-كوكا-كولانىڭ اۋدارما ماعىناسىنا قاراپ، مۇسىلماندار ىشپەي قويدى.كەيبىرىمىز ءالى دە ىشەمىز. كۇنا جاساپ جۇرگەن جوقپىز با؟

-بۇگىندە مۇسىلمانداردىڭ اراسىندا وسى ساۋال ءجيى قويىلۋدا. دەگەنمەن، شىن مانىندە كوكا-كولا سۋسىنىنىڭ كۇماندى ەكەنىن ايتۋعا ءتيىستىمىز. ەلىمىزگە العاش كەلە باستاعان ۋاقىتتا زياندىلىعى انىقتالعانىمەن، كەيىنگى ۋاقىتتا وتە ۇلكەن مولشەردە ساتىلۋى زياندىلىققا قاتىستى شەشىمدى باسىپ وزدى. ياعني، حالىق كوپتەپ پايدالانىپ، ونىڭ قۇرامىنا، قايدان شىعىپ، قايدان كەلىپ جاتقاندىعىنا اسا نازار اۋدارمادى.

كوكا-كولاعا قاتىستى مەديتسينالىق زەرتتەۋلەر تومەندەگىدەي تالداۋدىڭ ناتيجەسىن ۇسىنادى. بىراق، ءبىز بۇل تالداماعا سۇيەنىپ حارام ۇكىمىن بەرمەيمىز. سەبەبى، شاريعاتىمىز ناقتى دالەلمەن تىيىم سالماعان. جالپى، كۇماندى نارسەلەردىڭ قاتارىنا جاتقىزامىز. ياعني، ونىڭ ءدىني تۇرعىدان رۇقسات ەتىلگەنى نەمەسە رۇقسات ەتىلمەگەنى حاقىندا ەشبىر عالىم ناقتى ءۇزىلدى-كەسىلدى ۇكىم بەرمەگەن. ويتكەنى، ونىڭ قۇرامى انىق ەمەس، ياعني كۇماندى.

ال، كۇماندىلىكتەن ساقتانباۋ، تاقۋالىقتان قايتاراتىن ءىس بولماق. ارداقتى پايعامبارىمىز (س.ع.س.) حاديستەرىنىڭ بىرىندە: «حالال نارسەلەر دە، حارام نارسەلەر دە (كۇمانسىز) بەلگىلى. بىراق وسى ەكەۋىنىڭ اراسىندا كەيبىر كۇماندى نارسەلەر بار، ادامدار ونى بىلمەيدى. كىمدە-كىم وسى كۇماندى نارسەلەردەن بويىن اۋلاق سالسا، ءدىنى مەن ارىن قورعاعانى» دەپ ايتقان (بۇحاري، يمان، 39, ءمۇسليم، مۇساقات، 107).

كوكا-كولانى كوپ ىشكەن ەركەكتەردىڭ بەلسىزدىك (ۇرىقسىزدىق) كەسەلىنە شالدىعۋ قاۋپى بار. دانيالىق زەرتتەۋشى توپتىڭ قولىندا بار دەرەكتەر بويىنشا كولا ىشەتىن ەركەكتەردىڭ سپەرماسىنىڭ مولشەرى كولا ىشپەيتىن ەركەكتەردىڭ سپەرماسى مولشەرىنە قاراعاندا 30 پايىزعا از بولادى ەكەن.

«كوكا-كولا» كومپانياسى وكiلدەرiنiڭ ايتۋىنشا، سۋسىننىڭ نەگiزگi قۇپياسى كوشەنيل قۇرتىنان الىناتىن ازىق-تۇلiك قوسپادا ەكەن. ادەتتە ونىڭ قۇرامىنا قانت، كوكا اعاشىنىڭ جاڭعاعى، فوسفور قىشقىلى، كوفەين، كارامەل، كومiرقىشقىلى قوسىلادى دەپ كورسەتiلەتiن. ەندi وندiرۋشiلەر سۋسىننىڭ ءتۇسiن وزگەرتەتiن بوياۋ رەتiندە قولدانىلاتىن كوشەنيل قۇرتىنىڭ ەش زيانى جوق دەپ ەلدi سەندiرۋگە تىرىسۋدا. دارiگەرلەردiڭ پايىمداۋىنشا، كوكا-كولا، اسiرەسە، بالالاردىڭ باس سۇيەگiنە، ويلاۋ قابiلەتتەرiنە وراسان زور زيان كەلتiرەدi. جالپى گازدالعان سۋسىندى مولشەردەن تىس پايدالانۋ ادام اعزاسىنداعى كالتسي، تەمiر سەكiلدi ەڭ ماڭىزدى ەلەمەنتتەردi جويىپ، ەسەسiنە قۇرامىنداعى ەسiرتكi زات ءومiرiڭiزدi ەكi ەسەگە قىسقارتادى.

امەريكالىق دەنساۋلىق ساقتاۋ ورگاندارى «كوكا كولانىڭ» راك اۋرۋىن تۋعىزۋعا تىكەلەي «سەپتىگىن» تيگىزەتىنىن انىقتاپ وتىر. سۋسىن قۇرامىنداعى كارامەلدىڭ شىن مانىندە قوڭىر قىزىل كانتسەروگەندەردىڭ قوسىندىسى ەكەنى انىق بولدى. كولا وندىرۋشىلەردىڭ كارامەل دەپ جۇرگەنى ءۇي جاعدايىندا قانتتى ەرىتۋدەن الىناتىن ءتاتتى ەمەس. «كوكا كولالىق كارامەل»- اممياك، سۋلفيت جانە شەكەردى رەاكتسيالاۋ بارىسىندا پايدا بولاتىن، ادام اعزاسىنا زيانى وراسان سۇيىقتىق. بۇل قوسىندى باۋىر جانە قالقانشا بەزى راگىنىڭ ءورىس الۋىنا جول اشادى. «كوكا كولا» كومپانياسى شىعاراتىن 4 ونىمدە جاساندى كارامەل پايدالانىلادى. ال، ونىڭ ەكەۋىنە اممياك قوسىلاتىنىن بىلگەن ۆاشينگتوندىق عالىمدار دابىل قاعۋدا.

ەندى بۇل سۋسىننىڭ تاريحىنا نازار اۋدارىپ كورەلىك.

دجون ستيت پەمبورتون دەگەن فارماتسەۆت ادامعا قۋات بەرەتىن ءشاربات ويلاپ تاۋىپ، وعان ادامدى سەرگىتەتىن كوكا جاپىراعىن قوسقان. بۇل وسىمدىك كوپشىلىككە «كوكاين» دەگەن اتپەن تانىس. سول ۋاقىتتا كوكا جاپىراعىنا تىيىم سالىنباعان ەدى. ۋاقىت وتە كەلە ءشاربات ساۋداعا شىعارىلادى. ەسىرتكىدەن باسقا ونىڭ قۇرامىندا سپيرت تە بولعان. كوپشىلىكتىڭ ءوتىنىشى بويىنشا سپيرت قۇرامىنان الىنىپ تاستالىپ، ونىڭ ورنىنا وڭتۇستىك افريكالىق «كولا» جاڭعاعىنىڭ ءدامى قوسىلدى. بىراق سۋسىن تىم ءتاتتى بولىپ كەتتى. ونىڭ ءدامىن از دا بولسا كەتىرۋ ءۇشىن، شارباتقا سۋ قوسۋعا تۋرا كەلدى.

مىنە، وسىلايشا كوكا-كولا پايدا بولدى. ال ونىڭ سىرتىنداعى جازۋدى ەسەپشى فرەنك روبينسون ويلاپ تاپتى. 1886 جىلى كوكا-كولا گازدالىپ ساتىلا باستادى. پەمبورتوننىڭ جاڭا كاسىبى بىردەن العا باسپادى. اقشا از تۇسە باستاعان سوڭ، عالىم ءشاربات فورمۋلاسىن ازا كەندلەر دەگەن كىسىگە 2000 دوللارعا ساتىپ جىبەرەدى. امەريكا قۇراما شتاتتارىنا كەلگەن كەزىندە قالتاسىندا نەبارى 1 دوللار 75 تسەنتى عانا بولعان ازا كەندلەر يدەيانى جانداندىرىپ، «Coca-Cola Company» كومپانياسىنىڭ نەگىزىن قالايدى.

1903 جىلى كوكا جاپىراعىنا بايلانىستى قوعامنىڭ پىكىرى وزگەرىپ، ول قۇرامنان الىنىپ تاستالادى. سوڭعى ستاتيستيكاعا جۇگىنسەك، امەريكانىڭ ۇلتتىق سۋسىنىنا اينالعان كوكا-كولانى الەم بويىنشا ءبىر مينۋتتىڭ ىشىندە 8000 ادام تۇتىنادى. ونىڭ ازىرلەۋ قۇپياسى جازىلعان قاعاز جەتى قات جەردىڭ استىندا ساقتاۋلى. ياعني، قۇپيا اشىلماعان.

قمدب سايتىنان