قر جوعارى سوت توراعاسى ق.ءمامي، 

قر باس پروكۋرورى ا.داۋىلباەۆقا

اشىق حات

ەت بۇزىلسا تۇز سەبەرسىڭ، سوت بۇزىلسا...

قۇرمەتتى مىرزالار!

سىزدەر – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اتا زاڭىنىڭ قاتاڭ ساقتالىپ، ازاماتتاردىڭ ەركىن ءومىر ءسۇرىپ، ەلدە ادىلدىكتىڭ سالتانات قۇرۋىنىڭ نەگىزگى كەپىلىسىزدەر. ەگەر دە ەلىمىزدەگى زاڭداردىڭ ورىندالۋىن تولىق تالاپ ەتسەڭىزدەر – حالىقتىڭ زاڭعا دەگەن قۇرمەتى كۇشەيەرى ءسوزسىز. ازاماتتارىمىز تەك زاڭمەن ءجۇرىپ، بارلىق تۋىنداعان ماسەلەنى زاڭدى جولمەن شەشەر ەدى.

ال، سول زاڭدى تالاپ ەتەتىن پروكۋرورلار مەن داۋعا قازىلىق جاسايتىن سوتتاردىڭ وزدەرى زاڭدى بۇزىپ جاتسا، وزگەدەن نە كۇتۋگە بولادى؟! ەلدە قىلمىستىڭ سانى كوبەيىپ، جەمقورلىقتىڭ ازايماۋى – زاڭنىڭ ورىندالماي وتىرعانىنىڭ بەلگىسى. قازىرگى كەزدە حالىقتىڭ قۇق قورعاۋ ورىندارىنان گورى، جۋرناليستتەرگە جۇگىنىپ ادىلدىك سۇراۋى جيىلەپ بارادى. بۇگىنگى مەنىڭ حاتىما ارقاۋ بولىپ وتىرعان ماسەلە دە وسىنداي جاعداي.

جاقىندا ماعان ماڭعىستاۋ وبلىسى، قاراقيا اۋدانىنىڭ ازاماتى تەڭەل نۇرشاباەۆ كەلىپ، ءوزىنىڭ زاڭسىز جۇمىستان شىعارىلعانىن، ەڭبەك قۇقىن قورعاۋ ءۇشىن سوتقا شاعىمدانعانىن، بىراق سوتتان دا ادىلدىك تابا الماعاندىعىن ايتىپ ارىزىن گازەت ارقىلى سىزدەرگە جەتكىزۋدى وتىنگەن بولاتىن. قاراپايىم جۇمىسشىنىڭ ءوتىنىشىن سىزدەرگە جولداپ وتىرمىن. تورەلىگىن ايتىپ، ءادىل باعاسىن بەرەرسىزدەر دەگەن سەنىمدەمىن.

نۇرشاباەۆ تەڭەل «ماڭعىستاۋمۇنايگاز» اق-نا جالدانبالى «ويل ترانسپورت كورپورەيشەن» جشس-ندە 12 جىلدان بەرى جۇرگىزۋشى بولىپ جۇمىس جاساعان. 2013.06.17 كۇنى مەكەمە باسشىسىنىڭ №801/ك  بۇيرىعىمەن جۇمىستان شىعارىلعان. ت.نۇرشاباەۆ ءوزىنىڭ ەڭبەك قۇقىن قورعاۋ ءۇشىن سوتقا شاعىمدانعان.

2013 جىلى 18 قاراشادا اقتاۋ قالالىق سوتى بولىپ ونى № 2 قالالىق سوتتىڭ سۋدياسى گ.ش.ساحانوۆا  جۇرگىزىپ، سوتقا قالالىق پروكۋروردىڭ كومەكشىسى  ج.قايىرماعانبەتوۆا جانە ەكى جاقتىڭ سەنىمدى وكىلدەرى قاتىسادى. مەكەمەنىڭ جۇمىسشىسىنا قويار كىناسى – «2013 جىلى 30, 31, ناۋرىز جانە 1 ءساۋىر ارالىعىندا زاڭسىز جۇمىستا بولماعان» دەيدى. ال، تالاپكەر ت.نۇرشاباەۆ الگى كۇندەردە جۇمىستا بولعانىن، ول كۇندەرگە مەكەمەدەن جالاقى العانىن ناقتى دالەلدەرمەن كورسەتكەن جانە كۋالەرىن العا تارتقان. جۇمىس بەرۋشى ەڭبەك ءتارتىبى بۇزىلعان كۇننەن كەيىن 2 اي 16 كۇن وتكەن سوڭ № 801/ك بۇيرىقپەن ت.نۇرشاباەۆتى  جۇمىستان شىعارعان. بۇل جاعداي ەڭبەك تۋرالى زاڭنىڭ 74,73-باپتارىنا قايشى ارەكەت بولىپ ەسەپتەلەدى.زاڭدا ەڭبەك ءتارتىبى بۇزىلعان كۇننەن باستاپ ءبىر اي مەرىزىمنىڭ ىشىندە شارا قولدانۋى كەرەك دەلىنگەن. وسى باپتى باسشىلىققا العان اقتاۋ قالالىق سوتى تالاپكەر ت.نۇرشاباەۆتى جۇمىسقا قايتا قابىلداۋعا، لاجسىز جۇمىستان بوس جۇرگەن كۇندەرىنىڭ ورتاشا جالاقىسىن تولەۋگە، مورالدىق شىعىنىن وتەۋگە شەشىم شىعارعان.

اقتاۋ قالالىق سوتىنىڭ بۇل شەشىمىنە قاناعاتتانباعان «ويل ترانسپورت كورپورەيشەن» جشس مەكەمەسى وبلىستىق اپەلاتسيالىق سوتقا ارىزدانادى. جۇمىس بەرۋشى جاۋاپكەردىڭ شاعىمى بويىنشا 2013.12.18 كۇنى اقتاۋ قالاسىندا اپەلاتسيالىق سوت بولادى. سوتتى سۋديا ب.ش.شوقانوۆا جۇرگىزىپ، وعان پروكۋرور ە.ز.دۇيسەنباەۆ قاتىسادى. سوتتا مەملەكەتتىك قاداعالاۋشى پروكۋرور ە.ز.دۇيسەنباەۆ قالالىق سوتتىڭ شەشىمىن وزگەرۋسىز قالدىرۋىن سۇرايدى. اپەلاتسيالىق سوت اقتاۋ قالالىق سوتىنىڭ شەشىمىن كۇشىندە قالدىرادى.

 بۇدان سوڭ «ويل ترانسپورت كورپورەيشەن» جشس  مەكەمەسى وبلىستىق كاسساتسيالىق سوتقا شاعىمدانادى. كاسساتسيالىق سوت 2014 جىلى 19 اقپاندا بولادى. بۇل سوتتى ماڭعىستاۋ وبلىستىق سوتىنىڭ توراعاسى د.س.ءامىروۆ جۇرگىزەدى. سوت القا سۋديالارى ن.پ.تۇرجانوۆ، ا.ا.مولباەۆا، پروكۋرور ە.س.بەردىبەكوۆ قاتىسادى. كاسساتسيالىق سوت القاسى بۇرىنعى قالالىق جانە اپەللياتسيالىق سوتتاردىڭ شەشىمىن وزگەرىسسىز قالدىرىپ، جاۋاپكەردىڭ ارىزىن قاناعاتتانعىسىز قالدىرادى.

ارادا ءبىر اپتا وتكەن سوڭ 2014.02.26 كۇنى ماڭعىستاۋ وبلىستىق پروكۋروتۋراسىنىڭ باسقارما پروكۋرورى ە.دۇيسەنباەۆ، ماڭعىستاۋ وبلىستىق سوتىنىڭ كاسساتسيالىق سوت القاسىنا نارازىلىق بىلدىرەدى. (پروكۋرور ە.دۇيسەنباەۆ وسى ءىس بويىنشا اپەلاتسيالىق سوتقا قاتىسىپ، قالالىق سوتتىڭ كۇشىندە قالدىرۋىن سۇراعان بولاتىن).

 2014 جىلى 12 ناۋرىزدا ماڭعىستاۋ وبلىستىق سوتىنىڭ كاسساتسيالىق سوت القاسى ءبىر ءىس بويىنشا ەكىنشى رەت وتەدى. كاسساتسيالىق سوتتىڭ قۇرامىنا توراعالىق ەتۋشى سۋديا ا.ا.مولباەۆا، القا مۇشەلەرى ن.پ.تۇرجانوۆا،  ح.ش.كاجەنوۆا. ماڭعىستاۋ وبلىسى پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى ە.س.بەردىبەكوۆ جانە ەكى جاقتىڭ سەنىمدى وكىلدەرى قاتىسادى. بۇل سوت بۇرىنعى سوتتاردىڭ شەشىمدەرىنىڭ كۇشىن جويىپ، تالاپكەر ت.نۇرشاباەۆتىڭ ارىزىن قاناعاتتاندىرۋسىز قالدىرادى. پروكۋروردىڭ كاسساتسيالىق نارازىلىعىن قاناعاتتاندىرىپ بەرەدى. زاڭدى قاداعالاۋشى پروكۋرورلار مەن ءادىل قازىلار وسىلايشا ءوز شەشىمدەرىن وزدەرى بۇزادى. الدىڭعى سوتتىڭ شەشىمىن وزگەرتەتىندەي دالەل، جاڭا ايعاقتار بولعان جوق.  پروكۋرور ە.دۇيسەنباەۆتىڭ نارازىلىق شاعىمى جاۋاپكەر مەكەمەنىڭ ءبىرىنىنشى كاسساتسيالىق سوتقا بەرگەن ارىزىمەن بىردەي ەشبىر وزگەرىسسىز، جاڭا دالەلدەرى دە جوق. تالاپكەر ت.نۇرشاباەۆ سوتقا جوعارىدان «تاپسىرما» بەرىلگەن بولار دەپ ەسەپتەيدى. ولاي بولماسا، سوتتار ءوز شەشىمدەرىن وزدەرى بۇزباس ەدى. بۇعان كۇمان كەلتىرەتىن سەبەپتەرىمىز دە بار.

بىرىنشىدەن، بۇل ءىس 2014.02.19 كۇنى كاسساتسيالىق سوت القاسىندا قارالىپ، تالقىلانىپ شەشىم شىعارعان. كاسساتسيالىق سوتتىڭ شەشىمى كۇشىنە ەنگەننەن كەيىن، ارادا ءبىر اي وتپەي جاتىپ 2014.03.12 كۇنى قايتا كاسساتسيالىق القا سوتى بولىپ، الدىڭعى سوت قاۋلىلارىنا قارسى شەشىم شىعاردى. وسى زاڭدى ما؟ كاسساتسيالىق سوت القاسىنىڭ شەشىمىن تەك قانا جوعارى سوت  بۇزباي ما؟!

ەكىنشىدەن، كاسساتسيالىق شاعىمدى دا، كاسساتسيالىق نارازىلىقتى دا،  سۋديا ا.مولباەۆا قاراعان. ءبىرىنشى سوتتا ءىس بويىنشا بايانداماشى بولسا، ەكىنشىسىندە ءارى بايانداماشى، ءارى توراعالىق جاسادى. وسى زاڭدى ما؟

ۇشىنشىدەن، وبلىس پروكۋرورىنىڭ ورىنباسارى ە.بەردىبەكوۆ ءبىرىنشى كاسساتسيالىق سوتتا قالالىق سوتتىڭ شەشىمىن ورنىندا قالدىرۋدى سۇراعان، ەكىنشى نارازىلىق كاسساتسيالىق سوتتا قالالىق سوتتىڭ شەشىمىن بۇزۋدى سۇرايدى. ال پروكۋرور ە.دۇيسەنباەۆ وسى ءىس بويىنشا اپەلياتسيالىق سوتتا اقتاۋ قالالىق سوتتىڭ شەشىمىن قولداعان. 2 ايدان كەيىن كەرىسىنشە كاسساتسيالىق نارازىلىق جازعان. سوت شەشىمى زاڭسىز بولسا بۇرىنعى سوتتا نەگە نارازىلىق بىلدىرمەگەن؟!

وسىلايشا ادال ەڭبەگىمەن كۇن كورىپ وتىرعان قاراپايىم جۇمىسشى ءوز قۇقىن زاڭ جولىمەن قورعاي المادى. ەلىمىزدەگى جۇمىسسىزدار قاتارىنا 52 جاستاعى تەڭەل دە قوسىلدى. ەندى جۇمىستان قۋىلعان «شالدى» كىم جۇمىسقا الادى؟ قازىمىر باسشىلاردىڭ، سولقىلداق سوتتىڭ كەسىرىنەن قازاقتىڭ ءبىر شاڭىراعى كۇنەلتىس كوزىنەن، بالالارى جەپ وتىرعان نانىنان ايىرىلدى. سوندا بۇل سوتتا كىم جەڭدى، كىم جەڭىلدى؟ ارينە، قاراپايىم جۇمىسشى جەڭىلدى. كىم جەڭدى؟ مۇناي كومپانياسىنىڭ قوجايىندارى جەڭدى. كىمدى جەڭدى؟ ءوز جۇمىسشىسىن!..

سوندا قاراپايىم قازاقستان ازاماتىنىڭ زاڭدى قۇقىن كىم قورعايدى؟ حالىق كىمگە سەنەدى؟ سوتقا ما؟ سوتتار ءوز شىعارعان شەشىمدەرىن وزدەرى زاڭسىز بۇزىپ وتىرعان جوق پا؟..

قۇرمەتتى زاڭگەر مىرزالار!

سوڭعى كەزدەرى مۇنداي وقيعالار جيىلەپ بارادى. حالىق ادىلەتتىكتى زاڭنان تابا الماسا، باسقا قايدان تابادى؟! سوتتار مەن پروكۋرلارعا ساباق، قاراپايىم حالىققا ءۇمىت، اتا زاڭعا قۇرمەت، مەملەكەتكە سەنىم بولۋ ءۇشىن بۇل ىسكە ءادىل شەشىم قابىلداۋلارىڭىزدى سۇرايمىن. «ەت بۇزىلسا تۇز سەبەرسىڭ، تۇز بۇزىلسا نە سەبەرسىڭ» دەگەن ماقالدى ۇمىتپالىق مىرزالار!..

جانىبەك قوجىق

ماڭعىستاۋ وبلىسى