وزبەكستان عارىشقا قادام باستى، ال قازاقستان بايقوڭىر كولەڭكەسىندە قالدى

وزبەكستانداعى سۋففا ۇستىرتىندە سالىنىپ جاتقان حالىقارالىق راديواسترونوميالىق وبسەرۆاتوريا الەمدىك عىلىمىنداعى ەڭ ءىرى جانە ستراتەگيالىق ماڭىزى زور جوبا رەتىندە باعالانۋدا. جوبا اياسىندا ميلليمەترلىك دياپازوندا جۇمىس ىستەيتىن قۋاتتى رت-70 راديوتەلەسكوپ ورناتىلماق. بۇل اسپاپ عارىشتاعى جۇلدىزارالىق شاڭ، گالاكتيكالاردىڭ قوزعالىسى مەن عارىشتىق ساۋلەلەنۋ پروتسەستەرىن زەرتتەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. مۇنداي قۇرىلعى تەك دامىعان ەلدەردىڭ ەنشىسىندە بولاتىن، ال ەندى وزبەكستان سولاردىڭ قاتارىنا قوسىلۋعا ءبىر تابان جاقىندادى.

سۋففا ءۇستىرتىنىڭ تابيعي جاعدايى مۇنداي كەشەن سالۋعا ەرەكشە قولايلى. اۋاسى ءمولدىر، اتموسفەرالىق ىلعال تومەن، راديوشۋ از. سوندىقتان عالىمدار راديوتولقىنداردى ەش كەدەرگىسىز قابىلداپ، ناقتى عىلىمي دەرەكتەر الۋعا مۇمكىندىك الادى.

جوبا كەڭەس داۋىرىنەن بەرى جوسپارلانىپ، ءتۇرلى سەبەپتەرمەن توقتاپ قالعان ەدى. ال قازىر تاشكەنت ونى جاڭا تەحنولوگيالارمەن قايتا ىسكە قوسىپ، ايماقتىق عىلىمي باسەكەدە العا شىقتى. وزبەكستان تاراپى بۇل باستامانى ستراتەگيالىق ماڭىزى بار ۇلتتىق جوبا دەپ اتاپ، ەلدىڭ عىلىمي ينفراقۇرىلىمىن جاڭارتۋدىڭ نەگىزگى ۆەكتورىنا اينالدىرىپ وتىر.

وزبەك عالىمدارى مەن ينجەنەرلەرى راديوتەلەسكوپتى ىسكە قوسۋ ارقىلى عارىش زەرتتەۋلەرىندە جاڭا كەزەڭگە اياق باسپاق.

كورشىمىز ءوز ماماندارىن دايارلاۋدى باستادى، ۋنيۆەرسيتەتتەر مەن عىلىمي ورتالىقتار ارنايى باعىتتار اشۋدا. ياعني، سۋففا جوباسى تۇتاس عىلىمي مەكتەپتىڭ ىرگەتاسى بولعالى تۇر. ال قازاقستاندا جاعداي وزگەشە. عارىشتى يگەرۋ باعىتىندا باستالعان جوبالار باياۋ ءجۇرىپ، ناتيجەسى ءجيى ساتسىزدىككە ۇشىرايتىنى جاسىرىن ەمەس.

ماسەلەن، بىرنەشە جىل بۇرىن ماقتانىشپەن ۇشىرىلعان «KazSat» بايلانىس سپۋتنيكتەرىنىڭ العاشقىسى وربيتاعا شىققاننان كەيىن-اق ىستەن شىقتى. ال ەكىنشىسى جۇمىس ىستەگەنىمەن، تولىققاندى عىلىمي زەرتتەۋلەرگە قاتىسا المادى.

قازىر ەلەمىزدە عارىش سالاسىندا جۇيەلى ماماندار دايارلاۋ ءىسى دە باياۋ دامۋدا. بايقوڭىر سياقتى الەمگە ايگىلى عارىش ايلاعى بار ەلدىڭ ءوزى ونى رەسەيگە جالعا بەرىپ، پاسسيۆ رولگە ءتۇستى. تاۋەلسىز قازاقستان ءوز اۋماعىنداعى ەڭ ءىرى تەحنولوگيالىق نىساندى تولىق يگەرە الماي وتىر. عارىشتى يگەرۋ ىسىندە ءبىز كوشباسشى بولۋدىڭ ورنىنا، كورشى ەلدەردىڭ جەتىستىگىنە سىرتتان قىزىعۋشى بولىپ قالىپ كەلەمىز.

وزبەكستان بولسا، ستراتەگيالىق شەشىم قابىلداپ، ءوز عىلىمي الەۋەتىن كۇشەيتۋگە كىرىستى. راديواسترونوميالىق كەشەن ەلدىڭ عىلىمي تاۋەلسىزدىگىن ارتتىرىپ، ورتالىق ازياداعى جەتەكشى عىلىمي ورتالىققا اينالۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

ال بىزدە وسىنداي باستامالار تۋرالى ءجيى ايتىلادى، بىراق ناقتى ءىس پەن ناتيجەگە اينالا الماي كەلەدى. عىلىم مەن تەحنولوگيا سالاسىندا شەشىم قابىلداۋدا ساياسي ەرىك پەن تۇراقتىلىق قاجەت ەكەنىن وزبەك تاجىريبەسى دالەلدەپ وتىر.

سۋففا جوباسى ىسكە قوسىلعان ساتتە وزبەكستان عارىش پەن استروفيزيكا سالاسىندا جاڭا ءداۋىر باستايدى. ال قازاقستاندا بايقوڭىردىڭ كولەڭكەسىندە قالىپ قويعان عىلىمي جۇيە قايتا سەرپىن الۋ ءۇشىن ناقتى رەفورمالار مەن باتىل شەشىمدەر قاجەت.

نۇرلان جۇماقانوۆ

Abai.kz