جاقىندا قازاقستان رەسپبليكاسى پارلامەنتى سەناتىنىڭ دەپۋتاتى مۇرات باقتيارۇلىنىڭ قابىلداۋىندا بولدىم. سەناتور مەنىنىڭ "جاس الاش" (2014, 9-قىركۇيەك، سەيسەنبى كۇنگى) گازەتىندە شىققان "پارلامەنت ءۇيى - بۇرحاندار مۇلگىپ وتىراتىن بۇتحانا ەمەس" اتتى ماقالامدى وقىعانىن ايتىپ، سوعان بايلانىستى كەشە كەڭەسۋگە شاقىرعان بولاتىن. 
قازاق كوشى، شەتتەگى قازاقتار تۋرالى قازىر از جازىلىپ جاتقان جوق. مەن دە ايانىپ قالماي، ايتىپ كەلەم. سەنەسىز بە، وسىعان دەيىن وسى كوشى-قون ماسەلەسىنە، بەس ميلليون قازاقتىڭ تاعدىرىنا بايلانىستى، قانشاما جىل بولدى، بيلىكتەن مەنى ەكى-اق ادام شاقىرىپ، پىكىرلەسىپتى. ەكى-اق ادام! ءبىرىنشىسى، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى كەڭسەسىنىڭ باسشىسى ماحمۇت قاسىمبەكوۆ. ەكىنشىسى، وسى سەناتور مۇرات باقتيارۇلى!

مۇرات باقتيارۇلىن كوشى-قون ماسەلەسىن ءجيى كوتەرەتىن دەپۋتات رەتىندە مەن دە، شەتتەن كەلگەن زيالى قاۋىم وكىلدەرى دە سىرتتاي جاقسى بىلەمىز. وتكەندە ۇكىمەتتىڭ الدىنا "شەتەلدەگى قازاقتاردى كوشىرۋدىڭ جاڭا جۇيەسى قاجەت!" دەگەن ورىندى ۇسىنىس قويعانىنان دا تولىق حاباردارمىز.
بۇگىنگى اڭگىمە دە وسى تاقىرىپتا ءوربىدى. 
قازاق كوشىنىڭ جاندانۋىنا، شەتتەگى باۋىرلارىنىڭ كەلۋىنە دەگەن نيەتتەرى ءتۇزۋ شىعار، «عارىش ايلاعى»، «اتوم ەلەكتر ستانتسياسىن سالۋ» تۋرالى زاڭداردى جاساۋدا قامشى سالدىرماۋى مۇمكىن، بىراق قوس پالاتانىڭ بىتكەن دەپۋتاتى كوشى-قون زاڭىن جاساۋعا كەلگەندە – ساۋاتسىز! قانداستارىمىزدىڭ تۇراقتى تىركەۋدە تۇرۋدا قولدانىستاعى كوشى-قون زاڭىنىڭ، وتە-موتە №111 ۇكىمەت قاۋلىسىنىڭ قالاي كەدەرگى بولىپ وتىرعانىنان، شىنىن ايتۋ كەرەك، مىسقالداي حابارى جوق. ەگەر، ءسىز كەز كەلگەن دەپۋتاتتان "وسى جولى قابىلداناتىن جاڭا كوشى-قون زاڭىنا قانداي تىڭ تارماق قوسار ەدىڭىز نەمەسە قاي تارماققا قانداي وزگەرىس ەنگىبەكسىز؟" دەپ سۇراڭىزشى! كەسىپ ايتا الام، ءبىر دە بىرەۋى جاۋاپ بەرە المايدى. «0»!
سولاي بولا تۇرا، ولار وزدەرىنشە كىسىمسىپ، ەلدى ماڭايىنا جولاتقىسى كەلمەيدى. ءبىر سويلەسكەن سوڭ، ەكىنشى قايتىپ تەلەفون كوتەرمەيدى. كەدەرگىنى جويۋعا كەلگەندە تىم قۇلىقسىز! ايتپەسە، تىم قۇرىعاندا، سول №111 قاۋلىنى وزگەرتە تۇرۋعا ۇكىمەتكە كەز-كەلگەن دەپۋتاتتىڭ دەپۋتاتتىق ساۋال جولداۋىنا باياعىدا بولادى عوي... 
بەكەر وبالى نە، بۇگىن مۇرات باقتيارۇلى سول كەدەرگىنى تۇسىنۋگە بارىن سالدى. «مەن قىتايدا تۇراتىن قازاقپىن. اتاجۇرتقا كەلمەكپىن. وسىندا ازاماتتىق الىپ، وتباسىممەن قالماقپىن. سوندا جۇمىستى نەدەن باستاۋىم كەرەك؟ مەنىڭ مۇندا كەلۋىمە جانە قالۋىما نە كەدەرگى بولىپ تۇر سوندا؟ سونى ماعان باسىنان باستاپ ءتۇسىندىرشى، اۋىتجان، اينالايىن!»،- دەدى مۇرات اعا ازداعان تانىستىقتان كەيىن. 
مەن دە وسى ورايدا، ء«سىز قىتايدا تۇراتىن قانداسىمىز بولساڭىز، جالپى قىتاي ازاماتتارىنىڭ قولىندا شەتەلگە شىعاتىن «تولقۇجات» (زاگرانپاسپورت) بولمايدى. ول ەلدىڭ ازاماتتارى ادەتتە ەل ىشىندە جەكەباس كۋالىكپەن (ۋدوستوۆەرەنيە ليچنوستي) عانا جۇرە بەرەدى. قىتايدا زاڭ سولاي. ال، شەتەلگە شىقپاق بولساڭىز، ونداعى تۋىسىڭىزدان نە ىسكەرلىك ۇيىمداردان شاقىرتۋ كەلگەن سوڭ عانا بارىپ، تولقۇجات الۋ ءۇشىن ءوزىڭىز تۇرعان جەردەگى قۇزىرلى ورىندارعا ءوتىنىش جاسايسىز. ولار مىناداي جەتى ءتۇرلى ەلەكتەن وتكىزىپ بارىپ، سىزگە شەتكە شىعۋعا رۇقسات بەرەدى – قولىڭىزعا تولقۇجات ۇستاتادى...»، - دەپ باستاپ، شامام كەلگەنشە، قولدا بار قۇجاتتارعا سۇيەنە وتىرىپ، بار كەدەرگىنى جان - جاقتى تۇسىندىرۋگە تىرىستىم. دەپۋتات مۇرات باقتيارۇلى ءوزى دە وتكەن جىلى ۇرىمجىدە بولىپتى. كولىك مايلاپ الىپ، جاقىن ماڭداعى قازاق اۋىلدارىن ارالاپتى. ونداعى قانداستارىمىزدىڭ قازىرگى جاعدايىن مەنەن جاقسى بىلەدى ەكەن، اشىنىپ وتىر. ءسويتىپ، سەناتور اعامىزدىڭ كوزى كوپ نارسەگە جەتكەندەي بولدى. بار پالەنى ءوزىمىزدىڭ ەلدىڭ جاساپ وتىرعانىن ءتۇسىندى. اتىشۋلى "ەكى انىقتاما" (قانداستارىمىزدان قىلمىس وتكىزبەگەنى، قىتايدىڭ ازاماتتىعىنان شىققانى تۋرالى) جويىلماي، ءىستىڭ العا باسپايتىنىن ۇقتى. سوسىن الدا سەلبەسىپ، جۇمىس اتقارۋعا دايىن ەكەنىن ايتتى. مىنە، كىسىلىك دەگەن وسى، اعايىندار! مۇرات اعا ۇلكەن عالىم، يناباتتى كىسى ەكەن. جەمىستى اعاش قاشاندا وسىلاي ءيىلىپ تۇرادى...
ارينە، بۇل ماسەلەنى بىلمەگەنى ءۇشىن مەن مۇرات باقتيارۇلىن دا، وزگە بارلىق دەپۋتاتتاردى كىنالامايمىن. ال، ءوزى بىلمەگەندى وسىنداي كەرەك كەزىندە بىلۋگە تىرىسپاعان، بىلگىسى كەلمەگەن، ايتقاندى تىڭداماعان كوكەلەر ءۇشىن ايتارىم باسقا! 
زاڭ دەگەن وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلگەن سايىن كەمەلدەنە ءتۇسۋى; كەدەرگىلەردەن ارىلىپ، حالىققا قولايلىق جاراتۋى; مەملەكەت، ۇلت مۇددەسىنە ءتيىمدى جۇمىس ىستەۋى كەرەك قوي. دەمەك، كوشى-قون زاڭىن قابىلداۋدان بۇرىن ءار دەپۋتات بىزدەن وسىلاي "ساباق" تىڭداپ السا، جامان بولماس ەدى. ءبىر كوشى-قون زاڭىن عانا ەمەس، بارلىق زاڭدى قابىلدار الدىندا ماماندار كەڭەسىن العاندارى ءجون. ودان قالاۋلىلارىمىزدىڭ بىردەمەلەرى كەمىپ، ابىرويلارى ءتۇسىپ قالمايدى. موينىندارىندا حالىقتىڭ اماناتى، قولدارىندا ۇلتتىڭ تاعدىرى تۇرعانىن تەرەڭ بىلۋلەرى كەرەك. 
كىسىلىك دەگەننەن شىعادى، جوعارىدا دا ايتتىم، پرەزيدەنت كەڭسەسىنىڭ باسشىسى ماحمۇت قاسىمبەكوۆتىڭ قابىلداۋىندا دا بولدىم دەپ. ول كىسى مەنى اقورداعا ەكى مارتە (12-اقپاندا جانە 18-تامىزدا) شاقىردى. 

العاشقى قابىلداۋ "ناعاشىما حاتقا" بايلانىستى بولدى. ەستەرىڭىزدە بولسا، سول حاتتا مەن كەسىرلى زاڭعا بايلانىستى ەلباسىدان ءتورت جىلعا تۇل ازاماتتىق سۇراعام. ماحمۇت بازارقۇلۇلى الدا كوشى-قون زاڭىنىڭ قايتا قارالاتىنىن ايتىپ، مەنى سابىرعا شاقىرعانداي بولدى سول كەزدەسۋدە. مەن ول كىسىنىڭ ەمەۋىرىنىن ءتۇسىنىپ، رايىمنان قايتتىم، ارينە. مىنە، سول زاڭ ەندى جاقىن ارادا تۇزەتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلىپ، قايتا قابىلدانباق. ونىڭ ۇستىندە ىرگەمىزدە بولىپ جاتقان الاساپىران جاعداي بىزگە باسقاشا تالاپتار قويا باستادى. ءبىز سول زاڭنىڭ مۇلتىكسىز بولۋىن، قانداستارىمىزدى سابىلتپاي، تەز قۇجاتتاندىراتىن بولۋىن تالاپ ەتىپ كەلەمىز.
ەكىنشى رەت قازاق كوشىنە بايلانىستى ەلباسى تاپسىرماسىنان كەيىن كەزدەستىك. ماحمۇت بازارقۇلۇلى قر پرەزيدەنتى اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى نۇرلان نىعماتۋلليننىڭ اتىنا جازىپ اپارعان ۇسىنىستارىمدى قابىلداپ الدى. ءوز قولىمەن نۇرلان زايروللا ۇلىنىڭ قولىنا ۇستاتاتىنىن ايتتى...
قىسقاسى، تاعى قايتالاپ ايتايىن، وسىنداي كەلەلى ىستەردى كەسىپ-پىشەردە ۇكىمەت تە، حالىق قالاۋلىلارى دا وسى ماحمۇت اعا مەن مۇرات كوكەم سەكىلدى سول سالانىڭ ماماندارىمەن كەڭەسىپ بارىپ كەسكەنى ءجون. مەنەن دە جاقسى بىلەتىن ازاماتتار جەتكىلىكتى. بۇدان، ەڭ باستىسى، ۇلت ۇتىلمايدى، ەل تىنىشتىعى بۇزىلمايدى! 
الدىعا كەلگەندى اتان وگىزشە قارپي سالۋدان بولعان كەلەڭسىزدىك از ەمەس بىزدە. سونىڭ ەڭ باستىسى - وسى كوشى-قونعا قاتىستى زاڭ.
ال، جاقسىنىڭ جاقسىلىعىن ايتىپ وتىرۋ - ءبىزدىڭ بۇلجىماس ءپرينتسيپىمىز! 
جاقسى اعالار امان بولسىن!

اۋىت مۇقيبەك

12.09.2014
استانا