ارعى بەتتەگى قازاقتار اراسىنان قانات يسلامنىڭ ىزىمەن قازاقتىڭ  كۇرزى جۇدىرىعىن ميللياردقا دالەلدەگەن قانداسىمىزدىڭ ءبىرى – جۇمابەك تۇرسىنۇلى.  ەرەجەسىز جەكپە-جەكتەن وتىز رەت اقتىق سىنعا ءتۇسىپ، ءبارىن دە جەڭگەن، قىتاي ەلى “ايبارلى جولبارىس” اتاعان قازاقتىڭ قارا بالاسى الماتىدا ءجۇر.  ءبىر اي كولەمىندە ارداق نازاروۆ سياقتى اعالارىنان ءتالىم الىپ، بىلىكتى باپكەرلەردىڭ كەڭەسىنە قۇلاق تۇرمەك ەكەن. ەلگە كەلگەن باتىر جىگىتكە جولىعىپ، از- كەم سوزگە تارتقان ەدىك.

- كەلىپ جاتقان قادامىڭىزعا نۇر جاۋسىن. اتاجۇرتقا العاش كەلىپ جاتىر دەپ ەستىدىك، اسەرىڭىز قالاي؟

- قازاقستانعا بۇدان بۇرىن جول تۇسپەسە دە، ەلدە جۇرگەن كوپتەگەن دوستارىم بار، شەكارادان وتكەن بەتتە دارحان دالا مەن جاسىل جەلەگى جاڭا قۇلپىرىپ كەلە جاتقان ۇلانعايىر مەكەننىڭ جۇرەككە كەڭ تىنىس بەرگەنى شىن. مىنە الاتاۋدىڭ بوكتەرىندە، ايمالاعان سامالىنا كەۋدەمدى توسىپ جاتتىعۋدى باستاپ تا كەتتىم.

- ءسىزدىڭ اتىڭىز قازاقستان جۇرتشىلىعىنا ەندى عانا تانىلىپ كەلەدى، ءوزىڭىز تۋرالى، وتباسىڭىز جايلى ايتساڭىز.

- مەن سىزدەر ارعى بەت اتاپ جۇرگەن ىلە بويىنداعى كۇنەس جەرىندە 1986 جىلى ومىرگە كەلدىم. بۇل ءوڭىر ايگىلى اقىن تاڭجارىق جولدىۇلى، «كوك تۋدىڭ جەلبىرەگەنى» ءانىنىڭ اۆتورى، كومپوزيتور ەرمۇرات زەيىپحانۇلى تۋعان قۇتتى مەكەن. بىلتىر وتاۋ قۇرىپ، شاڭىراق كوتەردىم.

- ءبىزدىڭ بىلۋىمىزشە، جارىڭىز قىتاي ۇلتىنىڭ وكىلى كورىنەدى...

- ءيا، ول قىتاي قىزى. دەگەنمەن قازاقتىڭ تىلىندە سويلەپ، بەس ۋاقىت نامازىن قازا قىلمايتىن تاربيەلى بويجەتكەن. ءتىپتى قازاق قىزىنان دا كىشى جار الۋىما قارسى ەمەس. «سەن باتىر جىگىتسىڭ. سوندىقتان كوپ ۇرپاق قالۋى كەرەك» دەپ ازىلدەپ قويادى...

- بارەكەلدى! بۇل شەشىمىڭىزگە اتا-اناڭىز قارسى بولعان جوق پا؟

- جوق. شىندىعىن ايتقاندا، ول قازاقتىڭ سالت-ءداستۇرىن قايسىبىر قازاق قىزدارىنان كەم بىلمەيدى. اتا-ەنە سىيلاۋ، سالەم سالۋ... – ونىڭ كۇندەلىكتى جۇمىسى.

- وسىعان دەيىن قىتاي ىشىندە عانا ەمەس، حالىقارالىق باسەكەلەردە اتىڭىز وزىپ جۇرگەنىن ەستىدىك. جەڭىسكە جەتۋدىڭ كىلتى نەدە؟

- مەنىڭ جەڭىسىمنىڭ تۇعىرى – نامىس. ميلليارد حالىقتىڭ ىشىنەن توپ جارىپ، از قازاقتىڭ ابىرويىن كوتەرۋ ۇلكەن جىگەر مەن كۇشتى قاجەت ەتەدى. ارتىمدا تاقىمىن قىسىپ، قيقۋ سالىپ وتىرعان اڭقىلداعان قازاق تۇرعاندا قانجىعامنىڭ بوس قايىتقانى ماعان سىن. ۇلتتىڭ ۇياتى مەن بويىمداعى يمانىم ماعان جەڭىس اكەلەدى.

- بولاشاقتا قانداي جوبا- جوسپارلار بار، ەلدە ءبىر جولا قالۋعا نيەتىڭىز بار ما؟

- وسىعان دەيىنگى جەتىستىكتەرىم جولدىڭ سوڭى ەمەس، الدا تالاي اسۋ بار. اللا قالاسا وسى جازدا اقش-قا ساپار شەگەمىن. ەندىگى باعىت – مۇحيتتىڭ ارعى جاعى بولىپ تۇر. ال ەلگە ورالۋ جاعىن ۋاقىت كورسەتەر. كوشى-قون دۇرىستالىپ، قازاقستان مەن قىتاي اراسىندا قۇجات ماسەلەسى وڭايلاسسا كورە جاتارمىز. قازىرگە قانداستارىنا 4 جىلسىز ازاماتتىق بەرمەيتىن زاڭ ءبىراز نارسەگە كەدەرگى بولاتىن ءتۇرى بار...

شوقپار بىلەك جۇمابەك ەلگە جالعىز كەلمەپتى. جانىندا ونەردى سەرىك ەتكەن ءىنىسى نۇرلان مەن سپورتتاعى دوسى سماعۇل داۋلەتۇلى بار ەكەن. ەكى يىعىنا ەكى كىسى مىنگەندەي سماعۇل مىرزامەندە تانىسۋدىڭ ءساتى ءتۇستى. 1983 جىلعى ءۇرىمجى ءوڭىرىنىڭ تۋماسى وسىعان دەيىن دزيۋدومەن اينالىسىپتى. 1999-2005 جىلدار ارالىعىندا شىڭجاڭ بويىنشا بەس رەت التىن القا تاققان سپورتشى اراعا ءبىراز ۋاقىت سالىپ، ەندىگى جەردە  ەرەجەسىز توبەلەستە باق سىناماق ەكەن. ءبىز الداعى ۋاقىتتا سماعۇل داۋلەتۇلى تۋرالى ارنايى توقتالاتىن بولامىز.  

اڭگىمەلەسكەن نۇرعالي نۇرتاي

Abai.kz