ء«ۇھ» دەپ تىنىش ۇيىقتاۋعا ءالى ەرتە

Facebook.com الەۋمەتتىك جەلىدەگى جەكە پاراقشاسىندا كوشى-قون ماسەلەسىن تالماي جازىپ جۇرگەن abai.kz اقپاراتتىق پورتالىنىڭ بەلگىلى اۆتورى ءارى استاناداعى ءتىلشىسى اۋىت مۇقيبەك مىرزا: «ەندى ءبىر ء«ۇھ» دەپ تىنىش ۇيىقتايتىن بولدىق قوي!» دەپتى. ءبىز، ارينە، اۋىت مىرزانى تۇسىنەمىز: وسى ۇلى كوش توقتاپ، توقىراپ قالعان بەتتە-اق ونىڭ جارعاق قۇلاعى جاستىققا تيگەن ەمەس. جازدى. كوزقاراس، پىكىرىن اشىق ءبىلدىردى. ءتىپتى ناعاشىسىنا – ەلباسىنا دا ءۇشبۋ حات جولدادى. ونىڭ ءبارىن جۇرت كورىپ، وقىپ ءبىلىپ وتىر. سوندىقتان كوشتىڭ بەتىن بەرى بۇرعىزعانداردىڭ ءبىرى رەتىندە ول كەشە تىنىش ۇيىقتاپ شىققان بولار. سەبەبى: اۋىتتىڭ جانايقايى، راحىم ايىپۇلى باستاعان وزگە دە ازاماتتاردىڭ ءۇنى اقىرى قازاق ۇكىمەتىنىڭ قۇلاعىنا جەتىپ تىنسا كەرەك: كەشەلى بەرى پرەمەر-مينيستر ءماسىموۆتى ايتىپ ءمازبىز. 2010-2012 جىلدارى قازاق كوشىن ۇكىمەتتىك دەڭگەيدە قاۋلى قابىلداپ تۇرىپ تيىپ تاستاعان (سول كەزدەگى اتقارۋشى بيلىكتىڭ توراعاسى) كارىم قاجىمقانۇلى ۇكىمەت باسىنا قايتىپ كەلگەن سوڭ  قاتە جىبەرىپ قويعان ءىسىن تۇزەپ، ۇلكەن ازاماتتىق جاسادى! Abai.kz اقپاراتتىق پورتالىن كەيبىرەۋلەر بيلىكتى ۇركىتىپ-قورقىتىپ، جاۋ شاقىرىپ، ەلگە دۇسپاندىق ساعىنىپ، قاعىنىپ قانا وتىراتىن ينتەرنەت-گازەت دەپ بىلەدى. سول سورلى تۇسىنىگىن كورىنگەن جەرگە تىقپالاپ اۋرە. جوق، ولاي ەمەس، Abai.kz باردى – بارىنشا باعالاۋعا، جاقسىلىقتى جاريا ەتۋگە اركەز دايىن. بىراق، ءمۇلايىمسىپ، ءتالىمسىپ، جاعايىمسىپ، جىمىسقىلانىپ، بيلىككە جارەۋكەلەنگەن بولىپ، جاقسى اتتانىپ، سودان سوڭ اقپارات مايدانىندا دامىل تاپپاي جۇرگەن ارىپتەستەردىڭ ارەكەتىنەن جاۋلىق كورىپ وتىرمايدى. بۇلاي ىستەۋ ءام ويلاۋ -  ساناسى قورتىق بەيشاراعا عانا ءتان. سوندىقتان Abai.kz اقپاراتتىق پورتالى ۇكىمەتتىڭ، كەشەگى  ەڭبەك جانە الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى تامارا دۇيسەنوۆا حانىمنىڭ جۋرناليستەرگە جاريا ەتكەن جاعىمدى جاڭالىعىن بەك قۇپتاي وتىرىپ، مىنا جايتتاردى قايىرا ەسكە سالادى:

- ۇكىمەت وسىنىڭ الدىندا كوشى-قون ماسەلەسىنە سالقىنىن تيگىزگەن بارلىق قاۋلى-قارارلار مەن زاڭداردىڭ كۇشىن جويىپ نەمەسە تيىسىنشە تۇزەتۋلەر ەنگىزۋى كەرەك. ويتكەنى، مازمۇنى قايشى زاڭدار مەن قاۋلىلار قازاق كوشىنە تاعى دا زالالىن تيگىزەدى. ونى كوش باستالعالى بەرگى جىلداردان جاقسى بىلەمىز.

- قىتايدان كوشىپ كەلەتىن قانداستارىمىزعا قازاقستان ازاماتتىعىن بەرۋ ماسەلەسىن قحر ەلشىسىنىڭ قۇزىرىنان قايتارىپ الۋ كەرەك. تولايىم بوتەن ەلگە ازاماتتىق بەرۋدىڭ انىقتاماسىن قولىنا ۇستاپ وتىرعان ەلشىلىك ەشبىر ەلدە جوق. بۇل – ەلشىنىڭ ميسسياسىنا جاتپايدى.

- كوشىپ كەلگەن باۋىرلارىمىزدان قىلمىس جاساماعانى تۋرالى انىقتاما تالاپ ەتىلمەۋگە ءتيىس. مىسالى، قىتايدا ءىستى بولعان، زاڭ الدىندا جاۋاپقا تارتىلعان تۇلعا شەتەلگە شىقپايدى. رەسمي تۇردە رۇقسات جوق. دەمەك، اتاجۇرتىنا ات ارىلتىپ، تون توزدىرىپ جەتكەن قازاق – قىلمىسقا قاتىسسىز تازا قازاق. ول قازاقتان «قىلمىسقا قاتىسىڭنىڭ جوقتىعىن راستايتىن قۇجات اكەل» دەپ قانشا دىگىرلەگەنىڭمەن قىتاي حۇكىمەتى ونداي انىقتاما بەرە المايدى. مىنە، ەكى ەل اراسىنداعى كوشى-قون جايىنا قاتىستى وسى ءبىر از عانا سايكەسسىزدىكتىڭ ءوزى كوشتىڭ ىركىلۋىنە سەبەپ تۋدىرادى.

- قىتايدان كەلەتىن قانداستارىمىزعا سول ەلدىڭ ازاماتتىعىنان شىعىپ كەلۋ دەيتىن ورىنسىز تالاپ قويىلماۋى ءتيىس. ويتكەنى قىتاي ەلى شەتەل ازاماتتىعىن قابىلداعان ءوز تۇرعىنىن اۆتوماتتى تۇردە شىعارىپ تاستايدى. ال الدىن الا ازاماتتىعىن قايتارىپ الۋ دەيتىن ءتارتىپ ول ەلدە جوق. 

- جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الىپ جاتقان ورالمان باۋىرلارىمىزعا جاتاقحانا تىركەۋىندە تۇرىپ، قازاقستان ازاماتتىعىنا قۇجات وتكىزۋىنە مۇمكىندىك جاساۋىمىز كەرەك. 

- تۇراقتى تىركەۋ تەز شەشىمىن تابۋى ءتيىس باستى جايتتاردىڭ ءبىرى.

- كوشى-قون ىسىنە كوشتىڭ ىڭعايىن بىلەتىن، تاجىريبەسى بار، ىسىلعان ازاماتتار تارتىلۋى قاجەت.

- كوشى-قون اگەنتتىگى قايتادان قۇرىلۋى كەرەك.

-  كوشىپ كەلگەن اعايىندى جەرسىندىرۋ، قازاق وكىمەتىنىڭ زاڭدارىمەن تانىستىرۋ، تۇرمىس-سالت جايىن ۇقتىرۋ وسى اگەنتتىككە جۇكتەلۋى كەرەك.

ۇلى قازاق كوشى ءوزىنىڭ قازاققا، تاۋەلسىز مەملەكەتىنە اسا قاجەت ەكەنىن قاسارىسقان كۇشتەردىڭ  قولدان تۋدىرعان قيىندىقتارى مەن قارسىلىعىنا قاراماستان كەيىنگى ءبىر-ەكى ايدىڭ شيرەگىندە دالەلدەپ شىقتى. وزىنە دەگەن دىلگىرلىكتى تۋدىردى. دەمەك، ءماسىموۆ ۇكىمەتى پارمەندى قيمىلداپ، ال، اۋىت مىرزا ونىڭ ءار قادامىن قاداعالاپ، يگىلىكتى ىستەردىڭ جارشىسى بولىپ وتىرۋعا مىندەتتى. 

Abai.kz