۇكىمەت بۇل جۇمىستى كەشەندى تۇردە جۇرگىزۋدە: قىلمىستىڭ الدىن الۋ شارالارى كۇشەيتىلىپ، تسيفرلى تەحنولوگيالار ەنگىزىلۋدە، زاڭناما جەتىلدىرىلىپ، مەملەكەت پەن قوعام اراسىنداعى ارىپتەستىك نىعايتىلۋدا.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ جولداۋى جانە وزگە دە تاپسىرمالارىندا قويىلعان مىندەتتەردىڭ ورىندالۋ بارىسى تۋرالى تولىق اقپاراتتى Primeminister.kz سايتىندا جاريالانعان شولۋدان وقىڭىزدار.

سۋرەت: primeminister.kz سايتىنان الىندى.

قۇقىقتىق ءتارتىپتى جانە پاترۋلدىك قىزمەتتى كۇشەيتۋ

قر ىشكى ىستەر مينيسترلىگى ءوز كۇش-جىگەرىن قالا جانە اۋىلدا قاۋىپسىز ورتا قۇرۋعا باعىتتاپ وتىر. كۇن سايىن 14 مىڭنان استام پوليتسيا قىزمەتكەرى مەن ۇلتتىق ۇلاننىڭ اسكەري قىزمەتشىلەرى قۇقىقتىق ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋدە. 15 مىڭنان استام پاترۋلدىك مارشرۋت ازىرلەندى، بۇل پروبلەمالى بارلىق ايماقتى قامتۋعا مۇمكىندىك بەردى. سونىمەن قاتار قايتالاناتىن قىلمىستاردىڭ الدىن الۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلۋدە.

اتالعان شارالار قازىردىڭ وزىندە ايتارلىقتاي ناتيجە بەرۋدە. جىل باسىنان بەرى قوعامدىق ورىنداردا جانە كوشەلەردە، سونداي-اق بۇرىن سوتتالعاندار اراسىندا قۇقىق بۇزۋشىلىقتار سانىنىڭ ازايۋى تىركەلدى. پوليتسيانىڭ ۇيلەسىمدى ءىس-ارەكەتتەرىنىڭ ارقاسىندا 10 مىڭنان استام قىلمىس اشىلىپ، 10 ملن-عا جۋىق اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ جولىن كەسىلدى.

«ءبىزدىڭ جۇمىسىمىزدىڭ نەگىزى – «زاڭ مەن ءتارتىپ» قاعيداسى. الدىن الۋ شارالارىنىڭ ارقاسىندا قىلمىستار سانى 13%-عا تومەندەدى، بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 9 مىڭعا از. كىسى ءولتىرۋ، قاراقشىلىق ارەكەتى، توناۋ، بۇزاقىلىق، ۇرلىق جانە مال ۇرلىعى ازايدى. بۇرىن سوتتالعاندار قوعامدىق ورىنداردا جانە قارۋ قولدانۋ ارقىلى جاسالعان قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىقتار سانى كەمىدى، قىلمىستىڭ اشىلۋ كورسەتكىشى جاقساردى»، — دەپ اتاپ ءوتتى ىشكى ىستەر ءمينيسترى ەرجان سادەنوۆ.

سۋرەت: primeminister.kz سايتىنان الىندى.

تسيفرلاندىرۋ جانە بەينەباقىلاۋ

تسيفرلى تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋگە ەرەكشە كوڭىل بولىنۋدە. بەينەباقىلاۋ جەلىسى بۇكىل ەل بويىنشا كەڭەيىپ كەلەدى: 19 مىڭنان استام كامەرا بەت-الپەتتى تانۋعا، قاراۋسىز قالعان زاتتاردى تۇسىرۋگە جانە ءتىپتى كولىك اعىندارىن تالداۋعا قابىلەتتى جاساندى ينتەللەكتىمەن جابدىقتالعان. بۇل جۇيەلەردى جەدەل باسقارۋ ورتالىقتارىمەن بىرىكتىرۋ ورىن العان وقيعالارعا ناقتى ۋاقىت رەجيمىندە اركەت ەتۋگە مۇمكىندىك بەرەدى.

پوليتسيا قىزمەتكەرلەرى زاماناۋي پلانشەتتەر مەن سمارت-جەتوندارمەن جابدىقتالۋدا. بۇل ولاردىڭ جىلدام ارەكەت ەتۋىنە جانە قىزمەت تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ازاماتتارعا قولايلى بولۋى ءۇشىن «102» ءموبيلدى قوسىمشاسى ىسكە قوسىلدى، سونداي-اق eGovMobile مەن ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ قوسىمشالارىندا «زاڭ جانە ءتارتىپ» قىزمەتى پايدا بولدى. ەندى كەز كەلگەن ازامات قۇقىقبۇزۋشىلىق جايلى «ءبىر باتىرما» ارقىلى حابارلاپ، قوعام مەن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى اراسىنداعى بايلانىستى جەڭىلدەتە الادى.

«الاياقتاردىڭ 2,2 ملرد تەڭگەنى الىپ قويۋىنا توسقاۋىل قويىلدى. سونىمەن قاتار ازاماتتاردىڭ قۇقىقتىق جانە قارجىلىق ساۋاتتىلىعى دا ارتىپ كەلەدى»، — دەدى ەرجان سادەنوۆ.

ايەلدەر مەن بالالاردى قورعاۋ

ۇكىمەتتىڭ باسىم باعىتتارىنىڭ ءبىرى – ازاماتتاردىڭ ەڭ وسال ساناتتارى – ايەلدەر مەن بالالاردىڭ قاۋىپسىزدىگىن قامتاماسىز ەتۋ. ىشكى ىستەر مينيسترلىگىندە تۇرمىستىق زورلىق-زومبىلىققا قارسى كۇرەس جونىندەگى ارنايى باسقارما قۇرىلدى.

ۇرىپ-سوعۋ جانە دەنساۋلىققا قاساقانا جەڭىل زيان كەلتىرۋ قىلمىستىق سيپاتقا يە بولدى. بيىلعى جىلدىڭ 7 ايىندا وتباسىلىق زورلىق-زومبىلىق دەرەكتەرى بويىنشا 8 مىڭنان استام قىلمىستىق ءىس تىركەلدى.

سۋرەت: primeminister.kz سايتىنان الىندى.

جاڭا قۇقىقتىق تەتىكتەردىڭ ارقاسىندا سوتتار 56 مىڭنان استام قورعاۋ نۇسقاماسىن شىعاردى، ال 19 مىڭنان استام قۇقىقبۇزۋشى اكىمشىلىك قاماۋعا الىندى. مىڭداعان ايەل مەن بالاعا داعدارىس ورتالىقتارىندا كومەك كورسەتىلدى. بۇل مەملەكەت تاراپىنان ازاماتتاردىڭ قۇقىعىن قورعاۋ باعىتىندا ناقتى جۇمىستار جۇرگىزىلىپ جاتقانىن كورسەتەدى.

قارجىلىق الاياقتىقپەن كۇرەس

تسيفرلاندىرۋ جاعدايىندا ينتەرنەت-الاياقتىق قىلمىستارىنىڭ سانى كۇرت ءوسىپ كەلەدى. ازاماتتاردى قورعاۋ ءۇشىن ىشكى ىستەر مينيسترلىگى جۇيەلى شارالاردى جۇزەگە اسىرۋدا: ەرتە ارەكەت ەتۋ جۇيەلەرى ەنگىزىلۋدە، كۇماندى قوڭىراۋلار مەن ترانزاكتسيالار بۇعاتتالادى. تەك سوڭعى ايلاردا عانا 2,6 ملرد تەڭگەدەن استام قارجى ۇرلىعىنىڭ الدى الىندى.

جەدەل قىزمەتتەر الاياقتار پايدالانعان 88 مىڭنان استام SIM-كارتانى تاركىلەدى، سونداي-اق 67 ملن-نان استام جالعان حالىقارالىق قوڭىراۋدىڭ جولى كەسىلدى. بۇدان بولەك، مينيسترلىك الدىن الۋ جۇمىستارىن بەلسەندى جۇرگىزىپ جاتىر. اتاپ ايتقاندا، مەكتەپ وقۋشىلارىنا، ستۋدەنتتەرگە جانە زەينەتكەرلەرگە ارنالعان سەمينارلاردا قاۋىپتى الاياقتىق ءىس-قيمىلداردى تاني ءبىلۋ جانە قارجىنى قورعاۋ جولدارى ۇيرەتىلەدى.

ەسىرتكى قىلمىسىنا جانە ەكسترەميزمگە قارسى ءىس-قيمىل

بۇگىندە ەسىرتكى قىلمىسى كۇردەلى ماسەلە كۇيىندە قالىپ وتىر. 2024 جىلدان بەرى ۆەيپتەردىڭ زاڭسىز اينالىمى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزىلدى، ەسىرتكى بيزنەسىن ۇيىمداستىرۋشىلارعا جازا ءومىر بويىنا باس بوستاندىعىنان ايىرۋعا دەيىن قاتاڭداتىلدى. بيىلعى 7 ايدا ەسىرتكىگە قاتىستى 4,6 مىڭنان استام قىلمىس انىقتالىپ، 13 ۇيىمداسقان قىلمىستىق توپ جويىلدى، 11 توننادان استام ەسىرتكى مەن 23 توننا حيميالىق زات تاركىلەندى.

ەكسترەميزممەن كۇرەس تە نازاردان تىس قالمايدى. 2025 جىلى ەكسترەميستىك سيپاتتاعى 44 قىلمىستىق قۇقىق بۇزۋشىلىق انىقتالىپ، ونىڭ 23-” ءىس سوتقا جىبەرىلدى.

جول-كولىك قاۋىپسىزدىگى

ەرەكشە باعىت – جولداعى اپاتتاردى ازايتۋ. جاڭا زاڭ بويىنشا ورتاشا جىلدامدىقتى اسىرعانى ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك كۇشەيتىلدى، موپەدتەردى تىركەۋ مىندەتەلدى. سونىمەن قاتار ايىپپۇلداردى ەسكەرتۋلەرمەن الماستىرا وتىرىپ، ۇساق بۇزۋشىلىقتار ءۇشىن جازالاردى جەڭىلدەتۋ قاراستىرىلدى.

بيىلعى 7 ايدا جولدارعا 25 مىڭنان استام تەكسەرۋ جۇرگىزىلدى، قوزعالىس قاۋىپسىزدىگىنە قاۋىپ توندىرەتىن سان مىڭ اقاۋلار انىقتالدى. سوعان ساي درونداردان باستاپ اۆتوماتتى تىركەۋ كامەرالارىنا دەيىنگى باقىلاۋدىڭ جاڭا ادىستەر قولدانىلا باستادى. مۇنىڭ ءبارى بۇگىندە ناتيجە بەرىپ، رەسپۋبليكالىق تراسسالاردا جول-كولىك وقيعالارىندا قازا تاپقاندار سانى 12%-عا تومەندەدى.

«جولداردا 8,5 ملن جول-قوزعالىسى ەرەجەسىن بۇزۋ فاكتىسىنىڭ جولى كەسىلدى. ونىڭ ىشىندە 14 مىڭنان استام ماس كۇيدە كولىك جۇرگىزۋ فاكتىلەرى بار. بۇل شارالار اۋىر زارداپتاردىڭ الدىن الۋعا مۇمكىندىك بەردى. بۇگىندە تسيفرلىق شەشىمدەر قارقىندى تۇردە ەنگىزىلۋدە. ماسەلەن، قۇقىق بۇزۋشىلىقتى تىركەۋ كامەرالارى، ءموبيلدى "جاسىرىن" پاترۋلدىك جۇيەلەر، دروندار، قاۋىپتى جۇرگىزۋشىلەردى انىقتاۋعا ارنالعان "قورعاۋ" جۇيەسى. اۆتوجولداردا ورتاشا جىلدامدىقتى باقىلاۋ جۇيەسى ەنگىزىلدى، بۇل وسى ايماقتارداعى اپاتتىق جاعدايلاردى ازايتتى. جول ينفراقۇرىلىمىنا باقىلاۋ كۇشەيتىلدى»، — دەدى ەرجان سادەنوۆ

زاڭنامانى جەتىلدىرۋ

ادىلەت مينيسترلىگى زاڭدىلىق پەن ءتارتىپتى قامتاماسىز ەتۋدەگى قۇقىقتىق بازانى قالىپتاستىرۋدا شەشۋشى رولگە يە. سوڭعى جىلدارى ۆەدومستۆو زاڭنامانىڭ ماڭىزىن ارتتىرۋ، قۇقىقتىق راسىمدەردى وڭايلاتۋ جانە ازاماتتار ءۇشىن سوت تورەلىگىن قولجەتىمدى ەتە ءتۇسۋ بويىنشا كوپ جۇمىس جۇرگىزۋدە. سونىڭ ىشىندە ەڭ ءبىر ماڭىزدى باعىت قىلمىستىق جانە اكىمشىلىك قۇقىقتى، ونىڭ ىشىندە جەكە قۇقىقتاردى قورعاۋ جانە قايتالاما قىلمىس دەڭگەيىن تومەندەتۋگە باعىتتالعان جاڭا نورمالاردى جەتىلدىرۋ تۋرالى بولدى.

«ءبىزدىڭ ادىلەت سالاسىندا، سوت جۇيەسىندە جانە جالپىلاما العاندا جۇرگىزىپ جاتقان رەفورمالارىمىز ءبىرىنشى كەزەكتە زاڭنامانىڭ ساپاسىن ارتتىرۋعا، سونىڭ ىشىندە، ەڭ الدىمەن زاڭ بارىنە بىردەي دەگەن قاعيداعا نەگىزدەلگەن، ال وندا ورناتىلعان ءتارتىپ تالاپتارى زاڭدى ءادىل قولدانىلۋ سالدارى رەتىندە تانىلۋى ءتيىس»، — دەپ اتاپ ءوتتى ادىلەت ءمينيسترى ەرلان سارسەمباەۆ.

سوت تورەلىگىنىڭ قول جەتىمدىلىگى جانە قۇقىقتىق ءبىلىم

ادىلەت مينيسترلىگىنىڭ باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى – حالىقتىڭ قۇقىقتىق ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ. ۆەدومستۆو ونلاين-قىزمەتتەردى قارقىندى دامىتىپ، ەلەكتروندىق فورماتتا مەملەكەتتىك قىزمەتتەر سپەكترىن كەڭەيتۋدە. ازاماتتارعا تسيفرلىق پلاتفورمالار ارقىلى سوتتار مەن مەملەكەتتىك ورگاندارعا جۇگىنۋگە مۇمكىندىك بەرىلەدى، بۇل بيۋروكراتيالىق جۇكتەمەنى ازايتادى جانە ۋاقىتتى ۇنەمدەيدى.

حالىق اراسىندا اعارتۋشىلىق جۇمىس جۇرگىزۋ ماڭىزدى مىندەت بولىپ قالا بەرەدى. قۇقىقتىق مادەنيەتتى نىعايتۋعا باعىتتالعان اكتسيالار مەن ءبىلىم بەرۋ ناۋقاندارى ۇنەمى وتكىزىلىپ تۇرادى، بۇل قوعامدا زاڭ مەن مەملەكەتتىك ينستيتۋتتارعا دەگەن قۇرمەتتى قالىپتاستىرادى.

«ەگەر بۇرىن زاڭسىز ارەكەتتەردى دالەلدەۋ جانە بارلىق ينستانتسيالاردان ءوتۋ قاجەت بولسا، ەندى اتقارۋشىلىق ءىس-قيمىلداردىڭ اشىقتىعى مەن تسيفرلىق شەشىمدەردىڭ مۇمكىندىكتەرى ەسەبىنەن بەلگىلەنگەن راسىمدەردىڭ بۇزىلۋى بىردەن انىقتالاتىن بولادى. ال ازاماتتار زاڭسىز ارەكەتكە تىكەلەي جۇيەنىڭ ىشىندە «ءبىر باتىرما» ارقىلى شاعىمدانا الادى»، — دەدى ەرلان سارسەمباەۆ.

ادام قۇقىقتارى سالاسىنداعى رەفورمالار

ادىلەت مينيسترلىگى ادام قۇقىقتارى مەن بوستاندىقتارىن قورعاۋعا كوپ كوڭىل بولەدى. كەمسىتۋشىلىككە قارسى ءىس-قيمىلعا، حالىقتىڭ وسال توپتارىن قورعاۋعا جانە ءادىل سوت تورەلىگىنىڭ كەپىلدىكتەرىن نىعايتۋعا باعىتتالعان جاڭا تەتىكتەر ازىرلەنىپ، ەنگىزىلۋدە. بۇل سالاداعى قازاقستاندىق باستامالار حالىقارالىق دەڭگەيدە قولداۋ تابۋدا، بۇل ەلدىڭ قۇقىقتىق مەملەكەت رەتىندەگى بەدەلىن نىعايتادى.

«وسىلايشا، «زاڭ جانە ءتارتىپ» تۇجىرىمداماسىن باسشىلىققا الا وتىرىپ، اتقارۋشىلىق ءىس جۇرگىزۋ تاراپتارىنىڭ ارقايسىسى سوت تورەلىگىن جۇزەگە اسىرۋ كەزىندە بولجامدى، زاڭدى جاعدايعا جانە داۋلاردى شەشۋدىڭ وزگە دە تاسىلدەرىنە سەنىمدى بولعان كەزدە ءادىل زاڭداردىڭ قابىلدانۋى عانا ەمەس، ولاردىڭ ساپالى ورىندالۋى دا قامتاماسىز ەتىلەتىن بولادى»، — دەپ اتاپ ءوتتى ەرلان سارسەمباەۆ.

ءىىم مەن ادىلەت مينيسترلىگى قابىلداعان شارالار مەملەكەتتىڭ «زاڭ جانە ءتارتىپ» ءبىرتۇتاس جانە ءتيىمدى جۇيەسىن قۇرۋعا ۇمتىلاتىنىن كورسەتەدى. بۇل جۇيە زاماناۋي تەحنولوگيالارعا، زاڭنامانى جەتىلدىرۋگە، قوعامنىڭ بەلسەندى قاتىسۋىنا جانە قۇقىق بۇزۋشىلاردىڭ قاتاڭ جاۋاپكەرشىلىگىنە سۇيەنەدى.

مەملەكەتتىڭ مىندەتى – سىن-قاتەرلەرگە جاۋاپ بەرىپ قانا قويماي، قۇقىقتىق ءتارتىپ ءومىر ءسۇرۋ نورماسىنا اينالاتىن جاعدايلاردى قالىپتاستىرۋ. بۇگىنگى تاڭدا قازاقستان ازاماتتاردىڭ سەنىمىن نىعايتا وتىرىپ جانە ەلدىڭ بولاشاق دامۋى ءۇشىن بەرىك ىرگەتاس قالاپ، وسى باعىتتا سەنىمدى تۇردە قادام باسۋدا.

Abai.kz