قارىنداشتارىن ۇشتاماق بولىپ قولىنا الا بەرگەنى سول ەدى، بولمەسىنە كەلىنشەگى مازداق كىردى. قاباعى سالىڭقى. مەيىرىم شاشىپ تۇراتىن بوتا كوزدەرىنە سونشاما تەرەڭ مۇڭ ۇيالاعان. گۇلدى حالاتىنىڭ ءوڭىرىن قىمتاپ قويدى دا، ەكى قولىن بەلىنە اپارىپ، الدىنداعى الجاپقىشىن شەشتى دە، جايلاپ قانا ورىندىقتىڭ باسىنا ىلە سالدى.

            تاسقىن قارىنداشتاردىڭ «قايسىسىن ۇشتاسام» دەگەن كىسىشە، ءبىر-بىرلەپ تاڭداي قارادى.

-ەكەۋىمىز سويلەسۋىمىز كەرەك، - دەدى مازداق..

-ءيا، قۇلاعىم سەندە، ايتا بەر.

    تاسقىن سول قالپىنان قوزعالمادى.

            -تاستاشى، انداعىڭدى! وسى سەن مەنى شىن سۇيەسىڭ بە؟

  تاسقىن كەلىنشەگىنە اڭتارىلا قارادى دا، ارتىنشا كۇلىپ جىبەردى.

            -بالا بوپ كەتتىڭ بە؟

            -سوڭعى كەزدە سەن مەنەن اينىدىڭ با دەپ قورقامىن،- دەپ مازداق كۇرسىنىپ سالدى.

            -قويشى، سەن دە قايداعىنى ايتاسىڭ، الدە مەنەن سەزىكتەنگەن جەرىڭ بار ما ەدى، اشىپ ايت، كۇدىك اتاۋلىنى جاسىرۋ جان ازابىنىڭ اسقىنعان تۇرىنە ۇلاسادى. كورىپ ءجۇرسىڭ گوي... مەن وسى...

     مازداق ونىڭ ءسوزىن ءبولىپ كەتتى.

            -سەنىڭ وسى كابينەتتەن ششىقپاعانىڭنان قورقامىن. سەنەسىڭ بە، قورقامىن. كۇندىز-ءتۇنى تەمەكىڭدى بۇرقىلداتىپ وسى جەردە وتىراسىڭ. بەينە تاس ءمۇسىن سياقتىسىڭ. ۇندەمەيسىڭ. كۇلمەيسىڭ. ءوز بەتىڭشە تەلمىرىپ وتىراسىڭ دا قوياسىڭ...، بۇل نە ءوزى؟!... ادام ءبىر مەزگىل ءوز شاڭىراعىن دا ويلاۋى كەرەك قوي.

    تاسقىن ەرىكسىز وڭ يىعىن كوتەرىپ، ەشتەنەنىڭ بايىبىنا بارا الماي تۇرعان جاننىڭ كەيپىنە ەندى.

            -سوندا قالاي، مەن وتباسىنداعى جاعدايعا مويىن بۇرماي ءجۇرمىن بە؟

            -ەكەۋىمىز مىنا تۇرىمىزبەن تۇسىنىسە الماسپىز. كەلىنشەك اۋىر كۇرسىنىپ، ماڭدايىن ەسىكتىڭ جاقتاۋىنا سۇيەدى.

            -مازداق، ايتساڭشى، ءوزى ساعان نە بولعان؟ – تاسقىن قولىنداعى ءبىر ۋىس قارىنداشتى ۇستەلدىڭ ۇستىنە شاشىراتا تاستاي سالدى. –تۇك تۇسىنسەم بۇيىرماسىن!

            -تاسقىن، ەسىڭدە مە، ەڭ العاشقى نەكەلەسكەن كۇنىمىز. اۋىلداعى توي. شىڭعىستاۋ، قوڭىر اۋليە ۇڭگىرى. تويىمىز وتكەن كۇننىڭ ەرتەڭىندە سەن مەنى جورعاعا مىنگىزىپ، شىڭعىستاۋدى ارالاتتىڭ. قانداي قىمباتتى شاق ەدى. قوڭىر اۋليە ۇڭگىرىنە كىرگەنىمىزدە، سەن ماعان ۇڭگىر تۇبىندەگى كولدەن سۋ ىشكىزدىڭ، سول كەزدى ويلاسام...

            -ءبارى، ءبارى ەسىمدە، مازداق. كوپ بولسا وسى قالاعا كوشىپ كەلگەنىمىزگە وكپەلى شىعارسىڭ؟!

            -جوق، تاسقىن، مەن سەنىمەن قايدا بولسا دا بارۋعا ءازىرمىن. تەك سەنىڭ سول كەزدەگى سەزىمدەرىڭ سۋىپ، اسىل سوزدەرىڭ مۇقالىپ قالماسا ەكەن.

            -مازداق، سەن... سەن بۇگىن ءبۇر ءتۇرلى بوپ كەتكەن سياقتىسىڭ؟...

            -مەن بۇگىن وزگەرسەم، سەن وزگەرگەلى قاشان؟- كەلىنشەك تاعى دا اۋىر كۇرسىندى.

            -مازداق، مەن ەشتەڭەنى دە تۇسىنە الماي تۇرمىن.

            -تاسقىن، ءبىر جىل بولىپتى، ءبىزدىڭ ۇيگە ەشكىم كەلگەن ەمەس. ەشكىم دە. كۇندەرىمىز كوڭىلسىز، ءبىر-بىرىنە ۇقساس سۇرعىلت بوپ ءوتىپ جاتىر. تاڭەرتەن تۇرامىن دا، دۋماندى بالاباقشاعا بارىپ، ونى الامىن... ۇيگە كەلسەم، تاس ءمۇسىن قۇساپ سەن وتىراسىڭ. اندا-ساندا ماعان جۇمىستان قىزدار كەلسە، امانداساسىڭ دا بولمەڭە كىرىپ كەتەسىڭ. سەلت ەتپەيسىڭ. بىلسەڭ عوي، ماعان قالاي اۋىر تيەتىنىن.

            -مازداق، ءوزىڭ ويلاشى، مەن ارحيتەكتورمىن. مىنا قالاداعى سالىنباق ءبىر ميكرواۋداننىڭ ون بەس مىڭ تۇرعىنىنا قۋانىش پەن باقىت سيىلاۋ مەنىڭ قولىمدا. مەن ادامدارعا جىلى ۇيا سىيلاۋ ءۇشىن ىزدەنىپ ءجۇرمىن.

            -قۋانامىن ونىڭا، قۋانامىن، تەك ءوز جىلى ۇياڭدى دا ءبىر مەزگىل ويلاساڭشى، جانىم. قالاي عانا ايتسا ەكەن، بيىلعى جاڭا جىلدى دۋمان ۇشەۋىمىز عانا قارسى الدىق. دوستارىمىز كەلگەن جوق. نەگە ولار بۇل ۇيگە باس سۇقپايدى؟ جاڭا جىل كەشىنە ارنايى الىنعان ەكى شامپاننىڭ بىرەۋى ءالى كۇنگە دەيىن ساقتاۋلى تۇر. سودان بەرى قانشاما مەرەكەلى كۇندەر ءوتتى. شاڭىراعىمىزدا سول كۇندەردىڭ شاتتىعى نەگە اتالىپ وتپەيدى؟ نە ايتسام ەكەن ساعان... وسىنىڭ ءبارى... مەن ءۇشىن ازاپ...

     مازداق كوزىنە جاس الىپ، تەرىس بۇرىلا بەردى.

            -وندا تۇرعان نە بار؟

     قۇشاقتاماق بولعان كۇيەۋىنىڭ قولىن مازداق قاعىپ تاستادى.

            -سەن ەگويسسىڭ. وزىڭە-ءوزىڭ عاشىقسىڭ. سەن ءوزىڭنىڭ اتاق-مانسابىڭا اپاراتىن جولعا عانا عاشىقسىڭ. قاتتى ايتسام كەشىر، ساعىم قۋعان باقسىعا ۇقسايسىڭ با دەپ قورقامىن...جاتسام دا، تۇرسام دا بويىمدى بەلگىسىز زىنداندى ۇرەي بيلەپ الادى...ارىلا الار ەمەسپىن.

            -مازداق!

            -كەشە جۇمىستان كەلە جاتسام، جانىما سۋداي جاڭا قارا «ۆولگا» توقتادى دا، ىشىنەن ءوڭى بال-بۇل جانعان جانار ءتۇستى. ەسەن ەكەۋىن مەدينستيتۋتۋتتىڭ پرورەكتورى ارنايى بارىپ ۇيىنە قوناققا الىپ كەلە جاتىر ەكەن. ەسەن وتىر شىرەنىپ، اناۋ-مىناۋ ەمەس پرورەكتوردىڭ «ۆولگاسىندا».

            -سەنىڭ سوزىڭنەن ەشتەڭە ۇعا الار ەمەسپىن.

            -ءبىز قوناققا بارماق تۇگىلى، تەاترعا باردىق پا؟ جىلىنا تىم قۇرماسا ءبىر رەت.

            -مازداق، اينالايىن. سەن مەنىڭ جان-جارىمسىڭ. ۇلىمنىڭ اناسىسىڭ. ومىرلىك جارىم رەتىندە مەنى قيىن-قىستاۋ ساتتەردە سۇيە ءبىل. مەن ساعان عانا سەنەم. جالعىز ءوتىنىشىم، قايداعى ءبىر اتاق-مانساپ قۋعان ەسەندەردىڭ توبىنا مەنى قوسپا.

       مازداق ونىڭ ءسوزىن تاعى ءبولىپ كەتتى:

            -سەن وعان كۇلمە، ول سەنەن كوش ىلگەرى، تۇرمىسى دا جاقسى. ايەلىن ايتساڭشى، قالاي اجارلانىپ كەتكەن. «بيىل امانشىلىق بولسا، قورعايمىن» دەيدى. ال، مەنىڭ ديسسەرتاتسيالىق ەڭبەگىم شە، جاتىر انە، ششاڭعا كومىلىپ. ول دا مەنىڭ ارمانىم. سەن سوعان كومەكتەستىڭ بە؟ بار كومەگىڭ – قولجازبانى باسىپ بەرگەن ماشينيستكاعا اقشا عانا تولەدىڭ.

            -مازداق...

      تاسقىن ۇستەلدىڭ ۇستىندە جاتقان «كوسموس» سيگارەتىنىڭ ءبىر تالىن الدى دا، ەزۋىنە قىستىرىپ، قالتاسىنان وتتىق الىپ تۇتاتتى. تەمەكىنى قوماعايلانا سورىپ، ءتۇتىنىن اۋىر دەمىمەن بىرگە شىعاردى.

      «ەشتەڭە ۇقپايمىن. جازا باسقان جەرىم جوق ەدى عوي. بۇعان تۋلايتىنداي نە كورىندى؟».

            -كەشەگى جاناردى قاراشى، بۇگىن ءبىر ءبولىمنىڭ مەڭگەرۋشىسى، ال مەن قاتارداعى جاي بىرەۋمىن.

     تاسقىن تۇتانىپ تۇرعان تەمەكىسىن قايتا تۇتاتتى. قولدارى ءدىر-ءدىر ەتىپ، كۇل سالعىشقا تەمەكىنىڭ شوعىن ساۋساعىنىڭ باسىمەن شەرتىپ ءتۇسىردى.

            -مازداق، ءالى دە بولسا ايتام، مانساپقا ۇمتىلما. اتاق-دارەجە تاپ-تازا ادال ەڭبەكپەن كەلسىن. ادالدىق جولى بىرەۋ-اق! ول-تازالىق!

            -وسى اقتاس قالاسىنا كەلگەلى مەن تالاي ادامدارعا ءومىر سىيلادىم، دارىگەرلىك پارىزىما نۇقسان كەلتىرگەن جوقپىن. بۇل نە، تازالىق ەمەس پە؟!

            -مەن ساعان وسىدان ەكى جىل بۇرىن ايتقام، ديسسەرتاتسياعا كومەكتەسە المايمىن. عىلىمعا جاڭالىق اكەپ تۇرساڭ، استانا تۇرماق، الەم مويىڭدار. مەنىڭ ايتقانىم دا وسى ەدى، ايتارىم دا وسى.

     وسى كەزدە ەسىكتىڭ قوڭىراۋى شالىندى. مازداق اسىعىس باسىپ بارىپ، ەسىكتى اشتى. ەسەن مەن تاعى ءبىر ادام كىردى. ەسەن بارىلداي سويلەي جونەلدى.

            -ارحيتەكتۋراداعى جالعىز رەۆوليۋتسيونەردىڭ ايەلى قالاي، جاۋىننان كەيىنگى جاۋقازىن دەرسىڭ؟!

     پرورەكتور كۇلىمدەپ، ءۇش تال روزا گۇلىن ۇسىندى.

            -سىزگە، باقىتتى جەڭگەي.

            -راحمەت، -دەپ كەلىنشەك كوزىنىڭ استىمەن وعان ءبىر قاراپ الدى.

            -تورگە شىعىڭىزدار، - دەدى مازداق..-بولمەسىنەن تاسقىن دا شىقتى. بىردەن ەسەندى كورىپ، ۇناتپاي قالسا دا، ونىڭ جانىندا تۇرعان بەيتانىس ادامدى كورىپ، ءتۇسىن جىلىتتى:

            -سالەمەتسىزدەر مە؟

            -سالەمەتسىز بە؟

            -اسسالاۋماعالەيكۋم. –ەسەن قولىن بەرمەككە ۇمتىلىپ كەلە جاتىر ەدى. تاسقىن ۇزىن بويلى، تەرى كۋرتكا، دجينسي شالبار كيگەن جىگىتكە قولىن الدىمەن ۇسىندى. ەسەن دە وسى كەزدە كيىپ كەتتى.

            -جاقا، تانىسىڭىزدار. ارحيتەكتۋرداعى جالعىز رەۆوليۋتسينەر تاسقىن دوساەۆ دەگەن ازاماتىمىز وسى كىسى. جاقىندا مىڭ جارىم سومنىڭ باسىن جالعىز ءوزى قايىرىپ تاستادى.

            -جاقان ايدىنوۆ، وسى قالاداعى ينستيتۋتقا بيىل قىزمەتكە كەلىپ ەدىم.

            -اناۋ-مىناۋ ەمەس، بىلدەي پرورەكتور،- دەپ ەسەن سۇق ساۋساعىن اسپانعا شوشايتتى.

   مازداق اس ۇيگە جۇگىردى.

            -تورگە ششىعىڭىزدار،- دەدى تاسقىن.

            -ا، قازىر،- پرورەكتور تابانى قالىڭ ءتۋفليىن شەشىپ تورگە شىقتى. ەسەن اياعىن شەشكەن جوق. كرەسلوعا بارىپ جايعاستى دا:

            -تاسقىن دوساەۆيچ، ءبىر پارتيا شاحمات ويناساق قايتەدى؟- دەپ جورتا كۇلگەن بولدى.

            -جانار قالاي، جۇمىسى ورىنشا ما؟- دەدى تاسقىن اڭگىمەنى باسقا ارناعا بۇرىپ.

            -سول «زاۆەدۋيۋششيلىعىندا». جاقان كەيىن بىردەڭە عىپ ءوز قاراماعىنا الماقشى.

    ەسەننىڭ داۋسىندا، سويلەگەن سوزىندە «قالاي دا سەنەن وزام» دەگەن ادامنىڭ سىڭايى بار.

    اس ۇيدەن مازداق كەلدى.

            -تاسقىن، سەن ەت تۋراپ جىبەرشى. ءتىپتى، مۇزداتقىشتان ازەر الدىم. سىزدەر ءسال وتىرا تۇرىڭىزدار. مەن بالاباقشاعا بارىپ دۋماندى الىپ كەلەيىن. (بۇل ايەلدەردى ءتۇسىنىپ كور).

     تاسقىن كەشىرىم سۇراپ، اس ۇيگە كەتتى.

            -الىس پا ەدى، جەڭگەي، - دەدى ورنىنان كوتەرىلگەن پرورەكتور.

            -ونشا الىس ەمەس، ەكى كۆارتال جەر.

            -و، ءسىزدى سونشاما جەرگە جاياۋ جىبەرە المايمىن، مەنىڭ ماشيناممەن بارىپ كەلەيىك.

            -نەسىنە اۋرە بولاسىز، وتىرا بەرىڭىز.

            -و، نە دەگەنىڭىز، جەڭەشە، قىسىلاتىن ەشتەڭەسى جوق.

            -وتىرا بەرىڭىز، قوناقسىز عوي،- دەدى مازداق ىڭعايسىزدانىپ.

            -قىسىلماڭىز. ءبىز ءوستىپ تۇرعانشا بارىپ كەلەتىن ۋاقىتتا بولدى،-دەدى جاقان جىلى جىميىسىن جۇزىنە ءۇيىرىپ.

      پرورەكتور ەسىكتى اشىپ، كەلىنشەككە جول بەرە بەرىپ، ءوزىنىڭ قولى كەلىنشەكتىڭ قيىلعان قىپشا بەلىنە بارا جاتقانىن بايقاپ قالىپ، تارتىپ الا قويدى. باسپالداقپەن تومەن ءتۇسىپ بارا جاتىپ، كوزىنىڭ قيىعىمەن مازداقتىڭ ونە بويىن شولىپ ءوتتى.

     «جالپى سۇلۋ كەلىنشەك ەكەن، بىراق الدەنەگە كوڭىلى تولماعان جانعا ۇقسايدى. تولماعان كوڭىلدى تولتىرار ۋاقىت كەلەر!».

      ەكەۋى قارا «ۆولگانىڭ» جۇمساق ورنىنا جايعاستى.

            -جەڭگەي، قالاي قاراي كەتتىك، - دەدى جاقان موتوردى ىسكە قوسىپ جاتىپ.

            -تۋرا، سوسىن وڭعا، سوسىن سولعا.

     پرورەكتور ساۋساعىنىڭ ۇشىمەن ماگنيتوفوننىڭ تۇيمەسىن باسىپ قالعاندا، جەڭىل ىرعاقتى مۋزىكا ويناپ جونەلدى.

    قاپ-قارا «ۆولگا» سىرعىپ كەپ، بالالار باقشاسىنىڭ الدىنا توقاتادى.

            -قازىر ءسال كۇتە تۇرىڭىز،- دەدى مازداق.

            -جەڭەشە-اۋ، كۇت دەسەڭىز، تاڭعا دەيىن كۇتەر ەم.

   جاقان جۇگىرە باسىپ بارا جاتقان كەلىنشەكتىڭ سوڭىنان تاعى سۇقتانا قارادى. «تولماعان كوڭىلدى تولتىرا بىلسەك بولدى ەمەس پە؟». ءرۋلدى ۇستاپ وتىرعان ەكى قولىن ءبىر-بىرىنە شارت ەتكىزىپ سوقتى.

   سالدەن سوڭ دۋماندى ەرتىپ، مازداق ماشينانىڭ جانىنا كەلدى.

            -ماما، مىنانى پاپام ساتىپ الدى ما؟- دەدى بالا تاڭىرقاپ.

            -ۇلىم-اۋ، سەنىڭ اكەڭە مۇنداي ماشينا قايدان كەلسىن، مىنا اعاڭدىكى. كانەكي، اعاعا امانداس.

    بالا قۇيتاقانداي الاقانىن ۇسىندى. جاقان بالانىڭ قولىن الدى.

-پريۆەت، ميستەر مارت. تۋ، ءوزى سەن بالاقاي، ماماڭ سياقتى سۇيكىمدىسىڭ عوي.

    كەلىنشەكتىڭ كوزى جارق ەتتى.

    «نەتكەن اشىق جان ەدى».

    ...اس ۇيدەگى كىشكەنتاي تاقتايدىڭ ۇستىنە ەت تۋراپ جاتقان تاسقىننىڭ جانىنا ەسەن كەلدى.

            -تاكە، وسى ءبىزدىڭ ءبىر دۇرىستاپ اڭگىمەلەسەتىن ۋاقىتىمىز جەتكەن سياقتى.

    «بۇگىن مىنا تۇسىنىسپەگەن ەلمەن تۇگەل تۇسىنىسەتىن كۇن تۋعان با؟».

            -ءيا، ايتا بەر.

    ەسەن ونىڭ پىشاق ۇستاعان قولىنا جارماستى.

            -سەن قىڭىرايا بەرمە. مەنسىز مىڭ جارىم سوم العانىڭدا شىققان ءمۇيىزىڭ قايسى؟ ءبىز ءبىر ەلدىڭ ازاماتتارىمىز. شىڭعىستاۋدان، ۇقتىڭ با؟ قىڭىرايما. جاقىن ءجۇر بىزگە، سەنەن ەشتەڭە سۇرامايمىن. سەن مەنىڭ تابالدىرىعىمدى اتتاماعانىڭا ءبىر جارىم جىل بولىپتى، ءبۇرتۇرلى، ءوزىم ۇيالامىن. جاناردان دا ىڭعايسىز، مەنىڭ قاتىنىمدى بىلەسىڭ عوي، ەلىم، جەرىم دەپ ولەدى ول.

            -ەسەن، بارىپ تەلەۆيزور كورشى.

     «وي ەشتەڭەنىڭ پارقىن بىلمەگەن ەسەك».

            -جاقان تاماشا جىگىت، مىقتى. ەرگە ەرتە مىنگەن. مينيسترلىكتە ناعاشىسى مەن اكەسى بار. پايدالانۋ كەرەك مۇنى. جاقسىلاپ كۇتىپ جىبەر. اق كوڭىل، اس تا توك جىگىت. الگى ايتپاقشى، ابىلاي بار ەدى عوي، اقىنسىماق. سونىڭ تاريح فاكۋلتەتىندە وقىعان مايگۇلدىڭ سوڭىنان سالپاقتاعانىن بىلەسىڭ عوي. بۇل سول مايگۇلدىڭ كۇيەۋى، ناعىز رىتسار.

            -ەسەن، بارىپ تەلەۆيزور كور. مەن مىنانى تۋراپ تاستايىن.(ول كوزىنىڭ الدى قالتالانىپ تۇرعان ەسەننىڭ ءسال قىزۋ ەكەنىن ەندى عانا بايقادى).

            اس ءۇيدى باسقارۋعا جاراپ قالىپسىڭ، رەۆوليۋتسيونەر ارحيتەكتور!

     ەسەن اندەتىپ بارا جاتتى دا، بۇعان داۋىستادى:

            -سەن مەنىمەن تىرەسپە!تابانىڭ كۇيەدى!

     تاسقىن ەتتى شاپشاڭ تۋراپ جاتىر. «سايتان العىردىڭ ساپ ەتىپ كەلگەنىن قاراشى، جانىنداعىسىنان ۇيات، ايتپەسە قۋىپ شىعار ەدىم».

     وتكەن جۇما كۇنى تۇسكى ساعات ۇشتە اقتاس قالالىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ پرەدسەداتەلى

بەكەن نارتاەۆتىڭ كابينەتىندە ساۋلەتشىلەردىڭ كونكۋرسقا قاتىسقان جوبالارىنىڭ قورىتىندىسى شىعارىلعان.

            -جولداستار، -دەدى بەكەن نۇعىمانوۆيچ كۇلىمسىرەپ- ساۋلەت ونەرى ءار عاسىردا  جاڭارىپ وتىرماي ما؟ قاراساڭىزدارشى مىنا الدارىڭىزدا تۇرعان ءۇش ماكەتتىڭ ۇشەۋىن دە وندىرىسكە ۇيالماي جىبەرۋگە بولادى. اسىرەسە، جيۋري مۇشەلەرىن ءوزىنىڭ اسەم ارحيتەكتۋرالىق انسامبلىمەن تاڭ قالدىرعان تاسقىن دوساەۆتىڭ ميكرواۋداندىق جوباسىن ەرەكشە اتاپ وتۋگە بولادى...

     بۇنىڭ جانىندا تۇرعان ەسەن جىلجىپ ساقالدى ارحيتەكتوردىڭ جانىنا قاراي كەتىپ قالدى. تاسقىن ساسقالاقتاپ جان-جاعىنا قاراعاندا وسى قالانىڭ ەڭ جاس ارحيتەكتورى مەيىربەك بۇعان قولىن ۇسىندى. شىن قۋانعانى، شىن تىلەكتەستىگى جۇزىنەن ءبىلىنىپ تۇر.

            -كەرەمەت ەمەس پە؟- دەدى نارتاەۆ قولىنداعى جىڭىشكە تاياقشامەن كولەمى جارتى مەترلىك ماكەتتىڭ ءار بولشەگىن نۇسقاپ. باس كوشەلەر مەن قوسالقى كوشەلەردىڭ قيىلىسۋى، بالاباقشا، مەكتەپ، مادەنيەت سارايى، كينوتەاتر، ساۋدا ورتالىعى جاقسى ورنالاسقان. تۇرعىن ۇيلەردى جەلدەن قاقپاي اۋامەن تازارتىپ وتىرۋ ماقسات بولعان، ءتىپتى، ۇيلەردىڭ فاسادتارىن قاراساڭىزدارشى قازاق حالقىنىڭ اسەم ويۋلارى ارقىلى بەرىلگەن...

     نارتاەۆ ۇزاق سويلەمەدى. قالعان ەكىنشى، ءۇشىنشى جۇلدەنى يەمدەنگەن ساۋلەتشىلەردىڭ ەڭبەكتەرىنە توقتالىپ ءوتتى دە، كەڭ كەۋدەسىن كەرە كۇلىمدەپ كەپ تاسقىننىڭ قولىن الدى.

            -بۇگىنگى تاڭدا قالامىزدىڭ كوركەيىپ، تۇرعىنداردىڭ باقىتىنا اينالۋىنا سىزدەي ساۋلەتشىلەر كەرەك-اق، قۇتتىقتايمىن،- دەدى. دوساەۆتىڭ ماڭدايىنان سۋىق تەر بۇرق ەتتى. «كونكۋرسقا بەكەر قاتىستىم-اۋ» - دەگەن بۇرىنعى ويى ادا قالىپ، جۇرەك تۇكپىرىنەن باس كوتەرگەن قۋانىش ونە بويىن بيلەپ كەتكەن.

     ۇزىن ۇستەلدىڭ ءبىر بۇرىشىندا تۇرىپ قالعان ەسەننىڭ ءوڭى سۇپ-سۇر بولىپ، ەسىككە قاراي جىلدامداتا باسىپ بارا جاتىپ بۇعان جالت قاراعان.

     بالا كەزدەن بىرگە ءوسىپ، بىرگە وقىپ، نەبىر قۋانىشتى كەزدەردى بىرگە وتكىزگەن ەسەننىڭ بۇل «مىنەزىنەن» ءدال وسى ساتتە تاسقىن تىتىركەنىپ قالدى. الدەنە دەمەك بوپ ەسەنگە ۇمتىلا بەرگەندە بۇنى ارىپتەستەرى قورشاپ الدى.

    پرەدسەداتەلدىڭ كابينەتىندەگى بۇل وقيعا سول ساتتە-اق، بۋحگالتەرياداعى ءتورت كەلىنشەكتىڭ قۇلاعىنا شالىندى. «باس جۇلدەگە مىڭ جارىم سوم اقشا تاعايىندالعانى بەلگىلى». ەندى ولار باس جۇلدەنى جەڭىپ العان ارحيتەكتورمەن تىلدەسىپ قالۋدى ويلادى. مىڭنان تۇلپار، جۇزدەن جۇيرىك دەگەندەي ءتورت كەلىنشەكتىڭ ىشىنەن سىلاڭداعان ەڭ جاسى سۋىرىلىپ الدىعا شىقتى. «مەن بارامىن». ەركەك اتاۋلىعا كۇنىنە ءۇش رەت لاعنەت جاۋدىراتىن وعان قالعان كەلىنشەكتەر ىشەك-سىلەلەرى قاتىپ كۇلگەن. «جول بولسىن، جۇمىس اياعى سۋمكاڭدى دا وزىڭمەن بىرگە الا كەت».

     تاسقىن ارىپتەستەرىنىڭ ورتاسىندا باسپالداقپەن تومەن ءتۇسىپ بارا جاتقاندا الگى كەلىنشەك بۇلاردى قۋىپ جەتكەن:

            -كەشىرىڭىزدەر، - دەدى اڭتارىلعان ءتورت جىگىتكە كەزەك-كەزەك قاراپ الىپ. –تاسقىن دوساەۆيچ...

      دجينسي شالبار، توقىما كەۋدەشە، كويلەك ىشىنەن شارف تاققان، ەزۋلەرىندە ساعىزدارى بار ارىپتەستىرىنىڭ ىشىنەن تاسقىن كەلىنشەككە ءبىر تابان جاقىندادى.

            -تىڭداپ تۇرمىن ءسىزدى.

      كەلىنشەك بۇنى ونە بويىن شولىپ ءوتتى دە، جىميا كۇلىپ سويلەپ كەتتى.

            -سىزگە...

      جىگىتتەر شۋ ەتە ءتۇستى:

            -بۇل كىسى ۇيلەنگەن.

            -جوق، بويداق....

            -تاسقىن دوساەۆيچ قالامىزداعى ەڭ سۇلۋ قارىنداستىڭ جۇرەگىن دە جەڭىپ الماسىن.

      ولاردىڭ قالجىڭى جانىنا مايداي جاققاناداي كەلىنشەك ءتۇسىن وزگەرتپەدى. تاسقىن جىگىتتەرگە باسۋ ايتىپ قارسى الدىندا تۇرعان ادەمى كەلىنشەككە قارادى.

            -سىزگە مىڭ جارىم سوم اقشا بەرىلدى،- دەدى كەلىنشەك.

            -اقشا ەمەس، سىيلىق شىعار، - دەدى تاسقىن تۇزەتىپ.

            -جوق، اقشا، -دەدى كەلىنشەك نىعارلاپ،- ءۇيىڭىزدىڭ ادرەسىن جازىپ قالدىرىڭىز، پوچتا ارقىلى جىبەرەمىز. ءبىزدىڭ مەكەمە ءتارتىبى سولاي....

            -مەنىڭ ءۇيىم وسى قالا،- دەدى تاسقىن كۇلىمسىرەپ. كەز كەلگەن ادرەسكە جولداي بەرۋىڭىزگە بولادى. بۇل ونىڭ قالجىڭى ەدى.

      شۋ-شۋ ەتكەن ارحيتەكتوردىڭ بىرەۋى دە «بىزبەن بىرگە ءجۇرىڭىزدى» ايتپاعان سوڭ، كەلىنشەك قوشتاسپاستان بۇرىلىپ جۇرە بەردى.

      بۇلار دالاعا شىققاندا جاڭبىر جاۋىپ وتكەن ەكەن. اۋا تاپ-تازا. تاسقىن كوكىرەك كەرە كەڭ تىنىستادى.

            -تاكە، - دەپ بۇعان مەيىربەك بىردەڭە ايتپاق بوپ ەدى، تاسقىن تەاتر بۇرىشىنداعى تەلەفون اۆتوماتىنان شىعىپ كەلە جاتقان دوسىن مەگزەپ،- رەڭجىمەسەڭدەر، ەسەندى ەرتىپ الايىق،- دەدى.

    ولار ەسەننىڭ سوڭىنان ىلەسىپ كەلەدى. تاسقىن ىشىنەن: «وسىنىڭ وسى قىلعى-اي، بۇل نە مىنەز ءوزى...ارامدىعى ما، ادالدىعى ما، بۇل نە ءوزى؟»- دەپ ويلادى.

     اعىل-تەگىل ءوتىپ جاتقان ماشينالار. جول قيىلىسى. سۆەتوفوردىڭ جاسىل كوزى سوڭعى جىپىلىقتاعاندا ەسەن جولدىڭ ارعى جاعىنا شىعىپ ۇلگەردى.

            -اعا، كەرەگى جوق- دەدى مەيىربەك. –قاسقىر دا اپانىن سەنىممەن قازادى. ال، ءبىز ادامبىز. ۇلكەن شارۋا بىتىرگەن ەكەنسىز، قۇپتادىق. ال، بىراق ءدال اناۋ سياقتى حالتۋرششيكتىڭ سوڭىنان سالپاقتاتقانىڭىزعا جول بولسىن. دوسىڭىزدىڭ ءسىز تۋرالى پىكىرى جاقسى ەكەن، انا جولى ەستىدىك...

     مەيىربەك قىزبالانىپ كەتكەنىن بايقامادى ما، ءسوزىن كىلت ءۇزىپ:

            -ءسىز، ءالسىز ەكەنسىز، نە قۋانا، نە قورقا ءبىلۋ كەرەك قوي.

            -وي، ميحا، قوي، سەن نە...

            -ءاي، ميحا بۇل كىسىگە ءوزىڭ قالانىڭ باس اريحيتەكتورى بولعاندا اقىلىڭدى ايتاسىڭ،- دەدى ورالبەك ساقالىن سيپاپ.

            -مەنىكى اقىل ەمەس، ىنىلىك- دەدى مەيىربەك.

            -بارەكەلدى، -دەدى تاسقىن ونىڭ يىعىنان قاۋسىرا قۇشاقتاپ- سۆەتورفوردىڭ جاسىل جارىعى جاندى، وتپەيمىز بە؟ نە ىستەيمىز؟

     ولار جولدان ءوتىپ الىپ قايتا توقتادى.

            -ۇيگە جۇرىڭدەر، -دەدى تاسقىن قايتالاپ.

            -ءسىزدىڭ ءۇيىڭىز وسى قالا، اس ءۇيى-مەيرامحانا ەمەس پە، سوندا كەتتىك،- دەپ مەيىربەك قالجىڭداپ قويدى.

     تاسقىن نە ىستەرىن بىلمەي قولىن قولتاسىنا سالعاندا سارى قۇلاق ءبىر سومدىقپەن بىرگە قالا ىشىندەگى اۆتوبۋستىڭ ەكى بيلەتى شىقتى. ابونەمەنتتىڭ بىرەۋىنە پايدالانعان بەلگى سوعىلىپتى. ولار قارقىلداپ كۇلىپ الدى. ءارلى-بەرلى ءوتىپ جاتقان ادامدار بۇلارعا ءبىر-ءبىر قارادى دا، باستارىن شايقاپ ءوز جوندەرىنە كەتتى.

            -اعا، ساسپاڭىز، -دەدى مەيىربەك وڭ قولىن كوتەرىپ،- وتۆەچايۋ!

            -پاي، پاي ستۋدەنتتىك كۇندەر-اي!- دەپ اندەتتى ورالبەك.

            -كەتتىك جىگىتتەر....

     تاپ-تازا ىدىستاردى ۇستەل ۇستىنە قويىپ جاتىپ كوڭىلدى ءتورت جىگىتكە داياشى كۇلىمسىرەپ:

            -ءبىزدىڭ مەيرامحانىمىزدا ىشىمىدىك بولمايدى، -دەدى. ارتىنشا- «قازىر قالامىزدىڭ بارلىق مەيرامحانالارى ىشىمدىكسىز جۇمىس ىستەۋدە» دەگەندى قوستى.

            -ال، ءبىز اراق ىزدەپ كەلگەن جوقپىز،- دەدى مەيىربەك.

            -سىزدەي پەريزاتتىڭ قولىنان ءدام تاتايىق دەپ كەلدىك،- دەدى ساقالىن سيپاپ وتىرعان ورالبەك.

     داياشى ولاردىڭ تاپسىرىسىن شاپشاڭ-شاپشاڭ جازىپ الدى دا جونىنە كەتتى.

     تاسقىن تەرەزەدەن دالاعا قارادى. جول قيىلىسى. سۆەتوفوردىڭ كوزدەرى كەزەك-كەزەك جانادى. ادامدار ءوتىپ جاتىر.

     الدارىنا اس كەلگەنشە ءۇش جىگىت ەسەننىڭ بۇنىڭ سىرتىنان ايتىپ جۇرگەن سوزدەرىن ەستىگەندە، تاسقىن ولارعا نە سەنەرىن، نە سەنبەسىن بىلمەي دال بولدى. تاسقىننىڭ ىشىندە ىزا قايناپ تەرەزەدەن دالاعا قارادى. جول قيىلىسى. سۆەتوفوردىڭ كوزدەرىنە قاراپ وتىرىپ، ەسىنە الدەنەنى تۇسىرە الماي قينالىپ قالدى.

    تاسقىن ەسەنمەن قاتار وتىرىپ، اڭگىمەلەسكىسى كەلمەدى. تۋرالعان ەتتى تاباعا سالىپ قۋىرا باستاعاندا، ەسىكتىڭ قوڭىراۋى دا شالىندى. ەسىك اشقان اكەسىنىڭ موينىنا دۋمان اسىلا كەتتى.

            -پاپا، قاراشى، مىنە، مىنانى اعا اپەردى، جاقسى اعا ەكەن،-دەپ بالا قولىنداعى شوكولادتى كورسەتتى.

            -سەن اعاعا راحمەت ايتتىڭ با، ۇلىم؟

            -ءيا، پاپا، مەن اعاعا ءۇش رەت راحمەت ايتىپ ەم، بىراق ول كىسىمەن ماما ەكەۋى كۇلىپ، مەنىڭ ءسوزىمدى ەستىگەن جوق. راحمەت اعا، سىزگە.

     بالا اياق كيىمىن شەشىپ جاتقان جاقانعا قارادى. «مىرزا اعاسى» بالانىڭ باسىنان سيپادى.

            -تاكە، وسىلار دەپ تىرباڭداپ ءجۇرمىز عوي ومىردە. تاسقىننىڭ ءىشى جىلىپ سالا بەردى. «جاماننىڭ جانىنا جاقسى ەرگەن» دەگەن وسى.

            -تورگە وزىڭىز.

            -بولادى، تاكە، بولادى. مەن ءوز ۇيىمدەي سەزىنەم عوي. مىنەزىم سولاي، - دەدى جاقان اڭقىلداي سويلەپ.

       مازداق زىر جۇگىرىپ، قوناق ۇيدەگى داستارقانعا تاماق اكەلدى. كوپ كۇتتىرمەي، اششى قۋىرداق تا دايىن بولدى.

       شامپاننىڭ تىعىنى اتىلىپ، كونياكتىڭ اۋزى اشىلدى. داستارقان باسىندا قىزۋ اڭگىمەلەر ايتىلدى. جاقاننىڭ اۋزىنان شىققان ەكى ءسوزدىڭ ءبىرى ولاردىڭ كۇلمەسىنە قويمادى. ءبىراز ۋاقىت وتىرىپ قالدى. ءالى دە بولسا وتىرا بەرەر ەدى، ەسەن «موسكۆامەن پەرەگوۆورىم بار ەدى» دەپ اسىقتىردى.

      جاقان قوشتاسىپ جاتىپ، ءوز ويىن ورتاعا سالدى.

            -تاكە، ەرتەڭ مىنا ەساعاڭ ءبارىمىز تاۋ جاققا شىعىپ، سەرۋەن قۇرماقشىمىز. قارسى بولماساڭىز، جەڭگەي ەكەۋلەرىڭىز بىزبەن بىرگە بولىڭىزدار. تانىسايىق، بىلىسەيىك. ەساعاڭ تۇرعاندا مەن سىزدەردىڭ الدارىڭىزدان كەسىپ وتپەيمىن عوي، تاكە، بارايىق؟! تۆورچەستۆو ادامىنا ءبىر مەزگىل سەرۋەندەگەن پايدالى دەپ ءجۇر عوي عالىمدار.

            -بارايىقشى، ا، تاسقىن، بارايىقشى، -دەدى مازداق جالىنعانداي بولىپ.

            -تاكە، ءسىز بارماساڭىز، مەن ءوزىم دە باس تارتام،- دەدى جاقان كۇلىپ.

            -كەلىستىك،- دەدى تاسقىن.

            -ال ەندەشە، تاكە، ەرتەڭگە شەيىن. جەڭگەي، ساۋ بولىڭىز، ءسىزدىڭ ءدام جاساعان التىن قولىڭىزدان اينالايىق. – جاقان الابۇرتىپ تۇرعان اق كەلىنشەكتىڭ اپپاق قولىنان ءسۇيدى.

 

                                                                       ***

    تاڭ اتار-اتپاستان تاسقىندى كەلىنشەگى جۇلقىلاپ وياتتى. ءبىر اۋناپ ءتۇسىپ قايتا جاتىپ ەدى، كەلىنشەگى قولىن مۇنىڭ موينىنا وراپ وزىنە تارتتى.

            -بۇگىن ءبىز سەرۋەندەۋگە بارامىز عوي. – ۇيقىلى-وياۋ ەشتەڭەنى تۇسىنە قويماعان ول، ەسىنەپ جاتىپ:

            -قايدا... دەيسىڭ؟- دەپ سۇرادى.

            -تاۋ جاققا، انا پرورەكتور كىممەن، ەسەندەر شە، كەشەگى...

            -ا، يا، ايتقان ەكەنبىز عوي...

    كوزىن ۋقالاپ، ەكى قولىن جەلكەسىنە قويىپ جاتتى دا:

            -قارماقتار قايدا؟- دەدى.

            -بالكوندا... وي، وي تەرىس قارا...جىندىسىڭ با؟

    ورنىنان تۇرىپ كيىمدەرىن اۋىستىرماق بولعان مازداق شيفونەردىڭ قالقاسىنا تىعىلدى.

   «نەسىنە ۇيالادى ەكەن...» دەپ ويلادى تاسقىن.

            -بولدىڭ با؟

            -تۇرا تۇر، قازىر. قاراما.

   بەتىن جالىن شارپىدى، مازداق بۇنىڭ جانىنا كەلىپ كەۋدەسىنە باسىن قويدى.

            -بۇگىن كۇن قانداي تاماشا!

            «بۇگىن بارماي-اق قويسام تالاي جۇمىستى ءبىتىرىپ تاستار ەدىم، سايتان العىرلاردىڭ كەلە قالعانىن كورمەيسىڭ بە؟».

      مازداق كۇيەۋىنىڭ كوزىنەن، ەرنىنەن، كەۋدەسىنەن القىنا ءسۇيدى.

            -سەن تۇنىمەن قورىلداپ ءۇيدى باسىنا كوتەردىڭ.

            -تەمەكىم قايدا؟...

     «وي، وسى دا، تەمەكىسى بار ەكەن ءبىر...»

     كەلىنشەك ورنىنان تۇردى دا، اناداي جەردەگى شاراينانىڭ الدىندا جاتقان ءبىر قوراپ تەمەكىنى كۇيەۋىنە لاقتىرىپ جىبەردى.

            -ءما، تەمەكىڭ. تۇر، كيىن، جولعا قامدانايىق.

            جاتىن بولمەدەن مازداق رەنجىپ شىعىپ كەتتى.

            ەسىكتىڭ قوڭىراۋى شالىندى.

            -جاقاندار عوي....

            مازداق ەسىكتى جۇگىرىپ بارىپ اشتى.

            -قايىرلى تاڭ، جەڭەشە.

            -سالەمەت...

            -وي، مازا، سكولكو لەت، سكولكو زيم، وي كاكايا پرەلەست....ەكى كەلىنشەك ءسۇيىسىپ جاتىر.

    ءۇش ەركەك شارتپا-شۇرت قول الىستى.

            -جۇرىڭىزدەر، - دەدى تاسقىن.

            -جۇرگەندە قانداي، تاكە، باستاڭىز،- دەپ بۇنىڭ ارقاسىنان قاعىپ جاتقان ەسەن قارقىلداپ كۇلىپ قويدى.

            -تاڭعى استى تاڭىرىمىزدەي كورەتىن ارحيتەكتوردىڭ ۇيىنەن ىشەمىز دەپ شىقتىق.... سولاي ەمەس پە، جاقا...-«جاقاسى» دا كۇلگەن بولىپ جاتىر.

     وسى كەزدە بولمەسىنەن دۋمان شىقتى.

            -سالەمەتسىزدەر مە...

     بەينە ءبىر ۇلكەن كىسىدەي بارىنە قولىن ۇسىنىپ جاتىر. جانار بالانى باس سالدى.

            -وي، ءداۋ باتىر ءبىزدىڭ قىزعا قاراعاندا ءوسىپ كەتىپتى ءوزى، ءتىلىم تاسقا....

            -سالەمەتسىز بە، اپاي، ءحالىڭىز قالاي؟ ءۇي-ىشتەرىڭىز امان با؟ بالا بەيتانىس ايەلگە بەتىن توستى. ءبارى بالانىڭ سوزىنە قىران-توپان بولىپ كۇلدى. جانار كۇلىپ:

            -اكە-شەشەسىنىڭ تاربيەسى، دەگەنمەن مالادەس،- دەدى.

       جاقان دۋماندى جەردەن كوتەرىپ الىپ اۋادا ءبىر-ەكى كوتەرىپ قاعىپ الدى.

            -ءوزى ءاپ-ادەمى، تۋرا ماماسى سياقتى.

      اس ءۇي جاققا بارا جاتقان مازداقتىڭ جۇرەگى ءدىر ەتە ءتۇستى.

      جانار اڭتارىلىپ ەسىك الدىندا تۇرعان ەركەكتەرگە «جوعارى شىقساڭدارشى» دەپ ءوز ۇيىندەي سويلەپ، ىقىلاس ءبىلدىردى.

            -وي، بوتتسى، ابدەن سەمىرىپ الىپسىڭ عوي...-دەپ جانار تاسقىننىڭ قارنىنان ءبىر-ەكى نۇقىپ كۇلىپ جىبەردى.

      تاسقىن تورگە قاراي كەتىپ بارا جاتىپ ىرجيىپ كۇلدى دە قويدى.

      جانار دۋماندى كوتەرىپ اس ۇيگە تاڭعى تاماق ازىرلەپ جاتقان مازداقتىڭ جانىنا كەلدى.

            -جانار، ءحالىڭ قالاي بولىپ جاتىر؟قىزىڭ قايدا؟

            -كورشى ۇيدە. ءبىر تاماشا بابكا تۇرادى، سول كىسىنىڭ جانىندا قالدىردىق.

            -ءبىزدىڭ دۋماندى قالدىراتىن جەرىمىز جوق، - دەدى مازداق. جانار بالانى جەرگە ءتۇسىردى.

            -دۋمانتاي، اعالارىڭا بارا قويشى، انا ەسىكتى جابا كەتشى، كۇنىم...-جانار مازداقتىڭ جانىنا تاقاۋ كەلدى.

            -مازا، انا جاقان بار عوي...

            -ءيا. –قيار تۋراپ جاتقان مازداق اڭتارىلا وعان قارادى.

            -مايگۇلدى بىلەسىڭ عوي....

            -قاي مايگۇل؟

            -تاريح فاكۋلتەتىندە وقىعان، پومنيش، ءبىز ءبىرىنشى كۋرستىڭ كانيكۋلىنان كەلگەندە ۇزىناعاشتا ۆەچەر جاساپ ەك قوي، ەسىڭدە مە. سوندا ابىلاي اعا ەرتىپ كەپ ەدى عوي ءبىر سۇلۋ قىزدى، بىلەسىڭ، پروستو ۇمىتىپ قالعان شىعارسىڭ. شاشى ۇزىن، سۇلۋ قىز. قارقارالىنىكى بولاتىن...

            -ءيا، تاريح فاكۋلتەتىندە، ءيا، ءيا بىلەم عوي.

            -سونىڭ كۇيەۋى...

            -سولاي ما؟ ول ءوزى قايدا؟

            -وسىندا كوشىپ كەلەردە ماشينادان اۆاريا بولىپ، سودان قازىر توسەك تارتىپ جاتىر.

            -تۋ، وبال-اي!

   مازداق پىشاقتى قاتە سالىپ، قولىن كەسىپ الا جازدادى.

            -بايقاساڭشى.

            -سەن ماعان كومەكتەسىپ جىبەرشى، تۇز بەن قايماقتى الىپ مىنانى ارالاستىرا بەر. مەن ازداپ قۋىرداق جاساپ جىبەرەيىن، جاس ەت تەز قۋىرىلادى، قازىر-اق، - دەدى مازداق توڭازىتقىشتى اشىپ جاتىپ.

            -نەسىنە اۋرە بولدىق، جولعا قامدانايىق. سەن قىسىلما. ءبىز ءوزىمىز عوي، سىنايتىن ادام ەمەسپىز.

            -جاقاننان ۇيات قوي، ايەلى اۋىرىپ جاتسا، قاي ءبىر دۇرىستاپ تاماق ىشە الىپ ءجۇر دەيسىڭ.

     مازداق ەتتى شاپشاڭ تۋراپ جاتىر.

            -بولساڭ، ازداپ كارتوشكا ارشىپ جىبەرشى، جانار. جۇقالاپ تۋرارسىڭ، قاي ءبىر جەتسىپ ءجۇر دەيسىڭ، ايەلى اۋىرىپ جاتسا، تاماق ءىشسىن...

     جانار ءوڭى بال-بۇل جانىپ تۇرعان دوسىنا اڭتارىلا قارادى. بىراق ويىنا تەرىس ەشتەڭە ورالمادى. جالپى جاناردىڭ مىنەزى قىزىق. اڭقىلداعان اق كوڭىل. ىشىندەگىسىن ادامعا اقتارىپ تاستاعانشا اسىعادى. ەش جانعا جاۋلىق تىلمەيدى دە، جاتىرقاپ جاتسىنۋدى بىلمەيدى. مازداق ەكەۋى ينستيتۋتتا بىرگە وقىدى. جەرلەستەر. ابىرالى تاۋىنىڭ باۋرايىندا تۋعان. جانار الماتىداعى ينستيتۋت قابىرعاسىنا دا بويىن ۇيرەتىپ ءجۇرىپ-تۇرىپ قالعاسىن، جەرلەس ىزدەيتىندى شىعاردى. قايدان بولسىن ايتەۋىر بىرەۋمەن تانىسىپ كەلەدى. كەشكە جاتاردا: «مازا، مەن بۇگىن قاينارلىق ءبىر بالامەن تانىستىم، انا جولعى سارجالدىڭ سەرى جىگىتتەرىن كوردىم، كومناتاعا قوناققا شاقىردىم». «كەلەسى جۇمادا ءبارىمىز فوتوعا تۇسەتىن بولىپ كەلىستىك، - دەپ شىر-پىر ەتىپ، استاناداعى وقۋ ورىندارىنا بارىپ جەرلەستەرىن جيناپ جۇرەتىن.

     ....ەزۋلەرىنە تەمەكى قىستىرعان ەركەكتەردى ءبىرازدان سوڭ ايەلدەر داستارقانعا شاقىردى. شاي مەن اششى قۋىرداقتى اسىعىس اسقازاندارىنا توعىتقان ولار ماشيناعا جايعاسا باستاعاندا جانار ءبىر ۇسىنىس جاسادى.

            -تاسقىن، مازا، كوڭىلدەرىڭە الا كورمەڭدەر. دۋمان ءبىزدىڭ قىزدىڭ جانىندا بولسىن، بوسقا ماسا شاعىپ، بەرەكەسىن كەتىرەر، ءبىزدىڭ قىزبەن تانىسىپ، ءبىلىسىپ قالسىن. كەيىن ۇلدارىڭ كۇيەۋ بالا بولىپ شىعىپ جۇرمەسىن،- دەپ جارقىلداي كۇلدى.

       ەسەن ىشىنەن ايەلىن سىباپ الدى: «دۋرا، نەنورمالنايا، ايتىپ تۇرعانىن قاراشى. ىرىگەن اۋىزدان شىرىگەن ءسوز شىعادى».

     «قاپ، دۋمانمەن بالىق اۋلايمىن با دەپ ەدىم» بۇل تاسقىننىڭ ويى.

            -كۇيەۋ بالا بولسا نەسى بار، تەك سەندەر قىزدارىڭدى بەرمەي جۇرمەسەڭدەر،- دەدى تاسقىن كۇلىپ.

            -سەندەرگە بارسا ارمان جوق قوي،- دەدى جارقىلداي كۇلگەن جانار. سوسىن كەتىك ءتىس «كۇيەۋ بالانى» كوتەرىپ الىپ، ماشيناعا ءمىندى. بەتىنەن شوپىلدەتە ءسۇيىپ جاتىر.

 

                                                           ***

 

 

 

  قىرعاۋىلدىڭ تۇسىندەي كوركەم جاعالاۋعا جايعاسقان ولار، سۋعا شومىلىپ الدى. ەركەكتەر پروفەرانسقا كىرىسكەندە ەكى ايەل وتباسىندا تاماق ازىرلەي ءجۇرىپ ۇزاق سىرلاستى. كارتانى قويىپ، ەركەكتەر ۆولەيبول وينادى. ءبىر ۋاق قارماق سالىپ، بالىق اۋلادى، ءسويتىپ جۇرگەندە كۇن قىزىل يەگىن تاۋ بەتىنە وسكەن قاراعايلارعا ۇيكەي ءتۇسىپ ءتۇن كورپەسىن جامىلدى.

      بۇگىنگى كۇنگە قۇستىڭ سۇتىنەن باسقانىڭ ءبارىن الىپ شىققان جاقان بالىق سورپاسىن الدارىنا الا بەرگەندە، ورنىنان تۇرىپ، ماشينادان «ەلەكترونيكا-407» تەلەۆيزورىن اكەلدى دە، ىسكە قوستى. تۇنگى مۇلگىگەن دالادا ءان قالىقتادى.

            -قالامقاس قوي، مىناۋ!- دەپ جانار قولىمەن اۋزىن جابا قويدى.

      ەسەن تەلەۆيزوردان كوزىن تايدىرىپ الىپ كەتتى. ءبارى ىشتەي ءۇنسىز قالعان.

      تاسقىن: «قالامقاس، قالامقاس، سەنىڭ ءبىر تال شاشىڭ التىن عوي مەن ءۇشىن. سەن ماعان قارامادىڭ. نەگە سەن مەنىمەن كەزدەسۋدەن قاشتىڭ... قالامقاس...قالامقاس!!!»

      جانار: «قالامقاس، جانارىڭ نەتكەن مۇڭدى ەدى؟! سەن وسى كىمسىڭ... سەن وسى كىمسىڭ...نەگە مەنەن الىستاپ كەتتىڭ؟»

      مازداق: «مەن ءبارىن دە بىلەم...سەن جازعان حاتتاردى دا بىلەم.سەنى تاسقىن سۇيگەن، سۇيگەن!قىزعانام سەنەن كۇيەۋىمدى!سەن عاجاپ سۇلۋسىڭ، قىزعانام قى-ىزعا-ا-نام!!!»

     «ويلايسىڭ با، جانىم، ويلايسىڭ با،

       بالالىق سەزىمگە بويلايسىڭ با...»

       مازداق كوزىن تەلەۆيزوردان الماي وتىرعان تاسقىننىڭ قولىنان ۇستادى. تاسقىن سەلقوس، ونىڭ قولىنان ۇستاعان جوق. كەلىنشەك كۇيەۋىنىڭ شاشىنان سالالاي سيپادى.

            -قولىڭدى الشى...

       تاسقىننىڭ جارىقشاقتانىپ شىققان داۋسى مازداقتىڭ جان دۇنيەسىن تاس-تالقان ەتكەندەي بولدى.

       «شىن سۇيەدى ەكەن عوي، قالامقاستى شىن سۇيەدى ەكەن عوي...»

       -سىزبەن بيلەۋگە بولا ما؟-دەپ جاقان ورنىنان تۇرىپ مازداقتى شاقىردى. ءان قايىرماسىندا ويناعان ساكسافون ءۇنى ويناقىلانىپ تۇر...مازداق پرورەكتور جىگىتپەن بيلەپ ءجۇر. ءالسىن-ءالسىن تەلەۆيزور الدىندا تۇنجىراپ وتىرعان كۇيەۋىنە قاراپ قويادى.

        ء«الى قالامقاستى ۇمىتا الماي ءجۇر ەكەن عوي....»

        جاقان كەلىنشەكتىڭ قاباعىنداعى كىربىڭدى بىردەن اڭعاردى.

            -جەڭەشە، ءسىزدى بىرەۋ رەنجىتتى مە؟سىزگە تەك قانا كۇلكى جاراسادى. كۇلىڭىزشى كانە....

        مازداق كۇلگەن بولىپ باسىن شايقادى.

            -نەمەنەگە رەنجيمىن.جولداسىم بار.ۇلىم بار.قىزمەت ءبارى ويداعىداي. انا ءانشى ايەل سياقتى نە وتباسى جوق، نە بالا جوق ايدالادا قالسام ءبىر ءسارى...

            -تۋ، ءسىز ءوزى تەرەڭنەن تولعاپ كەتتىڭىز عوي. سىزدەي سۇلۋ جانعا كوڭىلسىز جۇرگەن جاراسپايدى. كانە، كۇلىڭىزشى، ءمىنى…

قاراڭىزشى، ءسىز كۇلگەندە تۋرا لەوناردو دا ءۆينچيدىڭ «مونا ليزاسىنا» ۇقسايسىز. كۇلىڭىزشى، كانە، كۇلىڭىزشى…

       مازداق سىقىلىقتاي كۇلدى.

       «قانداي كوڭىلدى اشىق جارقىن جىگىت».

       ءان اياقتالدى.

       جاقان مەن مازداق ءبيىن توقتاتتى. ەسەن ريۋمكالارعا كونياكتى باسا قۇيدى:

-ال، مەنىڭ بايبىشەم سويلەسىن.

    جانار ريۋمكانى قولىنا الىپ سويلەپ كەتتى:

-دوستار، ءبىز قاسيەتتى شىڭعىستاۋدىڭ تۇلەكتەرىمىز. شىندىعىن ايتۋ كەرەك، كەيىنگى كەزدە ءبىر-ءبىرىمىزدى ىزدەۋدەن قالدىق. ءىرىپ بارا جاتىر ەدىك، جاقان ايتەۋىر ءبارىمىزدىڭ باسىمىزدى بىرىكتىرىپ، وتەنىمىزدى جاڭعىرتىپ وتىر. جاقا، سىزگە راحمەت. مىزعىماس دوستىعىمىز ءۇشىن الىپ قويالىق!

-راحمەت، جانارا. كەل، الىپ قويالىق. – ءبىرىنشى بولىپ مازداق ريۋمكاسىن سوعىستىردى.

-مىنە، ەساعاڭنىڭ جولداسى وسىلاي سويلەۋى عاجاپ ەمەس پە.

-كەل، جانار، - تاسقىن دا وعان سۇراۋلى جۇزبەن قارادى.

     تۇنگى اۋانى جاڭعىرتا ءبارى كۇلىپ جاتىر. جاقان ەشتەڭەگە تۇسىنبەي ولارعا اڭتارىلا قاراپ قالدى. جانار: «قويساڭدارشى، ەندى، سەندەر دە ءبىر قاي-قايداعىنى ۇمىتپايدى ەكەنسىڭدەر!» دەپ جاس بالاشا بۇرتيىپ قالدى.

     جانار ينستيتۋتتا جۇرگەندە قىزداردىڭ ءتورت كوزى تۇگەل وتىرعاندا ادەتتەگىشە تىرقىلداي سويلەپ: «قىزدار، مەنىڭ ۇلكەن اجەم كەزىندە اتاقتى ماديگە عاشىق بولىپتى، اجەم سول كىسىگە تۇرمىسقا شىققاندا مەن ءماديدىڭ نەمەرە قىزى بولادى ەكەنمىن» دەپ ايتىپ قالعانى بار-تىن. سودان بەرى ساباق بەرەتىن مۇعالىمدەر دە، باسقالار دا جاناردى: ء«ماديدىڭ نەمەرە قىزى» دەپ اتايتىن.

       تورعىندانىپ اي تۋدى. كول بەتىنە اق اراي ويناپ، كۇمىس شاباق كول بەتىن ءشوپ-ءشوپ ءسۇيىپ، قۇرباقالار تاڭدايلارىن قاعۋعا كىرىستى.

     ەكى-ءۇش كونياك بوتەلكەسى بوساپ، اناداي جەردە جاتىر، قىزۋ اڭگىمەنىڭ تيەگى اعىتىلدى. ەسەن مەن تاسقىن ءبىر-بىرىمەن جايشىلىقتا قىرعي قاباق  بولىپ جۇرسە دە، ءدال وسى ءسات بۇرىنعى باۋىرلاستىقتارى ەستەرىنە ءتۇسىپ، كوڭىلدەرى دە بوساڭسىدى.

-ءاي، سەن، مەنى تىڭدا، - دەدى ەسەن وعان بارىلداي سويلەپ. -Cەن مەنى جەك كورەسىڭ، ءيا، سولاي عوي. تۇكىردىم سەنىڭ قاعاز شيمايلاپ العان مىڭ جارىمىڭا…

      تاسقىن باسىن شۇلعىدى.

-سەن ەشتەڭەنىڭ پارقىن بىلمەيتىن ەسەكسىڭ، كەشكە دەيىن ءوزىڭ دە قامالىپ، مازداقتى دا قاماپ قويعانسىڭ. سەن بار عوي، سەن جالپى جاقسىسىڭ، وزگەرىپ كەتكەنىڭ بولماسا. مەن وسسەم، سەن مەنىمەن تىرىسپە. تابانىڭ كۇيەدى. مەن مىقتىمىن. الماتىعا بارام، جوق… جوق سىراز موسكۆا… وتىرام سوندا بارىپ، ال نە ىستەيسىڭ…

   تاسقىن ونىڭ ءسوزىن ۇققان جوق، باسى جەرگە سىلق ەتتى دە قور ەتىپ ۇيىقتاپ كەتتى. مازداق نامىستانىپ: «تۇر-تۇرلاپ» ەدى، ونىسىنان ەشتەڭە شىقپادى. جاقان ورنىنان ۇشىپ تۇرەگەلىپ، «ۆولگانىڭ» ىشىنەن جاستىق الىپ شىقتى.

-جەڭەشە، باسىنا جاستاڭىز. تاكەن ءبىراز شارشاپ قالدى عوي دەيمىن، تۆورچەستۆو ادامى، ارقاشان وي ۇستىندە جۇرەدى. جەڭەشە قىسىلماڭىز، ءوزىمىز ەمەس پە؟ – دەپ جاقان جىميىپ كۇلدى.

-سوڭعى كەزدە دەنساۋلىعى دا تومەندەپ ءجۇر ەدى، - دەپ مازداق قالاي ايتىپ قالعانىن ءوزى  دە بىلمەي قالدى. – رەنجىمەڭىزدەر، ءوزىمىز عوي…

-جەڭەشە، ول نە دەگەنىڭىز…

-مازا، نەسىنە قىسىلاسىڭ، باياعىدا الماتىدا وقىپ جۋرگەندە ءبىزدىڭ كوزىمىزشە شامپاندى ارەڭ تاتىپ الاتىن قاسقالار عوي. ەندى كورمەيسىن بە؟ ءاي، بىراق وسى ازاماتتاردىڭ ارقاسى عوي، كەل ءوزىمىز وسىلار ءۇشىن الىپ قويالىق. كەل ەندى…

       جانار ريۋمكاسىن ۇسىندى.

-ءاي، دەگەنمەن ءماديدىڭ نەمەرە قىزى عاجاپ، ءا!

    ەسەن جاناردىڭ موينىنا قولىن اسىپ، باسىن ءيىپ اكەلدى دە، ەرنىنەن ۇزىلتە ءسۇيدى. مازداق ۇيىقتاپ جاتقان تاسقىنعا قاراپ ىزا بولىپ كەتتى: «قورىلداۋىن قاراشى ماۋباستىڭ».

-          جەڭەشە.

-          ا…

-          كەلىڭىز، الىپ قويالىق!

-          ءاي، مەنىڭ… قا… بايبىشەم قانداي ءتاتتى-ا!

-          وي، جىندى، كەتشى بار… جىندى عوي… جىندى عوي…

   جانار كۇيەۋىنىڭ ارقاسىنان وڭ قولىمەن سالماقسىز ءبىر سالىپ ءوتتى. داۋىسىندا ايەلگە ءتان جۇمساقتىق بار. مازداق قولىنداعى ريۋمكاسىن ءتۇسىرىپ الدى.

-جەڭەشە، بۇنىڭىز نە؟ – دەدى جاقان جەردە جاتقان ريۋمكانى الىپ، قايتادان كونياك قۇيدى. ەسەن مەن جانار قۇشاقتاسىپ، كۇلىپ الدەنەگە ءماز بولىسىپ كەتتى. جانار «قويشى…قويشى، بالا بوپ كەتتىڭ بە؟» - دەپ سىقىلىقتاي كۇلەدى. مازداق كوزىنە قامشى تيگەندەي قورلانىپ كەتتى. ءبىر ءسات تاسقىندى جۇلقىلاپ وياتقىسى دا كەلدى.

-جەڭەشە، ءجۇرىڭىز، سۋعا تۇسەيىك، تۇنگى كولگە تۇسكەن ادامعا باقىت سىيلايدى.

-ا، نە دەيسىز، - دەدى مازداق تۇسىنىڭكىرمەي.

    بارىلداپ سويلەپ وتىرعان ەسەن دە ەلەڭ ەتتى.

-سۋعا تۇسەيىك، دەيسىڭ بە؟ تۇسەيىك. مىنانى الىپ قويالىق تا شومىلايىقشى ازداپ، كەل، بايبىشە تارتىپ جىبەر… ال، مازداقجان، شالىم ۇيىقتادى ەكەن دەپ سەن قالعىما. ەستى ايەل، ەرى قالعىعاندا…

-قويساڭشى، - دەدى جانار.

-الىپ قويالىق، جەڭەشە، كول سۋى بويىمىزداعى كونياكتى قازىر-اق جۇتىپ الادى، - دەدى جاقان.

    ءبارى كونياكتى الىپ قويدى.

-سەندەر بارا بەرىڭدەر، جانار ەكەۋمىز ءبىرازدان سوڭ بارامىز، - دەدى ەسەن.

-ەساعا، و نە دەگەنىڭىز، بىرگە بارايىق.

-بارا بەرىڭدەر، جاقا، مەن مىنا جانارعا ايتاتىن ازداعان لەكتسيام بار ەدى… وتباسى

ماسەلەسى…

-ا، وندا ەساعا، سە-ليا-ۆي!

-جاقان وڭ قولىن كوتەردى. «ەساعاڭ ەسى بار ازامات، تۇسىنەدى ول مەنى».

-جەڭگەي، ءجۇرىڭىز ءبىز سۋعا تۇسە بەرەيىك.

-مازداقجان، رەنجىمە، ءۇش مينۋت قانا كەشىگەمىز، - دەدى جانار. ەسەن ايەلىنىڭ بىلەگىنەن قىسىپ جىبەردى. كونياك باسىنا شىققان مازداق پرورەكتورمەن بىرگە كولگە بارا جاتىپ، ۇيىقتاپ جاتقان كۇيەۋىنە ىزالانا قارادى. «سەن ۇيىقتاعاندى عانا بىلسەڭشى».

     پرورەكتور مازداقتىڭ قيىلعان بەلىنەن ۇستادى.

      -جەڭەشە، قۇلاپ قالماڭىز.

       -قولىڭىزدى الىڭىزشى.

     كەلىنشەك اياعىن جىلدامداتا باسىپ، كولگە كەلدى.

     ءتۇن تۇندىگىنەن توگىلگەن اي ساۋلەسى، ومىراۋى القاعا تولعان قىزداي قىلىمسي قوزعالىپ،  كول بەتىندە شاباقتىڭ كۇمىس قابىرشاقتارىنداي جىلت-جىلت ەتەدى.

     شىعىستان جىلى جەل باس كوتەرىپ، قامىس-قوعانى ۇيقىسىنان تۇرعىزا جەلپىپ ءوتتى. جاعالاۋدى وپكەن جالقى تولقىندار، كەلىنشەكتىڭ توق بالتىرىن ۇرعىلايدى. مازداق جان-جاعىنا قاراپ ەدى، جاقان كورىنبەدى. جەڭىل كوك حالاتىن شەشىپ تاستاپ، سۋدى تىزەدەن كەشىپ بارا جاتقاندا، تەگۋرىندى كۇش ءوزىن قاپسىرا قۇشاقتاپ، قاۋىرسىن قۇرلى كورمەي، تىنىسىن تارىلتا كوتەرىپ، بال قۇراقتىڭ ۇستىنە جاتقىزعاندا، ايەلدىڭ كوزىنە سامساعان جۇلدىزدار كورىندى.

     القىمىن ىستىق جالىن شارپىپ، جۇمىر يىقتارىن قۋاتتى قولدار قىسا ءتۇسىپ، الابۇعانىڭ اۋا تولعان جەلبەزەگىندەي قوس انارىن قورعاسىنداي اۋىر قيمىل جانشىپ بارادى. «تاس...» دەدى كەلىنشەك ىشىنەن.

     بوتەن داۋىس القىنا سىبىرلادى: «جانىم، جانىم». «جانىم» دەدى. كەلىنشەك: «جانىم». كەنەت، بوتەن قيمىلدان ەسىن جيناپ الا قويدى.

            -ۇيات بار ما، سىزدە...-بار كۇشىن جيناپ، القىنعان بوتەن داۋىستى كەۋدەسىنەن يتەرىپ كەپ جىبەردى.

            -نە بولدى، جەڭەشە، ەشكىم جوق قوي.

            -ۇياتسىز!

            -جۇگىرىپ بارىپ حالاتىن اسىعا كيدى دە، قاپ-قارا تۇندە قىزىل ءتىلىن جالاڭداتقان وتقا قاراي جۇگىردى. ءبىر-ەكى رەت ءسۇرىنىپ كەتتى. جۇرەگى القىنىپ، باسى اينالدى. «ۇياتتاعى-اي، ۇيات-اي!»

    قارقىلداپ كۇلگەن ەسەن مازداقتى كورىپ: «مازداقجان، كەپ قالدىڭ با؟سۋ قالاي ەكەن؟»- دەدى.

            -قايتايىقشى،-دەدى مازداق داۋسى دىرىلدەپ.

    قايتايىق، وندا تۇرعان نە بار. جاقان قايدا، ول-رىتسار كەلسىن.

    وسى كەزدە اياق دىبىسى ەستىلدى. مازداق پرورەكتوردىڭ كەلە جاتقانىن ءبىلىپ، ۇيىقتاپ جاتقان كۇيەۋىنىڭ جانىنا باردى دا، جۇلقىلاپ وياتا باستادى.

            -تۇر، تۇر، تاسقىن، ساعان نە بولعان!

     تاسقىن باسىن كوتەردى دە، الدەنە دەپ سويلەگەن كۇيى قايتادان جاتىپ قالدى.

            -مازداقجان، ساعان نە بولدى-ا؟ۇيىقتاي بەرسىن، تاڭ اتقانشا ءبىراز ۋاقىت بار عوي،- دەدى جانار.

            -جانار، قايتاتىن مەزگىل بولدى، از سايرانداعان جوقپىز، قايتايىق.

            -قايتساق قايتايىق. مازا، شارشاعان بولار، - دەپ جانار كۇيەۋىنىڭ يىعىنا باسىن سۇيەدى. ەسەن يىعىن قوزعاپ، ايەلىنىڭ باسىن كوتەرىپ جىبەردى.

            -سەن نە، جىلىنا ءبىر سەرۋەندەپ شىققاندا قايتايىق دەيسىڭ؟ بىرەۋ قۋىپ كەلە مە؟!

     جانار كۇيەۋىنىڭ جۇزىنە تۋرا قاراي الماي، وتىرىپ قالدى.- مازداق قايتايىق دەگەن سوڭ...

            -مازداق قايتامىز دەگەن سوڭ،- دەدى ەسەن كەكەسىن داۋسىمەن.- نەمەنە سەن ونىڭ جان قۇربىسى بولىپ، جاندۇنيەسىن تۇسىنسەڭ قايدا قالدىڭ، كۇن ۇزاق ۇيىندە قامالىپ وتىرادى، ءبىر مەزگىل بارىپ شىعۋعا دا جارامايسىڭ، ەندى كەپ...

     مازداق ەسەنگە بۇرىلدى.

            -ەساعا ، قوي ەندى، اشۋلانبا، مەن جاي...

            -قايدان بىلەيىن، مازداقجان، كۇيىپ كەتتىم، شالىڭنىڭ جاتىسى مىناۋ!-دەدى تاسقىندى سۇق ساۋساعىمەن نۇسقاپ...-كەسكەن تەرەك سياقتى. تىم قۇرىماسا، سەنى جاناردىڭ تۇسىنەتىن ءجونى بار عوي...

            -قايتساق، قايتايىق، ەساعا، قىزدار دۇرىس ايتادى، - دەدى جاقان مىقىنىن تايانىپ.

            -جاقا، ماشيناڭنىڭ اقاۋى بار دەپ ەدىڭىز.

     پرورەكتور ەسەنگە بۇنداي ءسوزدى ايتپاعان ەدى. جاقان ونىڭ نەنى مەگزەپ سويلەپ وتىرعانىن بىردەن سەزدى.

            -ەساعا، قىزداردى رەنجىتۋگە بولمايدى. ول كىسىلەردىڭ ايتقانى مەن ءۇشىن زاڭ، - دەپ ماشيناعا قاراي كەتتى.

     ەسەن ونىڭ سوڭىنان تاڭىرقاي قارادى. «مىناۋ جىندى ما، ەي. بوس قايتپاق پا». ماشينا جاقتا جۇرگەن جاقانعا داۋىستاپ:

            -جاقا، اۋ، جاقا، ءسىزدىڭ ورنىڭىزدا تاسقىن دوساەۆيچ بولسا، مازداقجاننىڭ ءسوزىن ءسوز دەمەس ەدى، ءومىرى تىڭدامايدى عوي، ءوزىن دە، ءاپ-ادەمى كەلىنشەگىن دە ۇيىنە قاماپ وتىرادى، - دەپ كەلە جاتىر ەدى. جانار:

            -قويساڭشى، ەسەن، - دەپ بىلەگىنەن ۇستادى. – قوي ەندى...

            -نەمەنە قوي، قوي دەيسىڭ، قوي تۇگىلى ەشكى دە جوق، شىندىق پا، شىندىق. دوس جىلاتىپ، دۇشپان كۇلدىرتىپ ايتادى دەگەن بار. وسىندايدا ساموكريتيكا جاساپ الماساق بولمايدى. سول ءۇشىن ىشەيىك...

      ەسەن بوتەلكە تۇبىندەگى كونياكتى ءوز ريۋمكاسىنا شۇپىلدەتە قۇيىپ تارتىپ جىبەردى دە، كۇيەۋىنىڭ جانىندا تىزەرلەپ وتىرعان مازداققا قاراپ:

            -وي-حوي، مازداقجان، كەرەمەتسىڭ عوي، ءا! كۇيەۋىڭە وتكىزبەگەن ءتىلىڭدى بىلدەي پرورەكتورعا وتكىزدىڭ-ءا! عاجاپ سۇلۋ ايەلسىڭ عوي، باياعىدا تاسقىن دوساەۆيچىڭا قالامقاستى العىزباعانىم قانداي جاقسى بولعان. ول بولسا وسى جەردە بەتىمىزگە ىستىق شاشار ەدى... وي، مازداقجان-اي، كەرەمەت جانسىڭ عوي، پرورەكتوردى الدىڭدا قۇرداي جورعالاتىپ قويدىڭ. وي، مازداق....-دەپ ىرجالاقتاپ كۇلگەن بولدى. مازداق ونىڭ ءسوزىن ەستىمەگەن بولدى.

    ەسەن شىنداپ قىزا باستادى. اۋزىنا كەلگەنىن سويلەپ، جاناردىڭ ءار ءسوزىن مازاسىن الدى. جاقان ول  نە ايتسا دا كوتەرىپ، تاسقىن ەكەۋىن ماشينانىڭ ارتقى ورىندىعىنا جاتقىزدى.

            -جەڭگەي، ءسىز الدىعا وتىرىڭىز، -دەگەن پرورەكتوردىڭ ۇسىنىسىن قابىلداماعان مازداق ەكى ماس ەركەكتىڭ جانىنا بارىپ وتىردى. ەسەن ۇيىقتاپ جاتقان تاسقىننىڭ جاعاسىنا جارماستى. –سەن مەنىمەن تىرەسپە، تابانىڭ كۇيەدى... مەن...

    جارتى ساعاتتان سوڭ قاپ-قارا «ۆولگا» قالاعا باراتىن تاس جولعا ىلىگىپ ۇشىپ كەلە جاتتى.

    تاڭ ىقىلاسسىزدانا اتىپ كەلەدى.ونى ولاردىڭ ەشقايسىسى دا اڭعارعان جوق.

    قانداي سايتاننىڭ تۇرتكەنىن كىم ءبىلسىن، سول تۇنگى كول جاعاسىنداعى «بوتەن قيمىلدى» مازداق تۇسىندە قايتالاپ كوردى.

 

                                                                       ***

   شار ەتە تۇسكەن تەلەفون داۋسى كرەسلودا توقىما توقىپ وتىرعان مازداقتىڭ ويىن بۇزىپ جىبەردى. تەلەفون ءۇنى ەكىنشى رەت سوعىلعاندا ۇزىن حالاتىنىڭ ەتەگىن سۇيرەتىپ، كورىكتى دەنەسىن ءتىپ-تىك ۇستاپ، سۇيرىك ساۋساقتارىمەن تەلەفوننىڭ ترۋبكاسىنا كوتەردى.

            -اللو، تىڭداپ تۇرمىن.

  ار جاقتاعى ادام ءسال بوگەلدى.

            -اللو، - دەدى تاعى.

            -مازداق، سەن بە؟

            -ءيا، تىڭداپ تۇرمىن.

            -مەن ەسەنمىن عوي، - دەدى ار جاقتان،- حال قالاي؟ دۋمان كاك؟ شاۋىپ ءجۇر مە؟

            -راحمەت ءوز حالدەرىڭ قالاي؟حابارلاسپاي كەتتىڭدەر عوي، قىزدارىڭ جۇگىرىپ ءجۇر مە؟ نە جاڭالىقتارىڭ بار؟

            -ۆسە ۋ ناس نورمالنو. سەنىڭ تاسقىن دوساەۆيچىڭ ەمەسپىز، ءبىز وتباسىمىزعا ۇلكەن نازار اۋدارامىز. كەشە جانار ەكەۋمىز تەاترعا باردىق، وتە جاقسى بولدى. وزىڭە ايتايىق دەپ ەدىك، اناۋىڭنان قورقتىك. ادامدى كەرەك قىلا ما ول...تەاتردان شىعىسىمەن باياعى جاس كەزىمىزدى (كەڭك-كەڭك كۇلىپ الدى) ەسىمىزگە ءتۇسىرىپ، ءتۇن ورتاسىنا دەيىن كوشەدە ءجۇرىپ قالىپپىز...وزىڭمەن  ءبىر سەكرەت اڭگەمە بار ەدى، مازداق، كاك دوس رەتىندە، وزىڭە ايتايىق دەپ جانار ەكەۋمىز سان رەت وقتالدىق. وعان تاعى...سول وزىڭمەن...

            -مازداقتىڭ ۇزىن موينى كەرىلىپ، يەگى ءدىر-ءدىر ەتتى.

            -ءيا، نە بوپ قالدى...

            -نە بولۋشى ەدى، بىزدىكى قامقورلىق. ۆ كونتسە تو كونتسوۆ بۇل نە ءوزى...سەن تۇرمەدەگى ادام ەمەس شىعارسىڭ...

  مازداقتىڭ جۇرەگى دۇرسىلدەي سوقتى.

            -ەسەنجان-اۋ، شىنىندا كەيدە ءوزىمدى قاپاستا وتىرعان ادامداي سەزىنەم،- دەپ مۇڭىن، شاعا سويلەدى.- ۇيگە دە كەلمەيسىڭدەر.

            -بارار ەدىك قوي، انا ارحيتەكتۋرانى قايتا قۇرىپ جاتقان مىقتىڭ جاقتىرمايدى عوي ءبىزدى.

            -جوعا، نەگە...

            -وي، مازداقجان، سەن ەشتەڭە بىلمەيسىڭ عوي.

            -نەنى؟

            -سەن  بىلمەيتىن شارۋا كوپ...

  مازداقتىڭ جۇرەگى بۇلقىندى. «بۇل نەنى ايتپاق بوپ تۇر». ەسىك جاققا قاراپ-قاراپ الدى دا، ءسوزىن قايتا جالعادى.

            -نە، تاسقىن...

            -ول جاعىن تەلەفونمەن ايتۋعا بولمايدى، مىنا جانار ەكەۋمىز وزىڭمەن اڭگىمەلەسسەك دەپ ەدىك، قازىر ساعان ماشينا جىبەرەيىك، كەلە عوي، مەنىكى دوستىق. مازداق، كەلمەسەڭ ءوزىڭ ءبىل...ساعان ايتپاسا بولمايدى...اناۋىڭ مەنىڭ زۆونداعانىمدى بىلمەي-اق قويسىن...

   ەسىكتىڭ قوڭىراۋى شالىنىسىمەن ەسەن ترۋبكادان اسىعىس سويلەدى.

            -داچاعا بارا جاتىرمىز. كەل، ۇلكەن اڭگىمە بار، ماشينا جىبەرەم. ون مينۋتتان كەيىن، ايالداماعا كەل...

    ەسىكتىڭ قوڭىراۋى تاعى بەزىلدەدى. ترۋبكانى ورنىنا قويا سالدى دا، جۇگىرىپ بارىپ ەسىكتى اشتى. قىزىن كوتەرىپ، ەسىكتىڭ قوڭىراۋىن باسقىزىپ تۇرعان ايەلى- جاناردى كوردى.

            -پاپا، سەن نەگە ەسىكتى اشپايسىڭ، ۇيگە ايۋ كەلەدى دەپ قورىقتىڭ با-ا؟- دەدى قىزى سۇيكىمدى بالعىن داۋىسىمەن.

            -وي، قىزىم-اي، سەندەر جوقتا ماعان قالاي قورقىنىشتى دەسەڭشى.

            -پاپا قورقاق، پاپا قورقاق، ۇيات-اي، - دەپ ءسابي ەكى قولىن شاپالاقتادى. ەسەن قىزىن قولىنا الىپ، ۇيگە كوتەرىپ كىرگىزدى.

            -ماماڭ ەكەۋىڭە تاماق ازىرلەپ قويدىم.

            -پاپا، تورت اكەلدىڭ بە، ا؟!

            -اكەلدىم، قىزىم، اكەلدىم. ماماڭ ەكەۋىڭ ءۇشىن مەن نە ىستەمەيمىن. داستراقاندى دا سىزدەر ءۇشىن ازىرلەپ قويدىم.

   جانار كۇيەۋىنە ىقىلاسپەن قارادى.

            -راحمەت، پاپاسى.

            -ۋرا، مەن تورت جەيمىن،- دەپ اس ۇيگە قاراي بارا جاتقان قىزىنا جانار:

            -ايپارا، قولىڭدى جۋ،- دەدى.

            -ماما، مەن تاڭەرتەڭ جۋعانمىن قولىمدى، - دەپ قىزىنىڭ اۋزى بۇرتيىپ شىعا كەلدى.

   ەسەن قىزىنىڭ جانىنا باردى.

            -جۋا عوي، اينالايىن، وسى ۇيدەگى پاتشاعا باعىنباۋعا بولمايدى، قىزىم.

            -پاتشا دەگەن ول كىم، پاپا؟

            -ول – سەنىڭ ماماڭ، اينالايىن، ەكەۋمىزدىڭ پاتشامىز.

            -پاتشا اقىلدى بولا ما، پاپا؟

            -ءيا، ول سەنىڭ ماماڭ سياقتى اقىلدى، وتە ادەمى بولادى...

            -قويىڭدار ەندى، قىزىڭ ەكەۋىڭ...

            -ۋرا، مەنىڭ مامام پاتشا، ۋرا، ۋرا...

   كىشكەنتاي قىز بالا قولىن جۋ ءۇشىن ۆانناعا كىرىپ كەتتى.

            -قىزىڭ ەكەۋىڭ ءتىپتى مەنى ماقتاپ...

            -اس ءازىر، حانۋم، - دەپ ەسەن ايەلىنىڭ بەتىنەن ءسۇيدى. – شارشاعان جوقسىڭ با؟...

   قوناق ۇيدە تۇرعان تەلەفون شىرىلدادى. كۇيەۋىنە اسا ىقىلاستى، ىجداحاتتى جانارىمەن قاراعان ايەل:

            -بارىپ الشى، - دەدى نازدانىپ. ەسەن جۇگىرىپ بارىپ ترۋبكانى الدى.

   (جاقان عوي، جاقان).

            -دا، تىڭداپ تۇرمىن.

            -ەساعا، مەن عوي، -دەدى ار جاقتان جۇمساق داۋىس.

            -ا، مەن دە الاڭداپ وتىر ەدىم، جاقسى بولدى،  سىزگە ۇشۋعا بيلەت دايىن.

            -جاقسى، وندا راحمەت، - دەدى اسىعىس داۋىس.

            -حابارلاساڭىز...اسىعا توسام، - دەدى بەرگى جاقتان مىعىم داۋىس. دالىزدەن ايەلىنىڭ دىبىسىن ەستىدى.

            -حا-حا-حا...كوپ راحمەت، كوپ راحمەت. جانار دا سىزگە راحمەت ايتىپ جاتىر.

            -نە، نە؟- دەدى ار جاقتان داۋىس ەشتەڭەنى تۇسىنبەي.

            -مەن وتە الاڭدايمىن، - دەپ بۇل ترۋبكانى ورنىنا قويدى.

            -ول كىم؟

            -ءبىزدىڭ ازاماتتار عوي، ءجۇر تاماقتانايىق.

       («بۇعان ەشتەڭەنى سەزدىرمەۋ كەرەك، ەشتەڭەنى»)

            -مەن مازداقتار ما دەپ ەدىم، كوپتەن حابارلاسپاي كەتتىك.

            -ولاردا سەنىڭ جۇمىسىن بولماسىن، - دەدى ەسەن ءتۇسىن سۋىتىپ. –بايى دوس پا دەسەم، جاۋ بولدى اقىرى.

            -كىمدى ايتىپ تۇرسىڭ، قۇدايىم-اۋ، ءوزىمىزدىڭ تاسقىن با؟

            -ءيا، جوعارعى جاققا مەنىڭ ۇستىمنەن ارىز جازىپتى.

            -سۇمدىق-اي، نە دەپ؟

            -نە بولۋشى ەدى، ءۇيدىڭ قانقاسىن سىزبادى دەپ، ارحيتەكتوردىڭ توقىراۋىن قۇداي ادام بالاسىنىڭ باسىنا بەرمەسىن.

            -ءوزى نە قىرىپ ءجۇر ەكەن؟!- دەدى جانار اشۋلانىپ. – كورە المايدى ءبىزدىڭ ءوستىپ جۇرگەنىمىزدى.

            -قويشى سولاردى، اينالايىن، ودان دا ءجۇر، تاماقتانايىق.

            وسىنداي دا سۇمدىق بولادى ەكەن-اۋ، - دەپ اڭ-تاڭ كۇي كەشكەن جانار كۇيەۋىنىڭ سوڭىنان ەردى.

            -پاپا، مىنە، قارا، قولىم تاپ-تازا، جۋدىم، - دەدى وسى كەزدە قىزى.

            -اقىلدىم مەنىڭ!

   ۇستەل باسىنا وتىرىسىمەن ەسەن قابىرعاداعى راديونىڭ قۇلاعىن بۇرادى. «كەشكىلىك كونتسەرتىمىزدى باستايمىز».

 

                                                                       ***

            -كەشتەتىپ قايدا جينالدىڭ؟- دەدى تاسقىن دجينسي شالبار مەن كويلەگىن كيىپ شىققان ايەلىنە دالىزدە كەزدەسىپ.

            -قايدا بولۋشى ەدى، كينوعا، -دەدى مازداق ىزالانىپ.

            -مەن سىزدەن ەرتەڭگىلىك جۇمىسقا كومەك سۇرايىن دەپ ەدىم.

            -قانداي جۇمىس، تاقسىر؟

            -ەرتەڭ تاۋداعى دەمالىس ۇيىنە بارىپ جۇمىس ىستەپ كەلمەسەم.

            -قازىردەن باستاپ نەگە كەتە بەرمەيسىڭ؟!

            -سەن قىزىقسىڭ، - دەدى تاسقىن وڭ قولىنداعى كوفەۆاركانى ەكىنشى قولىنا اۋىستىرىپ. –كوپ جۇمىس قالعان جوق، ءبىراز تابيعاتتىڭ قۇشاعىندا بولىپ، شابىت شاقىرماساق بولمايدى، شابىت كەرەك، شابىت...

            -ۇيدە شابىتىڭ ويانباي قيىن بوپ ءجۇر ەكەن عوي، سولاي دە...

            -مەن ساعان تۇسىندىرەيىن.

            -كەش قالدىق، تىم كەش.

   مازداق دالەلسىز ويانا سالاتىن ايلدىك نامىستىڭ قۇربانى بوپ ءوز ۇيىنەن شىقتى. باسپالداقپەن جەڭىل اياق كيىمىنىڭ دىبىسى بىلىنبەي ءتۇسىپ بارادى. «ماعان ەندى ءبارىبىر».

   تروتۋار بويىمەن كەلە جاتقان كەلىنشەكتى ماشينادا وتىرعان پرورەكتور بىردەن اڭعاردى. «وي، ەس-اعا، راحمەت، ازامات سول!» ماشينادان شىقتى دا، جان-جاعىنا قاراپ الىپ قارسى ءجۇردى.

            -سۇلۋ جەڭگەي، جول بولسىن؟

            -ا، ءسىز بە ەدىڭىز، جانار قايدا؟

    پرورەكتور كەلىنشەك ديدارىنداعى كىربىڭدى بىردەن اڭعاردى.

            -ءسىزدى توسىپ-توسىپ تاكسيمەن كەتىپ قالدى. مەنىڭ دە ۇيدە قوناعىم بار ەدى، سىزدەردە دەلوۆوي اڭگىمەلەرىڭىز بار ەكەن، ەساعاڭ مەن سۋپرۋگاسى وتىنگەن سوڭ...نەعىپ تۇرمىز، ءجۇرىڭىز...قاپ-قارا «ۆولگا» سىرعىپ بارىپ، جول ۇستىندە اعىلىپ جاتقان ماشينالاردىڭ اراسىنا كىرىپ كەتتى.

    جاپوندىق ماگنيتوفوننان ساكسافون ءۇنى توگىلىپ كەلەدى. عاجاپ سەزىم سالتاناتىنا تولى جىگەرلى افريكالىقتاردىڭ مۋزىكاسى.

            -كوڭىلسىزسىز عوي، جەڭەشە، -دەدى جاقان.

    كەلىنشەك جاۋاپ بەرە قويمادى. («مەن وسى قايدا بارام»). ساناسىنا ورالعان ءوز سۇراعى باس كوتەرىپ كەلە جاتىر ەدى، الدەنە دەپ سويلەگەن ەركەكتىڭ داۋسى باسىپ كەتتى.

            -«ۆسە پرويدەت، ي پەچال ي رادوست» دەگەن بويارسكي زامانداسىمىزدىڭ ولەڭدەتەتىنى بار. قاپا بولماڭىز، ەستۋىمشە، ءسىز قورعاماق كورىنەسىز، ءوزىڭىز ەشتەڭە ايتپايسىز...

            -وي، جاقا، سول ديسسەرتاتسياسى بار بولسىن، باسقا تاۋقىمەتىم دە باستان اسادى، شىدامىم تاۋسىلدى...

     ساكسافون ءۇنى ىشقىنا كوتەرىلە بەردى. ولار ءۇنسىز قالعان. تاۋدىڭ بۇرالاڭ جولىنان شىققان ماشينا ساياجاي قالاشىعىنا كەپ كىردى.

            -ايتىڭىز، جەڭگەي، اسپانداعى ايدى اپەر دەسەڭىز دە، - دەپ جاقان كۇلدى.

            -بۇدان بىلاي ءسىز مەنى «جەڭگەي» دەگەندى قويساڭىز، سوسىن، كوپ وتىرماي قايتساق.

    پرورەكتور جورتا اڭقاۋسىپ سويلەدى.

            -مازداق كەرەەۆنا، قايتۋ ماسەلەسىن مەن ەمەس، ەساعاڭدار بىلەدى، مەن سول ادامداردىڭ كوڭىلى ءۇشىن ۇيدەگى قوناعىمدى تاستاپ، - دەپ ماشينادان شىعىپ كەتتى. سىرتتا ءبىراز بوگەلىپ، ساياجايدىڭ جارىعىن جاعىپ كەلدى. ەسىكتى اشىپ:

            -پروشۋ ۆاس، مادام، - دەپ قۇرمەت كورسەتتى. مازداقتىڭ اشىق جارقىن، تازا سۇلۋ كۇلكىسى تۇنگى اۋادا ادەمى شىقتى.

            -كوپ راحمەت.

    ەكەۋى سىرتى ءساندى ورنەكتەرمەن بەزەندىرىلگەن، ساياجايدىڭ ىشىنە كىردى. مازداق جان-جاعىنا جالتاقتاي قارادى.

            -جانارلار قايدا؟

            -تۋ، ۇمىتىپ كەتىپپىن عوي، ول كىسىلەر جولدان ءبىر بابۋشكانىڭ ۇيىنە سوعىپ، قىزدارىن قالدىرامىز دەگەن، كەپ قالار. وتىرىڭىز. مەن قازىر.

    مازداق جۇمساق كرەسلوعا وتىردى. جاقان جىلدامداتىپ، جۋرنال ۇستەلدىڭ ءۇستىن ىشىمدىك، ول-پۇل تاعامدارمەن جاساندىرىپ جىبەردى. ول كەلىنشەككە قارسى وتىرا بەردى دە، قايتا ورنىنان تۇردى.

            -كەشىرىڭىز، مازداق كەرەەۆنا، مەن باستى ماسەلەنى ۇمىت قالدىرا جازداپپىن. –مۋزىكا!-پرورەكتور سۇق ساۋساعىن شوشايتتى.- مۋزىكا  ادام جانىنىڭ ەمشىسى دەگەن بار.

    ماگنيتوفوندى ىسكە قوسقاندا، مۋزىكا ىرعاعىمەن قىزىل، جاسىل ءار ءتۇستى جارىقتار جانا باستادى. ادام جۇرەگىنە جايلاپ كىرىپ، كىربىڭگە تولى كوڭىلدى قۋانىشقا شاقىرار مەيىزدەي جۇمساق مۋزىكا ويناپ تۇر. جاقان جارىقتى وشىرگەندە بولمە ءىشى تىپتەن جارمەڭكە دۋمانىنا اينالدى.

    قىزىل، جاسىل جارىقتار.

            -«نەتكەن جايدارى، جاقسى ادام» دەپ ويلادى كەلىنشەك.

 

                                                                       ***

 

     تاسقىن ورنىنان تۇردى دا، ەكى قولىمەن بەلىن مىتىلاپ كەرىلدى. ەسىنەپ الدى دا، الدەقاشان سۋىپ قالعان كوفەدەن ەكى ۇرتتادى. بولمەنى كەزىپ ءجۇرىپ الدى. كىتاپ سورەسىنەن قولىنا ىلىككەن كىتاپتى الىپ ەدى، مارك بەركوۆيچتىڭ «كادرى نەوكونچەننوي كينولەنتى» دەگەن كىتابى ەكەن. وسىدان ءبىر جىل بۇرىن وقىعانى ەسىنە ءتۇستى. «قايتالاپ وقۋ كەرەك» دەپ ويلادى. ۇشتالعان قارىنداشتىڭ بىرەۋىن الدى دا، كىتاپتىڭ اتىن جازىپ، تۇسىنا «ەرتەڭ الا كەتۋ كەرەك» دەپ جازىپ، شيمايلاي قولىن قويدى. «ر.S. مىندەتتى تۇردە» دەگەن ءسوزدى جانە قوستى. تەرەزە الدىنا كەلدى. قالا شامدارى قولامتادا جاتقان شوقتار سياقتى. جىلت-جىلت جىمىڭداسقان دۇنيە. قولىنداعى كىتاپتاردىڭ بەتىن اشتى...شاكەن اعا قولىنا دومبىراسىن ۇستاپ ءان ايتىپ وتىر. سۋرەتكە ۇزاق تەسىلە قارادى.

    ەلەس. ەلەس. ەلەستەر.

    پانوراما: «...قۇس جۇمىرتقاسى شاعىلىپ، ۇيرەكتىڭ سارى ۇرپەك بالاپاندارى كول بەتىنە شىققان مەزگىل. كول بەتى مارە-سارە. قۇددى جاز تويىن تويلاپ جاتقانداي. قايراڭنان شاباق شورشىپ، جارىق دۇنيەنىڭ اۋاسىن ءشوپ-ءشوپ سۇيەدى. تاڭ راۋانىندا جاڭبىر سەۋىپ وتكەن. اۋا كەرىمسال. قىز ەرنىندەي قىزعالداقتار ءدۇريا جەلمەن نازدانا تەربەلەدى. باق-باقتار اجارلانا تۇسكەن. قارا قانات كوبەلەكتەر اق گۇل ۇستىندە كىرپىكشە جىپىلىقتايدى. بالعىن ەرىندەرى گۇلدىڭ شىرىن ساباعىن تىستەگەن ەگىز قۇرالاي، تۇياق ءدۇبىرىن ەستىپ، ەلەڭ ەتىپ، قۇلاقتارىن قالقيتىپ، پاك جانارلارىن كەزەك-كەزەك وزىسىپ، ۇزەڭگى قاعىستىرىپ كەلە جاتقان جورعالارعا قادادى.

            -ا-ا-اي، تىڭداڭدار مەنى، ءبىز باقىتتىمىز.

    مازداق داۋسى شۇرەگەي توبەلەرىن ەتەگىنە شاشىپ تاستاپ، تاكاپپارلانا قاراعان شۇلەن شىڭعىستاۋدىڭ تاستارىنا ءتيىپ جاڭعىرىپ جاتىر. تايپالعان بيپىل جورعالار  كەزەك-كەزەك مويىن وزىسىپ، جوسىپ-اق كەلەدى».

    ەلەس، ەلەس، ەلەستەر...

    قازاقتىڭ قوڭىر دالاسى....شاكەن اعانىڭ مايدا قوڭىر ماقامدى داۋسى ورلەپ بارادى.

    «بەرىپ كەت ساقيناڭدى مىس تا بولسا،

      جۇرەيىك كۇلىپ-ويناپ قىس تا بولسا.

      شەش-تاعى ەتىگىڭدى بايپاقشاڭ كەل،

    كورەيىن ءوز سورىمنان ۇستاپ السا».

    قازاقتىڭ قوڭىر دالاسى.

    قوڭىر ءان.

    جورعالار جوسىپ-اق كەلەدى.

    «سىزدەردىڭ تىڭداعاندارىڭىز لەنتاعا جازىپ الىنعان اندەر» دەدى ديكتور. ساعات سوعىلىپ جاتتى. ەلەس...كوز الدىنان جوعالدى. تاسقىن شاكەن ايمانوۆتىڭ سۋرەتىن كەۋدەسىنە باسىپ جىلاپ جىبەرە جازدادى.

     شۇمەكتەن سۇپ-سۋىق سۋدى اعىزىپ، راقاتتانىپ، جۋىندى. اس ۇيگە كەپ كوفەۆاركانى گازعا قويىپ، گازدىڭ كوگىلدىر جالىنىنا ۇزاق قاراپ وتىردى.

   ءبىر شىنى كوفەنى اسىقپاي ۇرتتاپ ءىشىپ، بولمەسىنە كەپ تەمەكى تۇتاتتى. قولىنا ۇشتالعان قارىنداش الىپ، اپپاق قاعازداعى شىم-شىتىرىق شيمايعا ۇيقى شاقىرىپ قانتالاعان كوزىن قادادى.

   قوڭىراۋ شالىندى. ورنىنان سەلقوس تۇرىپ، ەسىكتى اشىپ ءبىر ورنىندا سىلەيىپ تۇرىپ قالدى.

            -ابىلاي اعا...

 

                                                                       ***

 

            -مىناۋ سىزگە، -دەدى جاقان فرانتسۋز ءاتىرىن ۇسىنىپ.

            -ماعان با؟- دەدى مازداق قاراقات كوزدەرى قۋانىشقا بولەنىپ. –راحمەت. –قۇتىنى قولىنا الدى. سىترقى قورابىن اشىپ قالعاندا شىعىس اۋەنىنە ۇقساس مۋزىكا وينادى. – وي قانداي عاجاپ، راحمەت سىزگە.

            -مازداق كەرەەۆنا، و نە دەگەنىڭىز، راحمەت دەگەن ول، كەلىڭىز الىپ قويالىق.

   پرورەكتوردىڭ قۇرمەتىنە ريزا بولىپ وتىرعان سۇلۋ كەلىنشەك ريۋمكاداعى كونياكتى تاۋىسىپ ءىشتى. جاقان ونىڭ «قايتايىقشى، جانارلار نەگە كەشىكتى» دەگەن سۇراقتارىن ۇمىتقانىنا قۋاندى. مۋزىكا ويناپ تۇر. قىزىلدى-جاسىلدى جارىق سۇلۋ كەلىنشەكتىڭ ديدارىنا قۇبىلىپ تۇسەدى.

            -سىزگە قالاي راحمەت ايتسام ەكەن.

            -شىن ايتاسىز با؟

            -ءيا.

    كەلىنشەك باسىن يزەدى. قىزىلدى-جاسىلدى جارىقتار. جاقان كەلىنشەكتىڭ يىعىنان ۇستادى دا، وزىنە تارتتى. مازداق كوزىن جۇمدى. ەركەكتىڭ ەرنى ۇلپىلدەگەن اق تاماعىنان ايمالاعاندا ونەبويى ورتەنىپ ەسى كەتتى. جاقاندا دا تاعات قالعان جوق....

            -باقىتىمدى تاپتىم با؟

            -قويىڭىزشى، بۇنىڭىز نە؟ ەندى، جانىم-اۋ، ساعان نە بولعان بۇنشا...

  كوپتەن بەرى ەركەكتىڭ ەركەلەتكەنىن ۇمىتقان كەلىنشەكتىڭ دەنەسى وعان تىعىلا ءتۇستى. «قويشى...قويشى...» وتتاي ىستىق قۇشاقتار...بارلىق دۇنيە ولگەن، كەلىنشەكتىڭ كوزى جۇمۋلى...ەرىندەرى جىميىپ...باسقا دۇنيە ۇمىت قالعان. تىپتەن جوق...

    قىزىلدى-جاسىلدى جارىقتار....

 

                                                                       ***

 

            -اعا، كەلىنىڭىزدى ءبىر جەرگە جۇمساپ جىبەرىپ ەدىم، كەپ قالار، ۇلىم ۇيىقتاپ جاتىر، وياتايىن با، اعا!

            -ءسابيدىڭ ۇيقىسىن بۇزبايىق. ءتاتتى ءبىر ءتۇس كورىپ جاتقان شىعار.

            -تىم قۇرماسا، اعا، كورىڭىزشى، ۇلىم تۋرا اۋىلدىڭ باتىرى.

   ابدەن سۇلىلەنىپ شارشاعان تاسقىننىڭ قۋاڭ جۇزىنە لەزدە قۋانىش تابى تەۋىپ شىعا كەلدى. قيىلىپ، ءوتىنىپ تۇر.

            -ۇلكەن اعا، كورىڭىزشى.

   ابىلاي ورنىنان تۇرىپ ۇستەل ۇستىندە تۇرعان ءوزى اكەلگەن المانى قولىنا الدى.

            -ءجۇر، باستا، باتىردى كورەيىك.

   كىشكەنتاي دۋمان تاناۋى پىسىلداپ ۇيىقتاپ جاتىر. ولار بالانىڭ جانىنا كەلدى. ابىلاي «تىنىش» دەپ بەلگى بەردى. بالانىڭ اكەسى كۇلىپ باسىن يزەدى. تۇنگى قوناق قولىنداعى قىزىل اپورتتاردى ءبىر-بىردەن بالانىڭ جاستىعىنىڭ شەتىنە قويدى. ەڭ قىزىل ادەمىسىن بالانىڭ قولىنا ۇستاتىپ، ەڭكەيىپ، كورپەدەن شىعىپ جاتقان اياعىنان ۇستادى دا، تابانىنان ۇزاق ءسۇيدى. دۋمان ەشتەڭە سەزبەستەن تاناۋى پىسىلداپ ۇيىقتاپ جاتىر.

            -سۇرىنبەسىن، -دەدى. سوسىن جارىقتى ءوزى ءوشىرىپ، قولىمەن ىمداپ «كەتتىك» دەدى. تاسقىن جىميىپ كۇلدى. بالانىڭ بولمەسىنىڭ ءىششىن المانىڭ ءيىسى الىپ بارادى. ولار بولمەگە قايتىپ كەلدى.

            - كىتابىڭىز شىعىپتى، اعا، قۋانىشتىمىز.

            - راحمەت، دەنساۋلىعىڭ قالاي، اينالايىن-ا؟

   تاسقىن قارسى الدىندا وتىرعان اقىن اعاسىنا تىكتەپ قاراي بەرەدى.

           -ءسىزدى كورمەگەلى تالاي ۋاقىت بولىپتى.

           -بەس جىل، -دەدى ابىلاي بەس ساۋساعىن كورسەتىپ. –بەس جىل ۋاقىت وتە شىعىپتى-اۋ، جاقىندا ءبىر بولمەلى باسپانا العام، قاشان سەن جاڭا ءۇي جوبالاپ بەرگەنىڭشە جارايدى ماعان، - دەپ ازىلدەي كۇلدى.

            -اعا، ءسىزدى ساعىندىم، حابارلاسپايسىز.

            -وسى ەسەن پىسىق قايدا، كەلىن بالانىڭ اتى كىم ەدى؟

            -جانار. ولار وسىندا تۇرادى. قالانى بىرگە جوبالاپ ءجۇرمىز.

            -سولاي دە. ول پىسىقپەن ءبىر قالادا تۇرامىن دە.

   شاي قۇيىپ وتىرعان تاسقىن وعان اڭتارىلا قارادى. «نەگە جاقتىرماي وتىر». – اعا،  شاي ىشسەڭىزشى....

   كوپتەن كەزدەسپەسە دە، شايدا ولار شەشىلىپ سويلەسپەدى.

            -راحمەت، اينالايىن، شايىڭا. سەن مايگۇلدى ۇمىتقان جوقسىڭ با؟

   تاسقىن جاسى قىرىققا ىلىنسە دە ءالى ۇيلەنبەي جۇرگەن اقىن جىگىتكە تاڭىرقاي قارادى. –جوق، -دەپ ويلانىپ وتىرىپ قالدى دا، ەسىنە ەسەننىڭ ايتقان اڭگىمەسى ورالدى.

            -ءيا،وسىندا تۇرادى دەپ ەسەن ماعان ايتقان.

            -سول مايگۇلدى ءبىر كورۋگە كەلىپ ەم.

            -كۇيەۋى...

            -بىلەم اينالايىن، بالەم ءبارىن... ول وسى قالاعا كوشىپ كەلە جاتقاندا ماشينا اۆارياسىنا ۇشىراپ، مەرتىگىپ قالىپتى. كوڭىل سۇراعاندا نە تۇر، - دەپ كۇرسىندى.

            -سولاي دەڭىز، - دەپ تاسقىن ويلانىپ وتىرىپ قالدى. ابىلاي ورنىنان تۇردى.

            -مايگۇلدى ءبىر كورگىم كەلەدى.

            -كۇيەۋىنەن ىڭعايسىز بوپ...

            -اينالايىن-اۋ، - دەپ ابىلاي بولمەنىڭ ءىشىن كەزىپ كەتتى. – قۇداي ماعان ونى بۇيىرتپادى. قايتەيىن ەندى، سەنىڭ ويىنشا ول مەنى تاستاپ باسقا اداممەن تۇرمىس قۇرىپ كەتكەنى ءۇشىن وعان دەگەن سەزىمىمدى ءوشىرۋىم كەرەك پە؟ جوق. ول مەنىڭ العاشقى ماحابباتىما وپاسىزدىق جاسادى. قورلادى، كۇللى ايەل زاتىنا دەگەن جيىركەنىش تە تۋعىزدى...بىراق. ءوزىڭ ويلاشى اينالايىن، بارلىق ازاپتى قارا نانداي يىعىنا ساپ كوتەرمەگەن ادامنان قانداي ماحاببات سۇرار ەدىڭ؟ مەن ونى شىن سۇيەمىن، مەن ودان كوپ ەشتەڭە سۇرامايمىن، تەزىرەك جازىل دەيمىن دە...ابىلاي تاماعىن كەنەدى دە، قوڭىر داۋىسىمەن ولەڭ وقي جونەلدى.

      اياۋلى جان!

      ساعان ارناپ جىر جازام

      وڭاي دا ەمەس،

      قيىن دا ەمەس بۇل ماعان.

      مەن ويتكەنى، مەيىرىمنىڭ قۇلىمىن،

      مەن ويتكەنى، كۇندەرىڭمىن زىرلاعان.

      اياۋلى جان، ساعان ارناپ جىر جازام.

      سەرپىپ اشقان سەزىمىمنىڭ تۇندىگىن،

      ماحابباتتىڭ ماحابباتى بۇل جىرىم.

      كۇن قۋانىپ، كۇلىمدەگەن اسپاندا،

      ءتۇرسىن مىناۋ تۇنەرىڭكى ءتۇن مۇڭىن،

      جۇرەگىڭە جۇرەك بولسىن بۇل جىرىم.

            -اعا...

            -ءسوزدى بولمە. اقىماق باسىم ول كۇيەۋگە شىعىپ كەتكەن كۇنى پاتەرىمە كەلدىم دە بارلىق سۋرەتىن جىرتىپ تاستادىم. اقىماقپىن عوي، مەن اقىماقپىن. شىنىمدى ايتسام، ول ءسۇرىنىپ كەتكەن تاسقا دا زار بولىپ قالدىم، ساعىندىم، ساعىندىم...

            -اعا...

            -مەن قايتايىن، ءىنىم، قيالدانىپ مازاڭدى الدىم بىلەم، ەرتەڭ قوناق ۇيگە حابارلاس.

            -اعاتاي، ۇلكەن اعا...

            -راحمەت، باۋىرىم، نيەتىڭە، كەلشى،- دەپ ابىلاي ونىڭ ماڭدايىنان ءسۇيدى.

            -رەنجۋلىسىز بە، اعا، - دەدى ول ابىلايدىڭ قۇشاعىندا تۇرىپ.

            -سەندەي ارحيتەكتورعا قانداي وكپە بولماق؟ مەنى شىعارىپ سالامىن دەپ اۋرە بولما؟ وندايدى ۇناتپايتىنىمدى بىلەسىڭ.

            -اعا، اعا-اۋ، - دەپ جاس بالاشا تاعى قۇشاقتادى.

            -ەرتەڭ قوناق ۇيگە حابارلاس، - دەپ ونىڭ ماڭدايىنان تاعى دا ءبىر رەت ءسۇيدى دە، ەسىكتى ءوزى اشىپ شىعىپ كەتتى.

   تاسقىن نە ايتارىن بىلمەي، ورنىندا تۇرىپ قالدى. «اعا ماعان رەنجىپ ءجۇر ەكەن؟»

   ول تەرەزەدەن ابىلايدىڭ سوڭىنان ۇزاق قاراپ تۇردى. جولدى كەسىپ وتكەن جاسىل كوزدى تاكسيگە وتىرىپ كەتتى. شىرت ەتىپ، شامنىڭ قىلى ءۇزىلدى. ارتىنا بۇرىلعان جوق، سول ورنىندا تۇرىپ، ويلانعىسى كەلدى. نەنى؟ كىمدى؟ ول سۇراقتى تابا المادى. ءدال قازىر ءوزىنىڭ قاتتى شارشاپ تۇرعانىن سەزدى.

    پودەزدە مىسىق مياۋلادى.

    تەرەزە الدىنان كەتىپ بارا جاتىر ەدى، كوزى سىرعىپ كەپ توقتاعان قاپ-قارا «ۆولگانى» كورىپ قالدى. ماشينادان ەكەۋ ءتۇستى. ولار...تاسقىن كوزىن جۇمدى. قايتا اشتى. ولار... كوزىن تارس جۇمىپ تەڭسەلىپ كەتتى.

    قولىندا جاقان سىيلاعان فرانتسۋز ءاتىرى بار. مازداق باسپالداقپەن ءۇشىنشى قاباتقا اقىرىن كوتەرىلىپ كەلەدى. مىسىق مياۋلادى. سەلك ەتىپ، توقتاي قالدى دا، پودەزدىڭ كىشكەنتاي تەرەزەسىنىڭ الدىندا وتىرعان قارا مىسىققا قارادى. ۇزىن جۇندەرى سابالاقتانعان، شوق كوزدى قارا مىسىق قىزىل تىلىمەن ەكى ەزۋىن كەرە جالاپ ايانىشتى مياۋلايدى.

    ول ەسىگىنىڭ الدىنا كەپ دجينسي شالبارىنىڭ قالتاسىنان كىلتتى الىپ شىقتى دا، ءسال بوگەلدى.

            -تورلەت، - دەدى ىشتەن كۇيەۋى ول تابالدىرىقتى اتتاي بەرگەندە. قارسى الدىنان جۇدىرىعىن ءتۇيىپ، كوزى قانتالاعان كۇيەۋىن كورگەندە جۇرەگى سۋ ەتە ءتۇستى.

            -مەن....مەن...

            -ءيا، سەن...نە؟

            -مىنانى قاراشى، ادەمى ءاتىر.

            -ءما، ساعان.

    تاسقىن مازداقتىڭ جاعىنان شاپالاقپەن تارتىپ جىبەرگەندە، ايەل ۇشىپ بارىپ قابىرعاعا سوعىلدى، قولىنداعى فرانتسۋز ءاتىرى جىلۋ جۇيەسىنىڭ جىڭىشكە ترۋباسىنا ءتيىپ بىت-شىتى شىقتى.

          -ءولتىر، ال ءولتىر...

   مازداقتىڭ داۋسى كوتەرىلىپ، ايعايلاپ سويلەپ جاتىر.

   تاسقىن قالش-قالش ەتىپ ورنىندا تۇر.

          -وپاسىز، - دەدى تىستەنىپ.

   بولمەسىنەن ۇيقىلى-وياۋ جۇگىرىپ شىققان دۋمان اكە-شەشەسىنىڭ كەيىپتەرىن كورىپ شوشىپ كەتتى.

   ءۇيدىڭ ءىشىن فرانتسۋز ءاتىرىنىڭ ءيىسى الىپ بارادى. بالانىڭ باسى اينالدى. شوشىنا  ايعايلاماق ەدى، داۋسى شىقپاي شەگىنىپ، كىشكەنتاي جاۋىرىنىمەن قابىرعاعا تىرەلدى.

          -اح، - دەپ دۋمان قولىنداعى قىزىل المانى قارش ەتكىزىپ كوزىن جۇما بەردى. بەيكۇنا كوزدەرىنەن جاس ءمولت-ءمولت ەتىپ، قىپ-قىزىل الماعا تامىپ جاتىر.

     ايقاي.

     ءۇيدىڭ ءىشىن فرانتسۋز ءاتىرىنىڭ ءيىسى الىپ بارادى.

      بالانىڭ كوز جاسى.

    قىپ-قىزىل الما.

 

                                                                           ***

    تاسقىن ايەلىمەن اجىراسقان سوڭ جۇمىسشىلار جاتاقحاناسىنا كەپ تۇردى. وسى مەرزىم ىشىندە تاسقىن بۇل پانيدە انا سۇتىمەن بويعا دارىعان ادالدىق، ەڭبەككە دەگەن سۇيىسپەشىلىك، ون-ون بەس جىل وقىعان ءبىلىم ءبارى-بارىنەن تىسقارى وتباسىنىڭ وزىنەن باسقا ەشكىم كوتەرە المايتىن قاسىرەتىن باسىنان كەشىردى. «ينەنىڭ جاسۋىنداي ارامدىعىم جوق ەدى، بۇل قاي باسىنعاندىعىڭ»، دەپ ايەلىنە ايتقان ءسوزىن تۇنىمەن سان مىڭ رەت قايتالاپ شىعاتىن كەزدەرى دە بولدى. كەيدە....

    بالاباقشاعا ۇلىن اقىرعى رەت ىزدەپ بارعاندا جارتى قالا تانىپ، ءبىلىپ، سىيلاپ، قۇرمەتتەيتىن تاربيەشى كاميلا اپاي كوزىنە جاس الىپ تۇرىپ: ء«سىزدىڭ جاعدايىڭىزدى تۇسىنەم، تەك بالاڭىزدىڭ بولاشاعىن ويلاساڭىز...سىزگە اۋىر بولسا دا ايتايىن ىزدەپ كەلە بەرمەڭىز. ءسىز كەلىپ كەتكەن سوڭ دۋمانجان نە تاماق ىشپەيدى، اشەيىندە جايراڭداپ بالالارمەن ويناۋدى دا دوعارىپ بۇك ءتۇسىپ جاتىپ قالادى». كاميلا اپاي بۇنى بالاباقشانىڭ اۋلاسىنان شىعارىپ سالىپ تۇرىپ تاعى دا بىردەڭەلەردى ايتتى. تاعى دا. دۋمان...دۋمان..

    سول كۇنى جىلى جاققا قايتاتىن قۇستاردىڭ قاناتىن جۋىپ كۇزدىڭ سوڭعى جاۋىنى جاۋعان. سىلبىرەي جاۋعان سۇپ-سۋىق جاۋىننىڭ استىندا ول ۇزاق-ۇزاق جۇرگەن. «ينەنىڭ جاسۋىنداي ارامدىعىم جوق ەدى، بۇل قاي باسىنعاندىعىڭ...» ومىراۋ قالتاسىنداعى دوكۋمەنتتەرىن سىرتىنان سيپاپ قويدى. وندا بارلىق جاعداي ەكى-ءۇش-اق سوزبەن جازىلعان. توم-توم كىتاپقا ءتىپتى نەبىر شەبەر دەگەن ەۆم-عا سالىپ ەسەپتەگەندە تۇگەسىلمەيتىن وتباسىلىق تاۋقىمەت، اكەلىك بورىش، جۇبايلىق ادالدىق، بالانىڭ كوز جاسى ءبارى-ءبارى سىيىپ كەتكەن. ء«بارى دە ءبىتتى ەندى...» «ينەنىڭ جاسۋىنداي ارامدىعىم جوق ەدى، بۇل قاي باسىنعاندىعىڭ...» قايتالاي بەردى...

    جاۋىن. جاۋىن. ءوتىپ بارىپ توقتادى. «قالامقاس...قالامقاس»....جاۋىن استىندا قولشاتىرسىز كەلە جاتقان مۇڭلى جان بۇعان قاراي قورعانا باسىپ كەلە جاتتى...كەلە جاتتى...

    سول كۇنى تاسقىن جاتاقحاناعا مەيىربەكتىڭ بولمەسىنەن قايتپاي قالدى...

 

                                                                             ***

 

            -سول كۇنى، -دەپ قالامقاس تاسقىننىڭ كەۋدەسىنە باسىن قويىپ. –پاتەردە جالعىز قالعانمىن. قىزدار تالعارعا تويعا كەتىپ قالعان. جالعىزدىقتان ءبىر ءتۇرلى ەلەگىزىپ وتىرعانمىن، تەرەزە اقىرىن تىقىلدادى. پەردەنى ىسىرسام، ەسەن ىرجيىپ كۇلىپ تۇر. ەسىكتى اشتىم. «ۇيگە كىر»، «قالىڭ قالاي، جالعىزسىڭ با؟» ەسەن ماعان ءۇش تال روزا گۇلىن ۇسىندى. «راحمەت». قوينىنان شامپان بوتەلكەسىن الىپ ۇستەلدىڭ ۇستىنە قويدى. مەن تەزدەتىپ كولباسا تۋراپ، قۋىرىپ جىبەردىم.

            -ەسەن، ۇستەلدى بىلاي ىسىرايىقشى.

            -وسىلاي تۇرا بەرسىن، قالامقاس. نەسىنە اۋرە بولدىڭ. ۇيدە ەكەۋمىز عانا ەمەس پە؟

            -قىزداردىڭ جوق ەكەنىن قايدان ءبىلدىڭ؟- دەدىم ويىما ەشتەڭە الماعان كۇيى.

            -جۇرەگىم سەزدى...                                                            

    ەكەۋمىز دە كۇلدىك. ءتۇن ورتاسىنا دەيىن وتىردىق. نەگە ەكەنىن بىلمەيمىن، ەسەن قۇيعان شامپاندى تاۋىسىپ ءىشىپ قويامىن. ول تاعى قۇيادى. كۇلە بەرەدى... سوسىن...سوسىن...ماسقارا، ەسەن باسىن مەنىڭ يىعىما قويىپ ۇيىقتاپ جاتىر، شوشىپ كەتتىم، ايعاي سالدىم با بىلمەيمىن، ەسەن دە ويانىپ كەتكەن، كوزدەرى باقىرايىپ: «كەشىر، كەشىر»، دەي بەرەدى. جىلادىم...ۇزاق جىلادىم. بار اسىلىمنان، قىمباتىمنان وسىلاي ايىرىلام دەپ ويلاعان جوق ەدىم، مەن ءۇشىن ويلاۋدىڭ ءوزى قورقىنىشتى بولاتىن. «ەسەن ماعان: «ۇيلەنەم، سەنى سۇيەمىن» دەدى. ەسەن ۇنەمى كەلىپ تۇردى. سەن سول كەزدە جيىلەتىپ كەپ ءجۇردىڭ عوي، شىنىمدى ايتسام سەنىڭ كوزىڭە قاراۋعا قورقاتىنمىن.

     ...جازدا، جازدا ەستىدىم، ەسەن ۇيلەنىپتى، كىمگە دەيسىڭ عوي، جانارعا... اتتەڭ...مازداق قىز جولداس، سەن كۇيەۋ جولداس  بولىپسىڭ. بار دۇنيەمنەن سولاي تونالعانمىن. سول كۇننەن باستاپ مەندە ءبىر مىنەز پايدا بولدى، قىزداردان جاسىرىپ اراق ىشەتىندەردى شىعاردىم. ءبىر كۇنى تۇندە قىزدار ۇيىقتاپ قالعاندا مەن ۇيقىلى-وياۋ جاتقام، قۇلاعىما بىرەۋ كەلىپ سىبىرلادى. «بەرى ءجۇر، بەرى». ءجۇردىم، ۇزاق ءجۇردىم. اۋىزعى بولمەدە تۇرمىن. «انا شەگەنى  كوردىڭ بە؟» - دەيدى داۋىس. «كوردىم». «سوعان اسىلۋىڭ كەرەك». مەن تۇنشىعىپ، ۇندەمەي قالدىم. داۋىس جاڭعىرا ءتۇستى. «شۇلىعىڭدى ال دا، سوعان اسىل، تەز، تەز». مەن ايتقانىن ىستەپ جاتىرمىن، تىنىسىم تارىلىپ...

            -دۋرا! – دەپ بىرەۋ جاعىمنان تارتىپ جىبەرگەندە ەسىمدى بىراق جينادىم. قىزدار ءىش  كويلەكپەن ءۇرپيىسىپ بوساعادا تۇر. ارامىزداعى ەرەسەك قىزدار ماعان ۇرسىپ ءجۇر. جاعىمنان تارتىپ جىبەرگەن دە سول ەكەن. ەسىمدى جيىپ، ءوز-وزىمە كەلگەن سوڭ، قىزدارعا جاسىرماي ءبارىن ايتىپ بەردىم. ولار مەنىمەن بىرگە جىلاپ، وسى وقيعانى ەشكىمگە ءتىس جارىپ ايتپاۋعا سەرت بەردى. وقۋدى تاستاپ كەتىپ قالعىم دا كەلدى. سوندا قايدا بارماقپىن، ەشكىمىم جوق قوي، ىزالانىپ جىلايتىنمىن، ساعان حات جازاتىنمىن. مازداقتان سەنى ولەردەي قىزعاندىم...

 

                                                           ***

 

            -وي، اقىماق، سول سالداقىنى قايتەسىڭ، - دەدى ەسەن.

            -سەن نە ايتىپ تۇرسىڭ؟

            -سەنى مازداق سۇيەدى، ءبىزدىڭ جانارمەن دوس قوي، بار سىرىن سوعان ايتاتىن كورىنەدى. كوپ ءسوزدى قوي، ءبىزدىڭ تويدا كۇيەۋ جولداس بولاسىڭ.

            -بولامىن. بىراق قالامقاستى تويعا شاقىرعاندا تۇرعان نە بار؟

            -سەن ءوزى اقىلدى تىڭداساڭشى، ول قىزدىڭ اتاعى شىققان، زووۆەتتىڭ جىگىتتەرى كەزەك-كەزەك بارسا دا، كونە بەرەدى ەكەن، انادا سىراحاندا جىگىتتەر ايتىپ وتىر.

   تاسقىننىڭ ونە بويى مۇزداپ كەتتى. «قالايشا، ونداي قىز ەمەس سياقتى».

            -سەن دە وسى، وسەك ايتقانىڭدى قويساڭشى، - دەدى ەسەنگە ىزالانا قاراپ.

            -حا...حا..اقىماق...

   ەسەن قولىن سەرمەپ تاسقىنعا الدەنەنى ءتۇسىندىرىپ كەلەدى. جول قيىلىسى. سۆەتوفوردىڭ جاسىل جارىعىن كورگەن ەسەن تۇرا جۇگىردى. تاسقىن ورنىندا تۇرىپ قالدى. كەنەت قىزىل جارىق جاندى دا جۇرگىنشىلەر توقتادى. ماشينالار اعىلىپ جاتىر. جولدىڭ ارعى شەتىندە تۇرعان ەسەن بۇعان «اقىماق»، دەپ سۇق ساۋساعىمەن شەكەسىن بۇراپ قويادى.

   سوندا تاسقىن سۆەتوفوردىڭ جاسىل جارىعى جانباۋىن تىلەپ ەدى.

 

                                                              ***

 

            -سەن مەنەن ەندى ەشتەمە سۇراما، وتىنەم، جانىم. ساعان ءبارىن ايتتىم عوي، -دەپ قالامقاس ءۇنسىز جىلادى.

    تاسقىن ۇندەگەن جوق، اۋىر كۇرسىنىپ، ءتىسىن شىقىرلاتتى. ول ورنىنان تۇرىپ تەلەۆيزوردى قوستى دا، تەمەكىسىن قولىنا الدى. سىرىڭكە ىزدەپ، جان-جاعىنا قارادى. كوگىلدىر پەردە تۇتىلعان تەرەزە جارىعىنان بولمە ءىشى كوك ساۋلەگە ورانعان. تاسقىن پەردەنى ىسىرىپ قالىپ، كەيىن شەگىندى. اپپاق دۇنيە. ۇلپا قار جاۋىپ تۇر. العاشقى قار.

            -قار جاۋىپ تۇر، - دەدى تاسقىن تەرەزەگە جاقىنداپ. – قالامقاس قاراشى.

     قالامقاس حالاتىنا قولىن سوزدى.ۇلپا قار...ۇدەي جاۋىپ قارا جەرگە قونىپ جاتىر. تاسقىن قالامقاستى شاشىنان يىسكەپ وزىنە تارتتى. قالامقاس وعان تىعىلا ءتۇستى.

            -مەن سەنى سۇيەمىن، تاسقىن، سۇيەمىن.

     ۇلپا قار ۇدەي جاۋىپ تۇر. تەلەۆيزوردان «تاڭەرتەڭگىلىك پوچتا» پروگرامماسى بولىپ جاتىر. اللا پۋگاچەۆا.

      «زنايۋ ميلىي، زنايۋ چتو س توبوي،

        پوتەريال، سەبيا تى پوتەريال...»

 

                                                               ***

 

 

 

 

-سەنسىڭ، بارىنە كىنالى، سەنسىڭ...

      جانار توسەكتە قولىن جەلكەسىنە قويىپ، قارنىمەن كورپە تىرەپ جاتقان كۇيەۋىنە جيىركەنە قارادى.

            -بولدى-ەي، قوي ەندى باجىلداماي، - دەدى ەسەن ەسىنەپ.- بىرەۋ قاتىنىمەن ايىرىلىسادى، سوعان دا مەن كىنالىمىن بە-ەي-ا؟

            -سەن نەگە ولاردىڭ سوتىنا بارمادىڭ؟ نەگە؟ مەنى دە الداپ جىبەرگەن جوقسىڭ. ولار نە ءۇشىن ايىرىلىستى؟ ەشقانداي جازىعى جوق، دۋمان ءتىرى جەتىم قالدى؟ نەگە؟ ءبىزدىڭ بارۋىمىز كەرەك ەدى عوي، دوستارى ەدىك قوي....

            -نۋ ي...مەن نە ولارعا، ادۆوكاتپىن با؟ اقشاسىن تولەسىن، قىزمەت جاساۋعا بولادى...حا...حا...-دەپ ەسەن وتىرىك كۇلىپ جاتتى دا، توقتاتا قويدى. –ايتپاقشى، سەن ەسكە دۇرىس سالدىڭ، وتباسىمەن اجىراسقان ادامنىڭ مورالدىك بەينەسى تۋرالى جوعارعى جاققا ارىز جازىپ جىبەرۋ كەرەك ەكەن...يا ۆەد مولودوي كوممۋنيست....

            -سۇمىراي، سەن ادام ەمەسسىڭ. تالاي رەت سەن تۋرالى ەستىگەندە ادامداردىڭ پەندەشىلىگى شىعار دەپ ەدىم. سەن ناعىز الاياق ەكەنسىڭ، مەن سەنىڭ كىم ەكەنىڭدى ەندى عانا بىلگەندەيمىن. جاقان دا سەنىڭ ايىرىلماس دوسىڭ ەدى عوي، ول دا مۇگەدەك ايەلىن تاستاپ قاشىپ كەتتى، جازعىش بولساڭ، نەگە ونىڭ ۇستىنەن ارىز جازبايسىڭ؟

            -ءاي، قاتىن، سلۋشاي، جاپ اۋزىڭدى قاقىلداماي، مەن نە، ازۋى التى قارىس جاقاننىڭ ۇستىنەن ارزى جازىپ ولە الماي ءجۇر دەيسىڭ بە؟ بىلەمىز، كورگەمىز مايگۇلدىڭ ابىلايدى تاستاپ وعان كۇيەۋگە شىققانىن. ولاردا جۇمىسىڭ بولماسىن، قايتا جاقانمەن ءسۆيازدى بۇزباۋ كەرەك، سەنىڭ ديسسەرتاتسياڭا....

            -قۇرىسىن ءبارى، الاياقسىڭدار سەندەر، قۇداي-اۋ، مەن كىم بولعام؟ ءولتىر، ولتىرسەڭشى مەنى، نەعىپ جاتىرسىڭ ءولتىر، ءومىر نە دەگەن ازاپ ەدى. ايىرىلىسام مەن سەنىمەن، ەرتەڭ سوتقا ارىز بەرەم.

     ەسەن باسىن كوتەرىپ الدى. جاناردىڭ بوپ-بوز بولىپ كەتكەن ءجۇزىن كورىپ سەسكەنىپ قالدى. «ايەلگە سەنىم بار ما؟ بۇلاردان ءبارىن كۇتۋگە بولادى».

            -جانارجان...

            -سويلەمە ماعان، -دەپ جانار ايقاي سالدى.

            -ەسىك اقىرىن اشىلىپ، ۇستىندە پيجاماسى بار ايپارا كىردى. مولدىرەگەن ءسابي جانارىنا جاس تۇنعان.

            -ماما، پاپا تەبيا ليۋبيت، -دەدى جىلامسىراپ.

      جانار قىزىن قۇشاقتاپ جەردەن كوتەرىپ الدى.

      ەسەن «ۋھ» دەپ دەمىن الدى دا، قولىن سوزىپ تەلەۆيزوردى ىسكە قوستى. ەكراندا ءبىر جالاڭ سىزىق توقتاماي سەكىرە باستادى. جانار تەرەزەنىڭ پەردەسىن ىسىردى. سىرتتا قار جاۋىپ تۇر. العاشقى قار. اسپان الەمىنەن مامىقتاي قالقىپ قارا جەرگە قونىپ جاتقان اق ۇلپاعا قاراپ جانار:

            -مەن قالاي اداسقانمىن، قىزىم، اينالايىن، بوتاقانىم، سەن مىنا اپپاق تازا الەمگە قارا، - دەدى.

            -الاقاي، اپپاق قار، الاقاي...پاپا، قاراشى قانداي ادەمى قار...

      ايپارا شەشەسىنىڭ قولىنان ءتۇستى دە، توسەكتە جاتقان اكەسىنىڭ جانىنا كەلدى.

            -پاپا، قاراشى، اپپاق قار، ءجۇرشى.

            -ءاي، قىزىم-اي، تۋ ءتايىرى اق قار دەگەن نەمەنە ول، قان جاۋماسا بولدى ەمەس پە؟

            -ناقۇرىس، - دەپ جانار كۇيەۋىنە جالت بۇرىلدى.

            -ماما،  -دەدى ايپارا اۋزى بۇرتيىپ. –يا جە ۆام گوۆوريلا، پاپا ليۋبيت تەبيا.

      توسەگىنەن ىرجالاقتاپ تۇرعان ەسەن قىزىن موينىنا مىنگىزدى دە، تۇك باسقان قارنىن سالبىراتىپ ايەلىنىڭ جانىنا كەلدى. جاناردىڭ دىرىلدەپ تۇرعان يىعىنان ايالاي سيپادى.

            -وي، ءبىزدىڭ....

            -تارت، كىر قولىڭدى.

      ەسەننىڭ دەنەسى مۇزداپ كەتتى. سوڭعى كەزدە ايەلىنىڭ مىنەزى ءبىر ءتۇرلى وزگەرىپ كەتكەنىن بايقاماپتى. ىرجالاڭداپ كۇلگەن بولدى. «شىنىمەن بۇل...ءاي، بىراق ونىڭ بەتىن اۋلاق قىلسىن. «ونىڭ ىشكى ويىن ايتپاي ءبىلىپ قويعانداي جانار». ايىرىلىسام، بۇدان ارتىققا شىدامايمىن، قۇتىلاسىڭ مەنەن...» - دەدى. قىزىنىڭ قولىنان ۇستاپ بولمەدەن شىعىپ كەتتى. ەسەن ورنىندا سىلەيىپ تۇرىپ قالدى.

      تەلەۆيزور ەكرانىنداعى جالقى سىزىق توقتاي قالدى.

      «بەز مەنيا تەبە ليۋبيمىي موي، زەمليا مالا، كاك وستروۆ...»

      تەلەفون شىر ەتتى. ەسەن ترۋبكانى كوتەرگەن كەزدە تەلەفونيستكانىڭ «الماتىعا جاۋاپ بەرىڭىزشى» - دەگەن سەرگەك داۋسى ەستىلدى. سالدەن سوڭ جاقاننىڭ «ەساعا» دەگەن جۇمساق داۋسى شىقتى. بۇل قالبالاقتاپ جاقان ءدال الدىنا كەپ تۇرعانداي اماندىق-ساۋلىعىن سۇراپ جاتىر.

            -ەساعا، - دەدى ار جاقتان جۋان داۋىس. –جاعداي قيىنداپ تۇر. ءسىزدىڭ اۋىلدا ءبىر ۆاريانت بولماي تۇر...سىزدەن باسقا ەشكىمىم جوق....مىنا جاقتاعى قىزمەتتەن...زاڭ جامان....

      ەسەن ءبىر ورنىندا تۇرا الماي تەلەفوننىڭ ۇزىن باۋىن تارتقىلاپ تەرەزە الدىنا كەلدى. جاقان سويلەپ جاتىر...سويلەپ جاتىر. كەنەت ەسەن تەرەزەدەن دالاعا قاراعاندا اۋلانىڭ قاق ورتاسىندا جاناردى، باقىرا جىلاپ شەشەسىنىڭ قاسىندا وتىرعان كىشكەنتاي قىزىن كوردى.

      جۇرەگى قىسىپ تالماۋسىراعان جانار ءالسىز كۇبىرلەدى.

            -«قىزىم، قىزىم جىل-ا-مااشى...»

      ەسەن تەلەفوننىڭ ترۋبكاسىن تاستاي سالىپ، ۇستىنە ەشتەڭە كيمەستەن دالاعا ۇمتىلدى.

      قار. ۇدەي جاۋعان قار اۋلاداعى ۇشەۋدىڭ ۇستىنە ءۇن-ءتۇنسىز قونىپ جاتىر.

            -«...اللو، اللو، فۋ، فۋ، ەستىلمەي كەتتى....ەساعا، اللو، ەساعا» - دەيدى جاقان جالىنىشتى داۋىسپەن.

            -اللو، سويلەسىپ تۇرسىڭدار ما؟ – دەدى تەلەفونيستكا.

            -ەستىلمەي كەتتى، قارىنداس دۇرىستاپ قوسىڭىزشى، دۇرىستاپ قوسىڭىزشى، ەساعا، مەنى ەستىپ تۇرسىز با...ەساعا ءسىز بولماساڭىز...قىزمەتتەن، بارىنەن...

      جاقانمەن ەشكىم دە سويلەسۋگە ءتيىس ەمەس ەدى.

 

                                                                       ***

 

      ول تىم ەرتە ويانىپ السا دا، توسەگىنەن تۇرماي جاتا بەردى. كوزىن تارس جۇمىپ ويلانىپ جاتىر. ابىلاي تۇسىمە نەگە كىردى. نەگە؟ نەگە؟ مايگۇل كوزىن اشىپ، تەرەڭ ءبىر كۇرسىنىپ الدى دا، قولىن سوزىپ تۋمبوچكا ۇستىندە تۇرعان دارىلەرىن الىپ، ستاقان تۇبىندەگى سۋمەن ءىشتى. تۇيە جۇنىنەن سىرىلعان كورپەسىن قىمتاپ، كوزىن جۇمدى.

      توسەگىنىڭ اياق جاعىندا سۇيەۋلى تۇرعان تاياعى جان بىتكەندەي سىرعىپ ەدەنگە قۇلادى.

            -اااا اا...

       مايگۇل شوشىپ كەتىپ باسىن كوتەرىپ الدى. تاياق كوپتەن جۋىلماعان ەدەن ۇستىندە جاتىر. جان-جاعىنا قارادى. قايتا جاتتى. بىرەۋ ەسىك قاققانداي بولدى. تىڭ تىڭدادى. ەشكىم جوق، انە قايتا ەستىلدى. تۇك...تۇك...ەسىك ەمەس....تىرس-تىرس...ۆاننا جاقتان ەستىلەدى.ىزاسى كەلىپ، بار داۋسىمەن ايقاي سالعىسى كەلدى. كىمگە، نەگە؟ ول جاعىن ءوزى دە بىلمەدى.

       ىشكى دۇنيەسىنەن باستالعان ايقاي جوعارىلاي بەردى. «جاقان...جاقان». جوق، ولاي بوپ شىققان جوق، ايقاي مۇلدەم باسقاشا، توسىن، الدەقايدا ۇمىتىسقان، ۇمىتپاسا دا اتاماي ارداقتاپ جۇرگەن ادال سەزىم يەسىنىڭ اتىن ايتتى.

            -ابى-ىىل-اي!

      انىق وسىلاي شىقتى. قايتا ايقايلاعىسى كەلدى. قورىقتى. قانى قاشقان اق جەم ەرىندەرىن قامقىرا تىستەلەدى. «قالاي دا ايقايلاماۋ كەرەك». كورپەنىڭ استىنا قايتا كىرىپ الدى. قاراڭعىلىق. تۇك...تۇك...جۇرەگى سوعىپ جاتىر. وڭ قولىمەن جۇرەك تۇسىن باسىپ الدى. ءبارىبىر ەستىلەدى. تۇك...تۇك...كەنەت بويى جەڭىلدەپ، اۋىر مينۋتتار ازابىنان ايىعا باستادى. «قۇدايىم-اۋ، مىنا ءومىر نە بوپ بارادى» دەپ ويلادى مايگۇل. «مەن جىنداناتىن شىعارمىن». قوزعالماي جاتا بەردى. ءبىراز ۋاقىت وتكەن سوڭ تورعاي شىرىلداعانداي بولدى. تاعى...تاعى...جوق، ەسىك قوڭىراۋى. كورپەسىن سەرپىپ تاستادى. ورنىنان قينالا تۇرىپ، حالاتىنا قول سوزدى. تاياعىنا سۇيەنىپ، بويىن تىكتەپ ۇستاعاندا باسى شىڭىلداپ قويا بەردى.

      ەسىك قوڭىراۋى تاعى  شالىندى.

            -قازىر، قازىر، - دەدى داۋىستاپ. كوزدەرىمەن كۇڭگىرت بولمە ءىشىن شولىپ ءوتتى. جۇرەگى بۇلقىندى. ساسقالاقتاپ نە ىستەرىن بىلمەي ءبىراز تۇردى. جان-جاعىنا قارادى. نەگە ەكەنى بەلگىسىز، ساسقالاقتاپ تەلەۆيزوردى ىسكە قوستى. «قۇدايىم-اۋ، بۇل كىم؟». قابىرعاعا سۇيەنىپ ەسىكتىڭ الدىنا كەلدى. دىرىلدەگەن سۇيرىكتەي ساۋساقتارىن سوزىپ اعىلشىن قۇلىبىنىڭ قۇلاعىن بۇرادى.

      ەسىك اشىلدى.

            -سىزگە كىم كەرەك ەدى؟- دەدى مايگۇل شاشىن اق كومكەرگەن ەر ادامنىڭ سالەمىنەن بۇرىن. «قار جاۋىپ پا؟» (ابىلاي مايگۇلدىڭ اۋىر ناۋقاستان ۇزاق توسەك تارتىپ، ابدەن قاجىعان مۇڭلى جۇزىنە قارادى. «جانىم-اۋ قالاي وزگەرگەنسىڭ؟». مايگۇل سۇراعىن قايتالادى.

            -مايگۇل، مەن ابىلايمىن عوي.

            (دۇنيە كوز الدىندا دوڭگەلەپ جۇرە بەردى).

            -ابىلاي، سەن قۇلايسىڭ، بايقا، - دەدى مايگۇل كوز الدىندا اينالىپ بارا جاتقان بەينەگە.

            -جوق، جانىم. سەن جانىمدا بولعاندا مەن ەشقاشان دا قۇلامايمىن.

            ۇلپا قار.

            العاشقى قار.

            -اح، - دەدى كەلىنشەك بۋىندارىنان ءال كەتىپ بارا جاتىپ.

 

                                                           ***

 

            -پاپاڭ تاعى نە دەپ ايتتى؟- دەپ سۇرادى مازداق بالاسىنان.

            -پاپام قازىر ۇلكەن قالا سالىپ جاتىر ەكەن، مەن ازامات بولعانشا سالىپ بىتىرۋگە ۋادە بەردى، مەن دە پاپاما تەزىرەك ۇلكەن بولامىن دەدىم.

            -قۇرىپ قالسىن سەنىڭ پاپاڭنىڭ قالاسى، ءبىزدى قۇرتقان سول شيمايى...بار بولسىن، نەعىپ كوزىڭ باقىرايىپ قاراپ تۇرسىڭ، جينا مىنا توسەگىڭدى، ەلدىڭ سەندەي بالاسى قولىنا سىپىرتقى الىپ، ءۇيدى تازالاپ شەشەسىنە قولقابىس قىلادى. سەن دە اكەڭە تارتقان قاڭعىباسسىڭ.

            -مەنىڭ پاپام جاقسى.

               مازداق ۇلىنىڭ  جانىنا جەتىپ كەلىپ، الاقانىمەن كىشكەنتاي جاۋرىنىنىڭ ورتاسىنان سالىپ قالدى. قولى قاتا تيگەنىن سەزدى.

            -ماما....

             جازىقسىز جابىرلەنگەن دۋمان كوزدەرى باقىرايىپ شەشەسىنە قاراپ الدى. مازداق ۇلىنىڭ ءتۇرىن كورىپ تەرىس بۇرىلىپ كەتتى دە، نە ىستەرىن بىلمەي، بۇرىشتا ءتورت اياعىن شىرەنىپ، ءۇنسىز تۇرعان تەلەۆيزوردى ىسكە قوستى. دۋماننىڭ تىنىسى تارلىدى. ەسىنە پاپاسى ەكەۋى بالكوندا جاتىپ، قاشان قالعىپ كەتكەندەرىنشە جۇلدىز سانايتىندارى ءتۇستى. امالى قۇرىعان بالا كىشكەنتاي گانتەلدى اياعىمەن توسەك استىنا دومالاتىپ جىبەردى دە، تەرەزە الدىنا كەلدى. پەردەنى ىسىردى. قار. اپپاق قار. العاشقى قار. دۋمان اق تۇماندانا جاۋعان قارعا قارادى. «پاپا، سەن قاشان كەلەسىڭ؟ كەلسەڭشى، پاپا؟». مەن سەنى جاقسى كورەمىن. ايتقان سوزدەرىڭدى تىڭدايمىن، پاپا، مەن اقىلدى بولام، سەن ماعان رەنجىپ كەتتىڭ بە، پاپا، رەنجىمە. پاپا، سەن قالا سالماي-اق قويشى، وسى ۇيدە تۇرا بەرەيىك، بالىق اۋلاپ كەلگەن سوڭ ەكەۋمىز بالكونعا جاتىپ جۇلدىز سانايمىز...»

            -دۋمانجان، كەلە عوي، - دەدى مازداق ۇلىنا جىلى ۇشىراي سويلەپ.

             بالا جاۋاپ قاتپادى.

             اق ۇلپا قار اسپان الەمىنەن ءۇنسىز، تىپتەن قاۋقارسىز قۇلاپ جاتىر.

            دۋمان اپپاق الەمگە قاراپ جىلاپ تۇر.

            -پاپا، سەن قاشان كەلەسىڭ، تەزىرەك كەلسەڭشى...پاپا...

            مازداق ۇلىنا جاقىنداي بەردى دە، تۇرىپ قالدى.

            قار. اپپاق قار. العاشقى قار. بالا جىلاپ تۇر. مازداق اپپاق الەمگە، اق دۇنيەگە قاراي العان جوق؟.

            «تى نايدەش سەبيا، ليۋبيمىي موي، ي مى ەششە سپوەم...»

            قار. جاپالاق-جاپالاق ەتىپ جەرگە قونىپ جاتىر. اپپاق. اق قالا. اق دالا. قار قۇشاعىندا قالعان اعاش بۇتاقتارىن سەلت ەتكىزىپ وياتىپ، اق ۇكى قوندى. ءۇن-ءتۇنسىز جاۋىپ جاتقان قارعا قاراپ وتىر. تۇيمەدەي كوزدەرىمەن اپپاق الەمگە قىزىقتاي قارايدى.

            «بەز مەنيا تەبە ليۋبيمىي موي، لەتەت س ودنيم كرىلوم...»

            ءان قالىقتاپ بارادى. قار تولاسسىز جاۋىپ جاتىر. اپپاق قار....العاشقى قار...

 

                                                                       ***

 

     اس ءۇيدىڭ جارىعىن ءسوندىرىپ، جاتىن بولمەگە اقىرىن باسىپ بارا جاتىر ەدى، تەلەفون شىرىلدادى. «قايسىسى تاعى؟» تريۋمو تۇسىنداعى جارىقتى جاقتى دا، تەلەفون ترۋبكاسىن كوتەردى.

            -دا، تىڭداپ تۇرمىن.

            -مازداق كەرەەۆنا، سالەمەتسىز بە، ءسىزدى...

            -گۇلميرا، سەن بە اينالايىن، نە بوپ قالدى؟- دەلى مەدسەسترانىڭ داۋسىنان تانىپ.

    گۇلميرا مەزگىلسىز تەلەفون سوعىپ تۇرعان جاعدايىن ايتىپ شىقتى.

            -قازىر بارامىن.

            -اپاي، سىزگە ماشينا جىبەرىلدى، -دەپ گۇلميرا ترۋبكانى قويدى. مازداق جىلدامداتىپ كيىندى، تۋمبا ۇستىندە تۇرعان ءۇيدىڭ كىلتىن قولىنا الدى دا، تاناۋى پىسىلداپ ۇيىقتاپ جاتقان ۇلىنىڭ باس جاعىنا كەپ وتىردى. ماڭدايىنان اقىرىن ءوپتى دە، كورپەسىن قىمتاپ، كۇرسىندى.

    پودەزد الدىنا كەپ تۇرعان جەدەل جاردەم ماشيناسىنىڭ قارتاڭ شوفەرى ونى كۇتىپ الدى.

            -سالەمەتسىز بە، اعا؟

            -قايىرلى كەش، شىراعىم. وتىر، -دەپ ەسىكتى اشتى.

            -راحمەت، اعا، - دەپ مازداق ماشينانىڭ جۇمساق ورىندىعىنا جايعاستى. ولار ون مينۋتتان سوڭ ايەلدەر بوساناتىن كلينيكالىق ەمحاناعا كەلدى. باسپالداقپەن جىلدامداتىپ ءۇشىنشى قاباتقا كوتەرىلىپ كەلە جاتىر ەدى، قارسى الدىنان بالالار دارىگەرى مەن گۇلميرا كەزدەستى.

            -سالەمەتسىزدەر مە، يسااك يسااكوۆيچ، بۇگىن كەزەكتە ءسىز بە ەدىڭىز؟

    گۇلميرا جىلى جىميىپ كۇلدى دە، كەرى بۇرىلىپ كەتتى.

            -راحمەت، مازداق كەرەەۆنا، ءسىزدى قارس الۋعا ءتۇسىپ بارا جاتىر ەدىك، بىلاي ءجۇرىڭىز.

            -و، يسااك يسااكوۆيچ، ولارىڭىزعا كوپ راحمەت.

    كابينەتكە كىرىسىمەن ۇستىنە اق حالات كيىپ الدى. ەسىكتى اشىپ يمەنە كىرگەن ۇياڭ قىزعا:

            -گۇلميرا، اينالايىن، اناليزدەرمەن تانىسىپ شىقسام، - دەدى.

            -مەن اكەلدىم، اپاي.

            -راحمەت، -دەدى ون توعىز جاسار قىزعا  كوز توقتاتا قاراپ. -ءوز جاعدايىڭ قالاي بولىپ جاتىر، اينالايىن.

            -جاتاقحانا الا الماي ءجۇرمىن اپاي، تۇرىپ جاتقان پاتەرىمىز قولايسىزداۋ.

            -ءبىر امالىن تابارمىز، - دەپ گۇلميراعا مەيىرلەنە قارادى. قولىنا ناۋقاس كىتاپشاسىن الدى. كەنەت، بوتا كوزدەرى شاراسىنان شىعىپ كەتە جازداپ، شەگىنىپ كەتتى. قولىنداعى قاعاز ۇستەل ۇستىنە ءتۇستى.

   «قالامقاس...سەن بە، قالامقاس».

            -اپاي، سىزگە نە بولدى، -دەپ گۇلميرا ونىڭ جانىنا جەتىپ كەلدى. –مازداق كەرەەۆنا، سىزگە...

     يسااك يسااكوۆيچ ونىڭ بىلەگىنەن ۇستاپ تامىر سوعىسىن بايقادى.

            -گۋليا، تەرەزەنى اششى.

     ولار ايقارا اشىلعان تەرەزە الدىندا تۇنگى اۋامەن دەم الىپ تۇر.

            -ەشتەڭە ەتپەيدى، قازىر ءبارى جاقسى بولادى، - دەدى يسااك يسااكوۆيچ. –تەمەكى تارتىڭىز، - دەپ قالتاسىنان «ۆت» سيگارەتىنىڭ قورابىن شىعاردى.

            -راحمەت، يسااك يسااكوۆيچ، تارتپايمىن، قاجەتى جوق.

            گۇلميرا توڭازىتقىشتان «سارىاعاش» سۋىن ستاقانعا قۇيىپ اكەپ بەردى.

            -مازداق كەرەەۆنا، - دەپ تەرەزەنى جاۋىپ جاتقان يسااك يسااكوۆيچ الدەنە دەمەك ەدى. «سىزدەر شىعا تۇرىڭىزدارشى» دەپ مازداق ولارعا ءوتىنىش ايتتى.

        ولار كابينەتتە مازداقتى وڭاشا قالدىردى. «قالامقاس...قالامقاس. ەكەۋمىزىدڭ كەزدەسەتىن جەرىمىز وسى ما ەدى؟! قۇدايدىڭ بۇل قاي مازاعى؟ ار مەن ۇيات، بورىش پەن نامىس سىناسار جەر وسى ما؟ بۇل ءومىر نەتكەن قيىن ەدى؟» مازداق ەڭسەسىن باسقان اۋىر ويدان تەز ارىلدى دا، اناليزدەرمەن مۇقيات تانىسىپ شىقتى. ەسىكتى اشىپ، دالىزدە تۇرعان ارىپتەستەرىن شاقىردى.

            -مازداق كەرەەۆنا، قانداي تۇجىرىمعا توقتادىڭىز؟- دەدى بالالار دارىگەرى يسااك يسااكوۆيچ.

            -وپەراتسيا، باسقا جول جوق.

            -مازداق كەرەەۆنا، مەن ءوزىم دە سولاي ويلاعان ەدىم، حيرۋرگتىڭ ۇيىنە تەلەفون سوققانمىن ۇيىندە جوق، ەندى كەلمەسە، - دەپ تەلەفون ديسكاسىن بۇراپ جاتىر ەدى، مازداق ونىڭ قولىنىڭ سىرتىنان ۇستادى.

            -قاجەتى شامالى، ۇيىندە جوق ادامدى كۇتىپ وتىرامىز با؟

            -ءبىز ءالى ماماندارعا ءزارۋ مەكەمە ەكەنىمىزدى ءوزىڭىز بىلەسىز عوي، - دەدى بالالار دارىگەرى ارىپتەسى الدىندا مادەنيەتتىلىگىن كورسەتىپ.

            -مەنىڭ ماماندىعىم- اكۋشەر-گينەكولوگ ەكەنىن ءسىز ۇمىتپاعان بولارسىز...

     بالالار دارىگەرى ونىڭ بىردەن شەشىمگە كەلگەنىنە قۋاندى.

            -مادام، ۆاشۋ پرەداننوست ك سۆوەي رابوتە يا ۆسەگدا س پوچتەنيەم پريزنايۋ، - دەدى يسااك يسااكوۆيچ ءسۇيسىنىپ.

            -راحمەت سەنور.

    مازداق مەدسەستراعا بۇرىلدى:

            -ايتپاقشى، ايەلدىڭ سوڭىنان بىرەۋ كەلدى مە؟

            -بىزگە ەشكىم جولىقپادى.

            -ال جارايدى، وندا باستايىق.

    وپەراتسيا ۇستەلى.

    «جارىق بەرىڭىزدەر...جارىق...»

 

                                                           ***

 

            ەمحانا الدىنا كەپ جەر تىستەي توقتاعان قىزىل شامدى تاكسيدەن تاسقىن جۇگىرە ءتۇستى. ىشكە ەنىپ قالامقاستىڭ جاعدايىن سۇراپ بىلگەن سوڭ، بايىز تابا الماعان ول دالاعا شىقتى. قالتاسىنان تەمەكى الىپ تۇتاتتى. «جانى قالسا بولدى، جانى...» باعانا لەنينگرادتان سامولەتپەن كەلىسىمەن اسىعىپ جەتكەن، ەسىكتى ءوز كىلتىمەن اشىپ ۇيگە كىردى. «قالامقاس» دەپ داۋىستادى. جاۋاپ بولمادى. جۇرەگى سۋ ەتە ءتۇستى. جاتىن بولمەگە كىردى. جوق، ەسىككە قايىرا ۇمتىلىپ بارىپ، تۋمبوچكا ۇستىندەگى ءبىر پاراق قاعازعا كوزى تۇسكەن.

        «جانىم تاسقىن!

         سامولەت جايلى قونعان بولار، جانىم. رەنجىمە، قارسى الۋعا بارا المادى. بىرنەشە مينۋتتاردان كەيىن روددومعا كەتەم. قاتتى قينالدىم. ءوزى دە تەنتەك ۇل بولار. ءسۇيدىم!»

 

ر.S. «كويلەكتەرىڭ ۇتىكتەۋلى، شاكفتا تۇر». قالامقاستىڭ وزىنە تانىس شيمايلانعان قولىن كوردى.

            ساۋساعىنىڭ ۇشى دىز ەتە ءتۇستى. تۇقىلى عانا قالعان  تەمەكىسىن لاقتىرىپ تاستادى. ءۇشىنشى قاباتتاعى جارىق جانىپ تۇرعان تەرەزەلەردى ساناپ شىقتى. تۋرا ون ءۇش. قالتاسىنان تەمەكى الىپ تۇتاتتى.

            ءتۇن. قالا. اياق دىبىسى.

            ....شار ەتە تۇسكەن بالا ءۇنىن ەستىگەندە مازداقتىڭ جۇرەگى جارىلا قۋاندى.  جارىق دۇنيەگە ىڭگالاپ كەلگەن ءسابيدى يسااك يسااكوۆيچتىڭ قولىنا بەردى. وپەراتسيا ءساتتى اياقتالعانىنا قۋاندى. بۋىندارىنان ءال كەتىپ، ەكى شەكەسى سولقىلدادى. قولىن سابىنداپ جۋدى دا، اق سۇلگىمەن مۇقيات ءسۇرتتى. سوسىن شىنىنىڭ ىشىندە ارنايى اپپاراتتارمەن دەم الىپ جاتقان بالاعا سۇيسىنە قارادى.

            -ۇل بالا، - دەدى يسااك يسااكوۆيچ قۋانىپ. – باتىر ەكەن ءوزى.

            -كوزىڭىز تيەدى، يسااك يسااكوۆيچ، ءبىزدىڭ حالىقتا جاس بالاعا سۇقتانۋدى جاقتىرمايدى.

            -ول ءسوز جالپىعا ورتاق، مازداق كەرەەۆنا، مەنىڭ كوزىم بالاعا تيمەيدى، ولاردى سۇيەدى...

            -اعاي...

            ول سەلك ەتە ءتۇستى. جوعارىدان گۇلميرا تاعى داۋىستادى. تاسقىن باسىن كوتەرە الماي قينالدى. ارقاسى مۇزداپ، بۋىندارى قالتىراپ كەتتى.

            «امان با ءوزى...»

            -ءسىز كىمدى كۇتىپ تۇرسىز؟- دەپ گۇلميرا سىڭعىرلاي كۇلدى.

            -مەن بە...

            تاسقىن داۋىسىن شىعارا الماي قينالدى.

            -ۇلىڭىزدىڭ باۋى بەرىك بولسىن!

            بۇلدىر دۇنيە دوڭگەلەي بەردى. ول بار كۇشىن جيناپ، بويىن ءتىپ-تىك ۇستاپ جوعارى قارادى.

            سامساعان سالتاناتتى جۇلدىزدار.

            ء«ومىر نەتكەن ءتاتتى ەدىڭ...»

            ءتۇن. قالا. جۇرەك ءدۇرسىلى.

            -دا، تىڭداپ تۇرمىن، - دەدى مازداق تەلەفون ترۋبكاسىن كوتەرىپ.

            -مازداق كەرەەۆنا، ءسىز بە؟- دەدى ار جاقتان قارلىققان داۋىس.

            -ءيا، مەن.

            -وسىدان ءبىر-ەكى ساعات بۇرىن مەنى ىزدەپسىزدەر.

            -ءبارى ءساتتى اياقتالدى، جايلى جاتىپ جاقسى تۇرىڭىز، - دەپ مازداق ترۋبكانى تۇعىرىنا قويا سالدى.

            -ول كىم؟ – دەدى يسااك يسااكوۆيچ تەرەزە الدىندا تەمەكىسىن تۇتاتىپ جاتىپ.

            -حيرۋرگ.

            -نۋ دا، جاستار دەڭىز، ۇيىنە جاڭا عانا كەلگەن ەكەن عوي: جاستار، مەنىڭ بيىل ون التىعا تولعان نەلليىمنىڭ ۇيگە قونباعانىنا بۇگىن ەكىنشى كۇن. كۇنىنە ءبىر رەت شەشەسىمەن تەلەفون ارقىلى سويلەسەدى...سونىڭ تاربيەسى، سەگىزىنشى كلاستا دجينسي دەدى، اپەردىك، بانان دەدى وعان دا كوندىك. ەندى اۆستراليانىڭ توڭى...

            كابينەتكە ۇيالا باسىپ گۇلميرا كىردى. ۇستىندەگى اق حالاتىنىڭ وڭىرىنەن قۇلاعان بۇرىمى بوتا تىرسەگىن توسادى.

            -اپاي، - دەپ كەلە جاتتى دا تەرەزە الدىندا تۇرعان يسااك يسااكوۆيچتى كورىپ قىسىلىپ قالدى.

            -نە ايتايىن دەپ ەدىڭ، اينالايىن؟

            -جاي، - دەپ گۇلميرا قىسىلىپ كابينەتتەن شىعۋعا ىڭعايلانىپ ەدى، مازداق ونىڭ نازىك بىلەگىنەن ۇستادى.

            -ايتا عوي، اينالايىن.

            يسااك يسااكوۆيچ تەمەكىسىن وشىرمەگەن قالپى كابينەتتەن شىعىپ كەتتى.

            گۇلميرا جابىلعان ەسىككە قارادى دا;

            -اپاي، مەن جاتاقحانا الا الماي ءجۇرمىن، - دەدى.

            -نەگە؟ وتكەن جولى باس دارىگەر جۇمىسشىلار جاتاقحاناسىنا قاتىناس قاعاز جازىپ ەدى عوي.

            -بەرە المايمىز دەيدى. جاڭادان اشىلعان مانشۇك مامەتوۆا اتىنداعى تىگىن فابريكاسىنا كەلگەن جاستاردى ورنالاستىرا الماي جاتىرمىز دەگەندى ايتتى.

            -ءيا، اينالايىن، قالامىز كوركەيىپ كەلەدى عوي، - دەپ  مازداق كۇرسىنىپ الدى دا ءسوزىن قايتا جالعادى. –تۇرمىسقا قاشان شىعۋشى ەدىڭ...مەيىربەك دەگەن جىگىت ىزدەپ كەلۋشى ەدى....

            -اپاي، ءسىز نە...

            مازداق كۇلىپ الدى.

            -ويناپ ايتام، ءسىڭلىم، ەرتەڭنەن باستاپ ءبىزدىڭ ۇيدە تۇراسىڭ. بولمە جەتەدى...سەنى دۋمان دا جاقسى كورەدى. سوعان كەلىسەيىك، اينالايىن.

            -اپاي، ءسىز سونداي مەيىرىمدى جانسىز.

            گۇلميرا مازداقتى قۇشاقتاپ بەتىنەن ءسۇيدى. – ءسىزدى جاقسى كورەم. ءبىزدىڭ دەتدومدا  دا ءسىز سياقتى مەيىرىمدى ادام تاربيەشى بولعان.

              مازداق گۇلميرانىڭ ماڭدايىنان ءسۇيدى.

            -قىسىلما، ءسىڭلىم، ەرتەڭ كەل، ال مەن ۇيگە قايتايىن، سەن كەلەدى دەپ دۋمان باۋىرىڭدى دا قۋانتا بەرەيىن.

            -راحمەت، اپاي.

            گۇلميرا كوز جاسىن كورسەتكىسى كەلمەي تەرەزە الدىنا قاراي كەتتى. مازداق ۇزىن دالىزدەگى كرەسلودا تەمەكى تارتىپ ويلانىپ وتىرعان يسااك يسااكوۆپەن جىلى قوشتاستى.

            -قايىرلى ءتۇن بولسىن، قارىنداسىم.

            -راحمەت، يسااك يسااكوۆيچ!

           باسپالداقپەن تومەن قاراي ءتۇسىپ كەلە جاتقان مازداق كىلت تۇرا قالدى.

            -تاسقىن، سەن...

           تاسقىن ونى ءدال وسى جەردەن كەزدەستىرەم دەگەن ويى بولماعان ەدى. «قالايشا، مازداق وسىندا...»

            -سەن...سەن...وسىندا...

           مازداقتىڭ جۇرەگى شانشىپ-شانشىپ كەتتى. «جۇدەپ كەتىپسىڭ عوي». ول بويىن تەز جيناپ الىپ بۇرىنعى كۇيەۋىنە قارادى.

            -الاڭداما، ءبارى جاقسى. ۇلىڭ بار، - دەدى تاماعىنا وكسىك تىعىلىپ.

            -راحمەت، جولىعا الام با؟- دەدى تاسقىن نە ايتارىن بىلمەي.

            -جوق، - دەدى مازداق جان-جاعىنا قاراپ. –جولىعا المايسىڭ، كەيىن، ءجۇر مەنى شىعارىپ سال.

           ەمحانا الدىنداعى سامالا جارىقتىڭ استىندا كەتىپ بارا جاتقان ەكى كولەڭكەگە قاراپ، گۇلميرا تەرەزە الدىندا جىلاپ تۇر. «مەيىرىم، ادام مەيىرىمى. دۇنيە شۋاعى ءبىر اۋىز سوزدەن تۇرادى ەكەن-اۋ...مەنى انام روددومعا تاستاپ كەتتى. مەنىڭ قانداي جازىعىم بار ەدى؟ مەن وعان وكپەلەمەيمىن، اناشىم، تەك ماعان ءبىر كورىنشى...قانداي ەكەنسىڭ ءبىر رەت كورەيىنشى....جان-انا....»

            «جەدەل جاردەم» ماشيناسىنىڭ رۋلىندە قالعىپ وتىرعان قارتاڭ شوفەردى ەشكىم مازالامادى.

            -ۇيگە كىر، - دەدى مازداق ەسىكتى اشىپ.

            ولار ءۇنسىز ۇيگە كىردى. تاسقىن اياق كيىمىن شەشىپ تۇرىپ قالدى.

            -بىلاي شىعا بەر، مەن قازىر، - دەپ مازداق وعان قوناق بولمە جاقتى نۇسقاپ، ءوزى جاتىن بولمەگە قاراي كەتتى. تاسقىننىڭ اياعى ەدەندە توسەلگەن جۇمساق كىلەمگە تيگەندە جۇرەگى اتشا  تۋلادى. «دۋمان ەكەۋمىز سان رەت ويناپ ەدىك». جاتىن بولمەدەن حالاتىن كيىپ، مازداق كەلدى دە، كرەسلوعا وتىردى. اۋىر ءبىر كۇرسىنىپ الدى. ۇنسىزدىك. كوگىلدىر ساۋلەلى «ەلەكترون» ساعاتى سەكۋندتاردى جاڭىلماي سانايدى. از ۇنسىزدىكتەن سوڭ مازداق ورنىنان سىلبىر تۇردى دا «كونسۋل» گارنيتۋرىنىڭ ىشىنەن جەڭىل شاراپ الىپ شىقتى.

            -قاجەتى جوق.

            -نەگە قاجەتى جوق، بار. بۇگىن سەنىڭ قىزىعىڭ ەمەس پە؟ ۇلىڭ بار، قۋانايىق، كۇلەيىك...ءتىپتى بيلەيىك...كانە، اش...

           تاسقىن جەڭىل شاراپتى اشىپ ەكى تاپ-تازا ريۋمكاعا ورتالاپ قۇيدى.

            -ال، كەل، -دەدى مازداق ىزالانا مىرس ەتىپ كۇلىپ.

            -ساعان راحمەت، - دەدى تاسقىن ريۋمكاسىن قاعىستىرىپ جاتىپ.

            -نە ءۇشىن؟

            -قالامقاستىڭ جانىن....

            -حا...حا...كۇلەمىن-اۋ، - دەدى مازداق تاماعىنا وكسىك تىعىلىپ. – ول مەنىڭ دارىگەرلىك پارىزىم عوي...كەل الىپ قويالىق، سوسىن بيلەيمىز، مۋزىكا...ءيا، سەن تاڭقالما، كەيىنگى ۋاقىتتا وسىنداي بوپ كەتكەم.

         تاسقىن ريۋمكاداعى شاراپقا تيىسپەدى. مازداق تاۋىسىپ الىپ قويدى.

            -دۋمان قايدا؟

            -ول ۇيىقتاپ جاتىر. وياتپاي-اق قويايىق.

            -مەنى ىزدەي مە؟

        مازداق ونىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرە المادى. ولار تاعى ءۇنسىز وتىرىپ قالدى. تاسقىن اۋىر ءبىر دەم الىپ، ارقاسىن كرەسلونىڭ جۇمساق ارقالىعىنا تىرەدى. ويىنا لەنينگرادتا جۇرگەندە «بالالار الەمىنەن» دۋمانعا العان بازارلىقتارى ءتۇستى. «ەرتەڭ اكەپ بەرۋ كەرەك».

            -سەن، سەن نە، جىلاپ وتىرسىڭ با؟- دەدى تاسقىن ەكى يىعى دىرىلدەپ، الاقاندارىمەن بەتىن جاۋىپ العان مازداققا قاراپ. كەلىنشەك حالاتىنان قول ورامالىن الىپ كوز جاسىن ءسۇرتتى.

            -مەن اداستىم. اداسپادىم دەمەيمىن، ايىرىلىسقاننان كەيىن سەن ەكى ايدان سوڭ قالامقاسقا ۇيلەندىڭ؟ ءبىز ۇيلەنگەن جىلدارى ساعان ءولىپ-ءوشىپ حات جازعان. اقىرى قۇداي تىلەۋىن بەردى.

        تاسقىن تىستەنىپ ۇندەمەي وتىر. مازداق ول سويلەمەگەن سايىن قينالا ءتۇستى.

            -دۋمان ءۇشىن كەشىرۋىڭ كەرەك ەدى، - دەدى مازداق جىلامسىراپ. –كۇندە-كۇندە، ساعات سايىن «پاپام قاشان كەلەدى؟» دەگەن سايىن، بۇل دۇنيەدەن بەزىپ كەتكىم كەلەدى. سەن نەگە ۇندەمەيسىڭ؟ بىردەڭە دەسەڭشى. باس سالىپ نەگە ۇرمايسىڭ. مەن ىشەم، مەن بۇزىلامىن، ال ەندەشە...

         مازداق جۋرنال ۇستەلىنىڭ ورتاسىندا تۇرعان شولمەكتىڭ جىڭىشكە موينىنان ۇستاپ، قاقالا-شاشالا جۇتا باستادى. تاسقىن ونىڭ قولىنان بوتەلكەنى جۇلىپ الدى.

            -نە بولعان ساعان؟- دەپ بوتەلكەنى گارنيتۋردىڭ ىشىنە سالىپ قويدى. – نە بولعان ساعان، ال مەن كەتەيىن، ۇلىما ەرتەڭ كەلەم.

         كەلىنشەكتىڭ ەرىندەرى دىرىلدەپ، كوزىنەن جاس پارلاپ اعىپ تۇر. وعان ىزالانا قارادى.

         تاسقىن ۇيدەن شىعىپ كەتتى. پودەزدەن شىعىسىمەن موينىنداعى گالستۋگىن اعىتىپ الىپ، پيدجاگىنىڭ قالتاسىنا سالدى. تروتۋار بويىمەن كەلە جاتىپ، تۇنگى اسپانعا قارادى. القارا كوك اسپان دۇنيەدە قۇس جولى سوزىلا ءتۇسىپتى. قۇس جولى...

          مازداق ۆانناعا كىرىپ، مۇزداي سۋىق سۋعا جۋىنىپ الدى دا، توسەگىنە كەپ جاتتى. تالاي ۋاقىت كەۋدەسىن جانشىعان ازاپتى ويلاردان سەرگىپ قالعان سياقتى. ۇيقى شاقىرعان كوزدەرىن جۇما الماي قينالدى. اقىرىن جىلجىپ كەپ تەرەزەدەن تۇسكەن ايدىڭ سۇتتەي ساۋلەسى قابىرعادا ءىلۋلى تۇرعان رافاەلدىڭ «سيكست قۇداي اناسى» سۋرەتىنە ءتۇستى. قۇدىرەتتى جيۆوپيس تۋىندىسىنا مازداقتىڭ كوزى تۇيىسكەندە جۇرەگى ءدىر ەتە قالدى. دۋمان دۇنيەگە كەلگەندە تاسقىن وسى رافاەلدىڭ «سيكست قۇداي اناسى» تۋىندىسىن الىپ كەپ: «مازداق، بالا كوتەرگەن قۇداي-اناعا سەنى ۇقساتامىن» دەپ قابىرعاعا ءىلىپ قويعان. مازداق سۋرەتكە ۇزاق قاراپ، وتكەن كۇندەرىن ويلادى...

            كوزى جۇمىلىپ بارادى. اقىرىن تىنىستاپ ۇيقىعا كەتتى.

            ءتاتتى ءتۇس كورىپ جاتقان دۋمان اۋناپ ءتۇسىپ سويلەپ جاتتى.

            «پاپا!...»

 

(سوڭى)

 

....سول ءتۇنى مازداق كوز ىلمەي شىقتى. تاڭنىڭ تەزىرەك اتۋىن دا تىلەمەگەن. ء«بىز ەرتەڭ بۇل قالادان كەتەمىز». دۋماندى الىپ كەلەرسىڭ...» ساناسىندا تاسقىننىڭ وسى سوزدەرى عانا....باسقا ەشتەڭە جوق. ازاپتى ءتۇن تاڭعا ۇلاستى. مازداق دۋماندى جەتەكتەپ اەروپورتقا كەلگەن. بىردەن جوعارىعا شىعىپ كەتتى. بۋفەتتەن دۋمانعا بالمۇزداق اپەردى. كيوسكىدەن گازەت-جۋرنال الدى. تىنشي المادى. تومەن قارادى. تيتر. 3 سەكتسيا. 42-67 رەيس.

            كەيىن شەگىندى.

            -پاپا، پاپا...

               دۋمان باسپالداقپەن تومەن قاراي جۇگىرە جونەلدى.

            -دۋمان، ۇلىم...

            جاڭعىرعان داۋىستار.

            -دۋمان، ۇلىم....

            -پاپا، پاپا...

         مازداق ۇمتىلىپ بارىپ توقتادى. ابىلاي مەن مايگۇلدى، قۇنداقتالعان بالا كوتەرگەن قالامقاستى كوردى.

            ەلەس، ەلەس. ەلەستەر.

            بالا كوتەرگەن قالامقاس. «سيكست قۇداي اناسى».

            ەر-تۇرماننىڭ ابزەلى كۇنگە شاعىلىسقان بوز جورعا اق سەلەۋلى دالامەن جوسىپ بارادى.

            مازداق كەيىن شەگىندى.

            جارق-جۇرق ەتكەن قىزىل-جاسىل جارىقتار. فرانتسۋز ءاتىرىنىڭ ءيىسى. بالانىڭ كوز جاسى. قىپ-قىزىل الما. قالامقاس بالا كوتەرىپ كەلە جاتىر.

            مازداق كەيىن شەگىندى.

            ۇشۋ الاڭى. اپپاق قۇستار كوكتەن زۋلاپ كەپ الاڭعا قوندى دا، ىلە تاپ-تازا اسپانعا كوتەرىلدى. كەۋدەسىنە قارا تاڭبا ءتۇسىرىپ العان ءبىر قۇس ۇشا العان جوق....

 

                                                                       ***

 

ۇشۋ الاڭى. كوكتەن «سيكست قۇداي اناسى» ءتۇسىپ كەلە جاتىر.

داۋىل. جاپىراقتار جەر باۋىرلاپ ۇشىپ جاتىر.

مازداق كەيىن شەگىندى.

اۋەدە اپپاق قۇستار.