بوستاندىق بىزگە انانىڭ جورگەگىن جارىپ شىققانىمىزدا-اق بەرىلگەن سىي. بوستاندىقتىڭ عۇمىرى قىسقا، ول بىرتىندەپ قۇلدىققا اينالادى. قۇلدىقتىڭ تۇرلەرى كوپ، قاپتاعان زاتتار، اقشا، قىزمەت، تەحنيكالىق قۇرالدار. مۇنداي زاتتاردىڭ قۇلى ەتەتىن ادۋىن كۇشتەر  شاش ەتەك. ادامنىڭ ىشكى الەمى ومىرلىك كەڭىستىكتىڭ تار شەڭبەرىنە جۇتىلىپ، الگىندەي زاتتاردىڭ قۇلدىعىنا تۇسسە رۋح السىرەيدى.  رۋحتى تازا ساقتاعىڭىز كەلسە، الگىندەي زاتتاردىڭ قاس دۇشپانى بولىپ ءوتىڭىز. ماركۋزەنىڭ «ۇلى باس تارتۋىن» قولدانۋ كەرەك. زاتتارمەن اشىق شايقاسقا شىعۋ قاجەتتىلىگى تۋدى،  كادىمگىدەي «مىڭمەن جالعىز الىسىپ».

بوستاندىق بىزگە انانىڭ جورگەگىن جارىپ شىققانىمىزدا-اق بەرىلگەن سىي. بوستاندىقتىڭ عۇمىرى قىسقا، ول بىرتىندەپ قۇلدىققا اينالادى. قۇلدىقتىڭ تۇرلەرى كوپ، قاپتاعان زاتتار، اقشا، قىزمەت، تەحنيكالىق قۇرالدار. مۇنداي زاتتاردىڭ قۇلى ەتەتىن ادۋىن كۇشتەر  شاش ەتەك. ادامنىڭ ىشكى الەمى ومىرلىك كەڭىستىكتىڭ تار شەڭبەرىنە جۇتىلىپ، الگىندەي زاتتاردىڭ قۇلدىعىنا تۇسسە رۋح السىرەيدى.  رۋحتى تازا ساقتاعىڭىز كەلسە، الگىندەي زاتتاردىڭ قاس دۇشپانى بولىپ ءوتىڭىز. ماركۋزەنىڭ «ۇلى باس تارتۋىن» قولدانۋ كەرەك. زاتتارمەن اشىق شايقاسقا شىعۋ قاجەتتىلىگى تۋدى،  كادىمگىدەي «مىڭمەن جالعىز الىسىپ».

البەتتە ءبىز كەز كەلگەن ادام مىنا دۇنيەنى مەيلىنشە تەرەڭ تانۋى ءتيىس دەيمىز. ءبىلىم كۇشىن سانا اۋقىمىن كەڭەيتۋ ءۇشىن جۇمساۋ كەرەك دەيمىز. بۇل بۇرىننان بار تالاپ. مەن وسى تالاپتى ءوز بەتىمشە ورىنداۋدى نيەت قىلدىم. فيلوسوفيالىق دۇنيەلەردىڭ مۇحيتىنا سۇڭگىدىم. يا، ايتقاندارى ايداي كەلدى، بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە اقىل - ويىم دۇنيەنى وبەكتيۆتى تۇردە قامتي الدى. مەن الەمدى وبەكت رەتىندە قاراستىردىم، وبەكت  قالاي جاسالدى، نەدەن باستالدى دەپ وزىمە سۇراق قويدىم. ال، جاۋابىم ءتىپتى ابسۋردتى بولىپ كەتتى. مەن و باستا ابستراكتسيالى سانا اقيقاتتى كورۋگە قابىلەتسىز ەتەتىنىن اڭعارمادىم. كەڭەيگەن سانا ابستراكتسياعا بەيىم. الدامشى، ساندىراق بەينەلەر شەڭبەرىن كەڭەيتسەڭىز ءبارى ءبىتتى! سەبەبى، سانانى سفەرا دەسەك، ونىڭ باسىم بولىگى جالعان، تۇسىنىكسىز كورىنىستەرگە، گالليۋتسيناتسيالارعا باي. مۇنداي  سانا اقيقاتتى كورۋگە  اسا ىنتالى ەمەس، ول دون جۋاننىڭ ناق ءوزى. ءبىز وڭاشادا  سانانىڭ مۇنداي قۇبىلمالىلىعىن بايقاي بەرمەيمىز. ال زەرتتەۋگە كوشسەڭ سوندا كورەسىڭ.

شىنى كەرەك، زاماننىڭ ءوزى شىندىقتى ءوز بەتىڭشە تانىپ بىلۋگە ىنتالاندىرمايدى. اسىرەسە قوعاممەن ۋلانعان ءوز ساناڭ ءبىرىنشى دۇشپانىڭ! كەزىندە ك.ماركس ناعىز ادامدى قوعامنان ىزدەدى. قوعامدىق ادام ول ءۇشىن تابيعي، جان دۇنيەسى تازا ادام. قوعام بار بولعانى  ماتەريالدىق قاجەتتىلىكتەردى قامتاماسىز ەتەتىنىن بىلە تۇرا ماركستىك تيپتەگىلەردىڭ مۇنداي پىكىردى كوككە كوتەرۋى زاڭدى. نەگىزىنەن،  كەرىسىنشە، سانانى قوعام وسىرمەيدى، الدامشى، تۇككە تۇرمايتىن نارسەلەردى قۇيىپ، مولشەرىن تارىلتادى. ءوز بەتىنشە ويلاۋعا ۇيرەتىلمەگەن ستاندارتتى، ينتەللەكتىنى مەحانيكالاندىرىلعان سانا الماستىرادى. وسىنداي  قوعامعا فيلوسوفيانىڭ ءوزى جات. قوعامنىڭ مۇنداي احۋالى  شىندىقتى سەزىنۋگە كەسە كولدەنەڭ بوگەت. قوعامنان تىس، وقشاۋ ءجۇرىپ دۇنيەگە ءوز بەتىڭشە وي جىبەرسەڭ  ىزدەگەنىڭدى تابۋ ءتىپتى  مۇمكىن بە ءوزى؟ بارلىق قوعامدىق جۇيەلەردە ماعىناسىز تولقۋلار، ويسىز ىستەر كەزەڭى كۇشەيدى. ادامدار الەم كەزىپ كەتتى. جانە رۋحتارى دا ءار جەردە قاڭعىرىپ ءجۇر. رۋحىمىز دا ءوزىمىز دە  تۇگەلىمىزبەن ءتۋريستپىز.

الەمنىڭ وسىنداي قىزىلدى جاسىلدى قىزىعىنان باس تارتساڭ عانا جيعان ءبىلىمىڭ قىزىقتىراق. ول ءۇشىن تاباندىلىق كەرەك. بايقاعانىم،  باتىس ويشىلدارىنىڭ   ءبىلىمدى يەمدەنگىشتىگىندە شەك جوق ەكەن. اسىرەسە كەڭىستىكتەگى جۇمباق، قۇپيا اتاۋلىنىڭ ءبارىن ءسىڭىرىپ قالۋعا ولەرمەندەنە تىرىساتىنى. ليبەرالدى، كونسەرۆاتيۆتى، رەۆوليۋتسيالىق، پروگرەسسيۆتى، رەگرەسسيۆتى ماتەرياليستىك، يدەياليستتىك اعىمدار  قازىرگى تاڭدا جارامسىز. بىراق، بىلگەننىڭ زيانى جوق، تەكسەرۋدى ودان ارى تەرەڭدەتە ءتۇستىم. فيلوسوفيانىڭ ءوزى تەرەڭدىك.  «فيلوسوفيا عىلىم ەمەس. ول كەرەك دەسەڭىز ادەپسىزدىك ىسپەتتى. سەبەبى زاتتىڭ جانە ادامنىڭ ۇستىنەن جامىلعىنى جۇلىپ الىپ، ونىڭ تابيعي قالپىن، دەنەسىن، كۇيىن، مىنەز قۇلقىن جالاڭاشتايدى. اقيقات دەگەنىمىز جامىلعىسىز زاتتار. اقيقاتتى بىلدىرەتىن گرەكتىڭ «aletheia» دەگەن ءسوزى سوزبە ءسوز اۋدارعاندا جالاڭاشتانۋ دەگەندى بىلدىرەدى.» - دەيدى ورتەگگا - ي - گاسسەت.

فيلوسوفتار زاتتاردى وزدەرىنە دەيىنگىلەردىڭ ايتۋى بويىنشا اجىراتىپ، انىقتاۋعا كوشكەندە الدارىنا جان سالماعان. حازىرەتى ءابۋ باكىر ايتادى: «دۇنيەنى تانۋ زاتتىق دەنەلەر الەمىن تانۋدان الدەقايدا اۋقىمدى، راببىمىز ونى ءوزىنىڭ سۇيىكتى قۇلدارىنا عانا سىيلاعان». دەمەك، ارنارسەگە بولا تەرەڭ وي جىبەرۋدى قاجەتسىنبەيتىن كوزى اشىق، ساناسى وتكىر ادامدار عانا اقيقاتتى اداسپاي تانۋ باقىتىنا يە. اۋليەلىك قاسيەتى باردىڭ عانا تانىمى  تۋرا. فيلوسوفتاردىڭ اقيقاتتى تانۋداعى قاتەلىكتەرى الدىمەن اينىمالى اقىل ويدان شىقتى. ءارىپ پەن دىبىسقا دەيىن ۇساقتالىپ، كوزبەن كورەتىن مايدا نارسەلەرگە دەيىن قۇلدىراعان تانىم مەن قابىلەت ءوزىنىڭ تابيعي حالىنەن مۇلدەم الىستادى. سوندىقتان ولاردىڭ  تۋرا جولعا ءتۇسۋى ەكىتالاي بولدى. وسىنداي ۇزدىكسىز جاسالعان اداسۋشىلىق ويشىلداردىڭ  ءوزىن زاتقا اينالدىرىپ جىبەرگەنى سونشالىق،  ادام قۇندىلىعىنىڭ قاينار باستاۋى رەتىندە ادامدار تەك زات جاساۋمەن شۇعىلدانىپ اۋرە. ز.فرەيد نەگە الاڭدادى؟ قۇدايعا سەنۋدىڭ ءتۇپ تامىرى ادام تىرشىلىگىنىڭ قورعانسىزدىعىنان دەمەپ پە؟ ال، حايدەگگەر بەكەر شىرىلداماپتى. فيلوسوفيا و زاماندا اسىرا باعالاندى. جانە تالاپتاردى تىم كوپ جۇكتەۋ ادەتىن تاستاماي، تەك تەوريالىق باعىتتا جەتىلە ءتۇستى. تانىم اقيقاتتىڭ كومەسكى تۇستەرىن عانا تاني الدى.  وي تىم قاتتى مەتافيزيكالىق زەرتتەۋگە تۇسكەن كەزدە ءوز ءمانىنىڭ قايىرشى كەيپىنە دەيىن تومەندەدى. اقىل-وي بولمىستى جاۋلاپ الاتىن الاساپىران كۇش، بىراق، اقيقاتتان الشاقتاعان اتەيستتىك ويدىڭ بارى نە جوعى نە؟ اتەيستتىك تاڭداۋ ولاردى مۇلدەم يرراتسيونالدى دۇنيەنىڭ بىرنەشە بولىكتەرگە ءبولىنىپ كەتكەن حاوسىنا اكەلىپ تىرەيتىنىن العاشقىدا وزدەرى بىلمەگەن بولۋى كەرەك. پوزيتيۆيزم، ەمپيريزم، تانىممەن تاجىريبەگە سۇيەنەيىك دەدى، جەكە ينديۆيدتىك بەت الدى رۋحاني لاعۋىنا جول اشىپ بەرەيىك دەيدى. ءراتسيوناليزمنىڭ ورنىن يرراتسيوناليزم، سوسىن ەكزيستەنتسياليزم باستى. نيتسشەنىڭ زاراتۋستراسى  «قۇداي ءولدى!» دەپ جاھانعا جار سالدى. سەبەبى باتىستىقتاردىڭ ساناسىنداعى  قۇداي تۋرالى تۇسىنىكتىڭ جويىلعانىنا ويشىل قاتتى كۇڭىرەنىپ وسىلاي دەمەسكە امالى قالمادى. ياعني، مۇنداي قوعامدا جەكە ادامنىڭ رۋحاني ومىرىندە ويىنا نە كەلسە، سونى ىستەۋىنە ەرىك بەرىلگەن. بۇل جەكە تۇلعانىڭ انىق ءوزىن-ءوزى جوعالتۋىنا اكەپ سوعاتىن، ءسۇيتىپ قۇردىمعا جىبەرەتىن اعىمدار جيىنتىعى. ادام تەك جان كۇيزەلىسىمەن ازاپتى ءومىر ءسۇرۋ ءۇشىن جاراتىلعان زات دەپ ءدوي دالاعا لاقتى بىرەۋلەرى. وسىنداي اقىل-ويدىڭ باتپاعىمەن ادامدى شىقپاستاي عىپ باتىرىپ، بەتىمەن كەتكەن فيلوسوفيا باتىسقا دا ونداعى قازىرگى وركەنيەتكە دە وپا اپەرىپ وتىرعان جوق.

فيلوسوفيامەن شۇعىلدانۋعا نەگىزىنەن ءوزىڭنىڭ ىشكى تاجىريبەڭ  كەرەك. مەيلى  جاڭالىق اشپاق ۇمىتپەن ءوزىڭدى ءوزىڭ زەرتتەۋ ءۇشىن ساياحاتقا شىقساڭ دا. ىشكى تاجىريبە كەڭىستىكتەگى ءبىر بىرىنە  قاراما قارسى جانە تۇراقتى زاتتارعا قاتىستى سىرتقى تاجىريبە ەمەس. سانامىزبەن سارالاعانىمىزبەن، بىزدە بار دەپ سەنىممەن ايتا الاتىن سەزىمدىك اڭداۋ مەن تۇسىنىكتەر ياعني كومەسكى تۇسىنىكتەر سفەراسىنىڭ شەكسىزدىگى، ال ايقىن تۇسىنىكتەر ونىڭ سانا الدىندا اشىق تۇرعان سانى شەكسىز از نۇكتەلەردى عانا قامتيتىندىعى، ءبىزدىڭ جان دۇنيەمىزدىڭ ۇلكەن كارتاسىندا ازداعان جەرلەرى كورسەتىلەدى. ادامنىڭ كومەسكى تۇسىنىكتەرىنىڭ ءورىسى بارىنەن كەڭ ەكەن. باتىس ويشىلدارى كومەسكى تۇسىنىكتەرگە ءجيى ءۇڭىلدى. كومەسكى تۇسىنىكتەردىڭ ويىنىنا اينالدى دا  پايىمى  قيسىنسىز نارسەلەردەن ارىلا الماي دال بولدى. ميستيكتەر ايتادى:«تۇنمەن كەزدەسۋ اقىلدىڭ ماڭدايىنا جازىلعان. سانا تۇنمەن ۇشىراسادى.». بىراق، بۇل سانا ءتۇنى ماڭگىلىك تۇنگە اينالىپ كەتپەسىنە كىم كەپىل!  قاراڭعىلىقتى قولدان ۇيىمداستىردى. ءسۇيتىپ،  اقىل قازىناسىن ىزدەۋشىلەردى وزىنە تارتۋ ءۇشىن ايتار ءامىرى وسى. راسىندا دا ماڭىزدى دەپ سانالعان ەڭبەكتەر وزدەرىنە ارنالىپ جازىلعان بولسا، يلليۋزيانى قايدا قويامىز؟ ەگەر كەيبىر وقىمىستىلار ايتاتىنداي، فيلوسوفيادا بولعان توقىراۋ تەك ءوز يىرىمىندەگى وزدەرىنىڭ مەنمەنسىنۋى مەن ەرىككەندەردىڭ ەرمەگىندەي بەيتاراپ وقيعا ەتىپ قابىلداساق، قاتتى كەتكەن بولار ەدىك. ولاردىڭ قوعامداعى جاعدايىن ەسكەرسەك،  زىلدەي سالماقتى كوتەرە الماعان. وسىنداي جۇكتىڭ استىندا قالعان ينتەللەكتىنىڭ كۇل تالقانى شىعادى. اسىرەسە ەكزيستەنتسياليستتەردىڭ ءحالى مۇشكىل ەكەنىن شىعارمالارىنان بايقاي الاسىز. رۋحىن قىسپاققا العان بۇل نەتكەن شۇبار جىلان؟ وزدەرىمەن وزدەرى «تۇلعانىڭ ەكىگە جارىلۋىنداي»  كۇي كەشكەن. مۇنداي جاعدايدا ەشكىم دە كومەككە كەلمەيدى. رۋحاني دەنەڭە جەدەل جاردەمدى تەك وزىڭنەن سۇرايسىڭ.  ازابى كوپ، كۇمانى مول مەتافيزيكالىق كەڭىستىككە، لوگيكا مەن مەتافيزيكاعا اۋاداي قاجەت يدەيا ءۇشىن وزدەرىن قۇرباندىققا شالدى. ءوز وي-سەزىمدەرىنىڭ ەرىكسىز قۇبىلعان جولىنىڭ ىشكى تاريحىن انىقتاۋعا  كوپ قۇمار بولدى.

مۇنداي قۇمارلىق قاي جاقتان اسەر ەتەتىنى بەلگىسىز، جالعان قۇدىرەتتەرمەن جانە كۇشتەرمەن شاتاسۋعا، يلليۋميناتيزمگە اپارىپ سوقتىرعان. ويشىل البرەحت گاللەر وسى جاعدايعا تاپ بولىپتى. ول كوبىنەسە ۇزبەي وتە ۇزاق، بىرنەشە ساعاتتار بويى ءوزىنىڭ كوڭىل كۇيى جايىندا كۇندەلىك جۇرگىزگەن. اقىرىندا «تۇلعانىڭ ەكىگە جارىلۋى» پروبلەماسىن ءوز باسىنان شىعاردى. يا، راس، ولار اقتالادى، اقيقات ءۇشىن كۇرەستىك دەيدى. دەيدى دە قولدان  جالعان اقيقات جاسايدى. عىلىمدى ءتۇسىنىپ بولماي، ونىڭ مانىنە جەتپەي تۇرىپ بار اقيقاتتى جوققا شىعارادى، ياعني كوزدى جۇمىپ تۇرىپ دۇرسىلدەتىپ مىلتىق اتادى. دۇرسىلدەگەن داۋىستاردان قۇلاق تۇنادى. تانىم جارقىراعان جارىقشاقتاردىڭ ىشىندە دارمەنسىز كۇيدە قالدى. تانىم زاتىنىڭ قۇپياسىمەن ەشقانداي كۇدىككە ورىن قالدىرمايتىن ءبىلىم، قاتەلىكتەرى مەن جاڭساق سەنىم جەتەگىندە ەرگىزبەيتىن اقيقات ءبىلىمىن يەلەنە الماي  قانشاما ويشىلدار وزىنەن باس تارتتى. تانىم ءبارىبىر جەمىسسىز بولىپ شىقتى. مۇنىڭ ءبارى بوس اۋرەشىلىك. وسىلايشا  XVIII-XIX-حح عاسىرلار بويى ادامزات اقىل ازابىن قاتتى تارتتى. ەگەر ولار  قۇران كارىمدى باسشىلىققا العاندا، ءبىلىمدى يماندىلىقپەن ۇشتاستىرعاندا قازىرگىدەي وركەنيەتتە رۋحاني كۇيرەۋ ورشىمەس ەدى. ەندى باتىس  رۋحاني يممۋنيتەتتەن ءبىرجولا ايىرىلۋ قاۋپى الدىندا تۇر.

قانداي زامان بولماسىن، ادامزاتتىڭ قاتەلىكسىز تاريحى جوق. اداسقان اقيقاتتار ساباق بولسىن بىزگە. ەندى ادامزاتقا  ءوز بويىنداعى قوقىستى ىرشىپ، جان دۇنيەنى جالعان سەنىمدەردەن تازارتىپ، تاۋبەمىزگە كەلىپ، اللاھ تاعالا الدىنداعى پارىزىمىزدى  ورىنداۋ عانا قالدى.