سوڭعى ايلارداعى ساياسي-قوعامدىق ومىردەگى جايتتەرگە سۋبەكتيۆتى بولسىن، پارتيا مەنەدجەرى رەتىندە بولسىن ويىن ايتۋعا دارحان كالەتاەۆ ءوز-وزىنەن سۇرانىپ تۇرعانداي ەدى.... ورايى كەلىپ، «ايتPARK» پىكىرسايىس وتاۋىنا كەلگەن «نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى اعىنان جارىلدى. ايتا كەتەرلىگى، كالەتاەۆ مىرزا وسىدان ءبىر جىلداي بۇرىن دا وسى وتاۋدىڭ «ماڭگىلىك» مودەراتورى نۇرلان ەرىمبەتوۆتىڭ مەيمانى بولعان-دى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا ونىڭ كاسىبي ىسىلعانى، ءسوز ساپتاۋى، وي قورىتۋى تۇرعىسىنان وسكەنى بايقالىپ تۇردى. نە ايتاتىنى بار، ءبىر جارىم ساعاتتان اسقان سۇحباتتا پارتيا مۇشەلەرىنىڭ جارناسىنان باستاپ ءنومىرى ءبىرىنشى تۇلعانىڭ كەمشىلىگىنە دەيىن تالقىلاندى. ءبىز، ارينە وسى اڭگىمەنىڭ ەڭ ماڭىزدى دەگەن تۇستارىن ەكشەپ بەرگەندى ءجون سانادىق.

وركەن كەنجەبەك

كارىمنىڭ ۇكىمەتىنە كوڭىلىم توق...

سوڭعى ايلارداعى ساياسي-قوعامدىق ومىردەگى جايتتەرگە سۋبەكتيۆتى بولسىن، پارتيا مەنەدجەرى رەتىندە بولسىن ويىن ايتۋعا دارحان كالەتاەۆ ءوز-وزىنەن سۇرانىپ تۇرعانداي ەدى.... ورايى كەلىپ، «ايتPARK» پىكىرسايىس وتاۋىنا كەلگەن «نۇر وتان» پارتياسى توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى اعىنان جارىلدى. ايتا كەتەرلىگى، كالەتاەۆ مىرزا وسىدان ءبىر جىلداي بۇرىن دا وسى وتاۋدىڭ «ماڭگىلىك» مودەراتورى نۇرلان ەرىمبەتوۆتىڭ مەيمانى بولعان-دى. وسى ۋاقىت ارالىعىندا ونىڭ كاسىبي ىسىلعانى، ءسوز ساپتاۋى، وي قورىتۋى تۇرعىسىنان وسكەنى بايقالىپ تۇردى. نە ايتاتىنى بار، ءبىر جارىم ساعاتتان اسقان سۇحباتتا پارتيا مۇشەلەرىنىڭ جارناسىنان باستاپ ءنومىرى ءبىرىنشى تۇلعانىڭ كەمشىلىگىنە دەيىن تالقىلاندى. ءبىز، ارينە وسى اڭگىمەنىڭ ەڭ ماڭىزدى دەگەن تۇستارىن ەكشەپ بەرگەندى ءجون سانادىق.

وركەن كەنجەبەك

كارىمنىڭ ۇكىمەتىنە كوڭىلىم توق...

سۇراق: دارحان امانۇلى، ءوزىڭىز بىلەتىندەي، قوڭىر كۇز كەلدى، «بالاپان سانايتىن» مەزگىلدە بالاڭ ەلىمىزدىڭ بيىلعى بەلەسىن، ونىڭ الىمى مەن شالىمىن، وزىق كەتكەن نە وپىق جەگىزگەن وقيعالارى تۋراسىندا وي قوزعاساق. تۇنەۋكۇنى جۇرگىزۋشىم بەنزين باعاسىنىڭ شارىقتاعانىنان باسى اينالسا، بۇگىن ونىڭ رەسمي تۇردە مويىندالعانىنان مەنىڭ بەزگەگىم ۇستاپ وتىر. ال القاپتا استىق دەگەن ءشىرىپ جاتىر. بيىلعى بيۋدجەتتە اجەپتەۋىر تاپشىلىق بولاتىن ءتۇرى بار. جەمقورلىق دەڭگەيى 2,5 پايىزعا ءوسىپتى. ەندەشە، نەگە «نۇر وتانعا» قازىرگى ۇكىمەتتى وتستاۆكاعا جىبەرۋگە تۋرالى باستامانى كوتەرمەسكە؟ مىندەتتى تۇردە ەلباسى جارلىعىن توسۋ كەرەك پە؟ ۇكىمەت قۇرامىنداعىلاردىڭ مۇلايىمسىگەن مالىمدەمەلەرىن تىڭداعاننان گورى، تاراپ تىڭعانى ءجون سياقتى ەمەس پە؟

جاۋاپ: ادەتتە، اڭگىمەنىڭ رەتى اۋا رايىن سۇراۋدان باستالۋشى ەدى... نۇرەكە، ءسىز بىردەن قيىن ساۋالدان باستادىڭىز عوي. ماقۇل، ايتايىن، ءبىز، بيلەۋشى پارتيا رەتىندە كارىمنىڭ ۇكىمەتىنە تولىعىمەن كوڭىلىمىز تولادى. سەبەبى نە دەگەن ساۋالعا كەلسەك، ءماسىموۆ ۇكىمەتى «بايتال تۇگىل باس قايعى» دەيتىندەي ۋاقىتتا بيلىك باسىنا كەلدى. بار جاۋاپكەرشىلىكتى مويىندارىنا الدى. ءسىز كورسەتكەن كىلتيپاننىڭ ءبارى ءبىر كۇندە جينالعان جوق قوي. بىرتە-بىرتە، كوزدى باسقان شەل سياقتى قوردالانا بەردى. ءوز باسىم وسى ماسەلەلەرگە بايلانىستى ۇكىمەت ايقىن، كاسىبي شەشىمدەر شىعارىپ جاتىر دەپ تۇيەم. ال، ولاردىڭ ورىندالۋ بارىسى، ارينە باسقا اڭگىمە، مۇندا كىلتيپاندار بارى انىق. ياكي، ءماسىموۆ ۇكىمەتىن وتستاۆكاعا كەتىرۋدىڭ ەشبىر سەبەبىن كورىپ تۇرعان جوقپىن.

سۇراق: ۇكىمەتباسشىسى جاۋاپكەرشىلىكتى ءوز موينىنا الدى دەپ قالدىڭىز. بىلە بىلسەڭىز، پرەمەر-مينيستر ءار ءسوزىنىڭ باسى مەن اياعىن «ءبىز ەلباسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىنداپ جاتىرمىز» دەگەن سارىندا جاسايدى. وسىعان سالساق، ولار ەشتەڭە شەشپەيدى، جاي عانا ورىنداۋشىلار. جاۋاپكەرشىلىك الۋدان سىتىلىپ، ونى ەلباسىعا جۇكتەيدى.

جاۋاپ: وكىنىشكە وراي، بۇل ءمىن تەك ۇكىمەتباسىعا عانا ەمەس، مەملەكەتتىك ىستەرگە مۇددەلى دەلىنىپ جۇرگەن تالاي ازاماتتارعا ءتان. سەبەبى، ولار نە ىستەسە دە، ەلباسى بۇيرىعىمەن ىستەيدى.

سۇراق: مەنىڭشە، شەنەۋنىكتەر ەلباسىنى قالقان رەتىندە پايدالانىپ، ءوز تىرلىكتەرىنەن كىنا تاباتىنداي بولسا، «اينالايىن-اۋ، ءبىز ەلباسى تاپسىرماسىن ورىندادىق» دەپ قۇتىلىپ كەتەتىن سياقتى. وسىلايشا، ەلباسى ورتادا قالادى. نەگە وسى «بەنزيننىڭ باعاسىنا جاۋاپ بەرەمىن، ءىسىم ءىرىڭدى بولسا، باسىم كەتسىن» دەپ كەۋدەسىن جاۋاپكەرشىلىكتى موينىمەن كوتەرەتىن شەنەۋنىكتەر جوق بىزدە؟ قايدا ولار؟

جاۋاپ: نە ءۇشىن جوق دەيسىز؟ بار. جۇرت ايتىپ ءجۇر عوي. مۇمكىن، ءسىز ەكەۋىمىز ەكى ءتۇرلى گازەت، يا تەلەارنا كورەتىن شىعارمىز... الايدا، جاۋاپكەرشىلىكتى ءوز موينىنا الۋعا قورقاتىن اتقامىنەرلەر بارشىلىق. ونى مويىندايمىن. جاۋاپكەرشىلىك ماسەلەسىنەن جاي عانا دايەكتەر تىزبەگى ارقىلى قۇتىلا سالادى. مىسالى، بەنزين جوق، ونىڭ سەبەبى مىناۋ دا مىناۋ دەيدى، بولدى، سونىمەن تاقىرىپ جابىلا سالادى. ارينە، تۇبىندە بىرەۋ جاۋاپ بەرۋ كەرەك. باسىمىزعا كۇل سەپپەي، ودان گورى تىعىرىقتان شىعۋدىڭ جولىن ىزدەستىرەيىك. قاي ماسەلەنى الىپ قاراساق تا، ونىڭ تامىرىندا جۇيەلىك سەبەپتەر بولۋى مۇمكىن ەمەس پە؟

سۇراق: اسا قاۋىپتى تەڭەۋدى قولدانىپ كەتكەن جوقسىز با؟ جۇيەنى وزگەرتۋ كەرەك دەيسىز...

جاۋاپ: ولاي دەمەس ەدىم. سول سالاداعى جۇيەنى وزگەرتۋ كەرەك.

پرەزيدەنت بەينەسىن ۋاقىتشا فورما دەپ قابىلدادىم

سۇراق: استانا تورىندە «قازاق ەلى» تاريحي مونۋمەنتىنىڭ اشىلعانىن جازباعان گازەت-جۋرنال، كورسەتپەگەن تەلەارنا قالمادى. دۇرىس-اق، بىراق مادەنيەت اتاۋلىعا ءمان بەرە قارايتىن ادام رەتىندە ماعان بۇل ەسكەرتكىشتىڭ ورىندالۋى مۇلدەم ۇنامادى. اۋىلدىق-پروۆينتسيالدىق شەشىم. دالىرەك ايتقاندا، كەڭەستىك مونۋمەنتاليزمنىڭ ەڭ جامان نۇسقاسى دەر ەدىم. ونىڭ قاسىندا استانادا اشىلعان اتاتۇرىك ەسكەرتكىشى بولسىن، ماحاتما گانديدىكى بولسىن، وتە كەرەمەت، جاندى ەسكەرتكىشتەر. بيلەۋشى پارتيانىڭ باسشىسى رەتىندە ەلباسىنى وسىنداي كەيىپكە كەلتىرىپ قويعانى ءۇشىن ۇيالمايسىز با؟

جاۋاپ: ءيا، كوركەمدىك شەشىم تۇرعىسىنان مەندە دە ءبىراز سۇراقتار كوكەيدە قالدى. قىسقاشا ايتقاندا، ەسكەرتكىشتى قارابايىر دەپ اي­تۋعا بولماسا دا، جاقسىراق جا­ساۋعا بولار ەدى. الەمدەگى ايدىك ۇلگىلەردى ەسكەرىپ بولسىن، ادەمىرەك جاساۋعا بولار ەدى. مىسالى، جاقىندا تۇركيادا بول­دىم. اتاتۇرىككە تۇرعىزىلعان ەسكەرتكىشتى كوردىم. استانادا بوي كوتەرگەن 4 مەترلىك ەسكەرتكىشى بار... ال، ەلباسى بەينەسىن، ونىڭ كوركەمدىك شەشىمىن مەن ازىرگە ۋا­قىتشا فورما دەپ قابىلدادىم.

سۇراق: ال، كۇرەسىنگە تاستالعان قازاق حاندارىنىڭ ەسكەرتكىشى جايلى نە ايتاسىز؟ ولارعا اراشا تۇستىڭىزدەر مە؟

جاۋاپ: ءبىرىنشى بولىپ وسى ماسەلەنى «نۇر-مەديا» حولدينگىنە قاراستى «نۇر-استانا» گازەتى كوتەردى. ەرتەڭىنە ىلە-شالا ءبىز پارتيانىڭ اتىنان قالالىق اكىمشىلىككە حات جولدادىق. ۇسىنىستارىمىزدى دا جىبەردىك. ارينە، ەسكەرتكىشتەر و باسىندا تۇرۋى ءتيىس ورىندارىندا بولۋى كەرەك ەدى، بىراق ولاي بولمادى عوي. بوربايلاپ ءجۇرىپ، كىنالىنى دە تابۋعا بولار، بىراق بۇل جەردە نە ىستەيمىز؟ دەگەن ساۋالعا جاۋاپ ىزدەگەن دۇرىس. مىسالى، ولاردى استاناداعى «اراي» ساياباعىنا اپارىپ قويۋ تۋرالى ۇسىنىس بار. بىراق، وعان كوپشىلىكتىڭ كوڭىلى تولمايتىن سياقتى. ەندى ءوز باسىم بۇل ەسكەرتكىشتەردى شۋ وڭىرىندەگى قوزىباسى جەرىنە اپارىپ قويۋدى ويلاعام. نە دەگەنمەن، قازاق حاندىعىنىڭ العاش تۋى تىگىلگەن جەر سول جەر ەمەس پە؟ بىراق، قۋ مەديەنگە اپارىپ قويدى دەپ ءسوز قىلا ما دەيسىڭ. ەكىنشى جاعىنان، مۇمكىن، بۇلاردى دۇرىستاپ ازىرلەپ، تۇركىستانعا اپارىپ ورناتارمىز. ەستەرىڭىزدە بولسا، 2006 جىلى ما، قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلعانىنا 550 جىل تولدى. مۇنى مەملەكەتتىك دەڭگەيدە دە، قوعامدىق دەڭگەيدە ەشكىم ەلەپ-ەسكەرمەدى. وسى رەتتە تاعى دا كىنالىنى ىزدەپ جاتپاي، اقىرى 2011 جىلى قازاق حاندىعىنىڭ قۇرىلعانىنا 555 جىل تولادى ەكەن، ونىڭ ۇستىنە تاۋەلسىزدىك العانىمىزعا 20 جىل تولادى ەكەن، سوندىقتان بۇل ەسكەرتكىشتەردىڭ تۇركىستاندا تۇرعانى دۇرىس شىعار.

سۇراق: قازىرگى بيلىكتەن كەيىن ەلدى باسقارا الادى-اۋ دەيتىن 3 ادامنىڭ اتى-ءجونىن اتاپ بەرە الاسىز با؟

جاۋاپ: جوق. ەگەر ەلدىڭ تىنىشتىعى، ونىڭ تۇراقتىلىعى تۇرعىسىنان الساق، مەنىڭشە «ۇجىمدىق مۇراگەر» بولۋ كەرەك دەگەن ويدامىن. مەن ناقتى ادامداردى ايتا المايمىن. ايتقىم كەلمەي وتىرعان جوق، شىنىمدى ايتقاندا، ايتا المايمىن.

سۇراق: سوزىڭىزدەن اڭداپ قالعانىم، ساياسي كارەراڭىزدىڭ 20-25 جىلعا سوزىلۋى ابدەن مۇمكىن ەكەن. پارتيانىڭ ليدەرى بولعىڭىز كەلمەي مە؟

جاۋاپ: ءوستىپ قۇرتاسىڭدار سەندەر... پارتيانىڭ جۇمىسى ءارى قىزىق، ءارى شىجىق. باسىندا بۇل قىزمەتكە كەلگەندە ىشىمنەن قورقىنىش بولدى. «قالاي كوپشىلىكتىڭ الدىنا شىعۋ كەرەك؟ سىزدەي جۋرناليستەردىڭ سۇراعىنا قالاي جاۋاپ بەرۋ كەرەك؟» دەگەن سياقتى سۇراقتار قاۋمالادى. قايدا بارساڭ دا، سۇراق جاۋدىرادى. جاقىندا ءبىر كۇننىڭ ىشىندە 6 اۋرۋحانانى ارالاپ شىقتىم. ەشبىر ءجۋرناليستى ەرتپەي. دارىگەرلەرمەن كەزدەستىم. ارينە، جاعداي ءماز ەمەس. استاناداعى اۋرۋحانا باس دارىگەرىنىڭ ورىنباسارى 40 مىڭ تەڭگە الىپ وتىرعاننان كەيىن نە ايتۋعا بولادى؟ جۇمىسىمنىڭ قيىن ەكەنى راس، بىراق مەنىڭ ساياسي كارەرام ۇزىلەدى دەگەندەرگە ايتارىم، ولار قاتەلەسەدى.

قوسانوۆتان باسقاسىمەن كەلىسۋگە دايىنمىن

سۇراق: ۋاعىندا «وتان» پارتياسى بيلىكشىل پارتيالاردى بىرىكتىرۋ باستاماسىندا العا شىققان-دى. قازىر وپپوزيتسيا سۋىرىلىپ شىعىپ، «ازات» پەن جسدپ وتاۋ قۇردى. ءسىز دە اينالاڭىزداعى  بيلىكشىل پارتيالاردى جيناۋ ارقىلى بىرىكتىرۋ ەستافەتاسىن العىڭىز كەلمەي مە؟

جاۋاپ: ارينە، بىرىككەن جاقسى-اۋ، بىراق بۇل جەردە پىكىرلەر پليۋراليزمى، ساياسي كونسەنسۋس دەگەن سياقتى ۇعىمداردى دا اتتاپ كەتۋگە بولمايدى. ازىرگە ءبىز ساياسي الاڭ رەتىندە پارتياارالىق كەڭەس دەگەن قۇرىلىم قۇردىق. ءبىزدى قوسقاندا، جەتى پارتيا وسىعان قوسىلدى. مۇمكىن، يدەولوگيالىق ماعىنادا ءسىز ايتىپ وتىرعان بىرىگۋ الگى قۇرىلىم نەگىزىندە جاسالعان شىعار. ال، ۇيىمداستىرۋشىلىق تۇرعىسىنان العاندا، ءوز باسىم بىرىگۋدى قولدايمىن، بىراق باسقالاي بىرىگۋلەرگە ءازىر دايىن ەمەسپىز. بولماسا، بۇعان باسقا پارتيالار دايىن ەمەس دەگەندەي.

سۇراق: وپپوزيتسيامەن، ايتالىق «ازات» جسدپ-ىمەن بايلانىسقا ءتۇسىپ، ارالاسۋعا قالايسىز؟

جاۋاپ: ءبىر جىل بويى... وسى بىرىگۋلەرىنە دەيىن «ازاتتىڭ» دا، جسدپ-نىڭ دا جەتەكشىلەرىنىڭ سوڭىنان ءجۇردىم. جانە دە بارلىق باستامالار مەنىڭ تاراپىمنان شىقتى. بۇل ءسوزىمنىڭ ەشبىر وتىرىگى جوق. بۇل ازاماتتارعا بىرىگىپ ءىس-شارالار ۇيىمداستىرۋدى، نە ءبىز ۇيىمداستىرعان اكتسيالارعا قاتىسۋعا، تەگى بولماسا پارتياارالىق كەڭەستە ماسەلەلەر تالقىلاۋدى دا ۇسىندىم. ەش ناتيجە جوق. تىلەگىمدى قابىل المادى. وكىنىشكە وراي، ولار - اسپان تۇرعىندارى (نەبوجيتەلي) سياقتى. ولار تەك پرەزيدەنتپەن سويلەسكىسى كەلەدى، مەنىمەن تىلدەسۋگە تۇرمايدى دەپ سانايدى. ولار ءۇشىن مەن وتە جاسپىن. ال، ەندى قازىر.. مەنىڭ سول ازاماتتارمەن سويلەسكىم كەلمەيدى. ىنتام جوق.

سۇراق: ءسىز ەسەيىپ كەتتىڭىز بە سوندا؟

جاۋاپ: ماسەلە وندا ەمەس، مەن ولارمەن كەلىسىمگە كەلۋدىڭ تۇككە اكەلمەيتىندىگىن ءتۇسىندىم... بىرنەشە رەت ولاردىڭ سۇيىكتى ورنىندا، «بيسكۆيت» كافەسىندە دە كەزدەستىك. ولاردىڭ ويتانىمدارى «بيسكۆيتتەن» ارىعا بارماي قالعان، ونىڭ ار جاعىنداعىنى كورمەيدى، مەن وسىنى ءتۇسىندىم. ءبىر جىل... ارتىنان جۇردىك، سەنبەسەڭىز، سول كەزدەگى كەزدەسكەندەرىمىزدىڭ جازبالارى دا ساقتالعان مەندە. پارتيانىڭ حاتشىسى ەرلان قاريندى دە قانشا رەت جۇمسادىم. كونسترۋكتيۆتى ديالوگقا شاقىردىق، مىسال كەرەك بولسا، الەۋمەتتىك كيكىلجىڭدى شەشۋ تۋرالى كوميسسيانى قۇرۋعا قاتىسىڭدار دەپ قيىلدىق. اقىرىندا، ولارسىز-اق كوميسسيانى قۇردىق. ايتپاقشى، العاشىندا «ازات» «ەگەر بىرىگىپ جۇمىس ىستەيتىن بولساق، جسدپ-سىز» دەدى. ال جسدپ «جوق، «ازات» بولسا ءبىز جۇمىس ىستەمەيمىز» دەدى. قاشاندا وسىلاي بولىپ كەلدى دە، ءبىر ساتتە «بىرىكتىك» دەپ ءماز بولادى. بۇل مەنىڭ كۇلكىمدى شاقىرادى. نەگە دەسەڭىز، مەن ەكى پارتيانىڭ ءبىر-بىرىنە قاتىستى قانداي پيعىلدا سوزدەر ايتقانىن بىلەم.

سۇراق: تۇسىنىكتى.

جاۋاپ: وسى وپپوزيتسيا توڭىرەگىنە قايتا ورالماس ءۇشىن ءسوزىمدى اياقتاپ بىتىرەيىن. مۇمكىن، باق باسقاشا ءوڭ بەرگەن شىعار، بىراق بايقاعانىم، «ازات» پەن جسدپ-نىڭ قوسىلۋ لەيتموتيۆى «نۇر وتانعا» قارسى تۇرۋ ماقساتىندا بولعان سياقتى. تەك قۇرمەتتى مۇرات اۋەزوۆ قانا «جولداستار، «نۇر وتانعا» قارسى ەمەس، حالىق يگىلىگى ءۇشىن بىرىگۋ كەرەك قوي» دەپ ەستەرىنە باستى ماقساتتى سالعانداي بولدى. قايسىسى شىقسا دا، ايتەۋىر «نۇر وتاندى» تۇيرەپ وتەدى. ەگەسەتىندەي ءبىز ولارعا نە ىستەپ قويىپپىز؟ بولات ابىلوۆكە الەۋمەتتىك كيكىلجىڭدى شەشۋ تۋرالى كوميسسيا جۇمىسىنا قاتىسۋ تۋرالى وسىدان 8 اي بۇرىن ۇسىنىس جاسادىم. قابىلدامادى. جارماحان تۇياقبايعا دا ۇسىنىس جاسادىم. ول دا باس تارتتى. ەگەر ولار كەلىسكەندە، بىرىگىپ جۇمىس ىستەۋگە بولار ەدى عوي....

سۇراق: قازىر - داعدارىس، حالىق - كۇيزەلىستە. وسىنداي سىندارلى ساتتە تۇلعالىق رەنىشتى بىلاي ىسىرىپ، مۇمكىن، «وتان ءۇشىن» دەپ تاعى دا بىرىگۋگە تىرىسىپ كورمەسكە؟

جاۋاپ: وندا نەگە حالىق يگىلىگى دەگەندى مەن ءتۇسىنۋىم كەرەك تە، ولارعا بۇل ۇعىم تۇسىنىكتى ەمەس؟ ولاردىڭ تاراپىنان، ەڭ بولماسا جاۋاپتى رەاكتسيا بولۋى كەرەك شىعار. مەن ءوز تاراپىمنان بارلىق ارەكەتتى جاسادىم، ەندى ولاردىڭ بەرى جاقىنداعانىن كۇتىپ وتىرمىن. دوپ ولاردىڭ تاراپىندا. قوسانوۆتان باسقاسىمەن كەلىسىمگە كەلۋگە دايىنمىن.

«ۇلت كوشباسشىسى» ءما­سەلەسىن راسىمدەۋ حا­لىققا كەرەك

سۇراق: بيىلعى جازدىڭ اياعىندا باستالعان «ۇلت ليدەرى» تەرمينى توڭىرەگىندە داۋرىعۋ ماعان جاي عانا پىكىرتالقى ەمەس، «اكەلەر» مەن «ۇلداردىڭ» تەكەتىرەسىندەي كورىنەدى. «اكەلەر» - بۇل «قازاق ەلى» مونۋمەنتىنىڭ اشىلۋىندا اعالى ءسوز ارناعاندار بولسا، «ۇلدار» دەگەنى - ايتالىق، سىزدەر. جاس ەرەكشەلىگىنە قاراپ تا وسىلاي بولۋگە بولار. «ەسكى» جانە «جاس» گۆارديا بار. «ەسكى» گۆارديا وزدەرىنە تيەسىلى مايلى جىلىكتى ءمۇجىپ، ورىندارىنا جايلانىپ السا، «جاس» گۆارديا بولاشاقتى باجايلايدى. قازىرگىلەر كەتەدى، قالاتىن - سىزدەر. جالپى، وسىنداي بۋىنارالىق تەكەتىرەس بار ما؟

جاۋاپ: بيلىك ءۇشىن، بيلىكتەگى ىقپال ءۇشىن كۇ­رەس بولعان جەردە ءاردايىم ۇرپاق، ءسىز ايتقان بۋىنارالىق تە­كەتىرەس قوسا جۇرەدى. بۇل كەز كەل­گەن بيلىك كەزىندە دە بولعان... باسقاشا بولۋى مۇمكىن دە ەمەس. ءسىز نازارباەۆتى جالعىز دەسەڭىز، مەن ونى­مەن كەلىسە المايمىن. ول - ەل­دىڭ ليدەرى. ونىڭ ميلليونداعان قول­داۋشىلارى بار... ال، جاس ۇرپاق­تىڭ جاۋاپكەرشىلىگى تۋرالى اي­تا­تىن بولساق، جاقىندا عانا 37-گە تولدىم. مۇشەل جاستان شىق­تىم. ەگەر ءبارى وڭىنان بولسا، ساياسي كارەرام ءالى كەمىندە 20-25 جىلعا جال­عاسۋى ءتيىس.
وسىلاي دەپ وتىرىپ، مەن نازارباەۆتان كە­يىنگى كەزەڭدە قازىرگى تىرلىكتەرىم ءۇشىن جا­ۋاپ­كەرشىلىكتە بولاتىندىعىمدى دا جاقسى ءتۇ­سىنەمىن. ماسەلەن، ۇلت كوش­باس­شىسى تۋرالى باستامانى سانالى تۇردە كوتەردىم. ويتكەنى، مەن ءوز جۇرەگىمنىڭ تۇكپى­رىندە نە ايتىپ وتىرعانىما كامىل سەنىمدەمىن. مەندە سەنىمدىلىك بار. سودان دا، ەش نارسەنى بۇكپەلەمەي، اشىق ايتامىن.

سۇراق: وندا نەگە ءسىز سياقتى ەلباسىنىڭ ءىزباسارلارى دا اشىق ايتا المايدى؟ نەگە ساحناعا وزدەرى شىقپاي، بايدوسوۆتى شىعارادى؟

جاۋاپ: مىنە، بۇل سارقىنشاق، ءسىز ايتقان «اكەلەر» مەن «ۇلدار» تەكەتىرەسىنىڭ ءبىر كورىنىسى. بۇنداي سۇراقتاردىڭ شەشىمى اشىق تالقىلاۋدا ەمەس، شىمىلدىق ارتىنداعى فورماتتا شەشىلەتىن ءۇردىس... بۇل وتكەننىڭ قالىبى. ءبىز قازىر ول قوعامدا ەمەسپىز. الەم باسقاشا. حالىق ءۇشىن ماڭىزدى شەشىمدەردى كابينەت ىشىندە ەمەس، حالىقتىڭ وزىمەن كەڭەسىپ، تالقىلاۋ كەرەك ەمەس پە؟ قالاي بولسا دا، «اقي­قات پىكىرتالاستا تابىلادى». ال، قازىرگى باستامالارىمدى مەنىڭ جەكە سەنىمىم، مەنىڭ نانىمىم دەپ قابىلداۋ كەرەك. ونى 20-30 جىل­دان كەيىن دە وزگەرتپەيمىن. ارينە، نازارباەۆتان كە­يىنگى كەزەڭدە ماعان وسىعان بايلانىستى سۇراقتار تۋىن­داۋى مۇمكىن. سول كەزدە مەن ءسىز­دەرگە لوندوننان حات جولداماي، وسى ەلدە تۇرىپ، ناقتى جاۋاپ بە­رۋگە دايىنمىن...

سۇراق: «ۇلت ليدەرى» تۋراسىنداعى باستاماڭىزعا تاعى دا ورالساق...

جاۋاپ: اقتوبەلىك پروفەسسور بايدوسوۆتىڭ ءومىر­لىك پرەزيدەنتتىك تۋرالى باستاماسىن قۇرمەتتەۋگە تۇرادى، ارينە. قالاي دەگەنمەن، حا­لىق ۇنىنە قۇلاق سالعان ءجون. وسىعان بايلانىستى پارتيالىق فۋنكتسيونەر رەتىندە بىزدەن پىكىر سۇراعاندا، «ۇلت ليدەرى» جايىنداعى نۇسقانى الىپ شىقتىق.  
بىراق، ومىرلىك پرەزيدەنتتىك پەن ۇلت كوشباسشىسى ۇعىمدارىن ءبىز سانالى تۇردە ءبولىپ قا­راستىرامىز. ال، ونى زاڭدىق تۇرعىدا راسىمدەۋ ماسەلەسىنە كەلسەك، بۇل - پارتيانىڭ ەمەس، مەنىڭ جەكە ۇسى­نىسىم بولدى. بۇل يدەيا ماعان قايدان كەلدى؟ ءومىر­لىك پرەزيدەنتتىك ماسەلەسىن باي­دوسوۆ كوتەرگەنىمەن، وعان دەيىن وتاندىق باق بەتتەرىندە ۇلكەن ناۋقان بولدى. جاز بويى مەرزىمدى باسىلىمداردا مەملەكەت باسشى­سى­­نىڭ جوعارعى ءرولى مەن ونىڭ ءومىر­لىك پرەزيدەنت بولۋداعى مۇمكىنشىلىگى تۋراسىندا جيىرما شاق­تى ماقالا شىعىپتى. سول كەزدە ءوزىم ءۇشىن «ءبىرىنشى پرەزيدەنت تۋ­رالى» زاڭدى ەگجەي-تەگجەيلى قا­راپ شىقتىم. وسى زاڭنىڭ پرەامبۋلاسىندا «قازاقستان حال­قىنىڭ ليدەرى» دەگەن زاڭدىق ۇعىم بار ەكەن. وسى زاڭدا ونىڭ ومىرلىك قۇ­قىق ماسەلەسى دە تاراتىپ جازىلعان. ماسە­لەن، ءبىرىنشى پرەزيدەنت رەتىندە ول قا­ۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ مۇشەسى بو­لا الا­دى. الايدا، زاڭنىڭ ءارى قارايعى تارماقتارىنىڭ تاراتىلىپ جازىلماۋى مەنى قاناعاتتاندىرمادى. مىنە، وسى كەزدە مەن «ءبىرىنشى پرەزيدەنت تۋرالى» زاڭنىڭ نە­گىزىن­دە ونىڭ مارتەبەسىنە كەڭ اۋ­قىمدا باعا بەرەتىن زاڭ كەرەكتىگىن ءتۇ­سىندىم. قازىر بۇل تاقىرىپتىڭ پارتيا ءىشىن­دە كەڭىنەن تالقىلانۋى بارىسىندا 3 نۇسقا پايدا بولدى: العاشقىسى - ۇلت كوشباس­شى­سى تۋرالى جەكە زاڭ قابىلداۋ. ارينە، مەن بۇل يدەيانىڭ باستاماشىسى رەتىندە ونى قولداپ وتىرمىن. ەكىن­شىسى - ەرلان قارين ۇسىنىپ وتىرعانداي، ۇلت كوشباسشىسى تۋرا­لى تۇجىرىمداما ازىرلەۋ. ءۇشىن­شىسى - ونى ءبىزدىڭ بيلەۋشى پار­تيانىڭ تۇراقتى ليدەرى رەتىندە ءراسىم­دەۋ ۇسىنىسى.
ەگەر وسى ويعا العانىمىزدىڭ ءبارى وڭىنان بولىپ جاتسا، قاراشا ايىنىڭ سوڭىندا نە­مە­سە تاۋەلسىزدىك كۇنىنە قاراي ونىڭ كەڭ فورماداعى نۇسقاسىن پار­تيانىڭ ساياسي كەڭەسى ءمۇ­شە­لەرىنىڭ بارىنە جولداپ، ونان ارى ساياسي كەڭەس، نە بيۋرونىڭ قاراۋىنا ۇسىن­باقپىز.

سۇراق: «اكەلەر» قولدايدى ما؟

جاۋاپ: ممم... قولدايدى دەگەن ۇمىتتەمىز.

سۇراق: ماعان قىزىعى، ءسىز ايتىپ جۇرگەن «ليدەر ناتسي» دەگەن ءسوزدى قالاي قازاقشالادىڭىزدار؟

جاۋاپ: قازىر بۇل سۇراقپەن ءبىر توپ كىسى اينالىسىپ جاتىر.

سۇراق: بۇل ماقساتقا قانشا قارجى ءبولىندى؟ كۇلەتىن تۇگى جوق، ۇلتتىق يدەيانى جاساۋ ءۇشىن 40 ملن تەڭگە بولىنگەندىگىنەن حاباردارمىن... بۇل دا سول سياقتى عوي

جاۋاپ: مەن سىزگە ءبىر عانا مىسال ايتايىن: وسى 40 ملن تەڭگەنى ءبىر وبلىستىق اكىمشىلىكتىڭ قورشاۋىنا دا جىبەرگەن. بىزدە وسىنداي دا دالەلدەر بار. ال، ناقتى سۇراققا كەلەتىن بولساق، ماعان «ۇلت ليدەرى» دەگەنى ۇنايدى. «ۇلت كوسەمى» دەگەن دە اۋدارمانى الىپ ءجۇر. بىراق، لەنيندى كوسەم رەتىندە ساناپ قالعاندىقتان با، بۇل نۇسقا ونشا ورايىمىزعا كەلمەيتىن سياقتى.

«يا-جوق»

-  «جاس وتانعا» كوڭىلىڭىز تولا ما؟

-  جوق.

-  ومىرلىك پرەزيدەنت ۇعىمىن قولدايسىز با؟

-  جوق.

-  «قازاقيا» دەگەن ۇعىمعا قالاي قارايسىز؟

-  قارسىمىن. «قازاقستان» قالپىنداعىسى ۇنايدى.