قر پرەزيدەنتى ن.نازارباەۆقا

قر پرەمەر-ءمينيستىرى ك.ماسىموۆكە

پارلامەنت دەپۋتاتتارىنا

پاۆلودار وبلىسى اكىمى ق.بوزىمباەۆقا

اشىق حات

وسى ەلدىڭ ازاماتتارى رەتىندە، وتان قورعاۋشىلار كۇنىن اتاپ وتپەك نيەتتە كوك جالاۋشالارىمىزدى الىپ، كەرەكۋدەگى وبلىس اكىمشىلىگى الدىنداعى بارلىق مەملەكەتتىك مەرەكەلەر تويلاناتىن الاڭمەن وتپەك بولعانبىز. اكىمشىلىك ۇيىمداستىرسا، ىشىندە بولىپ، بولماسا، ءوزىمىز وتەمىز دەپ كەلىستىك.  كىشكەنە فورماتتاعى كوك بايراقتارىمىزدى ساتىپ الماق نيەتتە 5-6 دۇكەندى، بۋتيكتەردى ارالاعانىمىزدا، تاڭقالعانىمىز – بارلىعىندا دەرلىك كورشى ەلدىڭ، 2-ءشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىسقا قاتىسى دا جوق  يمپەريالىق سيمۆول- گەورگي لەنتالارى. 

18 عاسىردا ەكاتەرينا ەكىنشى پاتشايىمى تاعايىنداعان «وردەن سۆياتوگو گەورگيا»، «گەورگيەۆسكي كرەست» - نەگىزىنەن ورىستاردىڭ باسقا جەرلەردى، حالىقتاردى جاۋلاپ الىپ، باسقىنشىلىق  جورىقتار جاساعان كەزدە بەرىلىپ كەلگەن ماراپات. مىسالى: وردەن «زا پوحودى ۆ تسەنترالنۋيۋ ازيۋ»، «زا ۆزياتيە گ.چيمكەنتا»، سولاي كەتە بەرەدى. اۋليە گەورگي وردەندەرىمەن يساتاي-ماحامبەت باستاعان ۇلت-ازاتتىق كوتەرىلىسىن باسىپ، قازاق اۋىلدارىن اياۋسىز قىرىپ ورتەپ جىبەرگەندەر،  اۋليە-اتا (تاراز) مەن جەتىسۋ ءوڭىرىن قانعا بوكتىرگەن گەنەرال چەرنياەۆ، ورىس وزبىرلىعىنان قوقاندا قاشقان قازاق بوسقىندارىن قىرىپ سالعاندار ماراپاتتالعان.
            وتكەن عاسىردىڭ باسىنداعى گەورگي لەنتاسىن   اقگۆاردياشىلار دا پايدالانعان، 2-ءشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس كەزىندە گەورگي لەنتاسىنا نەمىس جاعىنا شىققان گەنەرال ۆلاسوۆتىڭ كونر - رەسەي حالقىن ازات ەتۋ كوميتەتى ياعني، كوميتەت وسۆوبوجدەنيا نارودوۆ روسسي مەن روا  - ورىس ازات ەتۋ ارمياسى - رۋسسكايا وسۆوبوديتەلنايا ارميا  يە بولعان. 1943 ج. 2-ءشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستا، سوۆەت وداعى گۆارديا لەنتاسى رەتىندە سوۆەت وردەندەرى مەن مەدالدارىن سول لەنتاعا قاداعان. كەيىننەن 1992 جىلدان باستاپ قازىرگى رەسەيدە قايتادان يمپەريانىڭ سيمۆولى رەتىندە گەورگي كرەسى ماراپاتتارعا ەنگىزىلدى. 2005 ج. رەسەي جورنالشىلارى ارقىلى گەورگي لەنتاسىن 41-45 جىلدارداعى سوعىستىڭ جەڭىس بەلگىسى رەتىندە پايدالانۋ اكتسياسى پايدا بولدى دا، رەسەي ونى ءوز مۇددەسىنە پايدالانىپ (كەزىندە ءبىزدىڭ وتارىمىز بولعاندارىڭىزدى ۇمىتپاڭدار دەگەندەي نيەتپەن)   بارلىق پوستسوۆەتتىك ايماقتارعا تاراتا باستادى. ءبىر تاڭقالارلىعى الگى لەنتانى جەرگىلىكتى بيلىكتىڭ قولداۋىمەن تاراتۋدا.

سونىمەن،  وتان قورعاۋشىلار كۇنىن اتاپ وتپەك نيەتتە كوك جالاۋشالارىمىزدى ىزدەپ كوشەگە شىققان بىزدەر ونى «ەۆريكا» دۇكەنىنەن ارەڭ تاپتىق. بىراق، ءبىزدىڭ «نەگە گەورگي لەنتالارىن تاعىپ الدىڭىزدار، ەگەر قازاقستان ازاماتى بولساڭىزدار، بۇگىن وتان قورعاۋشىلاردىڭ كۇنى» دەگەنىمىزدە، وسى اشىق حاتقا قول قويۋشىلاردىڭ ءبىرىن   «نيچەگو نە بۋدەم پروداۆات، ۋحودي وتسيۋدا» دەپ قۋىپ جىبەردى.

وسىعان وراي ءبىرىنشى سۇراق:

قاي مەملەكەتتە تۋلارىنىڭ، باسقا دا مەملەكەتتىك سيمۆوليكالاردىڭ ورنىنا كورشى مەملەكەتتىڭ يمپەريالىق، كەزىندە جەرلەرىن وتارشىلىققا العانداعى ماراپات سيمۆوليكالارىن قويىپ قويادى، جانە تەگىن تاراتىلۋىنا جول بەرىلەدى؟ بۇل ازات قازاق ەلى، قازاق جەرى ءۇشىن قاسىق قاندارى قالعانشا كۇرەسىپ وتكەن باتىر بابالارىمىزدىڭ ارۋاقتارىن اشىقتان-اشىق قورلاۋ عوي؟

نەگىزى 1, 9 مامىر كۇنى قالانىڭ باس الاڭىندا جۇزدەگەن ادامداردىڭ قاتىسۋىمەن كەرەمەت شوۋ - شارالار وتەدى دە، مامىرداعى مەرەكەلەردىڭ ەڭ ماڭىزدى مەرەكەسى - 7-مامىر -  وتان قورعاۋشىلار كۇنى قالاداعى مادەنيەت ۇيلەرىنىڭ اۋلاسىندا اياقتالادى. قازاق ەلىنە اۋەلى تاۋەلسىزدىك قىمبات، ال سول تاۋەلسىزدىگىمىزدىڭ كەپىلى - وتان قورعاۋشى ۇلاندارىمىز ەكەنىن ءتۇسىندىرۋ ارتىق بولار. قۇرمەتتى پرەزيدەنت مىرزا، جۋىقتا ءسىز دە، «باستى قۇندىلىعىمىز تاۋەلسىزدىك» دەگەنسىز.

6-سى كۇنى، الاڭنان وتە بەرگەنىمىزدە، الاڭدا 9 مامىرعا دايىندىق، ورىس تىلىندەگى رەپەتيتسيا اياقتالىپ جاتتى دا (مەملەكەت تىلىندە ەشۋاقىتتا بولعان دا ەمەس), دايىندىقتى وتكىزىپ جاتقان ادام: «ۆسە، سپاسيبو، راسحوديمسيا، زاۆترا جدۋ ۆ 16-00» دەدى. قىزىعى، 7-دە، ساع.10-نىڭ توڭىرەگىندە، الاڭداعى مەركەلىك شارالاردى الىستان قاراپ، بارەكەلدى، وتان قورعاۋشىلار كۇنىن تويلاپ جاتقان ەكەن، قوسىلۋ كەرەك دەگەن نيەتپەن

الاڭ ماڭىنا كەلسەك، وتان قورعاۋشىلار مەرەكەسى ەمەس، 9 مامىرعا دايىندىق ەكەن!

بۇدان دا سوراقاسى – مەملەكەتتىك مەرەكە، وتان قورعاۋشىلار كۇنى، كوك بايراقشالارىمىزدى كوتەرىپ (ميتينگ تۋرالى ءسوز دە بولعان جوق), الاڭمەن 1 كۆارتال وتەمىز دەگەنىمىزدى ءبىلىپ، ءتيىستى ورىندار 7-مامىردا ساعات 16-عا بەلگىلەنگەن دايىندىقتى تاڭەرتەڭگى ساعات ونعا اۋىستىرىپ جىبەرىپتى. ءبىزدى الاڭمەن جۇرگىزبەۋدىڭ امالىن ولار قىسقاسى، وسىلاي تاپسا كەرەك.   

وسى جاعدايعا بايلانىستى ەكىنشى سۇراق: قاي مەملەكەت ءوز تۋىن الىپ، ءوز مەرەكەسىن ۇلىقتايتىن ادامدارعا توسقاۋىل قويادى؟

مەرەكەلىك كۇن پوليتسياعا ارىز جازۋمەن اياقتالدى. ىشكى ساياساتتان شىعىپ ۇيگە بەتتەگەن جولدا گەورگي لەنتاسىن تاققان ادامدى كەزدەستىردىم. وعان دا  گەورگي لەنتاسىنىڭ ءمان-ماعىناسىن ءتۇسىندىرىپ، وسىنىسىمەن قازاقتاردى، مەملەكەتتى اشىق باسىنىپ تۇرعانىن ايتتىق. ول «رۋسسكايا يمپەريا لۋچشە چەم كازاحستان» دەدى. ءبىز ينتەرنەتتەن الىنعان KZ_ONLINE سايتىنا سىلتەمە جاسالعان، «قر نە رەكومەندوۆاننو نوسيت ەتي لەنتى...» دەگەندى كورسەتكەن ەدىك، ول ادام بىزگە: «مالو لي چەگو ۆاش نازارباەۆ بۋدەت گوۆوريت»، - دەگەن سوڭ پوليتسيانى شاقىرۋعا ءماجبۇر بولدىق. بىراق، الداعى اشىق حاتتا جازعانىمداي، پوليتسيا وسىنىم ءۇشىن كەرىسىنشە مەنى سوتقا سۇيرەي جونەلسە تاڭ قالمايمىن. 

ويتكەنى، بىزدە كوزى اشىق ادام، ەل باسىنداعىلاردىڭ وسى مەملەكەتتىڭ ەمەس، كورشى مەملەكەتتىڭ سويىلىن سوعىپ وتىرعانىن كورەدى. وسىعان قوسىمشا تومەنگى سۇراق - دالەلدەر:

- قاي مەملەكەتتە تولقۇجاتتارىن، جەكە كۋالىكتەرىن، ادەيى، قازاقشا مۇلدەم تۇسىنبەيتىن ورالماندارعا دا، ورىسشا بلانكى تولتىرتىپ، سونىڭ نەگىزدەمەسىندە ورىسشا تولتىردىڭ دەپ، ورىسشا بەرەدى؟ ءار مەملەكەتتە، ول ەلدىڭ ازاماتتارىنىڭ ءبىرىنشى قۇجاتى مەملەكەت تىلىندە ەمەس پە؟ تەك سىرتقا شىعاتىن پاسپورتتار بىرنەشە تىلدە تولتىرىلۋى مۇمكىن. 

 - قاي مەملەكەت، ءوز جەرلەرىن لاستاندىرۋعا قارسى شىعاتىن ازاماتتاردى جازالايدى؟ بۇل دا رەسەي مۇددەسىنە وراي، سونىڭ قىبىن تابۋ ءۇشىن جاسالىپ وتىرعان شارۋا ەكەنىن اركىم تۇسىنەدى.

 - نەلىكتەن ءبىزدىڭ مەملەكەتتە   قارىم قاتىناس پەن ءىس قاعازدارى 90 پايىز ورىس تىلىندە جۇرگىزىلەدى؟  نەلىكتەن بيۋدجەتتىڭ، ءبىزدىڭ - سالىقتولەۋشىلەردىڭ اقشاسىنان قۇرالعان قارجى، مەمەكەتتىك ءتىلدى تۇعىرىنا قوندىرامىز دەگەن جەلەۋمەن بوستان-بوسقا قۇردىمعا كەتەدى؟ بۇل قىلمىسقا كىم جاۋاپ بەرەدى؟ مىنا قالپىمىزبەن جۇرە بەرسەك،  2020 جىلى دا، 2025 جىلى دا ءتىل تۇعىرىنا قونباق ەمەس. ويتكەنى 70-80 پايىزعا دەيىن بالاباقشالار مەن مەكتەپتەر ءورىستىلدى، نە ءارالاستىلدى ء(ارالاستىلدى-ءورىستىلدى ەكەنى، بارشا مادەني-تاربيە ءىسى ورىس تىلىندە جۇرگىزىلەتىنى بارشاعا ايان).

وسى ەلدىڭ تىلىندە سويلەگەن ادامعا: «ناتسيوناليستكا، پروۆوكاتور، فاشيستكا» دەگەن ايدارلار تاعىلۋىنا، قىزمەت كورسەتىلمەي قۋىلۋىنا جاعداي جاساپ وتىرعان جەرگىلىكتى بيلىكتى قر مەملەكەتىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن نىعايتۋعا ۇلەس قوسىپ وتىر دەپ كىم ايتادى؟

- بيلىك نەلىكتەن وتكەن عاسىردىڭ 20-30 جىلدارى بۇكىل قازاق قايماعىن، الاش ارداقتىلارىن اتىپ تاستاعان  نكۆد فورماسىن كيگەن، قانىشەر نكۆد-نى ناسيحاتتاۋشىلاردى جازالاماي، ولارعا جۇرتتىڭ كوزىنشە «اڭىز ادام» سىقىلدى  سۇيىكتى جورنالىمىزدى ورتەۋگە رۇقسات بەرەدى؟ ولاردىڭ جورنالدا نە جازىلعانىن وقىماعاندىعى بارشا جۇرتقا ايگىلى بولدى ەمەسپە؟ بۇدان ايقىن كورىنىپ وتىرعان قورىتىندى: بۇل كورشى مەملەكەتتىڭ يمپەريالىق پيعىلىن ءبىزدىڭ ەلدە ىسكە اسىرۋشىلاردىڭ بيلىك تاراپىنان قولداۋعا يە ەكەنىنىڭ كورىنىسى.

ورىستىڭ جيرينوۆسكي، ليمونوۆ، ت.ب. تولىپ جاتقان ساياساتكەرلەرى تۇتاستىعىمىزعا نۇقسان كەلتىرەتىندەي سوزدەر ايتىپ، دوق كورسەتىپ، تاۋەلسىزدىگىمىزدى تالقانداپ، قازاقستاندى قايتادان كولونيا قىلۋعا قۇلشىنىپ وتىر. ولاردىڭ ساياسي تۇرعادىن ساۋاتسىز بولىپ تابىلاتىن پىكىرلەرى ءبىزدىڭ وتانداستارىمىزدىڭ قۇلاعىنا جەتىپەي جاتقان جوق، جەتىپ-اق جاتىر.    سودان دا شىعار قازىر ءبىز: «يا جيۆۋ ۆ ومسكوي گۋبەرني، پوچيتايتە، ينتەرنەت، نيكاكوي ەتو نە كازاحستان»، «سكورو زدەس بۋدەت روسسيا، ا ۆى سو سۆويم كازاحسكيم يازىكوم يديتە ۆ سۆوي ستەپي، پاسيتە سۆويح باران!»، «سكورو ۆاش يازىك نيكومۋ نە نۋجەن بۋدەت، مى وبەدينياەمسيا س روسسيەي!» دەيتىن سوزدەردى ەستي باستادىق. ال ەندى مىقتى بولساڭىزدار، ەلىمىزدەگى دايىن وتىرعان بەسىنشى كولوننانىڭ ساناسىن وزگەرتىڭىزدەر! وسىنداي سانانىڭ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتۋىنە وسىندا ايتىلعان، ايتىلماعان (بارلىعىن ءبىر حاتتا ءتىزۋ مۇمكىن ەمەس) فاكتورلار.

 ەندى قورىتىندى سۇراق: رەسەي مۇددەسىنە جۇمىس جاساپ جاتقان مەملەكەت باسىنداعىلاردىڭ ارەكەتى قاشان بۇعاۋلانادى، قۇرمەتتى ەلباسى؟

قۇرمەتپەن، بەيسەنباي تەگى ر. «جەلتوقسان اقيقاتى» پاۆلودار وبل. فيليالى ءتورايىمى

كەرەكۋ ق.، قايىرباەۆ ك. 104-136, ت.8(7182)-51-10-50, 8701-182-52-65,

قاليەۆ م. وسدپ پارتياسىنىڭ مۇشەسى، كەرەكۋ ق.، ت.8701-962-60-82,

نۇرباەۆ ق.ج. تاريح ع.د.، پروفەسسور، كەرەكۋ ق.، ت. 8705-866-46-59,

بايازيتوۆ ق. قۇرمەتتى تەمىرجولى، كەرەكۋ ق.، ت. 8702-140-33-85,

نابيەۆ ق. قوعام قايراتكەتكەرى، پاۆلودار وبل.، اقسۋ ق.، ت. 8705-384-09-31,

بۇرحات ش. زاڭگەر، پاۆلودار وبل.، اقسۋ ق.، ت. 87014448462

Cەيداليەۆا گ. جۇمىسشى، ت.8778-289-00-71,

توقتاسىن ا. بالا كۇتۋشى، ءتاربيشى، ت.8778-468-0268,

مىرزاعالي گ. ستۋدەنت، ت.8775-773-00-60,

دۇيسەنبينا گ.، زەينەتكەر، كىتاپحاناشى، ت. 8777-625-81-58.

Abai.kz